KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN KANTOOR LANGEGRCHT 28. AMERSFOORT DINSDAG 11 FEBRUARI HU 31- JAARGANG No. 89 n" BUd verschijnt Dinsdag- en Vrljdng- middag. Prijs per drie maanden 60 cf pullen de stad Amersfoort 68 ct. Afzonder lijke nr». 5 ct, per exemplaar. Abonnementen kunnen elke week Ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Politieke en sociale actie. T"\e Aartsbisschop en dc Bisschoppen van Nederland brengen bi) deze ter kennis van alle Katholieke Sociale organisaties, dat het overeenkomstig het meermalen uitgedrukt verlangen der Pausen hun ernstige en uitdrukke lijke wcnsch is, dat dc Sncialc organi saties in het algemeen de zuiver poli tieke actie steeds zullen houden buiten hunne sociale werkzaamheid. In het bijzonder zullen zij zorg dragen, dnt in en door dc sociale organisaties nim mer over tc stellen candidaten voor de vertegenwoordigende lichamen worde beraadslaagd, noch in welk verwij derd verband ook op candidaatstet- lingen of op het verkiezen vnn bepaalde candidaten eenige invloed worde ge oefend; dat in dc Katholieke Kiesver- eenigingen de leden der sociale orga nisaties zich niet gedragen als leden dier organisaties maar ais Katholieke Staatsburgers, met allen medewerkend tot bereiking van het doel, dat de Kies verenigingen zich hebben gestelddat de leden der sociale organisaties aldaar niet er naar streven op welke wijze en met welke middelen dan ook zelf z.g. Standscandidateti te sttllcn, noch zullen eischcn, dal door andeicn bij het stellen van candidaten met het ledental der sociale organisaties worde rekening gehouden, maar, onder leiding der politieke besturen zullen medewer ken, die personen te brengen in de vertegenwoordigende lichamen, welke ongeacht tot welken itand zij be boeren den meesten waarborg bie den, de door de Katholieken :;!daarte vervullen taak te zullen volbrengen. Utrecht, den 5 Februari 1918. t H. VAN DE WETERING, Aartsbisschop van Utrecht, t W. VAN DE VEN, Bisschop van 's Bosch. t A. J. CALLIER, Bisschop van Haarlem. t L. J. A. H. SCHRIJNEN, Bisschop van Roermond. t 1'. HOPMANS, Bisschop van Breda. Wijsbegeerte. Vijfde Les vsn den Cursus door prof. Dr. Huogvslil ts Amersfoort. II. Platogeboren in 427 v. Chr. Hij; wordt met Socrates onder de hoogste denkers der tijden gerangschikt. Hij sloot zich op 20-jarigen leeftijd aan bij Socrates, na wiens dood hij met de andere volgelingen trok uaar Megara. Hij vestigde na zijn rcl.'.eti in Italië een school te Athene, genaamd„Academia" (aldus genoemd om het beeld van den half God Akademes, hetwelk in den tuin van de school stond). Hier ver kondigde Plato zijn Leer. Veel geschriften hebben wij van hein in dialogenvorm. Zijn leer is vooral gekarakteriseerd door het idealisme. Hij stelde zich de vraagHoe bezitten wij in ons de algemeene begrippen vr. dc mcnsch Het algemeene begrip gaat boven de individuen. Waaraan hebben AFGEDWAALD. Niet als een kind des huizes, maar als eene moeder van het gezin werd zij voortaan beschouwd. Zoodra de neef genezen was, keerde hij naar Amerika terug. Het nas geen vriendelijke ontvangst, die hem door zijn vader bereid werd. De oude heer behandelde zijnen zoon allesbehalve vriendelijk. Hij had iets tegen hem en vertrouwde hem niet. Een sluw verzonnen leugen jiielp hem de oorzaak zijner verminking verber gen. Hij kon niet meer schrijven en zag geen kans het nog met de linker hand te leeren. Zoo had hij dikwijls voorwendsels, om het kantooi te ver laten en zich over tc geven aan zijne slechte neigingen. (Maar deze kostten veel geld, en de vader was spaarzaam, was karig. Een diepe verbittering sloop in bet bart van den jongen man. Wan neer twee oogen zich voor goed sloten, ware ik een rijk erfgenaam. Zoo dacht hij. En hij hoopte ook, dat spoedig zou geschieden. Maar de tijd ging hem veel te laugzaam voorbij. Wanneer hij een kruisbeeld zag, hief hij dreigend wij die algemeene idee ontleend Platei» theorieNiet aan de stoffelijke dingen als dit zoo is, moeten wij een bestaan gehad hebben, voordat wij op deze wereld verschenen en in dit voorbe staan die algemeene Idcëcn hebben1 aanschouwd. Onze ziel is echter uit dat vorig leven overgegaan in het stoffelijk omhulsel des lichnams om een of an dere overtreding. Deze leer vnn Plato herinnert ons aan de „Leer der ei fiondc." Plnto had ook grooien invloed op Augustinus cn vele christendenkers. Hij hield ook liet Een-Godcn-dom schreef een wcik over „do Staat" (Ideaal staat). Aristole/es. (384 v. Chr.) In Starlga geboren was hij gedurende 20 jsren lid van de school van Plato. Na de opvoeding van den Grootcn Alexander, gaat hij naar Athene, waar hij sticht een school (lyceum) of wel de Peripatetische school. Deze school werd naar dit Griekschc woord ge noemd, daar A. de gewoonte had onder het doceercn met zijn teerlingen op en neer te loopen. Na dc dood van Alexander vertrok hij naar Euboca (eiland der Acgaeische zee). Tegenover Plato is Arist. de realist. Hij maakte groote studie van het planten- en die- renrijk. Van zijn geschriften bleef weinig bewaard. Hij had nog grCoter betee- kenis voor liet Christendom dan Plato. Ar. was de Leermeester van Thom. v. Aquinr. Beroemd is zijn weik over de Logica. Ook hij hield het Een- Godcn-dom. Hij kende echter God niet als Schepper, daar hij aannam een ongeschapen Btof, van eeuwigheid. Hieruit volgt, dat hij ook de provi dcnticGods ontkende d.i. de sorg van God voor hut geschapene. Wij chris tenen tvaardeeren echter in dezen ge leerde, dal hij de bekroning dezer wereld zocht in het Goddelijk Leven. 3. De Wijsbegeerte der Stoicynen en Epicuristen. Stoïcijnenliun school werd gesticht door Zeno van Cittium op Cyprus- (342270 v. Chr.) Het gebouw, waarin Zeno onderrichtte was een huis met geschilderde zuilen. „Stoa" betcekent zuilengangvandaar is Sloïcijn gelijk luidend met: hard gemoed.Daarenboven was Zeno een man van strenge zeden. Op zijn standbeeld stond„Deze mxa heeft geleefd volgens zijn loer", (zeker i:ea bijzonderheid in the dagen I) De wert-ldbesahouwing der Stoïcijnen was Pantheïstischdeze wereld verloopt, zoo als zij vurioopcii moetniemand kan ingrijpen. Dc w.tre wijsheid isLeef volgens de natuur en wees tevreden met den loop der wereld. Wat er ook gebeure, tick cr U niets van aan. Breng alle passies in U ten onderverdraag en onthoud u. De Stoïcijnen veidedlgden dus ook dun zelfmoord als uiting van kracht. Epicuristen: Die staan lager. Hun overtenkoinst met de leer der Stoïcijnen is, dat ook zij beweren, dat men zijn gemoedrust niet moet lateu verstoren terwijl zij er aan toevoegen„Geniet zooveel mogelijk" Het gevolg hiervan was, dat zij dun Godsdienst bestreden, daar deze den mentch volgens hen ongerust maakt door de leer van sonde en straf. Epicunus zelf bedoeldehet genicteii niet in lagen zin, maar meer zooals wij het zien in den modern geci viliseerde Heiden, het berekende ge nieten, waarbij de som der genietingen zoo groot mogelijk worden moet. De leer der Stoïcijnen komt met onze christelijke veel overeen, vooral wat betreft de zelfoverwinning enz.wij wil len echter niet de absolute apathie, zoo als zij «en ieder, die bedroefd is be schouwen als een zwakkeling, maar wij leeren, niet bedroefd te zijn, als zij, die de vuist op. Over het veilies van zjjncn arm kon hij zich maar niet troosten. Zijn lot ging beslist worden. Zijn tijd was Het was een mistige avond. De koopman wilde zijnen zoon voor zaken naar het Westen laten gaan. De nacht trein zoo weldra vertrekken. Het noo- dige vcor de reis werd ingepakt. Daar trad een loopjongen het kantoor binnen. Hij bracht een brief van een handels vriend. De oude heer las den. brief en zeide„Zeg aan mijnheer, dat ik hem dezen avond nog het gevraagde be zorgen zal." Toen bij zich een oogen- bhk verwijderde, las zijn zoon het ep den lessenaar liggende schrijven. Daarin verzocht de handelsvriend om een voorschot van vele duizenden dollars. De vader kon niet weten, dat zijn zoon het schrijven had gelezen. Ook wist hij niet, wat er in dezen omging. Hij nam afscheid van hem. Gaen van bei- - den was voor het leven. De oude heer telde het geld en stak het voorzichtig in den zak van zijne jas. Hij bracht het zelf naar zijn in nood verkeerenden vriend. Deze woonde in eene andere wijk, in eene afgelegen straatdoor g*n hoop hebben. Wi| houden reke- nlsg met de voorslenigheid van God. 4. Het Nieuw Platonisme. Een reli gieus, mystlsch stelsel. Platinlus (204— 270 n. Chr.) uit christeiyke voorouders gesproten, was de grondlegger. Zijn voordrachten te Rome vonden veel bij- val, ook bij de leden van het Keizerlijk1 Huis. Wij kennen het moreel van Rome in die dagen. Velen zagen te midden der slechtheid naar iets anders uiten wjjl men nu het Christendom schuwde ah staatsgevaarlijk, was het succes vsn Plotinus teer groot. 529 n. Chr. was liet einde derGrieksch Romeinich Wijs begeerte^— Plotinus stelsel is een nieuw stelsel en geen leer van Plato. Zijn leer is teer abstract. De groote trek is deze: Wijkunnen en mogen van het Aller hoogste Wezen niets zeggen. In dat Hoogste weien is alles óin. Het is zoo vol eu rijk, dat het in zijn overvloed voortbrengt den wereldgeest («ooals dc geur komt van dn bloem, het licht van de zon). De ideeën van den geest zijn werkelijkheden wsl die geest denkt, h daardoor de wereldziel. Oazeweg is terug te; gaan naar dat Hoogste Wezen: opgenomen te worden ui de absolute volheid van dut Wezen na een goed leven. Dit is ook reeds in dit leven te verkrijgen in extase. Men /.egt, dat Plotiuua viermaal in extase is grwceat. Het goede m Plotinus' stelsel Is, dat er met een hoogere wereld wordt reke ning gehouden en niet een Allerhoogst Wezen, waarheen wij eenmaal teiug moeten. ¥)e H. Augustinus had daarom een grootcn eeihied voor Plotiaus. Practische conclusie Niot a1 te pes simistisch moeten wij na deze beschou wingen het oog alleen gericht houden op de zwakheid cn ziekte van het men- schelijk verstand, maar vooral ook onse aandacht schenken aan het feit, dat voortdurend in den loop der lijden een gedeelte aan de waarheid werd toege voegd. Bij het onophoudelijk zoeken en streven vsn 's nientchrn vernuft naar de waarheid, kunnen wij God niet dank baar grofceg zijn voor do weldaad der Openbaring, het verschijnen van Chris tus op narde, Die het veilig bezit der waarheid ons heeft gebracht. Hoeterecht kunnen wij daarom dankend met de H. Keik den zoo dikwijls herhaalden lofzang zingen Laudate Dominum Looft dun Heer alle volkeren want vastgest -ld is over ons zijne barmhar tigheidct Veritas Domini manet in aeternum, en de waarheid des Ileeren hlflft in eeuwigheid. Binnenlandsclie Berichten. Verwarring. Alle voorlichting, .alle moeite, om den kiezers de betccken's van de Tweede Kamer te doen inzien, zoo laten we in De Nieuwe Eeuw. schijnt vergrafsch geweest. Men wil au eens zelfstandig zijn, een eigen candidaat stellen, en de nr.ïeven hebben niet beseft, dat zij daarmede de:i toegang hebben geopend voor hun, laten we zeggen minder geschikte candidaten. Van dr. Schacpman is de waarschu wingde Evenredige Vertegenwoordi ging leidt tot demagogie I liet gaat er reeds op lijken. In den kieskring Haarlem zijn in 26 kiesver- eenigingen niet minder dan 84 candi- dn'.cn gesteld, verdeeld over 28 ver schillende personen, En var\ deze zijn er hoogstens tien, die in de Kamer een goed figuur zouden maken. Een man als dr. Nolens werd slechts gesteld door édn kiesvereeniging I Wij waarschuwen als 't zóó door- nauwe. kromme, slscbt verlichte stgen moest de oude heer zijn weg zoeken. In den dikken mist brandde het gaslicht flauw cn rood. Plotselirg ziet de koop man zich door;eene vermomde gestalte anngevallan een hevige slag doet hem op den grond storten. Maar uit een steegje springt een man te voorschija, die den misdadiger neervelt, vastgrijpt en boeit. De schurk is in dc handen van het gerecht. Langzaam herstelt zich de oude heer. Hij grijpt in den zak van zijn jas, liet geld is hem niet ontrukt geworden. Het huis van zijn vriend heeft hem opgenomen. Het avondmaal staat op de tafel. „Maar hoe kondt ge het toch wagen, in den nacht door onze slecht befaamde wijk te dwalen „Ik wilde u niet in zorg en angst laten." „Maar ik heb het geld niet voor morgen noodig, en ik had uwe be lofte." „Men weet niet, wnt er In een nacht gebeuren kan. Ge zoudt niet gerust ge slapen hebben." De vriend drukte hem warm de hand. Eerst laat hl den nacht gaat, loopt 't mist De bestuurders der klesvereenlgingen en der kieskringen, die toch vertrou wensmannen zijn, zullen uit hun lijde lijkheid moeten ontwaken en het stuur in handen moeten houden. Hot arms volk. Voor de vereeniging „Algemeen geestelijke ontwikkeling" heelt Henriëtte Roland Holst een lofzang gezongen op de Ruisische revolutie. Met de bolsje- wiki zegeviert over het tsarisme niet de bourgeoisie, zooals de eerste revolutie dagen dsden verwachten, noch de half slachtige sociaal-democratie, neen de massa, het niets bezittende volk is meester gebleven van liet terrein. Dat is voor de spreekster een heerlijkheid, nu kon komen de ware harmonie, de ware vrijheid onder de mentchen. De beweging in Rusland begonnen moet overslaan naar alle landen. De spreek ster predikt den nieuwen strijd tegen alle boiit en isderen bezitter. Niet om dat sij het geweld wil, neen om de betere wereld die in zicht komt en geen prijs te hoog is. Wat een dwaaa en schandelijk spell Een spel I neen een onverantwoor delijke misdaad I Zal het geluk komen omdat de be zitters beroofd zijn t Zullen daarom de banden der oeco- nomioehe noodzakelijkheid wegvallen, zooals zij verkondigtf Neen, wel zullen iin oogenblik. eenige weken of maanden de niet be zitters kunnen genieten van hetgsen anderen hebben opgespaard. Zich even veitoonen op de eerste rijen der schouw burgen, zich eenmaal dronken drinken aan den wijn, in de kelder opgeborgen, de bestaande automobielen verslijten, maar is die tijd voorbij, dan is de el lende het lot van allen, Slechts arbeid kan de goederen ver meerderen. De natuur is karig en geeft slechts hare gaven aan den moeizame» werker. Zal het productie-vermogen van een bandeloze massa groot zijn f Hoe Kan de induatrie bloeien, indien geen leiding, geen getag meer geduld wordt De wereldrevolutie die Hrttriëtte Ro land Holst ziet komen en met gejuich wil inhalen, ral geen „harmonie en vrij heid" baren, m.tar machteloos wee en harde slavernij. Die revolutie te keeren is de tank van dsn christen. Het is schandelijke volkmisleiding, om de onwetende massa door het lokaas van eenige mannden van ongebreideld genot ten koste der besittenden, te stooten In den afgrond van ellende, die op een revolutie als zjj predikt, Gemengd» Berichten. Oorlogsberichten- Duitschland ea zijne bundgenooten zijn er in geslaagd vrede te sluiten met da Oekraine, een zuidelijk deel van bet voormalige rijk van den Czaar, dat zich als een selistandige staat heeft aange diend. Die vredesovereenkomst is een feit van overgroot belang, in het bizonder voor Oostenrijk. De kans om de middenrijken door een uitputtingsoorlog te overwinnen is voor de Entente verkeken, nu de Zuid- Russische graanschuur voor de Centra- len opengezet kan worden. Voorts is het van belang dat Oos- tenrfk's positie tegenover Duitschland, do positie der vredelievende Oosten- rljksche regeering tegenover de nog wankelmoedige Duitsche regeeringsper- nam men vergenoegd afscheid van el kander. Dc geweldige slag in 'het gezicht had den straatroover onkenbaar ge maakt. Zijn gezicht was geheel mis vormd. Hij loochende zijne misdaad niet, maar men kon hem er met toe brengen, zijn naam te noemen. Hij zag het einde zijns tevens naderen. Hij keerde in zich zeiven en smeekte om een geestelijke. Deze geestelijke trsd korten tijd daarna de woning van den ouden koopman binnen. Hij verzocht om genade voor den ongelukkige, om deelneming. Hij «meekte hem de straf fende band der gerechtigheid regen te houden, indien dit nog mogelijk was. „Deelneming f" vraagde de oude heer beleedigd. „Nooit I" „De arme maa behoort tot een der voornaamste familiën." „Hoe heet hij I" De goede heer was een beter koop man dan theoloog.|Andcrs had hij scker niet gevraagd naar iets, wat de straat- roover hem alleen tn de biecht kon toevertrouwd hebben. Onverrichter sake moest de geestelijke heengaan. Maar in de gerechtszaal kreeg de koopman aonen, door dit vredea-verdrag niet weinig versterkt is, want Ooatenrfk heeft nu weinig belang meer bij hetgeen de oorlog verder kan opleveren. Noch de Belgische en Elsss kwesties, noch het vraagstuk der koloniën, gaat Oos tenrijk aan. De Bolsjewlkl, die in St. Petersburg en noordelijk Rusland door roof, moord en doodslag bsas blijft, tal nu ook meer tot vrede worden gedrongen. Want ook in Noord-Rusland verlangen breedo lagen der bevolking naar vrede en tij tullen den Raad van Volkscom missarissen verwijten dat deze niet tot stand heeft kunnen brengen hetgeen aan anderen is gelukt. Allerwege verzet men zich tegen het gewelddadig optreden der Bolsjewlkl. wier rijk ten einde spoedt. Uit het zuiden door de Oekraine bedreigd, uit het wei ten door dc Polen, uit het noorden door de Finnen, die vermoedelijk door Zwe den of door Duitschland geholpen wor den. De afkondiging van de scheiding van Kerk en Staat it door den patriaren van Motkou niet onbeaetwoord geble ven hij heeft de Bolsjewiki in den ban gedaan. In Finland duurt de strijd voort. De Finnen schijnen sucees te hebben met de bevrijding van het land en de ver- dtijving vsn de Bolsjewiki. Behalve te Helsingfors, waar ze de baas blijven, dunk zij de Russische oorlogsschepen die in de haven liggen en de stad be dreigen. e e Ann de fronten bepaalt het bloedig krijgsbedrijf zich tot verkennen en toeken naar 's vijands zwakke punten, allee t'r vombereiding van den Wrldr.i verwacht wordenden grooten slag. De Amerikanen zullen in Lotharingen tegen de Duitschers vechten. Voortdurend zenden zij troepen oversee. Deser dsgen werd soo'n transport schip door een Duitsche duikboot ge torpedeerd. Een verrassend bericht komt uit Ber lijn. De voorzitter der Russen te Brett- Litowsk heeft aan de Centrales! mede gedeeld, dat Rusland afsiet van het ondeneekenen van een formeel vredes verdrag en den oorlogstoestand met de middenrijken voor geëindigd verklaart. Het gelieele Russische leger wordt naar huis gezonden. Kommies doodgeschoten. Te Stok- kum waren kommiezen op ongeveer 100 meter van elkaar, toen twee smok kelaars werden ontdekt. Een wilde zijn collega te hulp komen, doch vóór deze tor plaatse was. werd een tchi t gelost, waardoor hij onmiddellijk gedood werd. De andere sloeg een der smokkelaars met zijn karabijn tegen den grond, waardoor hij hem kon arreiteereo. De tweede smokkelaar vluchtte over de grens. Te Roermond wist een Duitachcr, die over de grens zou gezet worden, te ontsnappen. De politie loste in de niet verlichte Munsierstraat twee scho ten op den vluchteling, met het gevolg, dat het daar passeerende seht-jarig meisje werd getroffen. De toestand van het kind is bedenkelijk. Te Terschelling zijn twee booten met 29 schipbreukelingen van Zweed- sche nationaliteit aangekomen. Huo schip is waarschijnlijk getorpedeerd. - Twee kerels braken nachts in bij madame G. te Roosendaalzij hebben de dame aangegrepen, met touwen vastgebonden en een prop in den misdadiger te zien. Zijn gezicht wat verminkt en bovendien met pleis tert en doeken bedekt. Doch de oude heer verbleekte. Was het dan tat nu niemand opgevallen, dat de roover maar cón arm had en wel den linker f In eene groote stad sijn soo vele men- schcn, die maar Óen arm hebben. En wie zou zich daarom bekommeren l De oude heer begou te beven. Hij wendde het oog niet af van den ongelukkige. Lang, zeer- lang sprak hij met de rech ters. De misdaad was op den publieken weg gepleegd, een aanslag op het leven •en den eigendom gecnc macht ter aarde, kon de mcnschelijke gerechtig heid tegenhouden. Denzelfden dag nog regelde de oude man zijne zaken en trok weg. De itrnat- ioover werd ter dood gebracht. Zijn naam is niet b'kend geworden. Maar de oude heer nam de telcvrhvid inea in 't graf, dat de roover, die hem op straat had aangevallen en dazuvoor aan de galg het leven liet zijn eigen, ongelukkige zoon was geweest. EINDE.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1918 | | pagina 1