Zeven en twintigste laargang.
No. 36. Vrijdag I Aug. 1913.
DE EEMBODE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
UITGAVE VAN DE VEREEN1GING .DE EEMBODE" TE AMERSFnORT
Dit w.d verschijnt Uin.a.8. Vrtja
"l"" '«I. -
Abonneiuenten kunnen eiken dag ingaan, doch nn7»„„i.,r,
schiedcn vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. gg 8 van nbonnemcnl moet ge-
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANOEQRACHT 13 - AMERSFOORT.
Advertentieprijs: van Mn tot vijf regels dertig cent. - Elke regel meer ie* cent.
Reclames: tien ct. p. regel. AdvertentiëN tn liet redactioneel gedeelte vljltlon et. p. regel.
UlllIJko terleven bl| ■boniiement.
Alle mededeelingen en advertentlBn In te zenden vóór drie uur op den dag van uitgifte.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
EERSTE I3LAD.
Onderwijs en Opvoeding.
Vreest geen geleerde verhandeling
over dit gewichtig onderwerp. Lu
't daarom niet ongclcx.cn.
Onderwijs en opvoeding zijn twi
begrippen, die elkander volstrekt ni
dekken, hoewel vele cenvoudigcn me
nen, dut beide woorden zoo ongeveer
hetzelfde bcteekenen.
Dit in volstrekt niet het geval, Iemand
leun een ellendige opvoeding ontvangen
hebben, ondanks het meest uitnemende
onderwijs dut hij genoot,
1'recies de grenzen lusschcii beide
bcgrip|>cn trekken is moeilijk, maar men
verslaat ons als wij zeggen, dat liet
onderwijs op liet oog heelt de ontwik
keling en verruiming van den geest,
terwijl de opvoeding zichten doelstelt
de vorming en leiding van het karakter.
i huierwijs, dat niet teven* op het
karakter zijn invloed uitoefent is ondetik-
baar. wat alweer bewijst dat onderwijs
en opvoeding moeilijk of in liet geheu!
niet van elkaar gescheiden kunnen
worden.
'I Gewichtigste is de opvoeding, de
vorming van liet karakter, de leiding
van den wil in de goede richting en
daarom moet het onderwijs aan de
opvoeding ondergeschikt gemaakt wor
den.
Zoo is het door ons Katholieken
altijd begrepen, maar men behoeft
hcusch nog niet Katholiek te zijn om
dit t
e gevet:
Onderwijs zonder opvoeding kan zelfs
een ramp zijn en toch bestaat er tegen
woordig een geestessirooming, die van
liet onderwijs, van de ontwikkeling liet
ntceste, ja bijna alle goeds verwacht.
Muit wil de menschen ontwikkelen,
door verbetering van het onderwijs
vooruit helpen en men heeft daarvan
heerlijke verwachtingen.
Van goed onderwijs, van ware volks
ontwikkeling zijn ook wij voorstanders,
maar wij verwachten van het onderwijs
niet alles, wij noemen hel zelfs een
ramp als het de zorg voor de opvoeding
verwaarloozen doet. of deze in de ver
keerde richting leidt.
Dan geldt het woord van Goethe,
dat alles schadelijk is wat den geest
vrij maakt, zonder het karakter te
Dit alles!» den menschen, die van goed
onderwijs te veel verwachten, reeds dik
wijlsvoor oogen gehouden, maarhet heet
te dan, dat onze liefde voor ontwikkeling
niet echt was.
De afgezaagde beschuldiging, dat de
Katholieke Kerk de volksontwikkeling
tegenhield, deed dan opnieuw dienst.
Maar de praktijk stelt ons geheel in
het gelijk.
Zie slechts naar Frankrijk, waar sinds
1881 de leerplicht werkt, waar millioe-
nen en nogmaals ntillioenen zijn uit
gegeven voor goed onderwijs en waar
de resultaten van dat onderwijs de anti-
clericalen zelfs met schrik gaan ver
vullen.
De menschen zijn er zeker beter on
derwezen dan voorheen, al is de voor
uitgang niet zoo groot als men zou mce-
ncn, maar de meerdere ontwikkeling
heeft zeer ellendige gevolgen gehad.
Op de neutrale staatsscholen heeft
men van het onderwijs alles verwacht,
FEUILLETON.
IONTOEKT.
Doch kalm keerde hij zich
riep tot zijne medeplichtigen
„Weest bedaard, jongens de politie
is "erl Komt binnen, heeren 1 Zoo
vroeg hadden wij u stellig niet ver-
wachtl"
Hij liep voorop en bracht de beamu-
ten door de keuken naar de woonka
mer, waar een zonderling schouwspel
hunne blikken trof.
In het midden van het tamelijk ruimt
vertrek stond een pers en daarnaast d<
machine voor het maken van een wa
termerk. Op den achtergrond een pno
lographictoestel, dan een tafeltje niet
chemicaliën, verschillende verven, pla
ten enz. Overal waren tegen tic zolder
balken draden van bindgaren gespan
„c, waarover de versclt gedrukte vei
lt,, 'papier, ieder tien biljetten van vijl
mark tellende, hingen te drogen.
Op een bed in de zijkamer
nog vijf personen, die in hun ang:
heeft men door het onderwijs in hoofd
zaak de kinderen willen opvoeden en
ilc proef is mislukt,
in geen land komt juist onder het
jongere geslacht een grooter aantal
misdrijven voor en is liet mol de zede
lijkheid zoo diep treurig gesteld.
Reeds in 18(>7 wees een schrijver in
de „Revue des deux Mondes" op dit
ernstig verschijnsel en hij gaf een sta
tistiek, die deed huiveren, De jeugd
leverde in één jaar toen op: 12320
diefstallen, 80 aanslagen op «Ie eerbaar
heid, 23 brandstichtingen, 114 kinder
moorden, .'1 oudermoorden, .'Jü moor
den, enz. enz.
De verbetering van het onderwijs
had dus niet tengevolge, zoonU ver
kondigd werd, liet leegloopcn van de
gevangenissen, maar wel een schrikba
rende vermeerdering van liet aantal
lisdrijvcn.
Maar met aan de meerdere ontwik
keling wijte men dit. De verkeerde op
voeding. het ondergeschikt maken van
ile opvoeding* aan liet onderwijs dat
is dc oorzaak!
Wat baat liet den jongen dat hij zich
allerlei kennis eigen mankt, indien niet
vens zijn karakter gevormd en zijn
il in de goede richting geleid wordt?
De opvoeding mag niet bij het on
derwijs ten achter gesteld worden en
wat meer zegthet onderwijs moet aan
de opvoeding, aan de opvoeding in
goeden zin, worden dienstbaar gemaakt.
lïen dom mensch is bij slot van re
kening verreweg te verkiezen boven een
slecht mensch, hoe ontwikkeld en on
derwezen die ook moge zijn maar wiens
ontwikkeling hem slechts te gevaat lijker
lor dc maatschappij maakt.
De opvoeding ontvangt het kind voor
gewichtigste deel in liet huisgezin,
terwijl krachtige hulp brengt het gods
dienstonderricht, maar ten slotte oefent
ook de school machtigen invloed uit,
oet zij uitoefenen invloed ten goede.
Men ziet in den „meester" doorgaans
alleen den onderwijzer, die het kind de
noodige en nuttige kennis bijbrengt,
men vergeet bijna altijd dat hij ook
opvoeder is, dat zijn persoon en
werken den wil en het karakter
het kind beïnvloeden.
Wij misprijzen daarom ouders, die
hun kinderen naar scholen zenden, waar
de opvoeding in verkeerde richting ge
leid wordt, enkel uit de overweging
dat daar het onderwijs beter zou zijn.
Zeker, men heeft dc heilige verplich
ting zijn kinderen als 't kan zoo veel
mogelijk te laten leeren, maar als dit
geschieden moet ten koste van
goede opvoeding in engeren zin, dan
ware het beter den kinderen het beste
onderwijs te onthouden.
Want vóór de verplichting: uw kin
deren veel te laten leeren, gaat deze:
dat zij opgevoed worden tot edele, wel
denkende menschen.
iór de ontwikkeling van het
stand, ga de vorming van het karakter,
omdat duizendmaal beter nog is onont-
-ikkeld en braaf, dan ontwikkeld en
slecht.
Evenwel waar liet kan, en het kan
thans schier overal, daar bezorge ieder
in zijn stand zijn kinderen èn een goe
de opvoeding en best onderwijs.
Uit het Buitenland.
De Bulgaarsche gruwelen.
De commissie, belast met een onder
zoek naar de Bulgaarsche gruwelen in
Thracië, heeft reeds een uitvoerig rap
port uitgebracht, waaraan het volgende
ontleend isIn Daxatos, dat door de-
Bulgaren bijna geheel vernield werd,
zijn 147 huizen en 90 groote magazij
nen in brand gestokende schade wordt
op 15 milliocii l'rs. geschal. Tol nu toe
heeft men 300 dooden van onder de
puinen gehaald. De vernieling van het
plaatsje had op dc volgende wijze plaat*
Bulgaarsche officieren deelden de be
volking mede, dat alle -dorpen in de
omgeving platgebrand en de bewoners
vermoord waren. Door angst aangegre
pen, sloten de bewoners van Daxatos
zich :t dagen lang in hun woningen op.
Iii den morgen van den 13en Juli, liet
was een Zondag, omsingelden Bulgaar
sche infanterie en cavalerie de stad,
terwijl 4 kanonnen met een 30 grana
ten de vluchtelingen tot terugkeeren
dwongen. De Bulgaarsche troepen be
gonnen 's morgens 7 uur hun roof- en
moordtocht. Vele bewoners hadden een
schuilplaats gezocht in de kerk. Anderen
sloegen op de vlucht, maar de Bul
gaarsche cavalerie zette hen achterna
en maakten hen, onverschillig of hei
vrouwen, mannen of kinderen waren,
onmedoogend af.
Na een uur lang geroofd en gemoord
te hebben, staken de Barbaren de hui
zen in brand. Het vuur greep zeer snel
zich heen en 's middags lag nage
noeg heel het plaatsje in asch. Na nog
meer verschrikkelijke schanddaden ge
pleegd te hebben, trokken de soldaten
:t rijken buit beladen af.
Aan dc gruweldaden Hebben ook
eenige Turken deelgenomen, wien de
Bulgaren verzekerd hadden, dat Bulga
rije een overeenkomst met Turkije ge
sloten had tegen de Grieken.
Zoo heeft een vroegere Turksche
beambte niet minder dan 3D Grieken
gedood. Andere Turken echter hebben
er dan 260 personen het leven gered,
Uit 't bommen-land.
óndanks alle ol'liciëele tegenspraken
komen uit Lissabon herhaaldelijk be
richten, die er op wijzen, dat de toe
stand daar zeer ernstig is. Dc aanslagen
op de leden der regeering zijn aan dc
orde van den dag, zoo o.a. op den
ter-president, in verband waarmee
personen in hechtenis werden genomen.
De ministers worden voortdurend be-
raakt door sterke afdcciingen soldaten.
Men spreekt in Lissabon van niets
anders dan van bonimenen ontploffingen.
In 8 dagen tijds heeft men in dc
raten niet minder dan 1600 hclschc
machines gevonden; sommigen lagen
op de tramlijnen, anderen bij de poli-
tiebureaux, weer anderen vlak bij dc
iteries en de woningen der minis
ters. Bij een aanslag op een tram zou
den niet minder dan 10 kinderen zijn
omgekomen.
Alles tabriceert bommen en teeke-
nend voor den toestand is zeker, dat
enkele dagen geleden bij een der grootste
drukkerijen een boek is uitgegeven, ge
titeld „De bom". In dit bock wordt
geleerd hoe men bommen kan maken
i ze moet gebruiken.
De regeering bevindt zich in een
treurigcu, moeilijken toestand en hel
rhijiit, dat ze er niet uit zal geraken.
In China.
In China blijft het nog altijd gevaar
lijk aan het gisten.
In verband met een afgeslagen aan
val van 3000 rebellen op het arsenaal
te Sjanghai zijn de vreemde vrijwilli
gers onder de wapenen geroepen en
zijn de toegangen tot de Europeesche
kolonies voorzichtigheidshalve gebarri
cadeerd.
Eenige granaten zijn in de Franschc
kolonie gesprongen, waardoor een Fran
schc non werd gekwetst. Ken tweede
aanval op het arsenaal is beantwoord
met liet spelen van ó-duims geschut
van de schepen. Europeanen houden
vol, dat de Japaneezen de aanvallen
ondersteunen, waarbij zoowat 1000
menschen. meerendecls onschuldige boe
ren, zijn gedood of gewond.
Binnenlandsche berichten.
de werkplaats waren gevlucht. 11
waren twee Russen, leden van een ii
ternationale club van valsche munter
.•il Berlijnsch huisschildet met zijn zot
iSchiffman.
Gelukkiger vangst had de politic niet
kunnen doen. Onmiddellijk werd Gelder
gefouilleerd.
Hij stond liet gewillig toe 'en ver
klaarde geen wapens bij zich te hebben.
,Die zoeken wij ook niet, beste man
maar we wenschen te weten, of ge ook
een dosis vergift verbergt. Gij zij t oud
en u wacht een jarenlange tuchthuis
straf Het zou ons minder aangenaam
zijn, zoo ge u aan liet getuigenverhoor
bij de a.s. rechtszitting door zelfmoord
Wildet onttrekken sprak de commis-
S' „N'iits, volstrekt niets, mijne heeren
WH hebben er geen oogenblik aan ge
dacht. dat men ons zou overrompelen
Een strenger onderzoek naar hetgeen
dc woning bevatte, moest uitgesteld
wordenvóór alles gold liet, de zes
personen naar «le gevangenis ov
brengen.
Consternatie in de concentratie.
De briefwisseling tusschen dr. Bos
en Troelstra over de vorming van een
ministerie is gepubliceerd,
Het laatste stuk is een schrijven van
dr. Bos van 24 Juli, waarin deze zijn
groot leedwezen betuigt over de wei
gering. Hij schreef
„Door deze weigering is het mij
uiteraard onmogelijk geworden de mij
verstrekte opdracht te aanvaarden,
welke ik ten zeerste in het belang heb
;eacht van de verwezelijking der. her-
ormingen. welke de meerderheid van
ins volk verbeidt. In dezen zin be
richtte ik reeds aan Hare Majesteit de
Koningin. Hiermede is mijne taak af-
geloopen."
De politieke toestand.
In de te 's-Gravenhagc gehouden,
druk bezochte vergadering van de Ka
merleden. behoorende tot de Vrijzinnige
Concentratie, werd besproken, hoe deze
organisatie zich verder zou verhouden
ten aanzien der crisis. Eenstemmig be
treurde de vergadering de weigering
'an de sociaal-democraten, om zitting
e nemen in een Ministerie, dat eenc
'oldoende meerderheid zou gehad heb-
>en in de Tweede Kamer om t
itrijd voor het algemeen kiesrecht
dc ouderdomspcnsionnccring met goed
gevolg ten einde te brengen.
De vergadering was van oordeel,
dat de voorwaarden, welke Mr. Troel-
,tra ten aanzien van den steun, door
dc soc.-dem. aan een Concentratie-
Kabinet te vcrlccncn, heeft medege
deeld, geen waarborg bicden voor dc
•gelijkheid om het program uit tc
:ren, en dat liet nutteloos werk, lig
gende beneden de waardigheid van de
concentratie, zou zijn, nader met dc
sociaal-democraten te onderhandelen
over dergelijke voorwaarden van steun.
Algemeen wenschte dc vergadering
dan ook in dc verdere beschouwingen
et de voorwaarden der sociaal-demo-
aten geen rekening tc houden.
Een belangrijk aantal leden meende,
dat ook de concentratie op zich zelve
met kans op welslagen zou kunnen
pogen het program tot uitvoering tc
brengen.
Daar evenwel van verschillende zij-
in met kracht de tegenovergestelde
meening werd verdedigd, was de ver
gadering eenstemmig van oordeel dat
daarvan moest worden afgezien.
Ook bij de verdere besprekingen
behecrsclite de wenscli om het reeds
ontwikkelde program, dat algemeene
instemming heeft, uitgevoerd te krijgen,
de beraadslagingen.
Het voorloopig onderzoek echter
bracht alvast aan 't licht, dat meer dan
duizend vellen met biljetten van vijf
mark bedrukt waren; in liet photogra-
phicioestcl bevonden zich bovendien
nog platen voor hel drukken van bank
noten, ter waarde van vijf en twintig
Hoewel slechts drie beambten
rezig waren, moest een hunner wel
ertrekken, om de politie van het nnast-
bijzijnde commissariaat te waarschuw
opdat spoedig enkele agenten gezonden
werden. Bleven nog twee over bij zer
inisdadigors,
De commissaris ging bedaard op eet
stoel zitten en speelde met den wan
dekstok; Jonas stond tegen een kust n
leunen. En liu begonnen die twee hoe
ren met Gchler en zijne makkers ge
moedelijk over een en ander te spreken.
De beambten droegen geen wapen
en stonden met hun beiden tegenove
zes, liever vijf krachtige mannen, va
wie elk minstens tien jaren tuchthuis
straf tc wachten had. Feil kort besluit
en de dienaren dei wet zouden geknc-
Verkiezing Tweede Kamer.
Voor de nnverkiezing in de kies
districten II en VI te Amsterdam zijn
gekozendc heeren A. H. Gerhard
(S. D, A. I') met 1675 stemmen, tegen
1072 uitgebracht op den lieer J. R.
Snoeck Hcnkemans (C. H.), en B, Nier-
strasz (Vrij-Lib.) met 2274 stemmen
tegen 1317 uitgebracht op den heer
mr. H. Verkouteren (C. H.). De heer
Niersirasz vervangt mr. W, H. de
Beaufort.
Rotterdam.
Bij een te Rotterdam gehouden aan
vullingsverkiezing voor de Prov. Stalen
van Zuid-Holland, wonnen de Christe-
lijken een zetel.
De partijverhouding is nu: 47 rechts
i 35 links. Door dezen uitslag Is de
mogelijkheid vrijwel verkeken, dat in
1916 Zuid-Hollands Staten en daarmee
de rechtsche meerderheid der Eerste
Kamer, zouden worden omgezet.
Dr. Kuijpor.
Dr. Kuyper heeft zijn benoeming tot
lid der Eerste Kamer aangenomen.
In zijn lijfblad, „de Standaard" werd
getracht aan tc toonen, dat de doofheid,
welke hein belette lid der Tweede Ka-
te blijven, voor een goede vervul
ling van het lidmaatschap der Eerste
Kamer geen beletsel is.
Mr. T- M. C. Aaaer.
De Minister van Staat, lid van den
Raad van State, mr. T. M. C. Asser
is te 's Gravenhage overleden. Met Item
is een rechtsgeleerde en volkenrecht-
specialiteit heengegaan van Europeesche
vermaardheid.
De Hanze.
Te Deventer werd gehouden de al
gemeene vergadering van de R. K.
Middenstandsverecnlgingen in het Aarts
bisdom.
Na korte inleiding van den voorzitter,
den lieer Frnnssen uit Leeuwarden,
waarbij hij mededeelde dat mr. dr, Henri
van Grocncndani zijn benoeming als
rechtskundig adviseur aanneemt en dat
van Haarlem tot nu toe nog geen aan
sluiting te wachten is, werd de verga
dering met den chr. groet geopend.
Voor liet jaarverslag aan dc orde kwam
werd besloten een telegram van hulde
zenden aan Kardinaal van Rossum.
Daarna kreeg dc secretaris dc gele
genheid liet jaarverslag voor te lezen.
Hieruit blijkt dat dc Hanze bestaat uit
33 afd. niet '1814 leden. Na uitvoerige
uiteenzetting der werkzaamheden besloot
de secretaris zijn verslag met dc vol
gende opwekking:
„Een ding kan den Middenstand red
den liet is liet wachtwoord van onzen
tijd en dc wenscli van onze kerkelijke
Overheden, welken wij in kinderlijke
liefde als een gebod aanvaarden n.l.
Middenstanders vcrccnigt u op zuiver
principiöelen grondslagRoomsehen bij
Rooinschen, opdat er geen vertroebeling
n beginselen ontsta".
Het boekjaar 1912 sluit met een
nadeelig saldo van f 44.78.
Daarna wies aan de orde de verkie
zing van drie leden en drie plaatsver
vangers tol kasna/ieninggekozen werd
o.a. de lieer Nicuwcndijk, Amersfoort.
Bij dc verkiezing van twee bestuurs
leden wegens periodieke aftreding, wer
den gekozen de heeren W. Fransenen
J. Bicrlaaghals president werd geko-
n de heer W. Fransen.
Op een voorstel van de afdcciingen
veld in de keuken liggen, terwijl de
isdadigers konden ontvluchten.
De commissaris en Jonas begrepen
t zeer goed, en met kloppend hart
achtten zij elk oogenblik op de komst
der agenten. Gehler en zijne makkers
waren echter le plotseling overvallen,
om aan geweld te denken, En ook, de
kalmte, de gerustheid, ja, de schijnbare
onbezorgdheid van Jonas en den com
missaris deden gcloovcn, dat uitge
breide voorzorgsmaatregelen waren ge
nomen om te verhoeden dat er ook
maar één ontsnappen kan.
Eindelijk arriveerden de agenten mei
een celwagen. Dc boeien werden vooi
den dag gehaald en niet lang daarna
was het misdadig transport al op weg
naar dc gevangenis.
In de buurt verwekte liet verhaal
van hel gebeurde in 't eerst groote
ontsteltenis, maar in dc grootstad ver
dringt dc cene gebeurtenis wondersnel
de andere, zoodat de geschiedenis
Dank zij de overrompeling, liep hel
getuigenverhoor vlug van stapel, Dc
booswichten hadden niet veel te ver
bergen. Jonas was een goed jager-
meester. Al 't wild was in één slag
bemachtigd.
Zware straffen werden tegen dc
hoofddaders door den Ambtenaar van
het Openbaar Ministerie geüischt.
Maar Jonas, (le schrandere détectivc,
oogstte welverdienden lol voor zijne
nasporingen, waaraan hui tc danken
was, dat de bende in den val liep.
De groote inspanning, de voortdu
rende onrust en liet ongeregelde leven
:n echter zeer schadelijk voor de
gezondheid van den detective Jonas.
Op advies van zijn huisarts zeide
hij zijn detective-betrekking vaarwel.
Buiten, ver van alle groot-steedache
beslommeringen, ging hij zich op den
tuinbouw toeleggen.
Gelukkig voor hem, had hij hier
mede al evenveel succes als met zijn
speurders-ambt. Hij kwam tol wclvuatl
en zijn gezin mocht veilig onder de
gelukkigste faulillën van geheel de
omgeving gerekend worden.