Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
Kantoor: Langegracht 28, Amersfoort - Tel. No. 314.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor builen Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van
abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw
kwartaal.
Dinsdag 31 Juli 1917. No. 35. 31s,e Jaargang.
Advertcntltfn: Prijs per regel 12'/» ct., met bewijsnummer. Voor incasso
wordt vijf cent per maand-nota in rekening gebracht. - Billijke
tarieven bij geregeld adverteeren. Advertentlün moeten Dinsdag-of
Vrijdagmorgen vóór elf uur ten Kantore van De Ecmbodc worden
bezorgd. Mededeellngen. ingezonden stukken en ndvertcntiën tc zenden
aan de Directie van De Eembode, Langegracht 28, Amersfoort.
R. K. Openbare Leeszaal
en Bibliotheek.
ïi.
Het staat derhalve vast als de rots
van St. Pietcr. dal een R. K.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek de
ontwikkeling dient overeenkomstig de
Katholieke beginselen.
Dat is haar recht en tegelijk haar
plicht. Maar wordt daardoor nu een
onherroepelijk „verboden" gedrukt op
boeken of tijdschriften, die niet speci
fiek Katholiek zijn
Zou de R. K. Openbare Leeszaal
en Bibliotheek hare bevoegdheid te
buiten gaan, als zij het Roomsehe volk
in de gelegenheid stelt, inzage tc nemen
van geschriften, die tegenwoordig voor
de algcmccne ontwikkeling vcrcischt
or beheerder
R. K. Ont-
hicr durven
lutaf Ie hcb-
oidcn, ook al zijn
standers
Welke Katholiek, die
oT medebestuurder een
wikkelings-bibliotheck v
non is aangewezen, zo
bevestigen, zonder zich
ben blootgesteld aan het verwijt: ge
heel buiten den kring der hedendnng-
schc ontwikkeling tc slaan, daar blijken
zou, dat hel hem niet tc doen is om
verbreiding van ontwikkeling, maar tot
bescherming van den Katholieken gods
dienst alleen.
Het dool der R. K, Openbare Lees
zaal en Bibliotheek maakt In t onmoge
lijk, alleen Katholieke werken op te
't Gemakkelijkst en 't meest voor de
hand liggend is zeer zeker alle boeken
te bannen, die niet puur de Katholieke
gelools- ut zedenleer behelzen, maar
bibliotheek samen stellen, maar niet
cene zoodanige als tegenwoordig voor
de algcmccne ontwikkeling vcrcischi
wor.lt,
„Immers, al is het te betreuren, wij
slaan lieden ten dage v.i .r het te.it.
dat de algcheele ontwikkeling, waarop
wij recht hebben, niet genoegzaam uit
die werken tc putten is. wrnkc nooiti
m strijd komen. In veel gevallen moe-j
ten wij ook bij onze tegenstander* te,
rade gaan. Om een voorbeeld te noe
men sociaal democratische tijdschriften 1
bevatten sums statistieke gegeve us. die
voor den Katholieken Socioloog on-
ontbeerlek zijn. Weert men tui uil
Katholieke bibliotheken alles, wal van
Socialistische zijde g schreven is. ook
't beste en echt wetenschappelijke, dan
noodzaakt men velen zich tol de ver
derfelijk socialistische volksbibliotheken
Ie wenden en brengt
Zeer belangrijk zijn de woorden,
waarmede de primaat van België, kar
dinaal Mercicr, het bestuur der keur
boekerij tc Leuven op 15 Oct. 191.1
heeft vereerd.
„Gij licht uw werk niet beperkt tot
een kring van sociaal politiek of gods
dienstig gelijkgezinde personen.
Moedig hebt gij liet groote publiek
voor oogen gehad, het volk in al zijn
verschillende standen en vooroordcelen,
zijne ongelijke geestelijke ontwikkeling,
zijne velerlei en afwisselende eischtn.
De moeielijkhedcn hebt gij niet ont
loopen, doch als 't ware zelf opgesta
peld - maar dut was ook de ecnigc
weg, om liet gewensclile doel te be
reiken. Daartoe moet gij en bij den
opzet van den arbeid en bij de inrich
ting van uw instituut en in de keuze
van uw boeken zoo ruim mogelijk van
blik zijn. Katholicisme is synoniem met
breedte van geest en de zeer bepaalde
plichten van eerbied voor de dogma
tische waarheid en voor de zedelijke
kuituur der personen, alsmede de uit
deze plichten natuurlijk volgende voor
zichtigheid in hel bestuur, zijn volko
men te vereenigen met de gerecht-
matige eischcn der algcmccne be
schaving.
Men tracht het publiek voor tc spie
gelen, dat In Katholieken geen opge
richte bibliotheken niet zoo degelijk en
interessant en niet zoo goed kunnen
ingericht zijn als andere, l.'w werk kan
bewijzen, dal deze mecning vulcli is".
Maar, zoo vraagt nu wellicht deze of
gene hoofdschuddend, waar moet dat
heen r
K dan liet R. K. voor een leeszaal
Het moge juist zijn, dat van Duiisclie
xijtle nooit nauwkeurige voorstellen zijn
gedaan. Maar de vredesvoorwaarden,
zooals die door Engeland werden ge-
gegeven moesten door alle voorstanders
van een duurzamer! vrede als onaan
nemelijk worden verworpen. Zij bctee-
kenden een volkomen verbrokkeling van
Dllitschland, Oostenrijk en Turkije, een
vrede, die wrok moet laten bij den
overwonnene, niet een vrede, die de
wereld meer kans biedt op liet einde
van een tijdperk van oorlog en b:wa-
peningen. Deze vredesvoorwaarden, dis-
de kans op onderhandelingen afsneden
zijn niet door de geallieerden gewijzigd.
Op het Oostfront leiden de gevech
ten tot de algcheele ontruiming van
Gnlicic. Oost-Galicie wordt schoonge
veegd. De nadruk wordt er hier al
dadelijk opgelegd, dat voorai dit het
streven der Oostenrijkers en Duitschers
schijnt te zijn, Het gaat ti.i dusver zóó
snel. z-'-'i vlol. iht liet voor de Iv ,cl-
schen en l'ianschen op liet Wc-itlront.
die d.i.ir nog altijd tncl dc Duilsche
linie in hun maag zitten, werkelijk is
om van te watertanden.
Iniu»schcn verneemt men uit I'etro-
ip.nl, dat een Russisch generaal de
„kameraden" 'niet minder dan ccn gc-
liccle divisie- door hun eigen artillerie
nan llardcn heeft laten schieten, Maar
die mannen hadden dan ook, voor zoo
ver dc irilanteiie betreft, hun slukrijder<
neergeschoten om op hun paarden tc
kunnen vluchten. Gevolg, dat het ge
schut van een'g.- legercorpsen in Dun-
rchc handen viel.
daardoor gedekt woi
V" gc"! artikel
LAN DIJK, R.
Binnenlandsche Berichten.
Kr is thans cc
vaargeul in de Not
Volgens een h
heeft men aan
pen vergunning gei
l.l
gcmci
i.akini
•chts
„Afgezien d.v.rv-an. dat de g-.-io.iIs-
en zedenleer der Katholieke kerk reeds
op zich zelf een onmetelijke schat is
van echte beschaving, is het volkomen
in tegenspraak met de kerkelijke op
vatting, de wereldlijke bescliavmgs-
gocdcrcn aan dc breede kiingin <->
volks te onthouden". Aldus l'ater
Overmans S. J. in dc „Sti-nmen".
Uit het Buitenland.
Van den Oorlog.
YUand-r-m wordt ven geweldig
DilitéChc troepen hebben weder
itnal van bun kracht getr i .i door
Irie verschillende plaatsen nige
amen een Fraud» linie
lie van I St K en een diepte van
lil het Engelsche parlement wilde dc
cgccring nog van geen vrede w
„Wij hebben onze doeleinden t
ncdcgcdccld. Duitschlond heeft r
cis van dien aa-d gedaan"
nlnistcr Bonar Liw.
ilsche st
opgav
Toch zal deze O
ct gezond versta- d der
icatering, met van blij-
rijn. Tegenover de val-
over en* land verspreid,
it de juiste feiten plaat-
iet liet mogelijk rijn de
u-el in de uitlvongeiings-
-leken, te verijdelen,
>r het strijken van wasclt-
goed over hel gchcclc land geen kolen
meer le verstrekken.
Wegens kolen.chant»chte zal dc
dienst op de lijnen der 11. IJ. S. M.
wederom wordtr. ingekrompen. Zooveel
mogelijk x.d wonlvn getracht, liet tc
vinden door het opheffen van goeder
Amcnl
Naar r
Te zXmsterdam is overleden de anti-
revolutinnairc onilerwijsspcci.illlcit prol,
Dr. J. Wolljer, een man, die veel voor
het christelijk onderwijs heeft gedaan.
Ook is overleden het nnti-rev. kamer
1 voor Enkhuizen N, Oosterbaan,
icneens een onderwijs-man.
Zes of meer Nederlandse!» vixschcrs-
v.wliiigcn werden weer v rnlcld
de derde maal in den week
werden de zeegrenzen geschonden door
Britsche marwevavtuigen.
De wedstrijd in onrecht wordt tus-
sollen dc strijder* voor dc vrije zee en
c voor dc onschendbaarheid der reek-
n van kleine naties voortgezet.
Dc DuiUche duikbootcommandant,
e de vreedzame visschtrtschepen in
n grond boorde. liet de bemanning
i.arvan, op dc gebruikelijke wijze, aan
En op dcnzclfden dag maakt de
ttscl» marine zich schuldig aan een
gelijksoortige inbreuk op onze neutra-
Hel witte brood.
i bestaat, de samenstelling van
ntebrood binnen zeer korten tijd
zigen. Het maïsmeel, waardoor
door het brood een geelachtige tint
trkrijgt, zal vervangen worden door
:rstemeel. De samenstel),ng van het
wittebrood zal dan worden als volgt
regceringdblocm, 15 pCt. pa-
teniineel, 15 pCt. aardappelmeel en
pCt. gerstebloem.
Afkeurenswaardig
\art verschillende militaire comman
danten werden, ter verspreiding onder
nanscliappcn, ee-i aantal boek-
-gezonden, getiteld ..Christian
Ken verstandige en rationcclc
beschouwing van altc dingen",
Gebed en vertrouwen".
Het is zaak. onmiddellijk dv aandacht
an alle goedgezinde militairen te ves
igen op deze propaganda. Met dc
yolstc drogredenen worden in debork-
:x de meest elementaire begrippen
an den christelijken godsdicnst zoogc-
aaind weggeredeneerd, en een geloof»-
n zedenleer aangeprezen, welke, toe-
;cpa*t, een absolute omverwerping
- ui ri schen van iedere moraal.
Voor het ontvvikkeUi onderscheiding)
ti.-rmogen van vele onzer roldatcn acht
De 'Tijd de dwaalleer des te gc
.ijker, wijl hei vergil ia Ichckclkcn wordt
toegediend.
Oe export-centrale,
export.centrale is er na veel
ipartelcn dcurgchaa'd. Toch
iet verkeerd nog even terug
op de debatten vooraf, omdat
onze geheel* landbouwbevolking erbij
betrokken is door dc bankinstellingen,
waaraan zij haar geld voor het moeren-
doel heeft toevertrouwd.
Minister Trcub bad zijn Exportbank
verdedigd als een middel, om voor
onze exporteurs meer zekerheid te be
kom.n voor de rcalisccring van liet
buitenlandse!) papier, dat thans in be
taling wordt gegeven. Zooals inen weet,
wordt dit tui en dan door goud'.ondin
gen op peil gehouden, maar de vraag
blijft niettemin, of er niet een oogen-
bllk zal komen, waarop de oorlogvoe
rende staten hun oorlogssehuldcn nog
wel kunnen houden. Als men leest,
hoe het geld thans bij millioenen per
dag wordt uitgegeven en de oorlogs-
lecningen thans met milharden tegelijk
worden aangegaan, dan is de vrees
niet ongegrond, dat het toch wel een
maal mis zal loopen cn er misschien
wel ccn halveering van Staatsschulden
of, bij gemeenschappelijk overleg van
toekomstige socialistische hcerschers,
wel ee.-i annulecring van Staatnlccnin-
gen zal kunnen volgen. De „West-
minster Gazette", sprekende van de
jongste credict-aanvrage der Britsche
Igeering, troostte zijn lezers aldus
„Wanneer men scherp voelt cn vol
komen begr.jpt, dat het lot der wereld
in dezen tijd beslist wordt, dat duizend
jaren geschiedenis daarin samengedron
gen zijn, dan zal men ook begrijpen,
dat het wel liet minste is om van zijn
bezit afstand te doen, en zoo de eere
schuld tc betalen cn bet recht te hou-
:n en tc steunen".
Tegelijkertijd stond Minister Treub
bctoogen. dat zijn nieuwe Export-
bank een redding zou zija voor de
Nederlandse!» schuldhouders. die van
deze bank papier zouden krijgen, dat
zij voor 70 pCt. zouden kunnen be-
lecnen. En om te zorgen, dat het niet
gebruikt wordt voor belegginespapier
zou het incourant worden gehouden.
Toen onderbrak I'atijn den Minister
met den uitroep„Dat het slechte
papier als speculatie-papier over de
grens komt, daartegen kunt L' niets
doen".
en repliceerde de Minister
„Maar thans zit het in hoofdzaak bij
de Raiffcitaen- en Boerenleenbanken".
En toer. I'atijn antwoordde: „Daarin
vergist gij u", beriep de Minister zich
op het gezag der Nederlandse!» Bank.
Men zal begrijpen, dat deze mede-
deeling van Rcgccnngswcge bij onze
boeren een schrik zou moeten veroor
zaken. Kn daarom deed Dc Wijkersloot,
het kalholieke lid voor Wijk-bij-Duur-
-icde, een uitmuntend werk door den
Minister cn den president der Neder-
landschc Bank tegelijk onder handen
te nemen.
Tegenover dc beweringen van den
Minister, deelde hij liet volgende mede:
„De Centrale Boerenleenbank te
l';rcchl met 390 aangesloten instellin
gen, schreef niet in het bezit te zijn
gekomen van ccnig buitenlandse!) ere-
ói-.lpapier door het Landbouw export-
bureau en nog slechts 13000 pond
sterling gegarandeerde Engelsche schat
kistbiljetten te bevatten. Ook ten aan-
zien van de Centrale Boerenleenbank
tc Eindhoven is de bewering van den
minister onjuist. Ook deze neeft geen
andere dan gcgarandccide schatkist
biljetten.
Spr. komt dus op legen de onver
diende blaam, op deze bestaande instel
lingen geworpen door den minister,
waarücoi dc landbouwende bevolking
in haar voltrouwen op die instellingen
kan wotden geschokt, Als wij hier mede
deellngen ontvangen van den minister
33 Het vierde gebod.
Zoodra hij daarmee gciced was, gat-
hij cr den patient vier van in, terwijl
hij tot den bewaker zcide
„Bewonder mijne kunst, man. Gij
zult zien dat de zieke als 't ware zal
herleven, zoodra hij deze pillen heeft
ingenomenik heb cr eens een ster
venden kanunnik mee van den dood
Aldus sprekende had hij den patiënt
de vier pillen toegediend en staardi
hem toen aan, om de uitwerking var
zijne artsenij waar te nemen.
„Hoe gevoelt gij u?" vroeg hij kort
daarop.
„O I ik ben genezen l'1 riep Jasp
recht gaande zitten,
„Docler, uwe verschijning beeft mij
het leven weergegeven, ik dank u. Ga,
en geloof mij, dat ik voortdurend
u zal denken."
Deze woorden sprak de zieke terwijl
hij den doctcr beteckenisvol in de
oogen zag.
„Word gezond en ik hoop u spoedig
levenslustig weer te zien. Vaarwel!"
Met dezen groet verliet hij de zaal,
nadat de verbaasde getuigen van deze
wonderbare genezing den dokter
ruim loon hadden toegcteld.
De genezing van Jasper was inder
daad zoo spoedig geweest. Maar het
zoogenaamde drakenbloed en de keu-
keuiiiiddclcn, die cr onder gemengd
werden, waren Jasper er doodonschul
dig aan. Hij wist nu dat de hertog
zou gewaarschuwd worden, hij kende
dc slimheid van zijn schildknaap, en op
hem vcrtiouwende, kon hij dc hoop
voeden den beraamden aanslag
ijdcld tc hebben, zonder dat hij zijne
gevangenis verliet. Dal deed hein weer
lot zich zclven komen cn reeds den
volgenden dag wandelde hij weer op
de binnenplaats, wel is waar in ccn
nigszins gespannen toestand,
doch overigens zoo frisch als hij dat
slechts wcnschen kon.
XV.
Op het slot ti- Grave was alles van
aanschijn veranderd. Zoo doodsch liet
cr altijd was, even levendig was liet
er geworden nu de guheclc vorstelijke
familie daar bijeen was want gaarne
gunde hertog Arnout hot jonge volk,
zooals bij Adolf cn zijne vrienden
undo, cene uitspanning, aan hunne
:n passende. Den gchcclen dag
weerklonk er muziek en zang en zelfs
de barre winter, die een dikken ijsvloer
over dc slotgrachten bad gelegd, werd
eene nieuwe aanleiding tot vermaak
en buitengewone spelen.
Heer Willem zag met bezorgdheid
al dat gewemel aan en bespiedde
dan ooit alles wat cr op het slot plaats
greep. Hij was het dan ook die zijn
broeder ried gaten in liet ijs' tc doen
kappen, om daardoor een mogclijken
vijand van het slot verwijderd tc hou
den, die nu van alle zijden vrijen toe
gang had, Arnout stemde gaarne
daarin toe ofschoon hij niet bevroedde,
dat heer Willem hem dien raad gaf
et het oog op een mogelijk verraad
n Adolf.
Zoodra Adolf het voornemen zijns
vaders vernam, ging hij hem opzoeken
verzocht hem hen niet van een ge
noegen te bcroovcn, dat allen zooveel
alleiding verschafte. Hij voorzag toch,
dat met het ijs ook zijn verraad zou
gebroken worden, cn dit wilde hij tot
eiken prijs voorkomen. De redenee-
ringen des zoons deden den vader
zwichten cn tot zijne groote bekomme
ring moest heer Willem zien. dat dc
hertog zich als liet ware, aan handel
cn voelen gebonden, aan zijn zooi
overgaf. Deze overweging deed zijn-
onrust toenemen, waaruit zijn besluit
geboren werd Grave te verlaten
gevaar af van herkend en gevangen
genomen te worden, te Nijmegen gaan
uitvorschcn van welken aard liet gevaar
was, dat hij boven liet hoofd van Ar
nout reeds loodzwaar zag neerhangen.
Vooraf droeg hij echter zijn zoon
op een oog in 't zeil tc houden en bij
bet minste tceken den hertog tc
schuwen.
Willem vertrok dus en zoo verblind
was Arnout, dat bij zijn zwaar
broeder gaarne zag heengaan,
geluk ongestoord tc kunnen genieten.
Op denzelfden dag dat bij Willem
ten afscheid dc hand had gedrukt, werd
hem op geheimzinnige wijze eene waar
schuwing in handea gespeeld, welke
hem veel stof gaf tot nadenken. Hij
vond het briefje op zijne schrijftafel,
waarop deze woorden stonden „Waak,
de vijand loert I" Tevergeefs trachtte
de hertog tc weten te komen van wie
het afkomstig was en zijne verbazing
nam niet weinig toe toen hij den vol
genden morgen een nieuwe kennis
geving vond, waarin hij las„Op 10
Januari zal uw zoon tegen u optreden,"
Dc hertog was voorzichtig genoeg ge
weest niemand over dc eerste kennis
geving tc spreken, inaar toch kon hij
zijn zoon, die zich zoo oprecht voor
deed, niet verdenken toen luj het tweede
briefje gelezen had. Hij nam -zich
echter voor om voorzichtig tc zij l.
In den avond van den 9cn Januari
gewerd hem op even geheimzinnige
wijze het volgende schrijven
„Indien gij nog ecnigc schikkingen
tc maken hebt doe het dan spoedig.
Morgen zult ge liet slot tc Grave ver
laten Itcbbeu als gevangene van uw
zoon en echtgenoote."
Deze duidelijke aanwijzing van hel
lot, dat hem te wachten stond deed
den hertog uit zijne gerustheid op
schrikken. Hij kon er wel is waar niet
geheel geloot aan hechten, maar toch
stelde hij in stilte den slotvoogd in
kcnr.is van dc waarschuwingen cn be
val hem dien nacht ongemerkt het
geheclc garnizoen in dc wapenen te
houden, om op alles voorbereid te zijn.
Toen echter de nacht verliep zonder
dat er iets gebeurde, dat dc aandacht
trok en de morgen den hertog nog
wakend vond in zijne slaapkamer,
bande hij alle ongerustheid uit zijn
geest en legde zich ter ruste in de
overtuiging, d.it een onruststoker hem
had willen bedriegen en daarin maar
te goed geslaagd was.
Om Intusschen alle verklaring met
zijn zoon te vermijden, stond hij weer
spoedig van zijne legerstede op, waar
hij toch den slaap niet had kunnen
vatten cn nam zich vast voor dien
ag niet van dc zijde zijns zoon» te
'ijken. Hij vond Adolf bezig met een
plan op te zetten, om dezen dag een*
recht genoeglijk te doen zijn. Men zou
ritje maken in den omtrek, daarna
grooten maaltijd cn den dag be
sluiten met eene danspartij.
„Niet waar, heer vader," zcide
Adolf, „gij zult immers ook van dc
partij zijn r'
Wordt vervolgd.
