fit en Advertentieblad Katholiek Nieuws- voor Amersfoort en Omstreken. Sluiten Prolongaties en Beleeningen. DE EEMBODE Telefoon No. 314. Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs per drie maanden zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar. Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden vóór den aan vang van een nieuw kwartaal. Vrijdag 18 Mei 1917. No. 14. 31s,e Jaargang. AdvertentiënPrijs per regel 12'/» ct., met bewijsnummer. Voor Incasso wi vijf cent per maand-nota in rekening gebracht. - Billijke tarieven bij geregeld adverteeren. AdvertentiCn moeten Dinsdag- of Vrijdagmorgen vóór elf uur ten Kantore van De Eembode worden bezorgd. Mcdcdeellngen, Ingezonden stukken en advertentiën te zenden aan de Directie van De Eembode, Langegracht 13, Amersfoort. Bij dit behoort een bijblaadje. J. B. SCHEUER AMERSFOORT. Langegracht 9 - Telefoon 254. Administratie- en Effectenkantoor. Aankoop en verkoop van HNecten, Verzilveren van Coupons. Sluiten van pro longatie. Kantoor geopend van 9—3 uur. Vrijdenkerij. Niet allen, die onder dc vlag der vrije gedachte dienen, hebben de zelfde inzichten en eischen er is cene meer wetenschappelijke opvatting te onderscheiden en eene meer vulgaire. De vrijdenkersklasse, die wetenschap pelijk wil zijn, verstaat onder gedachte vrijheid de eigenschap „zich alleen door zijn eigen vernuft, en niet door ecnigen invloed buiten zichzelf, in zijn denken te laten regelen", ófwel „cene afwijzing van allen invloed, niet alleen den in vloed van een gezag, maar ook den invloed van de natuur zelf'. Dc denkende mensch zal zichzelf alleen als denkwet hebben I Dc gedachte staat buiten alle gezag, slaat ook buiten de werkelijkheid der dingen om ons heen. Dit is de for- muul der zoogenaamd wetenschappe lijke vrijdenkers. Het program der gewone vrijdenkers zegt, dat dc vrije gedachte aan geenc autoriteit, van welken aard die ook zijn moge, ooit het recht kan toestaan, zich te stillen tegen het menschclijk ver stand, of dit in zijn werking regels voor te schrijven en uitdrukkelijk ver werpt men niet slechts alle geloofs dwang, maar ook alle gezag, dat tot geloofsleer wil uitnoodigen. Zij vorderen dus. dat de gedachten vrij blijven van alle leerstelling, vrij van elk leerambt, vrij van alle autori teit. Hun program eischt om kort te zeggen onafhankelijkheid van de kerk i n van allen bovennatuur- lijken godsdienst. Het is id.ntisch met hetgeen wij gewoonweg ongeloof ple gen te noemener is geen feitelijk verschil. Wat nu den wetcnschappelijken v van vrijdenkerij aangaat, in een korte beschouwing kunnen wij de volstrekte voosheid, ja de holheid van dit systeem aantoonen. Zij willen vrij rijn van alle objectiviteit, dit is onafhankelijk van liet vooiwcrp. dc zaak, liet ding waar op de gedachte zich beweegt, en vtij van alle gezag. Moet dan dc ge dachte niet vrij zijn van de gegeven werkelijkheid? Niet de werkelijkheid zal een regel zijn voor de gedachten, maar dc dingen zelf in hunne werkelijkheid zullen zich naar het denken moeten regelen Denk nu maar eens dat andert dit het historisch feit zijner ne derlaag Denk dat de sneltrein, die Berlijn de hoofdstad van China is, wordt dit daarmee waar Denk eens dat Napoleon bij Leipzig overwon, ver volgens officieel plan zes uur vertrekt, om negen uur gaat denk dat gij millionair zijt enz., meent gij dat de wereld zich naar uw gedachten rege len zal? Denken kunnen wij alles en allerlei, maar iedereen ziet met een enkelen blik in het leven dat deze denkvnjheid volslagen krankzinnigheid wordt. Onze gedachten zijn photographieën. Niet wjj stellen dc dingen door de ge dachten maar dc dingen bepalen onze gedachten van het voorwerp krijgt de gedachte inhoud en vorm. Wie derhalve goed en behoorlijk denken wil, die moet dc voorwerpen denken zooals zij zijn, die moet zijn gedachten dus binden. En doet dal niet ieder verstandig mensch Wie den dag goed wil bepalen van den slag bij Sedan, bindt zijn geest aan den datum 1 September 1870; hij is dus niet vrij. Wie het verloop van den slag bij Leipzig goed wil verhalen, is aan het feitelijk verloop, zooals de geschie denis het vasthoudt, gebondenhij kan zich daaraan niet onttrekken; hij is wederom niet vrij van de objectiviteit, j Vrijheid in denken is dus volstrekte Dc eisch van vrijheid van allenuto- eit, dit is vrijheid van allen bepalen- don invloed door andere geesten op onze gedachten, is even dwaas, De mensch zou dan uit eigen kracht alle kennis moeten verwerven, en zelf. alleen, alles een oordcel moeten vormen. Is dat mogelijk? Is dat verstandig? Een Iccraar houdt in de klas een voordracht over den oorlog van 1870/71 en vertelt zijnen leerlingen over ge vechten bij Würth, enz. Dc leerlingen wijzen als in koor die beschrijving af en zeggengeachte Heer, wij laten ons geen vreemde beschouwingen of stellingen opdringen, wij leggen naar eigen believen ons dc geschiedenis van den Frcinscli-Duitschen ootlog uit; wij zijn vrijdenkers '/.on dit een verstandig gedrag zijn Zijn die hoogero burgers in staat de bronnen te bestudcercn en zich een juist beeld van dien oorlog te schep pen En verder: zullen zij zelf alle landen en werelddeclen kunnen berei zen en zich bekwamen in aardrijks kunde of door eigen onderzoek in astronomische, phyische, chemische proeven natuurkundigen worden Of moeten zij bij dit alles niet gelooven aan de voorstellingen en verklaringen van dc leeraren En is dat gelooven nu den mcnschen onwaardig? En dat onwetenschappelijk Zouden die leerlingen verder komen als zij met trotscli gebaar al die lessen afwezen, zeggendeWij nemen geen gedachten van anderen over, wij den ken vrij, geen dogmatisme op welk gebied ook I En was zulk eigenwijs optreden mogelijk, zou het dan nog noodig zijn Hebben die leerlingen werkelijk geen goed inzicht in de gebeurtenissen der geschiedenis, in andere wetenschappen, zoolang zij self door eigen werk en eigen onderzoek zich van alle» niet hebben vergewist?.... Htt is toch te dwaas om er een oogenblik aan te denken, en niemand ter wereld verlangt dat onmogelijk persoonlijk werk. Maar, als men in profane weten schappen en in gewone dingen zooiets niet vordert, waarom dan dien eisch gesteld in godsdienstige zaken? Vele aanhangers der vrije gedachte geven ook de noodzakelijkheid toe, van gezag gebruik te maken, maar zij be dingen een aan hun believen overge leverd gezag, eene nutoritcit die leer stellingen aan hunne keuze voorlegt, ine autoriteit zonder geloofsdwang. Nu, het is toch wel klaar als dc dag, it wanneer God staal boven ons en die God tot ons door de openbaring ipreckt, die God ook het recht heeft >ns verstand, onze gedachten te binden. Elke waarheid is onverdraagzaam de berekening 12X12 heeft maar één resultaat: 144; zij wijst alle andere uitkomsten af, zij duldt geen meer en geen minder omdat dit alleen de En Gods woord, volstrekt onfeilbare waarheid, zou naast zich moeten dul- in een zwerm van allerlei vrij vcr- nnen dwalingen 11 Legde God met dc openbaring geen plicht op aan de menschcn om de waarheid aan te nemen, dan ware Hij *n de waarheid zijner woorden niet zeker, óf voor de handhaving der waar heid niet bezorgd beide is onmogelijk. Waar derhalve God gesproken heeft, volgt vanzelf noodzakelijk, dat de mensch door dat woord gebonden Is. En juist hetzelfde geldt van de Kerk, Indien God eenmaal aan cene Kctk dc verbreiding zijner leer opdroeg en die Kerk met onfeilbare zekerheid van leering toerustte, volgt vanzelf, dat de mensch de verplichting heeft, zijn den ken door die autoriteit te laten binden. Het gewone vrijdenkersdorn werkt minder met bewijzen dan met bewe ringen en machtspreuken. Men beweert eenvoudigEr is geen God, cr is geen hiernamaals, de gods dienst Is een begoocheling, enz. Alsof met beweringen iets waarheid of on waarheid kon worden I Ik kan ook bewerener is geen zon daarmee zal de zon wel niet verdwij- Ik kan zeggende brand van Moskou is eene mythe; zou daarmede het feil ongedaan zijn? En zulke bewe- ringen kan men ook laten drukken, papier is zeer geduldig en men kan die dingen voordragen in volksverga deringen en ze luid verkondigen de wereld zij worden daardoor e min waarheden als mijn bewering dat er geen zon Is. Dit ziet de alledaagsche vrijdenkerij voorbijzc handelt veeltijds naar het recept van Nietzsche„Niet bewijzen maar steeds beweren." Beweringen nochtans zijn bewijzen voor schreeuwers of leugenaars. Veeltijds steunen gewone vrijdenkers ook op zekere dooddoeners ..Niemand hoe dikwijls moesten wc dat hooren niemand heeft ooit de andere we reld gezien". Hoe geestig I Geen Euiopeaan had vóór Columbus Amerika gezienduw vóór Columbus bestond er geen Amerika I Of ook, gelijk in het Boek der Wijs heid, komt men met dc geliefde uit drukking „Er is nog niemand bekend, die uit het andere leven terug kwam er is dus geen hiernamaals". Weder even geestig Men denkc zich een gioot zeilschip dat in de Zuidzee voor een onbekend eiland komt landen een bootje met matrozen wordt ter onderzoeking uit gezonden de mannen gaan het land t komen niet terug een tweede e volgt en dringt de wildernis komt niet terug, een derde volgt et gaat cvenzoo. Nu bemerkt iemanddaar op bet eiland schuilen vijanden. O, neen, zegt een slimmerd, er is nog niemand teruggekomen van de uitgezonden mannen cn niemand bracht ons bericht over vijanden in het oerwoudderhalve zijn daar geen vijanden, en geen gevangenschap en geen dood I Uit het Buitenland. COMMANDITAIRE BANKVEREENIGING H. L.. A. DULLAERT Co AMERSFOORTLangegracht 30 - Tel. 363. SOESTVan YVcedcstraAt 206 - Telefoonnummer 6. SCMKRPENZF.EL: Rijksstraatweg - Telefoonnummer 2. der deportaties enz. ging van het Vaticaan uit, evenals de verzorging met levensmiddelen van den Libanon cn SyriC, do verbetering in den toe stand der Armeniërs en zooveel meer. De documenten daarover, alsmede over 't streven, den weg te vinden tot het eindigen der slachting en tot den vrede, zijn gewichtige stukkende Paus behoeft het oordeel der geschie- ■lledige uitzondering omtrent alle abonnementskaarten komt ten goede de beroepsreiziger». Met ingang'van 16 Mei moet op de adreskaarten, bchoorende bij post pakketten, bestemd voor het binnen- iand, soort en hoeveelheid der goede ren, waaruit de inhoud bestaat door den afzender worden vermeld. Bij voorkeur worde daarvoor gebe zigd, de ruimte onder het opschrift Van den Oorlog. Kardinaal Bourne, aartsbisschop van Westminster, heeft den nadruk gelegd op de volstrekt onpartijdige houding die de H. Stoel gedurende heel den oorlog tegenover beide oorlogvoeren de partijen ingenomen heeft. De H. Stoel koestert dezelfde liefde jegens allen, die aan beide zijden in het vuur i, of door den oorlog cn zijne .lijke gevolgen worden getroffen. Als de Vader van allen staat Hij noch den eenen, noch den anderen zoon terug, doch reikt beiden de handen. „De Paus heeft zoo zeide de kardinaal verder geen gelegenheid onbenut laten voorbijgaan, om den oorlog te doen eindigen en de ver schrikkingen van den oorlog tc ver minderen, het treurige lot der krijgs gevangenen te verbeteren cn voor de bezette gebieden verlichting te ver krijgen. De verzorging van Belgiö met levens middelen is liet resultaat van gewich tige onderhandelingen, waartoe liet Vaticaan den eersten stoot gaf. De onoverkomelijke moeilijkheden, die dit werk in liet begin ontmoette, werden enkel cn alleen opgelost door het krachtige optreden van den H. Stoel, die zich door den tegenstand niet liet afschrikken. Bekend is, wi Paus deed, om het overbrengen zieke krijgsgevangenen en vaders van gezinnen in Zwitserland mogelijk te maken, Dit laatste is een begin van het groote werk van bevrijding dat de li. Vader zou willen voortzetten, daar Hij wenscht, dat deze vaders van ge zinnen geheel zouden worden vrijge laten en aan hunne familie terugge geven. Het initiatief voor de uitwisse ling van krijgsgevangenen, het ophouden Binnenlandsche Berichten. Het Tweede Kamerlid, de heer Scheurer, had den Minister van Oorlog enkele vragen gesteld in verbnnd met het feit, dat voortaan R. K. geïnter- len niet meer verpleegd zullen worden in het sanatorium „Sonnevanck" Harderwijk. De heer Bosboom heeft hierop geantwoord, dat de reden van dit door den opperbevelhebber genomen besluit is gelegen in het ook tegenover R. Kath. patiënten handhaven van de itreng confessioncele huishoudelijke •egels van dit Protestantschesanator' Met de verpleging zelf, die niets lof verdient, staat het besluit in gecner- lei verband. De burgemeesters hebben een tcllrijving ontvangen, dat de oproeping van de landstormjaarklasse 1908 voort gang moet hebben. Deze weck zal het personeel van de petrolcummnatschappijen die in het klein verknopen, worden ontslagen wegens gebrek aan werk. De Minister van Landbouw herin nert, dat de Distiibutiewet alle hande lingen verbiedt, die er toe leiden, dat dc te velde staande rogge voor een ander' doel wordt gebruikt dan voor memchelijk voedsel en met name maaien van de onrijpe rogge er gebruiken van deze als veevoeder. Overtreding wordt gestraft met hech tenis van ten hoogste 6 maanden of geldboete van ten hoogste f 600. Van de tijdelijke verdere verhoo ging der spoorwegtarieven zijn alle abonnementskaarten van elke soort, dus ook schoolkaarten en werklieden- kaarten, uitgesloten, evenals bewijzen militair vervoer. De Tweede Kamer heeft met 37 i 29 stemmen de motie-Sanne* aangenomen, waardoor de verplichte ouderdomsverzekering uit de Invalidi teitswet gelicht zal worden minister Lely zal het desbetreffend wetsontwerp dien zin wijzigen. Het wetsontwcrp-Marchant c.s. tot i hooging der onderwijxersminima met f 100 is met 61 tegen 16 stemmen aangenomen. De Eerste Kamer heeft fltf voor stellen tot Grondwetsherziening bij hoofdelijke stemming met algcmeer.e stemmen aangenomen. De beroemde bouwmeester dr. P. H. Cuypcrs ix ter gelegenheid van zijn 90sten verjaardag, van vale zijden gehuldigd. zigd, de ruimte oi .Stempelafdrukken." Gemengde Berichten. De „Haagsche Post" hoopt, dat de kennisgeving der spoorwegmaatschap pijen tot verhooging der tarieven erna. tige protesten zal uitlokken. Zij be schouwt den maatregel als een tesul- taat van de fusie en al» „van de hoogste beteekenis voor ons geheele zakenleven, dat staat en valt met goed koop transport Zij z I dit opnieuw veel duurder maken. Van handel en verkeer zullen eenvoudig nieuwe tollen worden ge heven. opdat de sporen een nieuwen gouden oogst naar binnen kunnen ha len, waartegenover geen proportioneel* rerhooging hunner bedrijfskosten zal ,taan. Wij hebben hier niet te doen met een verkeersmaatregel, maar met financieel foefje. En daarom is het nicer dan billijk, dat geheele cxe- dent der ontvangsten, voortvloeiend 13 FEUILLETON Het vierde gebod. „Ure vermomming is valsch en doorschijnend," sprak hij„laat mij deze eerst voltooien," en hij haalde een paar doosjes te voorschijn met kleurstof, nam wat op don vinger cn teekende daarmee Jasper op het gelaat, die hein zonder een woord te spreke» liet begaan. „Komaan," sprak hij na eeltige oogcnblikken zijn werk met genoegen beschouwend, „thans zijt gij Wijnand van Arnhem en dus een bekend aan hanger van lieer Adolf en zijne moeder, onze hertogin. Onthoud dat." Jasper begreep Item niet, maar kot ook geen uitlegging vragen, dewijl ilt man zich verwijderde cn naar de sloot langs den weg stapte. Daar gi"g hij zitten, cn teekende eveneens zich zel- vcn met zijne kleursels, terwijl hij zich over het water boog, dat hij als cc spiegel gebruikte otn het effect zijni kunstbewerking waar te nemen. Kort daarna wenkte hij Jasper zich bij hem te voegen cn noodigde toen deze: 1 het spiegelgladde wal De jonkman gehoorzaamde cn kon een kreet van verbazing niet wet houden. Hij herkende zich zeiven ni meer, doelt zooveel te beter zag hij zijne figuur den ridder, met wiens -laatn de vreemde man licni had aange sproken. Thans ineende hij diens toe leg tc begrijpen. Dc goochelaar die zich in een knaap had veranderd, zou hein als Wijnand van Arnhc.n in de legerplaats van Bourgondiër brengen, en zich ze voor diens schildknaap uitgeven. Hij glimlachte over dc behendigheid van zijn nieuwen schildknaap cn deze die zag, dat hij begrepen werd, stond e-; maakte eene buiging voor den joni-.i en zeide op eerbiedig lachenden too: „Heer Wjjnnnd, ik hoop u et schildknaap tc zijn, die u met trou en cere dienen zal. Frank Pieck wacht op uwe bevelen." „Tc pnard I" riep J-isper, „Niet tc vlug. lieer. Laat oils dezen weg volgen, wij kunnen ons dan gen bij het gevolg van Adoll cn vrc Cathanna, die op weg zijn om Bourgondit'r in zijne legerplaats tc „Jasper stond verbaasd. Hoe deze man alles wat cr gebcurdt zou gebeuren? Hij maakte echter gccnc aanmerking en reed zwijgend naast zijn geleider voort. Niet lang behoefden zij tc gaan, of Jasper zag dat zijn gezel met liet volste teel» een toovenasr mocht hcctcn, dewijl zij op eene ruiter bende stieten aan welker hoofd Adolf en zijne moeder draafden. Een oogen blik hielden deze stil. „Gij komt vrij laat, heer Wijnand I" riep Adolf Jasper toe „maar nog tijds genoeg om het doel niet tc missen. Sluit u bij ons aan. Wij spreken later ter uwe zending." Jasper boog zwijgend en deed wat Item bevolen werd en in vliegenden draf ging het verder. Hij had nu de zekerheid dat dc goochelaar zijne zaken goed had gedaan. Naarmate men Spankeren naderde werd liet Woeliger op den weg, zelfs ontmoette men kleine bende Bourgon diërs, Weldra vertoonde zich in do verte liet legerkamp, waar het krioelde van do rootte wapenrokken, de Bour gondische Wapendracht. Dc lonvennar, die de zijde van Jasper niet had ver laten, hield ongemerkt den draf \an zijn paard in en gaf Jasper door een treken tc verstaan zijn voorbeeld volgen. „Heer," sprak hij nicht, toen zij zich ver genoeg van de andere verwijderd zagen om niet gehoord tc worden, „blijf in de achterhoede cn houd bij dc eerste tent uw paard in ik zal u gelegenheid geven, otn daar af stijgen." Daarna zette hij zonder een antwoord Bf te wachten zij» paard weer aai sloot zich opnieuw met Jasper aai „Halt!" deed zich op eens, de ge biedende stem van Adolf hooren en zich ontkectende liep hijHeer Wij nand van Arnhem, gij zult ons naar de tent van den hertog van Bourgon- diö volgen, het overig escorte wachtte.... Nog eer dc troonvolgcr van Gelder land zoover was gekomen, kwam hem grievende angstkreet in dc rede vallen cn zag men den schildknaap den zoogenaamde» Wijnand Arnhem op den grond tuimelen, wijl zijn paard het op een loopen i cn niet weinig wanorde onder dc tetbende bracht, Adolf fronste de wenkbrauwen over dit ongeval cn beval dat men den knaap naar de naastbij zijnde tent zou dragen, waarna hij zich weer tot zijn vermeenden ver trouweling wendde, die dit alles niet zonder zekere verbazing had .tangc- Alvorens Adolf echter den mond opende, steunde dc schildknaap „Heer Wijnand, verlaat mi] niet. Ik gevoel dat ik ccnc rib heb gebroken. O, wie verlost mij van die pijn I" Jasper, die de nieuwe kunstgreep van den goochelaar ried, steeg al, cn hoorde tot zijne groote voldoening dat vrouwe Catharlna tot haar zoon zeide „Laat den ridder bij den ntmen knaap blijvenwij kunnen vooreerst ieder gezelschap missen." „Het z|j zoo," sprak Adolf. „Heef Wijnand, ik wacht u straks in de tent van den hertog, nadat ge uwe zorgen hebt gewijd aan uw schildknaap," en stapvoets vervolgden zij hun weg, ter wijl Jasper cn dc goochelaar met twee lansknechten achterbleven. Een medicijnmeester I" steunde de gewonde k..aap kermend. „Gaal." sprak Jasper tegen de beide lansknechten, „zoekt een medicijn meester en zendt hem naar gindsche ,r ik in dien tusschentijd mijn knaap zal overbrengen," Deze verwijderden zich. „Ik heb mij waarlijk gekneusd zeide dc goochelaar, „zoo erg had ik het niet gemeend. Help mi) opstaan en laat mij op uw m leunen, opdat wij ons goed houden t wc gindsche tent bereikt hebben." Jasper moest in weerwil van det ernst van zijn toestand glimlachen ovc de zonderlinge gezichten, welke zijl gewaande schildknaap trok, torn hij langzaam niet hem voortwandelde en de nieuwsgierige blikken der Bourgon dische krijgers op zich gevestigd zag. Doch deze kneep hem in den arm hem aan zijne rol «e herinneren zoo naderde men ongemoeid de a gewezen tent. Niet ïoodta was men daar binnen of Frank Pieck, de schildknaap, liet zijn meester los, greep het water dat luj daar vond staan, waschte zich het gelaat, cn eer Jasper van ijjnc verba zing was bekomen, stond de oude toovenaar weer voor hem. ,Ga buiten staan," sprak deze ge haast, „cn wacht den medicijnmeester, die ii zal begroeten met het Latijnsche woord salve, en laat dezen alleeo en niemand anders binnentreden." De hertogelijke gerant, die aan al deze kunstgrepen gewoon begon te raken, gehoorzaamde, zonder een woord tegen te spreken, cn zag buiten geko- reeds den man toesnellen, dien verwachtte, begeleid door eenige lansknechten. Toen hij Jasper be speurde. groette hij eerbiedig en sprak n bcteekenisvollcn oogslag op hem rrpend langzaam het woord salve t. „Zijt gij de medicjnmeester ant woordde deze vragend„kom spoedig binnen en toon uwe kunst aun mijn knaap. En gij, voegde hij de lans knechten toe, „vervoegt u weer bij uw meester. Zoodra ik zekerheid heb om trent den toestand van mijn armen knaap, kom ik bij u." De lansknechten wendden den teugel en vertrokken in galop. De toovenssr ontving de twee gezanten met -loi vinger op den mond. als om hen stil- zwijgen aan te bevelen en wenkte dxsr- na Jasper zijne documenten voor <leo dag tc halen, waaraan deze ge volg gaf. Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1917 | | pagina 1