Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
XXVIIe Jaargang. No. 81.
UITGAVE VAN DE VEREENIGING DE EEMBODE TE AMERSFOORT.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
Prijs per drlo maanden vijftig cent. Afzonderlijke nummers drie cent.
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van -abonnement moet ge
schieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
Maandag 5 Januari 1914.
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANGEGRACHT 13, AMERSFOORT
Advertentieprijs van één tot vijf regels dertig cent. Elke regel meer zes cent.
Reclames: tien ct. p. regel. AdvertentiEn in het redactioneel gedeelte vijftien et. p. regel.
Billijke tarieven bl) abonnement.
Alle mededeelingen en advertentifin in te zenden vóór drie uur op den dag van uitgifte.
PATRONATEN
Een hoogst voornaam onderdeel der
Katholieke sociale actie v - -
patronaat.
Wat zijn patronaten?
Velen onzer lezers zullen deze vraag
waarschijnlijk voor zicli kunnen béant-
woorden. Patronaten zijn Roomsche
jongclingsverecnigingcn, welke zich t
doel .'tellen: de zedelijke opvoeding
maatschappelijke ontwikkeling van Is
tholiekc jongens.
Maar wat velen wellicht niet zoo b
kend zal zijn, waarover men zich m
schicn minder nadenken getroost, is het
onschatbare nut der patronaten en de
dringende noodzakelijkheid, om overal
tot de oprichting van dergelijke ver-
eenigingen over te gaanook op
het platteland. De zedelijke verplichting
van ouders uit den werkmansstand, om
hun zonen tot de patronaten te doen
toetreden.
In verschillende parochies verrezen
reetls patronaten, waarvan meerdere,
ofschoon oj) bescheiden voet begon
nen, nu reeds van een bloei getuigen,
die de beste verwachtingen rechtvaar
digt voor dc toekomst.
En ieder, die hun nut en noodzake
lijkheid inziet, zal zich gemakkelijk voor
hun bloei een geldelijk offer getroosten,
wanneer hij daartoe in staat iszal zich
niet bedenken, wanneer hem de gele
genheid wordt geboden, zijne kinderen
van een dergelijk voordeel te doen
genieten.
't Is een onbestreden feit, dat de
meeste jongens uit den werkmansstand,
na dc lagere school doorloopen te heb
ben, volstrekt alle verdere geestesont
wikkeling en zedelijke opvoeding moe
ten derven,
Zij gaan van de school naar een
winkel of werkplaats om zich in het
een of andere ambacht te bekwamen.
Wat van de meesten onder hen terecht
komt, leert de ervaring, 't Is ook een
onmogelijkheid, op halfvoltooide grond
slagen voort te bouwen. Zoo groeien
er uit jongens, die werkelijk een ge
lukkigen aanleg bezitten, slechts half-
bekwame vakmannen, de overigen,
die niet dan middelmatige gaven heb
ben, gaan noodzakelijk in den levens
strijd ten gronde of blijven altijd suk
kelaars.
De geestesontwikkeling verder door
tc zetten, is het eerste doel van de pa
tronaten. Door herhalingsonderwijs in
de schoolvakken, en door het voor den
bekwamen vakman zoo goed als on
misbare teckenondcrwijs behoort het
patronaat van onze Katholieke jongens
mannen te maken die hun vak grondig
verstaan, die dientengevolge voor dat
vak liefde zullen opvatten en daardoor
in de wereld zolder twijfel zullen voor
uitkomen.
Maar liet patronaat beoogt meer.
Zonder dat zou het niet in de plaats
behoeven te treden van 'n hcrhalings-
of teekenscliool.
Naast degelijke vakkennis en een meer
dan elementaire geestesontwikkeling
heeft onze Katholieke man ook be
hoefte aan grondige kennis van den
godsdienst en moet hij voor den le
vensstrijd zijn toegerust met een karak
ter, door de beoefening der Christelijk!
deugden gestaald.
Ook hier dient de grondslag in de
jeugd gelegd te worden.
"l'erwijl kinderen van meer gegoeden
[elijk met meerdere verstandelijke
twikkeling doorgaans een opvoeding
ontvangen op instituten of pensionaten,
welke door vele Christenouders bijna
niet tc verbeteren zou zijn, terwijl
andere in den huiseiijken kring op
groeiend, voortdurend onder het waak.
oog en de opvoedende hand leven
en brave Katholieke moedergaat
dc nog jeugdige zoon van den werk
man en den kleinen burger na een vaak
onvoldoend cathechisir.usonderricht ge-
olcn te hebben, veelal de wijde wereld
i, Slechts enkele uren van den dag
brengt hij door in de ouderlijke woning
voor het overige staat hij alleen te
midden van tallooze gevaren dikwijls,
elke zijn geloof en zijn deugd be
dreigen. En zulks gedurende dc beslis
sende jaren van zijn jongelingschap
Geen wonder, dal zoo talloos velen
juist dan hun verderf tegemoet loopen.
Het patronaat wil de jongelingen voor
die rampen behoeden.
Door het verschaffen van godsdienst
onderwijs zoekt liet aan tc vullen, wat
aan den catechismus mocht hebben
ontbrokendoor het voortdurend voe
ling houden met ouderen van jaren, met
geestelijken en goede Katholieke ondcr-
'ijzers, tracht het zijn leerlingen den
geest in te prenten, voor den echten
Katholieken man onmisbaar; door zich
verbinding te stellen met de respec-
ve patroons, oefent het controle uit
sr het zedelijk gedrag der jongens:
door zijn leerlingen de gelegenheid te
bieden, hun spaarcenten op rente te
zetten, kweekt het spaarzame en eer
lijke mensclienkortom, wat er over het
algemeen aan de zedelijke opvoeding
van kinderen ontbreekt, doordien de
ouders hun plicht niet naar behooren
kunnen vervullen, wil hel Patronaat
aanvullen, zelfs vervolmaken, ten einde
zijn leerlingen menschen uit een
stuk te maken, mannen van karakter,
die de wereld zoo noodig heeft. Tegen-
tr tallooze arbeiders, die met een
olutionairen geest bezield zijn, wil
het werklieden vormen, die anderen
voorbeeld zullen zijn in hun vak
zoowel als in plichtsbetrachting.
Behoeft het nut en de noodzakelijk
heid der Patronaten nog meer betoog?
Daarom doen wij met betrouwen een
beroep op de meer gegoeden, dit liefde
werk den steun niet te onthouden, welke
het uitteraard voortdurend behoeft.
In de parochiën St, Franc. Xav. en
O. L. Vr. Hemelvaart bestaan reeds
eenige jaren goed gehuisveste patro
naten ook in de St. Henricus-parochie
zal, na de opening der parochiale school,
het patronaatswerk worden ter hand
genomen.
Uit het Buitenland.
Uit Rome.
Op Nieuwjaarsdag is den Paus
tegenwoordigheid van den kardinaal
staatssecretaris Merry del Val het pau
selijk jaarboek voor 1914 overhandigd.
Er zijn in opgenomen een kort regis-
r van dc 9 hoofd-afdcelingen van het
boek, bijzonderheden over de Venetiaan-
sche bibliotheek, het archief, de musea,
galerijen, drukkerij, enz.
Het hoofdstuk „gcbiedsindeeling der
kerkelijke hierarchic", begint met den
wen staat AtbaniC. dit bestaat uit
aartsbisdom en drie bisdommen,
Skoetari als zetel van den aarts
bisschop.
Uit het jaarboek blijkt, dat de Kerk
thans in 't geheel telt14 patriarchaten,
208 aartsbisdommen, 847 bisschopsze
tels, 546 titulair-bisdommen, 12 apos
tolische delegaties, 164 apostolische
"ariaten, 65 apostolische prefecturen
22 diocesen, die onmiddellijk onder
den H. Stoel staan.
Mexico,
hevigen strijd van drie dagen
hebben, de meeste federalen, ten einde
raad, de veste Ojinago ontvlucht,
te trachten de wijk te nemen naar Te
Mo. Numec. de bevelhebber van
Amerikaansche leger in Texas heeft
echter bevel gegeven de vluchtelingen
te ontwapenen en ze terug naar Mexico
te brengen. Men verwacht dat Ojinago
zal worden bestormd en ingenomen.
Honderden vrouwen en kinderen heb
ben in Presidio onderdak gevonden.
De vluchtende federalen hebben te
vergeefs gepoogd zich te vereenigen,
de mitrailleuses joegen de benden steeds
eer uit elkaar.
Bij de grensrivier weid fel gevochten.
Dc lichtgewonde vluchtelingen wierpen
zich in den stroom, terwijl de oproer
lingen op hen schoten: de zwaarge
wonden vielen. Slechts enkelen wisten
te ontkomen, door zich achter de met
;-planten begroeide rotsblokken te
verbergen, waar zij hun wonden uit-
waschten met het modderige water.
Alle gewonden werden door de
Amerikanen op Amcrikaansch gebied
meegenomen en naar het lazaret ver
voerd.
Op een plaats poogden 300 federalen
rivier te doorwaden, zij werden ont
wapend en naar hun vaderland terug
gezonden, hoewel zij smeekten te mogen
blijven, wijl hen ginds, ongewapend
als zij waren, een wisse dood wachtte.
De kerk van Presidio is als hospitaal
ingericht. Noch de federalen, noch de
opstandelingen hebben veldlazaretten,
de toestand der gewonden is dan ook
zeer treurig, maar geen der beide par
tijen wilde toestaan dat hel Ameri-
kaansch Roode Kruis op Mexicaansch
gebied hulp bood.
Tal van gewonde soldaten zijn neer
geschoten of in den modder va
moerassige rivieroevers gestikt.
Men schat dat van weerszijden meer
dan 10.000 man gewond en gedood
:erden.
Twee duizend Mexicaansche vluch
telingen, waaronder vrouwen en kin
deren, die bijna van honger zijn omge
komen en verder eenige federale sol-
oaten zijn de rivier overgetrokken op
Amerikaansch grondgebied, waar zij een
schuilplaats zoeken voor den kogelregen
te Ojinago.
Gemengde Berichten.
Straatroover8. Twee Italiaansche ar
beiders overvielen op de Miihlenbach-
straat te Essen een mijnwerker. Een
der kerels vroeg om vuur, doch op
hetzelfde oogenblik kreeg hij van den
ander een slag op het hoofd met het
gevolg dat hij bewusteloos ineenzakte.
De bandieten namen den man zijn geld
zijn horloge af en gingen toen op
de vlucht. Ofschoon ze direct achter
volgd werden, mocht het niet gelukken
de bandieten aan te houden.
Treurig. Te Werne werd de vorige
een jongmensch naast een schuur
r brouwerij bevroren gevonden. In
dc kleeren van den doodc vond men
notaricele akte, waaruit bleek, dat
hem eene erfenis van 8000 Mark ten
deel was gevallen, benevens een vel
papier waarop vermeld stond dat hij
niettegenstaande zijn bewijs nergens
onderdak kon krijgen. Hij was zonder
betrekking en zonder middelen van be
staan. 's Avonds was hij door den
brouwer afgewezen waarna hij zich
achter de schuur te slapen had gelegd.
Treffend. Naar wij vernemen bleef
een bewoner van de Kwartelstraat te
Utrecht, op Oudejaarsavond kort voor
het slaan aan 12 uur, plotseling dood
midden van den familiekring.
Overreden. Bij Schónklankc heeft een
D-trcin uit Berlijn een voertuig over
reden. Vier menschen zijn gedood.
Kazernebrand. 's Avonds werd een be-
'an brand ontdekt in dc kazerne tc
Hoorn. Aanwezig waren slechts een
sergeant en een soldaat. De politie
werd onmiddelijk gewaarschuwd en deze
wist den brand die aangekomen was
het bed van een onderofficier, in den
aanvang tc stuiten. De oorzaak is on
bekend. Een streng onderzoek wordt
ingesteld.
Scheepsramp. Een nieuwe Russische
zee-mijnenlcgger, die in Engeland ge
bouwd, op weg was van Middlesbrough
naai Libau, is bij Amagcr gestrand.
De bemanning bestond uit zes Engel-
schen en een Russischen officier. Allen
begaven zich aan boord van een redding
boot, die echter omsloeg. De Russische
officier en een machinist-maat werden
geredde kapitein en vier man
dronken. Vier lijken zijn reeds aan land
gespoeld.
Gasvergiftiging. Vrijdagmorgen werden
te Opladen, de 67-jarige winkelier Ficsz,
de 25-jarige smid Pintz cn dc dienstbode
bewusteloos aangetroffen. Dc ontboden
geneesheer kon bij de twee eerstge
noemde slechts den dood constatccren.
De dienstbode gaf nog zwakke teekenen
gas uit twee gas
kranen die open stonden.
De grijs-groene uniform. De „Leidsche
Ct". weet het volgende te vermelden
Naar ons van wel-ingelichte zijde
wordt medegedeeld, heeft de grijs-groe
ne uniform niet voldaan. De oude
blauwe uniform zal weder dienst doen.
Alleen de pet zal in dezen vorm, hoe
wel van andere stof, blijven gehand
haafd. En die voor eigen rekening nieu-
we kleedingstukken hadden aangeschaft,
zullen daarvoor schadeloos worden
gesteld.
Brand en geen water. Een hevige
brand heeft dezer dagen te Montreal
gewoed, waarbij een persoon omkwam
en verschillende winkels in vlammen
opgingen. De schade wordt op meer
dan 100.000 dollar geschat, Evenals
bij een vorigen had men ook bij de
zen brand geen water om te blusschen
Tengevolge van een breuk in de wa
terleiding is Montreal al sinds 5
dagen zonder water. De bevolking is
ten zeerste verontwaardigd en heeft
op meetings protestmoties aangenomen
tegen de personen, die verantwoorde
lijk zijn voor deze schandelijke nalatig
heid.
Brand. Te Bruinisse ontstond brand
:n hooiberg van een veehouder,
aangrenzende hooiberg vatte ook
vlam. Door het optreden van politie en
brandweerlieden leden'de aangrenzende
woningen slechts geringe waterschade.
Er ging ongeveer 40.000 pond hooi
verloren. Als oorzaak wordt vermoed
het spelen met bengaalsche lucifers,
Bestrijding der drankzucht. Een
gemeentelijke verordening te Grenoble
van 1905, waarbij het gebruik van on
doorschijnende gordijnen in de tapperijen
:n het tappen in achtervertrekken is
.•erboden. evenals het oprichten van
tapperijen binnen 200 M afstand van
openbare gebouwen, heeft reeds een
groot aantal drankgelegenhf.dcn doen
rerdwijnen. Een nieuwe verordening
:erbiedt ook, in tapperijen gebruik te
maken van dienstboden beneden den
leeftijd van 18 jaren, terwijl de patroon
met boete wordt gestraft als een
vrouwelijke bediende bij een bezoeker
gaat zitten of aan de deur gaat staan.
Familietwist. In den namiddag van
Nieuwjaarsdag heeft F. P. te Rottevalle
zijn zwager na een korte woorden
wisseling, met een mes een ernstige
wonde in de zijde toegebracht. De dader,
die van Drachten was gekomen cn heel
wat herbergen had bezocht, werd op
vrije voeten gelaten.
Dc toestand van den getroffene is
redelijk. Beide personen zijn gehuwd.
Niesbuien. Dezer dagen speelde te
Breda ccn Dordrcchtsche tooneelver-
eeniging. 't Was tooneelwedstrijd. De
Dordtenaren deden natuurlijk hun best,
doch één of meer onverlaten hadden
het middel gevonden oin den indruk
gedeeltelijk te bederven. Zij verspreid
den hetzij door blazen, hetzij op andere
wijze, niespoeder door de zaal, wat
FEUILLETON.
DE BEVRIJDING DER ZWARTEN.
Albert Freiinann was dc zoon -
ecu aanzienlijke familie. Nadat hij
zijne studiün voltooid cn een schitterend
examen als doctor in de rechten alge-
legd had. gevoelde hij een onweerstaan
baar verlangen om de wereld tc zien.
Hij verkocht "zijn bezittingen, verliet
zijn geboortestad en vertrok naar Ame
rika, hij hoopte daar spoediger tot zijn
doel te komen, dan vele andere zijner
landgcnootcil, die niets tc hunner be
schikking hadden dan een goeden wi
cn een paar sterke armen.
Een jaar later bevond Frcimann zicli
tc New Orleans, in ccn der fraaie ---
trekken van het hotel „Dc Pauw'
gedachten verzonken, liep hij dc k.n
op en neer; van tijd tot tijd keek hij
door het geopende venster naar buiten
de straat op. Eensklaps onderbrak hij
zijn wandeling cn zette zich aan het
raam neer met den elleboog op dc
vensterbank leunend.
„Waarom zou ik hier nog langer
blijven?" zeide hij zacht bij zich zclvcn,
„reeds negen maanden heb ik al dc
vermaken van deze stad genoten, maar
wat heb ik uitgevoerd? Mijn kennis
heeft mij nog geen doller opgebracht,
terwijl vele landverhuizers, die nauwe
lijks lezen en schrijven kunnen, alleen
door hun handwerk in een zekeren wel
stand leven. Mijn geld raakt op, het
is dus meer dan tijd om wat tc gaan
dienenmaar hoc
,Daar ben ik 't met mij zelf nog
t eens over." Hij ging terug naar
dc canapé van rood fluweel. Zijn oogon
doorliepen de gcheele kamer en rustten
nu eens op dc mooie meubelen, dan
weer op den grootcn spiegel.
„Het was dwaas van mij in het voor
naamste hotel van dc stad te gaan lo-
geeren. Ik had eenvoudig ccn kamer
moeten huren cn mijne maaltijden in
een restauratie gaan gebruiken, Zoo
doende zou ik een jaar langer niet mijn
geld toegekomen zijn cn misschien zou
ik in dien tijd eene betrekking gevon
den hebben, Maar waartoe dient deze
overpeinzing, nu het te laat is 1 Zij kan
mij geen schelling van het verlorene
terugbezorgen. In alle geval moei
dit huis verlaten en. wat nog beter
zijn ook dc stad."
Op dat oogenblik kwam zijn knecht
binnen. Niettegenstaande de zwarte ge
laatskleur, de dikke lippen cn het wol
lige haar, had Zambo ccn zeer goedig
uiterlijk.
„Wat is er Zambo?" vroeg Albert,
„gij kijkt, alsof ge boos waard."
„Ja, massa dokter, Zambo is zeer
bedroefd."
„Waarom? Ik heb u nog nooit
[gezien. Heeft men u misschien uw
viool ontstolen?"
„O massa doktor, mijn viool is nog
op haar plaats, maar ik moet den goe
den massa dokter verlaten, Zambo
wordt verkocht."
„Arme jongen!" riep Albert vol
dclijden uit, „wat hebt gij dan gedaan,
dat mister O'Brian zoo met u handelt
„Het hotel zal verkocht worden."
antwoordde de zwarte, „luister O'Brian
behoeft geen geld meer te verdienen.
„Ik denk,, dat hij zijn gasten genoeg
geplukt heeft, om zich zelf maa
verrijken. Ik meen er wel zoo iets
gehoord te hebben, maar op slot
rekening, of hij rijk is of niet, dal gaat
„Wil massa dokter mij veroorloven,
dat ik hem de hand kus?" vroeg Zambo,
'k moet dadelijk vertrekken."
„Dat God u bijsta, m'n arme Zambo
zeide Albert, terwijl hij hem dc hand
gaf, die de neger schreiende aan
lippen bracht.
Dit toonecl trof Frcimann.
„Wees flink, Zambo." zeide hij„het
is niet noodig mij tc bedanken voor de
enkele dollars drinkgeld, die ik je ge
geven heb,"
Zambo stond op.
„O massa dokter," zeide hij, „het is
niet om het geld, maar ik houd veel
van u. gij hebt nooit op mij gebromd,
noch mij geslagen, zooals mister O'Brian.
Ik heb altijd verlangd iets voor
mogen doen, en nu moet ik weg en ik
zal u nooit meer terugzien."
Albert was bewogen door de dank
baarheid van den neger.
Vie weet ZamboAmerika is groot,
weet zelf nog niet, waar ik
eenigen tijd zijn zal. Vergeet niet, mijn
jongen, dat de goede God over i
waakt, wij allen zijn Zijne kinderen
wicn Hij de meeste moeilijkheden
deze wereld toezendt, zullen een des
tc grootcr deel hebben in zijne eewigc
glorie. Nu, tot ziens, Zambo."
De neger ging snikkende weg.
Albert was meer getroffen dan hij
wilde laten blijken, de arme neger had
hem altijd eene onbaatzuchtige toege
negenheid betoond en daar hij zich in
Amerika zeer eenzaam gevoelde, had
hij zich meer aan hem gehecht, dan
hij zelf vermoedde.
„Welk een schande, dat de vrijheid
den mensch door eene wet kan ontno
men worden," sprak hij. „Wanneer zal
de tijd aanbreken, dat deze onrecht
vaardigheid zal verdwijnen?"
Daarop nam hij z'n hoed cn ging de
trap af. Waar ging hij heen? Hij wist
het zelf niet. Weldra bevond hij zich
in dc omstreken van de stad. Peinzend
wandelde hij langs de plantages
suikerriet, waar de slaven werkten.
Dichter bij den stroom doorkruiste hij
de rijstvelden en de wouden vai
toenboomen.
Het was niet de eerste keer, dat hij
deze wandeling deed: als hij anders
zijne schreden naar dezen kant richtte,
hield hij stil om de negers te zien wer
ken en met hen te praten, maar van
daag zweeg hij.
„Massa dokter is ziek," zeiden eeni
ge zwarten, die hij was voorbijgegaan
zonder ze te bemerken; „hij is zoo
ernstig en ziet ons niet."
Neen, hij was niet ziek; hij was te
:el met andere dingen bezig om te
bemerken, wat er om hem heen ge
beurde. Zoo kwam aan den Misissippi,
bij de plaats, waar de booten aanleg-
om passagiers en koopwaren op
enten. Er heerschte zoo'n bedrijvig,
heid, dat Albert uil zijne droomerijen
ontwaakte en met belangstelling de
drukte gadesloeg.
In de haven lagen verschillende boo
ten, wier masten de vlaggen van alle
natiën droegen. De rivier wemelde van
bootjes, sloepen cn kleine scheepjes,
maar deze waren slechts dwergjes in
vergelijking met de statige stoomboo-
ten van de Mississippi. Verder be
merkte hij een menigte brikken, schoe
ners en tal van andere groote vaar
tuigen, die voor de zeevaart bestemd
Wordt voortgezet.
