Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken. H. L. A. Dullaert Co. kluis SAFE-DEPOSIT. DE EEMBODE Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort - Telefoon No. 314. Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag* en Vrijdagmiddag en wordt uitgegeven door de Vereeniging De Eembode te Amersfoort. Prijs per drie maanden zestig cent voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent vooi incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Vrijdag 28 juli 1916. No. 34. Dertigste Jaargang. AdvertentieprijsVan één tot vijf regels vijftig cent. Elke regel meer tien cent. Voor incasso wordt vijf cent in rekening gebracht. Billijke tarieven bij geregeld adverteeren. Alle mededeelingen, ingezonden stukken en advertentién gelieve men in te zenden ten Kantore van de Directie van De liembode, Langegracht 13, Amersfoort, vóór twaalf uur op den dag van verschijnen. J. B. SCHEUER AMERSFOORT. Langegracht 9 - Telefoon 254. Administratie- en Effectenkantoor. Aankoop co verkoop van Effecten, Verzilveren Van Coupons. Sluiten van pro longatie. Kantoor geopend van 9—3 uur. EPISTEL EN EVANGELIE. ZEVENDE ZONDAG NA PINKSTEREN. LES uit den brief van den H. apostel Paulus aan de RomeinenVI, 19—23. BroedersIk spreek menschelijker- wijze wegens de zwakheid uws vlee- sches. Want gelijk gij uwe ledematen hebt aangeboden om der onreinheid en der ongerechtigheid dienstbaar te zijn ter ongerechtigheid, biedt alzoo nu uwe ledematen aan om der gerechtig heid te dienen tot heiligmaking. Want toen gij dienstknechten waart der zonde, waart gij vrij ten aanzien der gerech tigheid. Wat vrucht hebt gij toen ge had vair datgene, waarover gij u thans schaamt Het einde immers daarvan is de dood. Nu echter, vrijgemaakt van de zonde en dienaars van God gewor den, hebt gij uwe vrucht tot heiligma king en, als einde, het eeuwig leven. Want de soldij der zonde is de dood, maai de genade-gave Gods is het eeu wig leven in Christus jesus onzen Heer, EVANGELIE volgens den H. Mattheiis; VII, 1521. In dien tijd sprak Jesus tot zijne leer lingen Wacht u voor de valsche pro feten, die tot u komen in schaapskle deren, maar inwendig grijpende wolven zijn; aan hunne vruchten zult gij hen kennen. Plukt men wel druiven van doornen, of vijgen van distels Zóó brengt elke goede boom goede vruch ten voortdoch de slechte boom brengi slechte vruchten voort. Een goede boom kan geen slechte vruchten voortbren gen. noch een slechte boom goede vruchten voortbrengen. Alle boom, die geen goede vruchten voortbrengt, zal Uitgehouwen en in het vuur geworpen worden. Aan hunne vruchten derhalve zult gij hen kennen. Niet ieder, die tot Mij zegtHeerHeer zal ing.m het Rijk der hemelenmaar die den wil doet van mijnen. Vader, die in de hemelen is. hij zal ingaan in het Kijk der hemelen. Oorlog en Christendom. Wij staan te midden van een on zettend wereldgebeuren, tot lieden ongedeerd, maar waarschijnlijk nie geschokt in ons geloof aan cultuur, beschaving en menschclijkheid, en wij vragen ons dan ook af of dat 'gi-loof geen bijgeloof was. Wij luide profetie van een nieuw paradijs en vergaten zoo gemakkelijk, dat onder heel dien grootschen opbouw geen fun damenten lagen, die zulk een gebouw konden dragen. Onschuldige volken worden doodgc- loopen. bondgenootschappen verbroken, overeenkomsten verscheurd, laster wordt gekweekt en betaald, Waarheid is geworden hel woord van Homerus„De dood, hij valt in dui zend gedaanten over dc vreesachtige mcnschheid neer". Jong bloed vloeit, inilliocnen kinderen roepen te vergeefs om hun vader, Hoe staat nu het Christendom tegen- 'ci den oorlog. Er zijn mannen geweest, die meenden, dat geen enkele oorlog, welke ook, te vereenigen was niet de leer die Christus op de wereld is komen brengen, en als zulke mannen noemen we uit de vroege Christentijden Tertullianus en Lactantius i uil onze dagen graaf Tolstoi. Ofschoon nten, oppervlakkig oordce- lend, geneigd zou zijn hun gelijk te geven, vooral ook wanneer men som' migc teksten der H. Schrift opslaat, geeft toch het Evangelie zelf de weer legging van de meening, waaruit blijkt, dat men zulke teksten dieper moet be schouwen. Wel hebben o.a. Tertullianus eu Lac- ntius uitspraken, die lijnrecht tegen :t recht van oorlogvoeren ingaan, aar zij zijn niet verheven tot kerk. teeraar, zij zijn slechts kerkelijke schrij- Bij het eigenlijke kerkelijke gezag is geen enkele uitspraak te vinden tegen strijder en strijd, en de H. Joannes de Dooper beval den soldalen die hem vroegen wat zij moesten doen om zalig te worden, niet hunne zwaarden neder te leggen. Dat den Christenen niettegenstaande it, zoo dikwijls werd afgeraden zich scharen onder de vanen des keizers, daartoe waren overigens motieven te e; Voor de heidensche keizers tocli "bestond slechts de machtsoorlog, de recht, de soldaten moesten een eed utleggen, dat zc in alles zonder voor behoud, zouden gehoorzamen aan hun overlieden, dus ook als deze zouden bevelen hun Christen broedetstc dooden, :ooats dat gebeurde ten tijde van vcr- rolging. Vervolgens moesten ze ook offeren op heidensche feesten en goddelijke er bewijzen aan de beeltenis des ke:zers. Om al deze redenen was de krijgs- i.msstand in dien tijd dus niet aunbe- 'elcnswaardig, inaar daardoor was toch dc oorlog nog niet verboden, St. Augustinus heeft het recht van oorlog voeren erkend, doch het dienst- unen afgeraden. Zoo dacht er ook dc Kerk over. Hoc toch kan zij anders, onder hare heiligen zoovele soldaten rekenen 1 Zoo verde digen wij derhalve het goede recht van den oorlog, tenminste de bestaanbaar heid van dat goed recht. Volgens de Christelijke moraal is en blijft de oorlog een rechtsmiddel cn volgens de een ieder inensch ingescha pen natuurwet kan het zelfs een plicht zijn dat rechtsmiddel te gebruiken, Ver gelijkt b.v. het hoofd van een staat met een vader die verplicht kan zijn op te komen voor de belangen van zijn gezin. Volgens de heidensche opvatting is dc uoriog slechts een middel lot machtsuitbreiding. Toch kan de oorlog werkelijk een rechtsmiddel zijn en niet slechts cea machtsmiddel genoemd worden. Dc voorwaarden, die dc Katholieke moraal stelt vooi een rechtvaardigen oorlog zijn, dat deze verklaard wordt door het hoogste gezag (en dat gezag is hier, koning ot keizer, dus het bur gerlijk gezag en niet de Paus, die het geestelijk gezag is) vervolgens dat de reden van den oorlog wettig is, en ein delijk, dat de oorlog, mcn^chclijkerwijze gesproken, het laatste middel is wat nog overblijft om te komen tot het Men ziet dus, dat het Christendom tegenover den oorlog staatniet ver- oordeelend, maar eischcnd dat voldaan aan-bepaalde voorwaarden, die de wreedheid cn het getal der oorlogen beperken. De Kath. Kerk heeft dus dé regels aangegeven, maar de mensch heeft die veracht en dus heelt hij geen recht om haar verwijten te doen. Hij kan toch de Kerk niet verwijten, dat hij zelf niet deed naar hare voorschriften In de praktijk staat de oorlog tegen- ter het Christendom zeer zeker vijandig. Over het algemeen zijn alle oorlogen slechts strevingen ge- eest naar machts uitbreiding. Op het oogenblik zelf, dat een oor log komt, kunnen wij er niet over oor- deelen of die oorlog rechtvaardig is of niet. I-let versland is dan verduisterd door het gemoed. Maar als we terug gaan in de geschiedenis, hoe zelden vinden wc dan op het punt van rechl eeltige voldoening. Zelfs van de oor logen van Karei den Groote ofschoon die monarch toch over liet algemeen verheven idealen voor den geest ston den, is misschien wel geen enkele vol komen rechtvaardig te" noemen. Wal practisch verward was begon cn langzamerhand in theorie te ver dedigen cn zoo kreeg men wat de oor log betreft, de leuze het doel-heiligt dc middelen. Het begon met de renaissance en i Macchiuvelli was de voorbereider, Al was Macchiavelli in zijn tijd M uitzondering, lang bleef hij niet alleen staan, maar toen dc vereering de kunst (en daardoor ook lang zamerhand voor de levens-opvatting) der oude heidenen, het verstand ver duisterd had, werd .Macchiavelli nage volgd. Macht is recht, macht van sluwheid of macht van geweld, daarop kwam voortaan eigenlijk steeds neer cn deze regel wordt ook heden ten dage toepassing gebracht. Wij kunnen gerust zeggen, dat nie mand gedacht had dat het zóó erg v.-as, ar dat alles wordt verdedigd dooi nieuwe moraalhet doel heiligt de middelen. Wat is, moet nochtans anders wor den, eu wal zijn zal en wat zijn moet, mag daar niet op gelijken. Maar ofschoon er nu reeds kentering gekomen is en de oogen open schijnen te gaan, zooals blijken kan uit woorden van vooraanstaande mannen, moeten we ons toch geen illusies maken over een eeuwigen wereldvrede. Want steeds blijven de begeerlijkheid en dc onrechtvaardigheid. G. Uit het Buitenland. Van den Oorlog. Van het Fransche oorlogsterrein. liizonder belangwekkend is hel wat Wiegaud, een Amerikaanse!) journalist, schrijft over den toestand aan het Duit- sche front in Frankrijk, na dc felle vallen welke de Duitsche liniën beukten. Zaterdag is in de slag van de Somme Je tweede groote golf van het Fransch- Engelsch .offensief komen opzetten. Ze iloeg tegen het Duitsche front gelijk :en geweldige zee tegen een rotsvaste kust. De schok was verschrikkelijk, naar de Duitschers toegeven. Het Duitsche front wankelde, door een machtigen slag getroffen. Maar de aanval werd gebroken en de aanvallers weken terug, misschien 'n bloediger - spoor van ver minkte en vernietigde menschelijkc we zens achterlatende dan ooit in eenigen veldslag is gezien. De aanval mislukte. De Duitschers hielden stand. Een vreese- lijke prijs was betaald. De Duitsche verliezen waren naar verhouding gerin ger ofschoon naar algemeen erkend wordt, de verdediging op sommige plaatsen zwaar viel. Het front levert een aanblik menschelijke ellende. Het geeft de tuiging, dat bonderd jaren beschaving Oen mensch niets hooger hebben ge bracht. Het dwingt tot geloof in de bijbelsche profetie, dat de wereld ten slotte verwoest zal worden door de zonden van haar bewoners. Welk een vloeken der gewonden, die niet te helpen waren, wijl zij lus- schen de linies lagen en gekerm van stervenden moeten er in de laatste acht erlig uren zijn opgestegen en r nog opstijgen in die duivelsche van levende, roodc flikkeringen, doordringende vlammen, spookachtig grauwen rook en gaswolken als het van honderd Niagara's, die de en afgoden der oude volkeren zou den hebben bewogen, maar die op het "tart van de moderne „beschaafde" cn .ontwikkelde" wereld geen indruk maken. Een generaal die iu dezen oorlog t meer fronten vocht dan eenig ander Duitsche generaal, verzekerde, dat dit de belangrijkste slag was van den ge- heclen oorlog. De Franschen eu Engelschen wierpen 34 divisies, waarvan er 17 of meer met 200,000 man in de eerste linie tegen het Duitsche front. Hoe mcnschen liet onbeschrijflijke, geconcentreerde a: 'Uericvuur konden verduren of over Bankvereeniging AMERSFOORT - Scherpenzeel Soest LANGEGRACHT 30 - TELEFOON INTERC. 363 Verhuren loketten in hun „LIPS" brand-, inbraak- en smeltproefvrije SPECIAAL TARIEF VOOR VAC ANTIETIJDEN. leven, dat uit vele honderden kanonnen eiken keer voor den infanterie-aanval op dc Duitsche linies werd gericht, was onbegrijpelijk. Maar de Duitschers hadden alles doorstaan. Een wanhopig gevecht van 21 dagen bracht de geallieerden naar schatting, :n terreinwinst van 90 vierk. K.M. De verliezen der Kngelschen worden door de Duitsche st' f-olïicieren geschat op 150,000 a 170,000 en die der Fran schen op ongeveer 6000. Deze schat ting betreft niet de verliezen, geleden het grootste gevecht, n.l. dat van en 20 Juli, maar alleen den strijd in 1 tot 18 Juli. Een rotsvast vertrouwen, dat zij in aat zullen zijn de Franschen en Engel schen te weerstaan, kenmerkt de stem ming, niet alleen in 't hoofdkwartier van den opperbevelhebber, m bij de gewone soldaten, i gesprek was.- De officieren onderschatten hun tegen standers niet. Zij zijn te goed ingelicht geen aan de andere zijde gebeurt. Hun bewondering voor het vechten der Fran schen is onbegrensd. Ook verhelen zij niet, dat de inoed en heldhaftigheid der Engelschen gerezen moeten worden. Het -geloei en gebulder van honder den groote en kleine kanonnen duurt voort, maar in vergelijking tot de te twee etmalen is er een lijdelijki kalmte. De Franschen en Engelschen nemei blijkbaar den tijd om op adem te komen een nieuwe, een derde groote slachting, die de Duitschers verwachten waarop zij zich voorbereiden evenals den tweeden aanval te i, terwijl de artillerie dag cn nacht doorwerkt en met volharding blijft vuren. is een ontzagwekkende symphonic, die zacht en geheimzinnig klinkt door den afstand. Over een groote uitge strektheid braakt de Fransche artillerie haar vuur uit en gewoonlijk is het ach- de linie gevaarlijker dan op het front zelf, waar men eenigszins be- Naar blijkt uit hetgeen ik heb gezien i meer nog uit hetgeen de kaarten in de eenvoudige werkkamer van den op perbevelhebber, die de richting der operaties en den omv< Fransch-Engetschcn aanval bepaalt, mij hebben geleerd alsmede uit mijn ge sprekken met hem en met Duitsche officieren en manschappen, zóó van het front teruggekeerd, is de groote aan drang tenminste tijdelijk gestuit. Een-en-twintig dagen van_krachtige aanvallen der vereenigde Fransche en F.ngelsche legers hebben, na de meest bloedige gevechten, in zoover resultaat gehad, dat enkel de top van een on regelmatige, driehoekige wig acht-en- een-halven K.M. in het Duitsche front is gedreven. Zelfc het geweldige vuur uit vier duizend kanonnen is niet in staat ge- t de wig dieper in het Duitsche front te drijven. Binnenlandsche Berichten. In de Prov. Staten van Gelderland werd beraadslaagd over de aan den polder Arkemheen te verleenen credie- n voor het herstellen en ophoogen in den zeedijk, die in den stormnacht - ui 13 op 14 Januati j.l. bezweken is. Zooals wij reeds meedeelden stellen Ged. Staten voor te verleenen voor het dichten der gaten f 13.000, voor den Westelijken Zeedijk f61.600, vo*r het Oostelijk deel f 161.700. De heer Schusslet deelde mede, dat tot 17 Juni j.l. door den heer j. Prins van Wijngaarden aan den zeedijk is verwerkt f 159.351.51, door den polder zelf f 1-3.663.95®. De aanneming voor de verdere afwerking bedraagt f181.000. De kosten, die voor rekening van den Dijkstoel komen zullen bedragen aan basalt f44.200, andere zaken f2000, plannen, toezicht enz. f 14.100, zoodat thans het totaal der kosten zal bedra gen f414.315.46®. Spreker beval daar- n het voorstel van Ged. Staten ten De heer v. Lobcn Seis wees erop, hoe de orkaan van 1314 Januari 8 lang den dijk heeft gebeukt bij abnormaal hoogeu waterstand. Door de overstortgolven is de dijk ten slotte bezweken. Twee gaten van 140 M. zijn erin geslagen, terwijl een der gaten zelfs een diepte van 7 M. bene den het maaiveld heeft. Het is noodig, dat de geheele dijk verhoogd wordt tot 3.50 -f N. A. P. Verleent de provincie alleen subsidie FEUILLETON. Van Heiden tot Christen. „Moeder, gij hebt mij zoo straks aan een akeligen droom ontrukt. Ik droom de, dat de man, die de plaats var mijn vader heeft ingenomen, gestorven was hij kwam terug uit dc onderwe reld, en wilde mijn broeder Paula* dooden. Zijn zwaard trachtte hij te ontwringen aan zijn hand, en akelig lachend liep hij: met zijn eigen zwaard zal ik hem dooden, ja met zijn eigen zwaard I" De oude Philip verbleekte, mompel de iels bij zich/elven cn met de lin kerhand dc teugels der paaiden flink vasthoudend, zag hij met ccn betcckenis naar Paulus. „Mijn broeder," ging het voort, „ik ben den naam van dien mau vergeten. Hoe is hij ook „Denk daar niet om," ant Paulus, „een doodc kan geen levende vermoorden, en bovendien niemand in Italië kan mij uiet mijn eigen zwaard treffen, of ik moest soms slapen. Maar kom, bezie, zooals Philip reeds zcide, deze verrukkelijke landstreek." I)e rivier de Liris golft slechts goud in tie Westcrzonaan beide zijden liggen groenende velden, omzoomd met Undeboomcn, oleanders en gra naat-appelen. Hier cn daar eene vriendelijke rustbank, onder het lommer verscholen. Daarachter een ntagcr bosch van sombere beukebootnen. eisen, Itage- beuken en kastanjes. Overal eert weel derige plantengroei. De roode bloesem tier granaatappelen zit tnsschen de wijnstruiken en olijfranken verscholen, n dc wuivende bladeren der vele ilcanders schijnen te spotten met iepen, en het gebogen hoofd van i somberen, outmost baren cypres. Al door de herfst getint. Dc West was met heerlijkheid getooi geen schilder kan haar malen. g« dichter haar bezingen zulk een zo ondergang maakt het gevoel stom, woord een ijdele klank. Door bosch heen zag men een gedeelte der nuren> vensters, cn Jonischc zuilen ran een groot kasteel. Op zijn dak .tonden een menigte vergulde en vitte beelden in verschillende houdirg, spekend, knielend, biddend, dreigend, en over allen goot de ondergaande zon hare veelkleurige stralen. „Laten wij hier rusten, slechts oogenblik," riep het meisje, verrukt door de bctoovcrcnde schoonheid van dit gezicht. „Moeder, slechts een oogenblik onder die lommerrijke boo- Hct waren cenige kastanjes terzijde van don wegeen weinig lager liep een breed pad, de weg naar het kasteel Paulus sprong aanstonds uit den wagen, hielp eerst zijne moeder uit stappen, nam toen zijne zuster in de armen, en zette haar in dc schaduw neder. Onderwijl steeg 'eene Thracische slavin van den bok. en reed de men- ijn rijtuig aan den kant van den weg. Daar rustte men uitmen hoorde slechts het geritsel der bladeren, 't ge keuvel der golven, cn het schelle ge luid der vogelen verborgen in het gras. Eensklaps heft Philip dc hand op, en vraagt zacht sissend hun aan dacht. En ja. ver in het Zuiden hoor de men een dof geluid, dat lang* den Appischcn weg scheen te naderen, leder oog onzer teizigers wendde zich naar de vermeende richtingccn witte stofwolk kwam zachtjes noordwaarts. Spoedig onderscheidde men het ge trappel der paarden'; en over den heuvel, die het gezicht had belemmerd, kwam met eene breedte van geheel den weg de_ glans der wapenen als een stroom van licht nader. De grond dreunde. Twee trucpen Numidischc ridders, twee troepen üataafschc terij. duizend paarden ten slotte de l'raetonaansche wacht, trekken voorbij in snelltpi vaart. Het gerinkel cn gekletter der wapenen verhief zich boven het dof hoefgeluid, als het schuim boven de golven der zee. Het jonge tncisje, reeds ontsteld door ziekte en smart, keek met ge zwollen oogen naar den optocht. Zes-honderd ellen verder gaf iemand op zijn trompet een helder langgerekt sein de stoet stond stil. Uit de ach terhoede reed een hoofdman naar sprak een of twee woorden, gedeelte van den stoet bewoog zich langzaam vooruit. In plaats nu van vijf, stonden twee mannen naast elkander, en de weg was slechts ge deeltelijk bezet. Daarna keerden allen rechtsom en wierpen een blik op onze reizigers, die 40 of vijftig ellen van ijdord waren. de lange' rijen van ridders stonden eenige gewapende hoofdman nen. Een van hen droeg eert staal borstharnaseen helm van hetzelfde metaal inct korte zwarte veer pluim, een scharlaken krijgsmantel ge- dagen over een zwarte tuniek, waarop wee breede roode strepen genaaid varen. De krijgsmantel was op de borst met een zilveren gesp vastge maakt, eveneens de tuniek een weinig lager, maar beiden waren beneden zoover open, dat het maliënharnas duidelijk zichtbaar was. In zijn gordel waren ccn paar handijzers gestoken geel lederen beenschenen cn schoenen voltooiden zijne klceciug. llij was een deftig man, omstreeks 35 jaar, met biuiu haar, open gelaat en doordrin gend oog. Deze was naar voren gere den om daar zijne bevelen te geven. Hij was nu teruggekeerd en hield zijn paard een weinig achter dat van een anderen hoofdman, die, veel sierlijker gekleed, geen aandacht wijdde aar hetgeen zooeven had plaatsgehad maar zijne oogen met de hand over schaduwend voor de stralen der zon zag hij over de velden naar het huis aan de Liris gelegen. Om zijne schouders had hij langen rooden mantel, waarvar randen waren omzoomd met dubbel gevcrwd Tyrisch purper, eu de plooien sierlijk golfden. Deze kostbare mantel was aan den hals met een juweelcn gesp vastgemaakt, Zijn borstharnas was één stuk staal, en geleek door zijn glans op een spiegel. Een keten van lijn gedraaid goud sierde zijn hals, en zijn gordel niet minder dan het ge vest van zijn zwaard, dat in een zilve ren scheedc rustte, glinsterden door Sadonyx- eu jaspissteeueu. Zijn helm was van dun staal en gesierd met een flinke pluim van roode hanen veeten. Het meest opmerkelijke in zijne Wee ding waren zijne roodlederen schoenen waarvan de punten naar boven gebo gen waren. Daarop bevonden zich in den vorm van een halve maan cenige edelgesteenten, waarvan de schittering op zijne beenplaten speelde. De stijg beugels, waarin zijne voeten rustten, Zijne half gesloten oogen schenen op het eerste gezicht mat en dof, maar bij nauwkeuriger beschouwing, straalden zij kracht zoowel als hoog moed. Een trouwelooze, een wreede trek speelde om zijn mond, Hij droeg geen baard, maar een zwarten goed verzorgden knevel. Na een langdurig en aandachtig staren in de richting, die wij reed» meermalen hebben aangegeven, keerde hij het hoofd naar den tribuun, cn wijzend op onze reizigers, sprak hij tot hem eenige woorden. De tribuun op zijn beurt richtte zich tot den eer sten centuriër. Oogcnblikkelijk trok dezen den kop van iiet paard om, cn reed in snelle vaart naar onze reizi gers, „Zeg eens," zoo sprak hij tot Pau lus, „zijt gij al lang hier „Nog geen kwartier," antwoordde Paulus, verwonderd over die vraag. „Zijn soms eenige personen hier langs dezen weg gegaau hernam de centuriër. „Sinds wij hier zijn niet," zeide Paulus. De centuriër dankte hem en reed terug. Paulus. zijne moeder en Philip hadden meer hun aandacht geschonken aan de lieve kleine, die in hare smart rust had gevraagd onder de kastanjeboomen, dan aan hetgeen in hun omgeving was af gespeeld. Wordt voortgezet.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1916 | | pagina 1