Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort - Tel. No. 314.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag en wordt uitgegeven
door de Vereeniging De Eembode te Amersfoort. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van abon
nement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
Vrijdag 29 Sept. 1916. No. 52. Dertigste Jaargang.
Advertentieprijs: van één tot vijf regels vijftig cent. - Elke regel meer
tien cent. Voor incasso wordt vijf cent in rekening gebracht.
Billijke tarieven bij geregld adverteeren. Alle medcdeelingen,
ingezonden stukken en advertentiën gelieve men in te zenden ten
Kantore van de Directie van De Eembode, Langegracht 13,
Amersfoort, vóór twaalf uur op den dag van verschijnen.
TWEEDE BLAD.
EPISTEL EN EVANGELIE.
ZESTIENDE ZONDAG NA
PINKSTEREN.
LES uil den brief van den H. Apostel
Paulus aan de Kphesiërs; III, 13—21.
Broeders Ik bid u, dat gij niet klein
moedig wordt wegens mijne verdruk
kingen voor u, die uwe eer zijn. Om
deze reden buig ik mijne knieën tot
den Vader onzes Heeren Jezus Christus,
uit wien alle geslacht in hemel en op
aarde naam heeft, dat hij naar den
rijkdom zijner heerlijkheid, u geve. door
zijnen Geest gesterkt te worden met
kracht voor den inwendigeu inensch
dat Christus door het geloof moge wo
nen in .uwe harten, opdat gij, ge
worteld en gegrondvest in de liefde,
met al de heiligen in staat moogt zijn
te begrijpen, welke de breedte en
lengte en hoogte en diepte zij, en te
kennen de liefde van Christus, die alle
kennis te hoven gaat, opdat gij ver
vuld moogt worden tol de geheele
volheid Gods. Hem nu, die, naar de
kracht welke in ons werkt, machtig is
alles te doen, overvloediger dan wij
bidden of beseffen, Hem zij de glorie
in de Kerk en in Christus Jezus, gedu-
ondc al de geslachten van de eeuwen
EVANGELIE
volgens den H. Lucas; XIV, 111.
in dien tijd, toen Jezus op een Sab
bath het huis van eenen overste der
Fharizeën binnenging om brood te eten.
sloegen zij Hem gade. En zie, vóór
Hem stond een waterzuchtig mettsch.
Jezus nu nam het woord en zeide tot
de wetgeleerden en Pharizeëfl Is het
geoorloofd op den Sabbath te generen -
Doch zij zwegen. Hij dan nam hem
tot Zich. genas hem en liet hem hooi
gaan. En hun antwoordend sprak lli
Wie onder u zal niet, als zijn ezel i
os in den put valt, dien terstond, o
den Sabbatii, daaruit trekken En s
konden 1 leut hierop geen antwoor
geven. Hij zeide nu ook tot degenoi
digden eene gelijkenis, daar I lij o|
merkte, hoe zij de eerste plaatsen as
tafel uitkozen, en Hij sprak tot hen
Als gij ter bruiloft genoodigd zijl. zet
u dan niet op «Ie hoogste plaats, opd;
niet misschien iemand, aanzienlijker da
gij, door hem genoodigd zij. en hij di
u en hem genoodigd heelt, niet kom
en u zegge maak plaats voor dezen
Dan zoudt gij met beschaming dc
laagste plaats moeten gaan innemen.
Maar als gij genoodigd rijt, ga dan
zitten op de laagste plaats, opdat, wan
neer degene, die u genoodigd heeft,
komt, hij u zegge vriend, ga liooger
opDan zal u eer te beurt vallen
tegenwoordigheid van hen, die me
aanzitten. Want al wie zich verheft
vernedert, en wie zich vernedert zal
verheven worden.
R. K. Leeszalen.
(Ingezonden)
In het Katholiek Sociaal Weekblad
van Zaterdag 23 September \vi
een artikel opgenomen van den h
Jos. P. Hamers ie Maarssen, wa.i
aangedrongen wordt op onderzoek
katholieke zijde naar de lectuur
openbare neutrale leeszalen. Zulk i
onderzoek beveelt hij ter overweg
aan de Apol. Vereeniging Petrus Cani-
Naar aanleiding hiervan ver
wij ons op te merken, dat er
cieele commissie van toezicht op de
openbare leeszalen en bibliotheken be
staat, wier taak het is, te waken tegen
het instroomen van verkeerde lectuur
Het katholieke element is in dii
commissie vertegenwoordigd door dr
M, Schoeugen, rijks-archivaris te Zwolle
een man van erkende reputatie oj
wetenschappelijk gebied, aan wien wij
Köomschen, op Leeszaal-terrein vee
te danken hebben.
Als voorzitter der commissie fung.-er
dr. J. Th. de Visser, lid der Tweede"
Kamer, terwijl int, Rutgers,
lid der Tweede Kamer, ook deel uit
maakt der commissie.
Het is natuurlijk mogelijk, dar
of daar in een leeszaal lectuur schuilt,
welke niet door den beugci kan.
Welnu, laat ntcu zich dan met juist
omschreven, zakelijke klachten wenden
lot bedoelde commissie, die, w.r
noodig blijkt, stellig zal optreden.
Zulks achten wij beier dan ii
algemeen misprijzend te spreken
den inhoud der neutrale openbare lees
zalen en boekerijen.
Ook dienc men bij zijn oordeel over
dc boeken in de neutrale leeszaal wel
bedenken, dat, waar deze bestemd
voor allerlei richting en strooming,
ook boeken en tijdschriften aller aard
voorhanden zijn; dus ook die, welke
handelen over stelsels enz., waarmede
katholieken, niet accoord kunnen
of mogen gaan.
'en blijft zelfs iri Katholieke
bibliotheken zeer moeilijk een grens ie
stellen voor de lectuur welke toelaat
baar is te achten.
ons specifiek Katholieke bi
bliotheken bekend, waar verboden wer
ken aanwezig zijn. en wij constateerden
enkele maal dat die zonder
controle werden uitgegeven.
Van overwegend belang is in deze
:n goede leider, wiens mcnschcii- en
boekenkennis niet gering moeten zijn.
o volledig mogelijk te zijn,
laten wij hier volgen de leiddraad voor
de inspectie van en het toezicht op de
Rijkswege gesubsidieerde Openbare
Leeszalen
De O. L, moeten het karakter
>npar:ijdigheid dragen en da.rom
lektuur van iedere richting bevatte.i
de besturen iedere beslaande richting
lovecl mogelijk doen vcrtegenwooi-
ger. en in dc Statuten opnemen dat
zij bestemd zijn voor ieder, zonder
dcrschcid van godsdienstig*politieke
maatschappelijke overtuiging.
Ten aanzien van confessioncele 1<
en, welke zich dus niet aan het bo
venstaande houden, moet de overtuiging
gevestigd worden, dat zij uit materieel
oogpunt op éé.-i lijn te stellet
„openbare leeszalen."
2. Zij moeten weren allt
.duidelijke en zuiver propagandistische
ektiuir, zoodat uitsluitend werkeliji
derrichtende ca achtenswaardige lektuur
de leeszalen worde gevonden, Da
dijke lektuur, ook waaneer zij eer
■cnaamd „wetenschappelijk" tuitjt
t, is daar niet op zijn plaats. Ro
manlektuiir vorme slechts een accessoii
geringen omvang; couranten mo
evenmin hoofd/aak zijn.
Ztj mag niet toegankelijk ziji
jeugdige personen bcncdeö de
18 jaren, tenzij niet schriftelijke
stemming der ouders of voogden.
4. Zij moeten Zondags gedurende
Jen voormiddag gesloten zijn.
Van nabij is mij bekend hoe vele
eutrale Iccszaalbesturcn ernstig strevi
aaar een behoorlijke vertegenwoordigt)
der Katholieke lectuur op elk gebied
hun inrichting.
Jammer genoeg gebeurde het echter
meermalen dat zij bij hun pogen om
Katholieke wenschen dienaangaande te
kennen, onhcusch werden be
handeld door hen tot wien ze zich in
goed vertrouwen wendden.
Toch kan, alles samengenomen, zelfs
de beste neutrale leeszaal als ontwikke-
lingsinstiluut door ons alleen geaccep
teerd worden, bij gebrek aan beter.
Dat betcie nu willen' en kunnen de
R. K. Openbare Leeszalen geven.
En op vele plaatsen was men reeds
lang op dit terrein met vc
werkzaam.
In Amersfoort het eerst.
Daar werd in 1913 de eerste R, K.
Openbare Leeszaal geopend.
en waren reeds elders pogin
gen gedaan om iets dergelijks lot stand
te brengen, maar dc resultaten w
nihil.
Veelal ontbrak het juist begrip
doel en streven cener Openbare lecs-
al en bibliotheek.
Met wat propaganda-lectuur
ïlura en een paar krnntjes is ir
De lieer Hamcis Ij vei t dan v
n geestdriftig pleidooi voor de nood
zakelijkheid der stichting van 1
Openbare Leeszalen, waar
larnc de aandacht vragen.
Hij schrijft
Evenals Wij aan onze kinderen een
Katholieke opvoeding verschuldigd zijn,
zoo zijn wij. als voortzetting en vol
making dier opvoeding, aan ons goede
Katholieke volk ontwikkeling naar geest I
en hart in echt Katholieken zu
gehuldigd.
„En onder het „volk" versta:
hier niet alleen de arbeiders, dc
lieden, maar ook de burgerij in ai hare
geledingen, den Middenstand, de hoogei
standen, vrouwen zoowel als mannei
Wij allen moeten in onze dagen, welk
iu het teelten van algcmecne ontwil
keling slaan, ons die degelijke kenoi
gegrond op de rotsvaste beginselen van
Koomschc Geloof, trachten te ver
ren. die in het openbare leven
vooral onmisbaar voor ons is bij ge
breke waarvan wij gevaar loopen sche
pen zonder roer te worden te midden
dei felle branding van het steeds ver-
om zich heen woekerend ongeloof
dc schrikbarende toeneming van het
zedenbederf in de wereldzee.
„Welnu, het groote, het ecnigc middel
lot bereiking van dit onafwijsbare, maar
ook heerlijke doel isde oprichting
Katholieke leeszalen.
„Men late zich niet afschrikken door
dc financieels la>tcri. Onze leeszalen
kunnen met vrij geringe kosten tot stand
lien. Rijk en gemeente, in Noord-
Zuid-Holland ooi: dc provincie, vcr-
lecnen subsidie. Om deze te verkrijgen
slechts noodig, aan enkele voorwaar-
n van vormelijke i aard te voldoen.
„De Centrale Raad der K. S. A. heeft
t, naar wij vertrouwen in zijne ge-
ilgen zegenrijke, brsluit genomen, de
Plaatselijke Comités der K. S,
te sporen, tol die oprichting het initiatief
te nemen. Dc Raad zal dus bereid zijn,
bij de oprichting van Katholieke lees-
alen. zoo noodig, van advies tcdienen"
Alleen hij de twee laatste alinea':
•eroorloven wij ons eene kantteckeniii!
tc maken.
tze leeszalen zoo gemakkelijk
'rij geringe kosten worden op
gericht is onjuist. De opgesomde sub-
komen niet zoo heel gemakkelijk los.
En de eischcn worden steeds opge-
Jcrd.
Niet overal b.v. is
raadsmcerderheid zoo
Amersfoort, waar dc Koe
ren vrijzinnige
billijk als in
ir.sclre leeszaal
gesubsideerd
■ordt ongeveer in verhouding tor het
aantal Katholieke ingezetenen. En zon
der gc.neente-subsiriie betaalt het Rijk
van zijn kant geen cent. Gemeente-
subsidie is nog altijd voorwaarde om
Rijks-subsidie te krijgen.
ag men er b.v. op gaan rekenen
ing zal verlangd worden de
ig van vakkundig, liefst gedi
I, personeel, met de behoorlijke
salariccring waarvan een beduidend
leel van menig budget van inkomsten
;cmorid is.
's Heeren Hamers' beschouwingen
>vcr de actie door dc K. 4. A. in deze
ontwikkeld, doen ons vermoeden dat hij
volledig op de hoogte is van
den stand van zaken iu deze.
De propaganda voor en de leiding
ui de R. K. Openbare leerzaal bewe
ging in ons land behoort bij den Bond
van R. K. Openbare Leeszalen en
Bibliotheken in Nederland. Deze bond
gevestigd te 's Hertogenbosch
gesticht met volledige instemming
goedkeuring van het Doorluchtig
Episcopaat.
Als bestuurders werden bij de op-
ichling .aangewezen Dr. M. Schocr.-
gen t>: Zwolle, voorzitter; dr. J. Ver
hoeven, te Tilburg, secretaris; B. H.
Kuiper, te Amersfoort, penningmeester;
W. H. Bogaard, lid der Tweede Ka
mer te Breda; dr. Muller, rector der
R. K. Leergangen, te 's Bosch.
Met de voorbereiding van een cur-
s ter opleiding van leeszaalpcrsonecl.
te verbinden aan de R. K. Leergangen
tc 's Bosch, is men reeds bezig.
De stichting dezer Roomschc I.ces-
zaal-ccntrale was dringend noodig, en
haar bureau voor informatie is meer
en betei dan welk bureau ook in staat
voorlichting cn deskundig, pr&ctich ad
vies te geven aan hen, die zijn aan
gewezen de stichting cener Roomschc
Openbare Leeszaal tc bevorderen.
Amersfoort, TUIEN J
Binnenlandse!» Berichten.
Oe R. K. Middenstandsbond
verzond de volgende circulaire
Het za' niet onbekend zijn gebleven,
lat iic Diocesane Han/.e-bonden
Nederland voor ccnigc maanden ge
leden besloten om op tederatievcn
grondslag samen te werken, waardoor
is tot stand gekomen „de Nederl. R. K.
Middenstandsbond".
Wij behoeven het niet tc zeggen,
dat door die federatieve algcmecne sa
menwerking genoemde Ned. R. K.
Middenstandsbond een kracht nu k
ontwikkelen zóó gr.iot, dat wij 1>
tholiekc Middenstanders voor n
mand, en voor geen enkele andere
ganisatie bahoeven onder te doen of
terug te gaan.
In het kort bestaan dan ook van
izen Bond zijn reeds vele zaken van
beteckenis lot stand gebracht, cn zijn
nog vele andere niet minder be
langrijke in studie.
aar eens enkele dingen te
noemen
Is door den bond opgericht eene
„Hanze-borgmaatschappij" welke ten
dienste staat vooral voor heil die een
crediet of een voorschot wenschen bij
onzer Hanzebanken, cn geen kans
ondanks hun goede, gezonde
bloeiende affaire, en ondanks de
goede moraliteit van den aanvrager
en de verlangde borgstelling
eigen bezilling, of van familie of
kennissen te krijgen. Tegen een be-
tiekkelijk klein procent blijft de „Hanze-
borgmaatschappij" voor dergelijke incn-
schen nu borg bij de „Hanzebank".
2. Is er door bemiddeling ook van
onzen Bond bij den minister verkregen,
dat bij de distributie van Levensmid
delen enz. de handeldrijvende Midden
stand niet wordl^ uitgeschakeld.
3. Is er tot" stand gekomen een
Onderlinge Inlichtingen-dienst tusschen
patroons en gezellen, en wordt de
dienst gaandeweg meer en meer
4. Heeft de N. O. T.-Commissie
de Haarlemschc Hanze op verzoek
van onzen Bond hare werkzaamheden
uitgebreid, cn werkt die nu
gcheelen georganiseerden "K. K. Mid
denstand in Nederland.
dc R. K. Kamcrclub en onzen Bond
ipdat ook op Wetgevend gebied de
belangen van onze Middenstanders
behooren cn niet kennis van za
ken voorgestaan en behartigd worden.
Een gedelegeerde uit bet Bestuur
ui onzen Bond staat bovendien
directe verbinding met de
:amste regeeringspersonen e
gecringslichamcn in deu Haag.
6. Zijn reeds de concept-statuten
bereed voor eene Hanze-Hypothcek-
bank en wordt er druk gcwcrkl
ichillende Verzekeringen voor
Middenstand, alsmede aan een fonds
tuberculose Middenstanders, die
verplegingskosten niet geheel kun-
(En dit is vooral in hel oog te
houden door onze Patroons in de
bouwbedrijven.) Zijn cr Nationale coöpe
ratieve vereenigingen voor de Schil
ders, de Smeden de Metselaars en de
Timmerlieden opgericht tot gezante-
lijken inkoop van grondstoffen, machi-
1 gereedschappen: is hel
n degelijke Vakblad „Onze
Bouwgids" in een nationaal Vakblad
omgezet, en zijn medewerkers uit de
verschillende bisdommen in de redactie
opgenomen, en is vervolgens eene
Conunisie werkzaam, welke het nieuwe
Wetsontwerp op het Vakonderwijs in
studie heeft en daarover rapport zal
uitbrengen.
Onze Patroons in de bouwkundige
Vakken bemerken dus wel, dat dc Ned.
R. K. Middenstandsbond (ook wel ge
noemd „de Federatie" i in liet alge-
Middenstandsbclang veel reeds
heeft gedaan, cn nog veel, zéér veel
Maar niet minder zullen zij bcnier-
:u, dat ook dc Vakbelangen, cn niet
het minst hunne Vakbelangen, daarbij
betrokken zijn.
i in verband daarmede dit enkel
et is hst uitdrukkelijk verlangen
r Kerkelijke Overheid, dat ook
Katholieke Patroons in de Bouw
vakken zich op Katholieken grondslag
organ'isceren, en lid worden van de
R. K. Miildenstandsvereeniging „dc
Hanze" in het Bisdom waartoe zij be
hooren.
Ho: krachtiger, hoe llinkcrbovendien
n diocesane Hanze georganiseerd is,
hoe groóter de macht wordt van dc
Federatie, van onzen Ned. R. K. Mid
denstand,bond zelvcn.
Niemand dan ook, die het wél meent,
mag zich aan de R. K. Hanze-Orga-
nisatie ontrekken, maar óók niet aan
de K. K. Vakorganisatie, omdat alleen
diar de vakbelangen kunnen worden
behartigd, zonder dat de godsdienstige
ol zedelijke belangen gevaar loopen
in het gedrang tc komen.
Dat staat ais 'n paal boven water 1
En zooals gezegd. wij üe
hoeven met onzen Ned. R. K. Midden
standsbond voor geen enkele andere
organisatie op zij te gaan.
alle Xederlandsclie Katholieke
Patroons aansluiten, dan kan onze or
ganisatie aan onze R. K. Patroons be
halve tal van stoffelijke voordeden,
ook medezeggenschap bezorgen op het
geheele terrein hunner Vakorganisatie,
alsmede op hel ruime gebied van den
Ned. R. K. Middenstandsbond.
Wij stdlen voor te beginnen met de
oprichting van eenen K. K. Nationalen
vakbond van a. Schilders-Patroons,
Smeden-Patroons, c. Metselaars-Pa
troons. d. 'Timmerlieden-Patroons, e.
Aannemers.
De Statuten van den Ned. R. K.
Middenstandsbond geven aan de R. K.
Nationale vakbonden liet recht opge
nomen te worden in dien bond. en
ziel. "oor twee leden in hél Bestuur
dsn Bond te doen vertegenwoor
digen.
Het Bestuur van den Ned. K. K.
Middenstandsbond, zou gaarne zien.
dat bovengenoemde 5 nationale Vak
bonden zeer spoedig tot stand kwa-
te meer daar andere Vakbonden
ook op nationale organisatie aandringen.
Zij, die behooren onder één der hier
boven onder a, b, c, d of e genoemde
categoriën van Patronaten, (of van
aanverwante vakken: worden verzocht
zich vóór 15 October a.s. schriftelijk
als lid van hunnen Nationalen Vak
bond aan tc melden bij de Voorzitters
de resp. Dioceanen-Hanzcbonden,
vel voor het Aartsbisdom Utrecht
bijden heer W. Fransen Jzn. tc Lceu-
Land- en Tuinbouw.
Minister Posthuma
zegt, dat 3D pCt. der bevolking recht
streeks in den landbouw zijn beslaan
vindt en van de overige 70 pCt. de
helft indirect van den landbouw moet
leven. Het bestaan van 1 ;J der bevol
king hangt dus ten nauwste samen met
het landbouwbedrijf en onze gunstige
geldelijke toestand hangt grootcndeels
samen met dc hooge prijzen, waarvoor
we onze landbouwvoortbrengsclen in
het buitenland kunnen afzetten.
Toch gunt men (in de steden) den
land- en tuinbouwers het minst dc door
hen gemaakte oorlogswinst, ofschoon
dit voor hel grootste deel kleine men-
schen zijn.
Het is ook beslist onjuist, dat de
landbouwers onevenredig groote wins
ten maken ten ko-tc van de groote
Bovendien hebben de landbouwers,
die voor de grootste hélft kleine men-
schen zijn, met ruime hand goedkoope
boter, groenten enz. ter beschikking
de bevolking moeten stellen, of
schoon alleen op de beschikbaar ge
stelde varkens gedurende zeven maan
den een verlies door de boeren is ge
leden van 7.509.000 Gld. op de
beschikbaar gestelde boter gedurende
jaar 7,400.000 Gld. en op de
kaas een milliocn ruim, terwijl op
de groenten 2 millioen sinds Augustus
toegelegd.
Dit alles is door de boeren ter be
schikking gesteld van de Nedcrlandsche
bevolking, bij elkaar zestien million» Gld.
Wat een kolossale belasting is de
boerenbevolking van Nederland opge
legd, behalve de inkomstenbelasting en
dc komende belastingen. Wat een enor-
e belasting op dc oorlogswinsten
Ontginning.
Wat een hoop land dat heel goed
koop droog gelegd kon worden, blijft
verzuipen jaar op jaar
Wat is er nog een grond tc ontgin
nen in Nederland I
Er is veel te weinig ontgonnen
Veel gemeenten hebben geslapen t
Ze lieten de Gemeentegronden maar
ledig liggen, die vee! koren konden
opleveren veel werk verschaffen,
veel welvaart brengen I
We zien voor ons oogen aan hoe
de invoer van maïs en buitenlandsche
granen hoe langer hoe meer wordt
bemoeilijkt
Het is toch jammer, dat tr nog zoo
veel gronden liggen, die niets opbren
gen. De gemeentebesturen, de armbe
sturen, dc groote grondbezitters moes
ten wel op de eerste plaats zorgen,
dat Nederland zooveel mogelijk opbracht
aan etenswaren voor mcnschen en vee,
in tijden dat het voedsel in 'l buitenland
niet goedkooper te krijgen is.
Zonder aanvoer van buiten kunnen
wij nu niet rondkomen.
