Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
Kantoor: Langegracht 28, Amersfoort - Tel. No. 314.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van
abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw
kwartaal.
m
Dinsdag 11 Sept. 1917. No. 47. 31slc Jaargang.
Advertentiën: Prijs per regel 12'/i ct., met bewijsnummer. Voor incasso
wordt vijf cent per maand-nota in rekening gebracht. Billijke
tarieven bij geregeld adverteeren. Advertentiën moeten Dinsdag- of
Vrijdagmorgen vóór elf uur ten Kantore van De Eembode worden
bezorgd. Mededeelingen, ingezonden stukken en advertentiën te zenden
aan de Directie van De Eembode, Langegracht 28, Amersfoort.
Binnenlandsche Berichten.
Bij de Tweede Kamer is een wets
voorstel ingekomen tol verhooging van
de subsidie aan de bijzondere hoogcic
burgerscholen.
De distributie van benzine voor
particuliere docleindeu is voorloopig
opgeschort.
In Augustus is liet gasverbruik over
schreden met ;;.728.000 M3., welke
overschrijding uiterlijk op .'10 Septem
ber moet zijn ingehaald.
Op 1 Augustus 1VI7 waren decri-
oisuitgavcn in Nederland gestegen tot
f739,100,000.
Oe Kolonnood.
Het is zoo goed als zeker, dat bij
a.s. rantsoenecring in alle klassen slechts
10 of 12 H.L. zal worden toegewezen.
De hoogere klassen (E 3 met 22 mud.
F 4 met 30 mud, G 5 niet 36 mud.
H O met 42 mud en K. 7 met 48 mud)
zullen hel hoogstwaarschijnlijk ook met
12 H.L. moeten doen. Op lieden wijst
liet vooruitzicht niet aan, dat gunstiger
omstandigheden zullen aanleining geven
tot aflevering van meer dan hel maxi-
Gemengde Berichten.
Oorlogsberichten.
liet Fransclic ministerie is in zijn
geheel afgetreden.
Micliaëlis verklaarde, dal Duilsch-
land binnenkort zijn vredesvoorwaarden
zal formulccren.
l)c Engelsclien brachten hun nii
linie ten N. van Frezenberg
achteruit.
- Men maakt melding van gevonden
documenten in het archief van
Servische ministerie van Buitenlaiidsehe
Zaken, waarmede bewezen zou
dat de schuld aan den oorlog hij de
Entente zou schuilen.
Keizer Wilhelm kwam tc Riga
t— Generaal I.udendoilï is bij een
spoorweg-ongeluk in België licht ge
wond. Hij kon den dienst blijven waar
lijk, dal de Ver. Staten wegens het
tekort aan tonnenmaat beslag leggen
op de onzijdige schecpsruimlc.
Zweden komt in last. omdat het
telegrammen voor de Duitsche regce-
ring als eigen telegrammen rondzond
om Duitscliland tc helpen.
Het Engelsche antwoord op de
pauselijke nota komt, volgens de En
gelsche regeering, overeen met dat
De „Koeln. Volks-Zlg," is van tncening,
dat dc leiders der Duitsche politiek
vooral beter, slagvaardiger
moesten spreken dan zij gewoonlijk
doen, maar in gevallen waarin speciaal
dc Keizer en de regecring bjootstaan
belecdigingcn. lastci en smaad,
moeten vorsten en regccringcn een ver
achtelijk stilzwijgen bewaren.
„Niet wij alleen, iedereen, onze te
genstanders inbegrepen, weet. dat de
trikauen Lansing en Wilson liegen,
meer morgen aan den dag alle
Duitsche vorsten aftraden en alle re-
gceringen republikcinsch, democratisch,
socialistisch werden, dan zouden Ame-
zijn kornuiten dadelijk een ander
oorlogsmotief vinden
Zij haten niet onze voisten en re-
gceringenzij haten niet onze „auto
craten" en jonkers; ze haten onze een
dracht, die hoeren gcldjotikers. Hun
angst, hun woede, hun toorn geldt onze
eensgezindheid.
Zij willen in Duitschland tweedracht
.zien, revolutie, verval, dat spreekt
vanzelf. En zij halen hel steikste be
wijs van onze eendracht, dat, wat ons
legen hen beschermt en wal voor
loopig althans ons beste en grootste
goed isonze gewapende macht. Ze
Een staatscommissie heeft gunstig
geadviseerd voor het plan om Twenthe
den Rijn te verbinden door een
kanaal naar Lobith.
aanleg zou rond 24 millioen
kosten en dus door den staat moeten
geschieden. Provinciën, gemeenten en
andere belanghebbenden zouden een
derde bijdragen.
Volgens medcdeeling van Van der
Graaf Co.'s Bureaux voor den Han-
zijn over dc weck, eindigeude 8i
Sept., in Nederland uitgesproken 16
faillissementen tegen 21 faillissementen
dezelfde weck van het vorige jaar.
Van 1 Januari tot en met 8 Sept. 1917
617 faillissementen tegenover 7o5 over
hetzelfde tijdperk van het vorige jaar.
Amersfoortsche
Nieuwsberichten.
i dat
Het is dc
Duitschland kondigt t
maatregelen aan tegensta
crgcldinga-
nsch bezit
t Duitschland.
Volgens berichten uit Koine zal dc
a.s. conferentie der geallieerden in De
cember tc Parijs worden gehouden,
- Dc Canadceschc pers heeft door
samenwerking een eigen onafhanke-
lijkcn telegraafdienst in het leven gc-
De Franschcn wonnen terrein in het
Bols de Cliaume.
Een Duitsche duikboot vernielde
19 schepen.
Volgens Engelsche en Russische
bladen is het moreel aan het Russische
front sterk achteruitgegaan.
- Volgens een telegram is hel mogc-
zeer begrijpelijke haat van den dief tegen
den veldwachter i
Men behoeft onze staatsvormen
onze regccringen niet voorbeeldig
vinden verre van datHet is niet wa
als men zegtonze staatsinrichting
tijdens den oorlog deugdelijk gebleken.
Ons volk is deugdelijk gebleken I M
daaruit volgt met onfeilbare logica Ü-
staatsinrichting kan met zoo slecht zijn
geweest, dal ::ij verderfelijk en verzwak
kend op ons volk kon werken. Dat is
riiieligeml bewezen in dezen oorlog.
Hoe moet dus ons antwoord luiden
Hel moet den vijand toonen, wat hij
weikclijkheid vreest en haat: Onze
eendracht I
Wat wij in ons land beter «cnschci
verbeteren wij, en wij alleen I"
De veemarkt was te Purmerend
:rvocrd. Runderen, vette-, gilde- cn
kalfkocicn, stieren, schapen en lamme-
i overvloed. Prijzen gedaald. Stug
ge handel. Veel onverkocht gebleven.
Zulks met enkel, omdat de prijzen laag
i, doch omdat er geen kooplusti
gen waren. De kooplieden koopen het
geen zij noodig hebben, meer niet.
De prijzen zijn reeds sterk gedaald,
en massa koeien werden er verkocht
f 150 ,i f 200 beneden den inkoopsprijs
dit voorjaar.
Amersfoort viel het voorrecht ten
deel de leden der Liturgische Vereeni-
ging in het aartsbisdom ter jaarverga
dering tc zien komen.
Maandagmorgen om 10 uur, werd
in dc parochiekerk van Onze Lieve
Vrouw Hemelvaart dc H. Vis opge
dragen voor de levende en overleden
leden leden der Vcreeniging door den
Zeerecrw. Heer Pastoor J. P. P.
Oosterbaan.
koor, samengesteld uit theolo
ganten, voerde onder leiding van Mgr.
J. A. S. van Schalk dc liturgische
zangen uit. terwijl dc gcloovigcn in d
gelegenheid waren gesteld den gehet
ien tekst der H. Mis ileestdag van de
H. Xtcolaas van .Tolentijn) tc volgen
uit tekstboekjes,
Onder de H. Mi« wer-1 e ene litur
gische preek gehouden door den wel-
eerw. het-r Dijckhof, van Hilversum, over
het H. Misoffer, als het voornaamste
deel van onzen H. Godsdienst, in het
algemeen, en over de schoonheid van
■lc Praelalic in 't bizondcr.
In de bovenzaal van het R. K. Volks
bondgebouw werd na hel einde der
H. Mis eene besloten vergadering ge
houden van dc priester-leden der V«
ceniging. Deken B. A. de Wil i
Utrecht en prof. Dr. van Koe verden
van Kuilenburg werden in deze
komst als bestuursleden herkozen,
waarna cenige ondet werpen van litur-
gischeu aard werden behandeld.
De algcmecnc vergadering, die ruiin
12 uur door Plebaan Starink uit Utrecht
met den Cliristelijken groet werd ge
opend, werd gehouden in dc groote
zaal van 't R. K. Volksbondgebouw.
De voorzitter mocht wijzen op de
immer groeiende belangstelling van
priesters cn geloovigen in de liturgie
der H. Roomschc Kerk.
Het jaarverslag gaf aan eeu ledental
van 9Ü9. Talrijke geschriften werden in
massa verspreid, terwijl het informatie
bureau veelvuldig werd benut.
O.er de groeiende bibliotheek rap-
irtccrdc prof. Dr. van Kocverden. die
n getuigen daltal van waardevolle
nwiiiflten waren ingeschreven.
Mgr. van Schaik gaf 't gunstig lui
dend financieel verslag.
Alle rapporteurs werden door den
hoogwaarden vo irzittcrpassend bedankt.
Bij een kleine tentoonstelling van
oude kerkgewaden hield kapelaan Rien-
tjes een beschouwing. In zijne inleiding
zeide Spr., slechts te zullen behande
len de Priestcr-kasuivels. Wat wij over
oude kerkelijke gewaden in vroe-
gcren tijd te weten kwamen werd ont
leend aan drie bronnen: nl. de over
gebleven paramenten zelf, uit inventa-
'ssen en afbeeldingen.
Dc oudste paramenten, van vóór het
Gothisch tijdvak zijn hier te lande slechts
weinig in getal o.a. de Albe, Stool en
Manipel van St. Bernulphus (Xle E.)
bij de oud-Katholieken te Utrecht, ba-
suifel en koorkap van St, Bonifacius
te Dokkum cn een mjjlerfragmeut te
Susteren uit de XHle E. Meer voor
beelden bezitten we uit den tijd v. d.
XVe tot XVIIIe eeuw.
De inventarissen geven aanwijzingen
omtrent de stoffen en weefsels, her-
komsl, kosten, voorstellingen en ver
sieringen, en lceren ons tevens de ver
schillende oude benamingen.
De schilderijen, mozaïeken, miniatu-
n, muurschilderingen, paneelen en
grafmonumenten beelden ons zeer dik-
'ijls de kerkelijke klecdingstukken uit.
Een vierde bron, maar door den
crw. spr. een „troebele" genoemd
vinden we in de schrijvers over para
menten, die ons telkens in de war
brengen,
Vooraf diende echter een groot mis
verstand uit den weg geruimd betref
fende de z.g, St. Bernardus en 5t.
Borromacus-kasuifcls.
Het St, Bernarduskasuifel is liet man-
telvormig kasuifcl, de wijde, rondom
gesloten, met halsopening voorzit
mantel, zooals ze werd gebruikt
den vrongere tijd af in 't Oosten
tot de 13e eeuw in 't Westen. Die
vorm hebben dc kasuifels van Dokkum
en Xanten, dien vorm hadden ze ten
tijde van St. Bernardus (1053).
Het St. Borromacuskasuifel is de Go-
thischc vorm, zooals we dien thans
weer in zwang zien komen en welke
in onze streken min of nieer gebruike
lijk was sedert de Xllle eeuw tot aan
de hervorming. Spr. toonde aan, hoe
deze vorm uit de overige ontstaan
Toen de H. Mis met assistentie nitz
dcring en de gewone Mis regel werd,
en dus de diaken het kasuifel niet n
oprolde, wanneer dit den priester
zijn bewegingen belemmerde, begon
men met de zijden van het kasuifel op
te schorten, maar ook weg te knippen.
De versiering van de gewaden vóór'
de Gothiek bestond in smalle opge
naaide strooken. Soms een enkele rechte
staf, soms rondgaande band als
pallium, meestal een gaffelkruis.
In het Gothische tijdvak was de
siering, wat de techniek betreft, schitte
rend. De smalle strooken worden bree
der, het worden tafereeltjes, heiligen
geschiedenissen cn bijbelsche voorstel-
liegen, uitgevoerd als schilderwerk har
monisch en zuiver van kleur.
Het hoogste tijdperk daarin vinden wij
in den tijd der Bourgondiërs.
Toen lcwarn het verval. Met de Re
naissance, die den mooicn vorm ver
knipte tot die welke wij nog altijd zien.
Werkelijk werd de schaar in die
oude stukken gezet, werdcn,dc kasui
fels „versneden". Spr. had daarvoor
schriftelijke getuigen als b.v. een post
uit de rekeningen der St. Jacobskcrk
te Utrecht. Na de XVlIe eeuw wordt
(je vorm geheel anders. De mooie be
vallige oude vorm is nu voor goed
verdwenen. En de versiering, het stik
werk, werd al grover en grover.
In de bloemen en tulpentijd zien we
:er veel bloemwerk in onze kerkge
waden, eerst plat en buigzaam, ver
sierd met parels en steenen, daarna
dik opgewerkt om stukjes carton. Nog
weer later wordt geborduurd met kleine
gekleurde glazen kraaltjes.
Het gesprokene werd verklaard en
opgehelderd door de tentoongestelde
kasuifels.
Tot slot handelde spr. over het kelk
velum, waarvan eenige exemplaren
aanwezig waren.
Tweede spreker was de hoogeerw.
hooggeleerde heer Mgr. J. A. S. van
Schaik, president van het Seminarie te
Culemborg, over „Advents-liturgie".
Een koor van theologanten voerde
onder zijn leiding eenige gezangen der
illustratie uit.
De kerkelijke Adventsstemming is
s van een, die van uit de duisternis
reikhalzend uitziet naar het licht, aldus
ongeveer ontwikkelde de gewijde rede
naar zijn gedachten. Trouwens dal is
alle Godsverlangen. Van de beeldspraak
nacht cn dag. duisternis cn licht
daarom de adventsliturgie vol. Zij
volgt daarin Gods eigen spraakgebruik
als Hij tot de menschen spreekt, want
zij is geheel uit het Schriftuurwoord
opgebouwd of ten minste er door ge-
ispirecrd.
In de Adventsliturgie is het verlatt
en naar Christus, dal zich aldus uit
aar Zijn komst in het vieesch, Zijn
komsl in dc harten. Zijn komst ter vol
einding van dezen tijd. Verlangen naar
Christus' komst in het vieesch doet dc
Kerk als een die in herinnering
doorleeft het vroeger beleefdewant
de H. Kerk is zoo oud als de mensch-
heid. Dit terugdenken aan wat Zij toen
heeft gevoeld, doet van zelt haar ver
langen van thans, naar vermeerdering
van Christus' Rijk in de harten en naar
de komst van het Rijk Zijner heerlijk
heid nog brandender worden.
„Verlangen, dat is dus van heel de
Adventsliturgie de grondstemming ver
langen op al de trappen van zijn toon
ladder, uit de diepte als van verre be
ginnend en stijgend en zwellend tot de
hoogste spanning. In die grond-harmo
nie klinken consoneerend mee de ver
zekerdheid en de blijdschap van het
:n, dat zich nooit beschaamd
niet zelden ook de 3ngst van
het moederhart wegens de kleingeloo-
vighcid der kinderen.
Dit werd toegelicht met liturgische
gezangen onder Spr. leiding schoon
uitgevoeid.
Met dank aan allen, die medewerkten
's Het vierdB gebod
Adolf gaf cenc toestemmende bcwe-
„Gcloof mij, lieer hertog, er is een
complot, cn ais ik aan het feest denk,
dan wordt liet mij duidelijk, dat dit
vooraf afgesproken, of minstens
poging was, om langs zoctsappigcn
weg u iets af lc dwingen wat men
hoogst waarschijnlijk besloten heeft met
geweld n af te persen, als het noodig
moclit zijn."
„Geweld I" riep Adolf onstuimig op
springende, „wie zal geweld
plegen I"
„Hertog Karei is de man
voor iets terug te deinzen. Uw Hoog
heid weel liet beter dan ik."
Adolf gevoelde dc waarheid d>
woorden, maar juist daarom kwetsten
zij hem diep. Als ccn wild dier sprong
hij op zijn onderdaan toe, greep hein
bij dc keel en riep niet heeschc stem
„Zijt ge betaald om mij te beleedi-
gen, ellendige hondsvot!"
Hacklbrt ontrukte zich met ccne snelle
beweging aan de handen van
denden meester, cn zich niet kunnende
matigen, gaf hij hem eeti stomp tegen
de borst, dat Adolf achterover werd
geworpen.
Dc val van Adolf bracht Hackfo
weer lot bezinning, en hij begreep wat
hij gedaan had. Met roekeloozc hand
had hij daar zijn nieuw wapenschild
aan stukken geslagen en zich zeiven
wellicht veroordeeld tot de galg. Want
zulle een feit was te ongehoord dan
dat de bedrijver niet niet een sniade-
lijken dood zou moeten boeten
zijne misdaad.
Deze gedachte voerde hem tol
hoopniet dat hij ,inn zijne misdaad
dacht, maar hij berekende allo
:raf, welke cr op moest volgen.
Zijn kort zwaai d trekkende, verbrij-
zeide hij met eenige slagen ccn der
listers, welke op den hol uitzagen
i met één sprong stond hij op den
dorpel van het venster. Daar gekomen
hield hij een oogenblik
die 1
verdooving begon tc ontwaken.
Dit talmen, hoe kort ook, besliste
over zijn lot. Het gewelddadig vetbrc-
ken van Adolfs venster was niet onop-
genie:kt gebleven en reeds kwamen en
kelen der wachthebbende soldeniers
loeloopeii. om te zien wat er geschiedde,
Zij stonden reeds op de plaats voor
het venster toen Hackfort zich gereed
maakte er uit te springen. De Bour
gondiërs behoefden Hackfort slechts
aan te zien om te begrijpen dat hij de
schuldige was.
De voormalige roover liet zich echter
zoo gemakkelijk niet grijpen, en z
end niet zijn wapen sprong hij onder
de uiteenstuivende soldeniers. Daarna
zette hij het op ccn loopen naar den
uitgang. Voor den uitgang stond echter
een jonkman, die hem met een zwaard
den weg versperde.
Woedend zag de vluchteling op en
herkende met een schreeuw jasper van
Kuilenburg.
„Ha 1" brulde hij, „zult gij u dan
iltijd op mijn weg bevinden Dat het
lan voor de laatste maal zij
Nog eer hij had uitgesproken iiad
Jasper hem met een welgeniiklcn slag
ontwapend cn het zwaard van dt
roover in diens hand verbrijzeld,
alvorens deze weer tot bezinning w:
gekomen gevoelde hij zich door de
soldeniers aangegrepen cn gebonden.
Ontzettend waren de verwenschingen,
welke Hackfort zijne overwinnaars naar
liet hoofd slingerde', en tc midden daar
van verscheen, zonder dat iemand het
bemerkt had, hertog Karei.
„Ruimte schreeuwde hij.
Op dit woord week alles terug, zoo
dat dc hertog voor den roover kwam
te staan, die op den grond lag
bijna niet kon bewegen. Met eenige
korte woorden bracht ecu zijner lieden
hem op dc hoogte van wat er geschied
was.
„Dal men naar dc kamer van den
lieer Adolf ga, en vrage wat er gebeurd
is," beval hij streng. „En gij", vervolg
de hij tegen Hackfort, „gij moogt u
voorbeiciden op den strop, want al
schenkt uw meester u genade, dc hertog,
van Bourgondië kent geen spelen
Kort daarna trad Adolf op de plaats
i zeide tol Karei
„Uwe Hoogheid gelieve dezen ma
in verzekerde bewaring te laten nemet
lk zal hem zijn vonnis doen kennen.
„Die man, „heeft zich aan mijn per
ion vergrepen, en over zulk
daad doe ik geen kort recht."
„Naar het kot met hem!" riep her
tog Karei. „Men beliandele hein als
der verder
mi iiij Adolf
'ijderde zich
ccn vorstenmoorder,"
onder den arm en vcrw
met hem.
Jasper datikle God een
t tc hebben elders nicu
te gaan plegen en volgde
naar de zaal des hertogs.
VIL
De zaal waarheen Jasper zich begaf,
pronkte met kostbare tapijten
beien, doch de schild tachtig
orde, welke er heerschtc deed oninid-
delijk zien dat Karei van Bourgondi
zich hier thuis gevoelde.
Hij deed Adolf neerzitten
daarna zelf plaats.
Daarna zag hij het personeel aan.
dal aanwezig was, en scheen daarover
tevreden, wai.t hij knikte goedkeurend
tegen zijn holmeester, om hem tekenn-n
geven, dat deze hem begrepen had.
Op dit oogenblik trad Jasper binnen.
„Ha riep Karei, „daar hebben wc
den dappere, die onzen gevangene be
lette te ontvluchten. Nader," voegde
hij cr bij toen hij zag, dat de jonkman
aarzelend bleef staan.
„Jasper van Kuilenburg," mompelde
Adolf, en in hem ontwaakte de herin
nering aan de woorden van zijn aan
valler. Slechts kort duurde deze ge
dachte, want nog eer Karei iets kon
zeggen, sprak hij tot den jonkman
„Jasper, gij waart hier, voor ik met
mijn gevolg aankwam. Verklaar mij
at ge hier kwaaint doen."
Karei fronste de wenkbrauwen. Hij
beschouwde deze woorden als eene ver
denking tegen Item gericht, cn niet
minder als eene krenking van zijne
waardigheid als gastheer.
„Uwe Hoogheid weet," zeide Jasper
in dc oogcnblikkclijkc stilte gebruik
makende, om een antwoord te kunnen
geven, „dat ik een verkleefd dienaar
ben van haar doorluchtig Huis. En om
dc belangen van dit Huis te bevorderen
was ik hier gekomen."
De beide vorsten zagen den jonk-
„Na de eerste te zijn geweest, kan
ik de tweede niet worden zonder mij
te verlagen in de oogen van hen, die
mij thans als den eerste erkennen."
