KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT - DINSDAG 5 MAART 1918 3l« JAARGANG No. 95
D(l Blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdag
middag. Prijs per drie maanden 60 et.'
buiten de stad Amersfoort 65 et. Afzonder
lijke nrs. 5 et. per exemplaar. Abonnementen
kunnen elke week Ingaan, doch opzegging
van abonnement moet geschieden vóór den
aanvang van een nieuw kwartaal.
VADERTJE STAAT.
De zoogenaamde en veelgeroemde
„bewuste" arbeiders bewonderden
Troelstra en volgden licrn toen bij nog
een socialistische toekomstmaatschappij
hen voorspiegelde en 'Je klassenstrijd
aanprees als het strijdmiddel om de hui
dige maatschappij om zeep te brengen.
Thans blijven zij Troelstra bewonde
ren nu hij zelf de schouders ophaalt
over de vroeger gebouwde luchlkas-
tcclen en met volle zeilen aanstuurt op
een staatssocialistische maatschappij.
En de „bewustcn" die hein nu ook
toejuichen weten niet, dat nog maar
kort geleden de sociaal-democraten van
het staatssocialisme niets wilden weten.
Liebknecht eindigde in 1802 op den
rooden partijdag te Berlijn ecu fulmi
nante rede tegen het staatssocialisme
met deze wootden „de laatste strijd,1
die de sociaal-democratie heeft tc voe
ren zal uitgevochten worden onder den
strijdkreetHier dc sociaal-democratie I
Daar het Staatssocialisme.
En er werd een resolutie aangeno
men waarin het heet: „De sociaal-de
mocratie heeft met het zoogenaamde
staatssocialisme niets gemeen," en ver
der „Sociaal-Democratie cn Staatsso
cialisme zijn onverzoenlijke tegenstel
lingen".
Toelslra heeft nu z'n partij een grootc
frontverandering laten maken of is daar
nog mee bezig.
Maar de „bewustcn" snappen het
niet. Hij leidt hen.... bij den neus
desnoods.
Vragen we ons nu af, of misschien
die frontverandering tot iet3 goeds ge
leid heeft. Is staats-socialismc iels, waar
wij vrede mee kunnen hebben.
Niet ieder ingrijpen van dc Staats
macht in het economisch leven is Staats
socialisme.
De leidende gedachte van dit stelsel
is, dat de souvcreitiiteit van den St3at
zich onbeperkt uitstrekt op economisch
terrein, zoodat den Staal 't volle recht
toekomt het economische leven te re
gelen, zooals hel hem en wanneer h-t
hem goeddunkt. Dus dc Staat, dat is
de regeering, kan en mag alles regelen
voortbrenging, vcrdeeling, enz. ook als
door vrije werkzaamheid liet noodigc
kan tot stand gebracht worden.
Waar de wereldoorlog het maat
schappelijk leven ontwrichtte moest dc
slaat wel regelend ingrijpen en wij, die
zelf daarnaar gevraagd hebben, zijn
daarom geen staatssocialisten. Want
wij erkennen niet, dat dc Staat in alle
omstandigheden zoo diep in dc vrijheid
der bedrijven zou mogen ingrijpen, zoo
alles zou mogen regelen.
Kan dc Staat het economisch leveu
regelen
l'ractisch is in deze oorlogsjaren wel
bewezen, dat dit om nu maar een zacht
woord te gebruiken, niet meevalt.
En dat is goed te verklaren ook.
Zelfs als men den Staat almachtig ver
klaart, dan is de staat liet nog niet.
Door zijn rechtsorde en door het ge
weld kan de staat dwingend optreden,
8 DE KOLENBRANDER.
Historische schets uit dc middeleeuwen.
Diederick ontdekte bij tien eersten
oogopslag dat dit hoofd op de romp
van Wilhelm, den oppersten stalknecht
stond.
„Wat mag hij toch zoo zoeken?"
vroeg hij zicli angstig cn nieuwsgierig af.
„Niemand tc zienliep Wilhelm
na een verkenning die slechts kort
duurde, doelt er niet minder scherp
om was. „Vlug opgezeten, opdat de
vogel ons niet onlsnappe I"
Het vensterluik werd met zulk eenc
kracht dichtgesmeten dal het weer open.
sprong; in liet volgende oogenblik
hoorde de benauwde kolenbrander het
gcbriesch van paarden, en 't luidruch
tig geroep van stemmen. D^ valbrug
knarste op hare kettingen.
Driftig trok hij zijn hoofd terug, en
voelde het niet, dut het bij deze be
weging tot bloedens toe met de scherpe
houten in botsing kwam, zóó groot
was de angst die hem had aangegrepen.
Drie paarden snorden hem in ge-
strekten draf voorbijzijn hart klopte
zoo geweldig dat liét dreigde hem uit
den boezem te springen.
Met ingehouden adem luisterde hij
naar den langzaam wegstervenden hoef
slag, en eerst toen hij de paarden in
het geheel niet meer hoorde, kwam
hij een weinig tot herademing en kon
hij weder met meer helderheid over
maar er zijn nog grenzen voor zijn mo
gelijke werkzaamheden en voor het
resultaat van zijn dwangmaatregelen.
Als iemand een doel zich stelt, dan
moet hij mede tot bereiking van dat
doel stellen dc noodige middelen. Zon
der dat helpt de beste bedoeling niets.
En de staat zal zeer dikwijls wel
een plan desnoods volvoeren kunnen,
inaar met een onevenredige opoffering
van mateiieelc lasten cn geestelijke
krachten, die hem dan dwingen tot in
perking van zijn werkzaamheid op an
der gebied.
Als de staat maar steeds meer in
grijpt alles zelf wil doen, zelf regelen,
zou de staat het meeste maar half doen
of verkeerd doen, gelijk een particulier
die te veel op z'n schouders neemt.
Dikwijls zouden er nieuwe groote mis
standen uit voortvloeien, die de voor
deden weer zouden opheffen. Daarbij
dc stnatswerfczaamhcid gaat niet bul
ten de individuen om. De eigenschap
pen van de overheidspersonen, de nauw
gezetheid, werklust cn eerlijkheid van
de ambtenaren, de steun cn medewer
king van dc bevolking zijn dingen waar
mee rekening gehouden moet worden,,
En de menschen, die mccnen, dat I
als de staat wil dc staat alles goed
kan maken, zij vergeten dit maar al
tc zeer.
De staat regelt, ziet toe, controleert,
jawel, dat doen zijn ambtenaren en als
de staat alles op economisch terrein
ten slotte moest regelen, beslissen,
controleeren, dan zouden we nog wat
anders beleven dan thans grenzeloozc
willekeur, verwarring, ambtenarij.
Wij zier: er tegenwoordig staaltjes
genoeg van om gewaarschuwd te zijn,
Ingrijpen in de volkshuishouding
door den slaat kan noodig zijn, docli
zij die uieencn dat de staat alles moet
cii kan, vei gissen zich zeer. Als men
de Staat almachtig proclameert bedrijft
men niet alleen onrecht, doch begaat
ook een dwaasheid.
Er is veel in onze maatschappij dat
niet goed is en dringend verbetering
behoeft. De maatschappij kan niet goed
worden zeiden de sociaal democraten cn
zij beloofden een nieuwe toekomstmaat
schappij. een hemel op aarde,
Maar liet wachten duurde tc lang.
Nu heeft Troelstra het anders voor.
Geen goede woningen vader staat zal
cr voor zorgen als het moet tegen
lagere huur dan de kostprijs mogelijk
maakt.
Geen lekker cn voedzaam eten vadei
Slaat zal het bereiden, je koopt het voor
een prikje.
Broodkoren te duur Vader Staat
zal er het noodige geld bij leggen. Wat
wilt ge meer: de Staat is cr goed voor.
Maar het geld
Wal nood I Vader Slaat z. 1 bedrij-
j ven monopolisceren, scheepsbouwer
worden cn fabrikant, landbouwer cn
winkelier. Hij zal produceeren cn dis-
tribueeren, prijzen zetten en concurren
ten bedwingen.
Denk er maar eens in.
En ge past er voor.
Maar de „bewuste" arbeiders Troel.
slra's volgelingen, mccnen er gelukkig
Binnenlandsche Berichten.
Een geheel nieuw plan is in be
werking voor de distributie van mar-]
zijn toestand nadenken.
„Wat ben ik toch een ongelukkig
manzuchtte hij, „alles spaat vandaag
tegen mij samen. Dit is nu reeds de
tweede Itccr dat ik mij moet verbergen
alsof ik een losgebroken spitsboef ben!"
„Wie bedoelde Wilhelm, toen hij
van een vogel sprak vervolgde hij.
„Was ik daarmede gemeend? Dat kan
toch niet, ik heb mij aan niets schuldig
gemaakt... Waarom ben ik ook zoo
dom, als een dief langs het kasteel tc
sluipen cn daarna als een opgeja.igdcn
ever in dit hol tc kruipen I"
Hij wilde zijn schuilhoek verlaten,
en slak reeds het hoofd vooruit, doCh
eenc plotseling opkomende gedachte
deed het hem schielijk terugtrekken.
„Het is al eens mijn ongeluk ge
weest," mompelde hij, „dat ik mijn
schuilhoek te vroeg verliet... Indien
ik mij dezen moigen niet had laten
zien, was ik nooit in de handen van
die zwarte schelmen gevallenik blijf
hier tot de ruiters weer binnen de slot
poort zijn."
Het was begrijpelijk, dat in zijn on-
aangenamen toestand cn angstige span
ning de oogenblikken traag voorbij
kropen cn hem als uren toeschenen.
Het cenige wat hem afleiding bezorgde,
was een gesprek tussshen twee onzicht
bare personen, die naar de stemmen
te oordcclen, vrouwen waren. Dit ge
sprek scheen op het plein vóór de
stallen gevoerd te wordenhet was
garine, waarbij het bak- en braadvet,
waarmede tal van misbruiken zouden
zijn voorgekomen, geheel zAl komen
te vervallen. Ook moet het in de be
doeling van de regeering liggen, een
mengsel van margarine en boter op
grootc Behaal in het verkeer te brengen.
Men verneemt hieromtrent nader,
dat het in dc bedoeling zou liggen, een
hoeveelheid met margarine gemengde
boter van 1.200.000 K.G, wekelijks in
distributie tc brengen, zoodat ieder
ingezetene hiervan 2 ons per weck
zou kunnen krijgen. Er zou dan echter
nog ongeveer 400.000 M. boter per
week overblijven voor hef zoogenaamde
„vrije verkeer".
In het gebouw der Heidemaatschap
pij te Arnhem kwam, zooals gemeld
is, tot stand de Vereeniging „Schooi
en Werktuincn".
Tot leden van het bestuur werden
o.a. gekozen Jlir. van Tets, te Zeist,
en J. Hovens Gréve, te Amersfoort.
4 Het doel der vereeniging is de be
langstelling van ons volk voor naluur-
of bodcmcultuur op te wekken door
bevordering van den aanleg van schooi
en werktuincn cn de instandhonding
Kamerverkiezingen 1918.
De candidaatstelling voor de ver
kiezing van de leden der Tweede Ka
mer geschiedt op 21 Mei a.s.
De stemming zal vermoedelijk niet
eerder dan in de eerste week van Juli
plaats vinden.
Uit Amsterdam.
Naar aanleiding van het bericht, dat
B. en W. van Amsterdam hebben be
sloten, „voor zoover de dicnBt het toe
laat" vrij if te geven aan het gemeente-
personeel, die wenschen deel te nc
men aan levcnsmiddelen-demonstiatics.
schrijft een militair aan „De Tijd" hel
„Wat ik ergerlijk vind, is, dat het
vrijaf gegeven wordt voor een betoo
ging, die nergens goed voor Is, die
slechts de ontevredenheid onder het
publiek vergrooten kan cn aanleiding
kan geven tot ongeregeldheden, tot
stuiting waarvan wij, militairen, dan
weer op bloedige wijze en zeer tot ons
leedwezen moeten ingrijpen.
,.En danWie betaalt dien vrijen
dag? De Burgemeester en Wethouders?
Of de gemeentcnaren, die op dien
„vrijen dag" hard moeten werken, om
dc betoogers te kunnen betalen Wal
Is dat voor een Gemeentebestuur?"
Gemengde Berichten.
Een zcillogger, is volgens te IJinui-
den inkomen bericht in de z.g. vrije
vaargeul tengevolge van een mijnont-
ploffing in de lucht gevlogen, waarbij
dc zes opvarenden jammerlijk het leven
heten.
Op dc lijn ApeldoornDieren waren
drie wegwerkers bezig dc rails te richten,
juist toen de trein vertrok, Doordat
zij niet bijtijds op zij sprongen, werden
rij door den trein gegrepen en een eind
mtdegesleurd. Twee hunner konden,
na verbonden te zijn, naar huis ga.-.*,
de derde echter was zwaar inwendig
gekneusd. Zijn toestand is zorgwekkend.
Vijf bij het posthuis op Vlieland
gelande Duitsche matrozen, behoorden
waarschijnlijk door het nog openstaande
zolderluik dat er enkele woorden zijn
oor beiciktcn.
„Gezien vóór mijkasteel ging"
ving hij met groote inspanning op.
De lust om nog langer te luisteren,
verging hein terstond, toen hij in de
verte weder het getrappel van een paard
meende te hooren.
Er kwam inderdaad een ruiter aan
draven; list was er écn van het drietal
die straks het busch inrenden.
Niet ver van de houtmii' hield hij,
tot den allergrootsten schrik van Die
derick stil, richtte zich in den zadel
op cn riep zoo luid hij kon door het
zoldervenster:
„Ho, hol"
Eenige oogenblikken later vertoonde
zich een vrouwenhoofd aan het luik.
„Gij hebt ons bedrogen I" riep dc
ruiter haar morrend toe; „er is geen
sterveling te zien I"
„Ik heb u de zuivere waathcid ge
zegd," antwoordde de vrouwenstem,
„als gij hem niet gevonden hebt, dan
is het zeker, dat hij zich ergens heeft
verborgen I"
„Verborgen, verborgen I" gromde de
man te paard„zoek hem dan maar
in zulk een uitgestrekt bosch I"
„Niet in het bosch, maar bij het
kasteel moet gij zoeken I" antwoordde
de vrouw; „hij was er haast vast bij,
toen ik hem zag cn in zulk een korten
tU8schentijd kan hij zoo heel ver niet
tot de bemanning van een aantal voor-
postvaartuigen, waarvan vermoedelijk
drie benoorden Vlieland op Engulschr
mijnen zijn gcloopen. De mannen h.id-
den In een reddingboot plaats genomen
•m schipbreukelingen .van twee der in
de lucht gevlogen vaartuigen te redden.
De uahdacht is er nogmaals op ge
vestigd, dat de gelegenheid bestn.it lot
bestelling van melkpoeder tor aanvul
ling van het tekort aan melk. Alle
winkeliers die dit artikel wenscheft te
verkoopen, kunnen een bestelling doen
bij liet distributiebureau.
In 't Zwitsemche kanton Bern is
ongeveer een zesde deel van 't onder
wijzend pertoneel geheelonthouder,
liet resultnat van de ijverige propaganda,
óók aan de kweekscholen.
Verleden jaar werd asln alle 2700
onderwijzers «n onderwijzeressen in het
Dulticli spiekende deel van dit kanton
een vragenlijst toegezonden, waai op
door 713 personen geantwoord werd.
Bijna allen waren vóór den een of an
doren vorm van anti-alcoholunderwijs
op do school. De moeiten echter zijn
legen een afzonderlijk leervak daarvoor,
maar geven de voorkeur aan een oc-
casioneele of stelselmatige behandeling*
bij alle vakken, die zich daartoe leeuen.
Te Bodegraven hebben opgeschoten
jongens een zekere H„ die niet wel
bij het hoofd Is, zooveel jenever tc
drinken gegeven, dat hij danria is gr-
Volgens liet „Leeuw., Nbld." zullen
in het laatst van Mei te Leeuwarden
worden geïnterneerd 2fXX) Engelsch':
officieren, allen uit Duitsche krijgsge.
vangenschnp ontslagen.
In de Rimbrichterstra.il te StitUrd
ontvluchtte ccn smokkelaar aan zij"
geleider. Dc soldaat-kommies school
zijn geweer af en raakte een Duitsch
meisje aan do kin cn haar broertje, ccn
jongen van 16 jaar, in den rug. De
jongen overleed cenige oogenblikken
later.
Amersfoortscho
Nieuwsberichten.
Voor de R. K. bouwvakarbeiders
trad als spreker op de heer Allcssic,
Bondsvoorzitter, Allereerst behandelde
hij het arbeidscontract, waardoor een
zekere aband wordt gelegd lussclic
werkgever en -nemer en waaraan beide
partijen zich moeten houden. Dit is de
cenig goede weg. Ook nijg men zich
verheugen, dat in de meeste coltcciicvc
contraclen dc ziekteuitkerring is opge-~
nomen, Sprc'rcr slaat een blik op <l>-
toekomst, die niet rooskleu'ig is. Ei
moet gezorgd worden, dat liet loon op
peil wotdi gebracht, want na den oor
log zal de toestand bij de bouwvakken
veel tc wencellen overlatendan zal
een sterke aanval worden gedaan op
de wcerstandskassen, welke gtdurendc
deze lijden moeten gestijfd worden.
Alsnu wijst spreker op het onjuiste
inzicht, dat de niet-georganisccrdcn
hebben door zich niet tc willen aan
sluiten bij den Bond; minstens even
vcikeetd is het voor R. K. arbeiders
lid te worden van de z.g. „moderne"
organisaties, die voortdurend trachten
onze Vakbonden af te breken. Hij doet
weggegaan zijn."
„Goed praten I" mompelde dc ruitci
half binnensmonds„ccn vrouw moet
ge maar gelooven
„Hebt ge hier al gekeken1,1 hernam
dc vrouw, of liever dc jonge deerne,
want de lezer heeft reeds lang met den
doodsbenauwden kclenbiander Lie va
herkend, „Dddr" zij wees naar den
houtmijt „zou hij zich daar niet
verborgen hebben
Een rauwe angstgil deden ruiter cn
deerne verbaasd opzien.
„Hal" nep dc eerstgenoemde, ter
wijl hij snel op den grond sprong, „dc
vogel is in de buurt I"
„Ik ben onschuldig 1" klonk het eens
klaps achter Item, „ik heb niets gedaan,
ik..."
Dc stalknecht had reeds bij dc eerste
woorden het hoofd omgekeerd en zag
tot zijne niet geringe verwondciing ren
man met bloedend hoofd van onder
den houtmijt uitkruipenhet kostte
hem slechts een oogwenk, mn den
kolenbrander te herkennen.
„Ha, hal' riep hij uit, zonder dm
beklagenswaardige!) Diederick den tijd
te gunnen' om zijne ontijdige veront
schuldigingcn te voltooien, „ha, ha I
'begint het geweten tl tc knagen, zwarte
boef, dat gij van zelf in mijne banden
valt 1 Wacht I ik zal u eens een handje
helpen en u den weg wijoen naar de
plaats waar ge wezen moctl"
Onder deze bedreigingen had hij
een beroep op Jien, die nog niet zijn
aangesloten bij den Katholieken Bond.
De Weleerw. heer kapelaan G. Wie-
gerinck Is belast met de leiding van
het Jongenspatronant St. Gerardus Ma-
jella der St. Henricus-parochie.
Hedenavond half acht vergadert liet
Kiuisvcrbnnd St. Franciscus Xivcriui.
In deze bijeenkomst zal de Weleerw.
Heer Broere als geestelijk adviseur
worden geïnstalleerd.
Dr. van Hamel Roos, hoofdredac
teur van liet Maandblad tegen de Ver-
valschingen, schrijft orer „Malto", een
nieuwe Llmnnadesoort, 't volgende:
„Wij hadden gelegenheid met een
nieuwe limonade soort „M.ilto" ge
naamd. kennis te maken, uit de be
kende Phoenix Brouwerij te Amersfoort.
Het bleek ons bij chemisch onder
zoek dat deze limonade een grooter
gehalte aan voedende en lichtvertecr-
bare bestnnddeelrn bevat, dan het z.g.
('dsener en dergelijke biersoorten.
Waar buitendien slechts een uiterst
geringe door nngisting overmijdelijke
hoeveelheid alcohol aanwezig is, zoodat
piactisch van een alcoholvrijen drank
gesproken mag worden, en de smaak
aangenaam is, bestaat er alle aanleiding
dezen drank als een nieuw product
ooxer nationale industrie, aan te bevelen.
De lezingen over Ned. Iodié. te
houden door den Wclcdelgcstr. Heer
A. G. Boes, oud-Inspecteur van liet
Inlandsch onderwijs in Indié, vingen
aan Zaterdag 2 Maart tc 7 uur in het
Gymnasiick-lokanl der II. B, S. Ook
voor niet-onderwij»bevoegden is de ge-
hccle serie lezingen toegankelijk tegea
ecu vergoeding van f 2.50.
Kaarten aan dc zsal verkrijgbaar.
- Dijkgraaf cn Hoogheemraden van
Bunscnotcr Veen cn Veldendijk geven
kennis, dal dc opgemaakte lijsten van
Stemgerechtigde Ingelanden van hun
Hoogheemraadschap vim den 1 Maart
1818 af, gedurende 14 dagen ter inzage
van dc Lgelanden zullen zijn neder-
gelegd
die van het le district len huize van
den Opzichter te Bunschoten
die v.in het 2e district bij C". Schim
mel G/.n. aan Den Ham te Hoogland.
Van gemeentewege werd aanbesteed
't riolerren van een gedeelte van den
Hoogewcg vnnaf het Militair hospita.il,
lane* het Ger. Weeshui! naar d - B ck.
Gons er. Co.. 7. OU, I 20,807. A. v.
Dijk, Utrcchl. f13 600 J. Boelhouwer.
Gi'eI.im. 112 685 Gcbr. W.i.miA.
f12.397. Huberts, Nijmegen, f12000.
Putman, f 11.795. A. van Boven. Delft,
f 11,200. W. Visser, Den H -•«. 110.900.
Beekenda-n, Arnhem, f 10.767,De B'urn.
Hoogland f9 788 A. Wildeman, f9.300.
J, v. d. B.n.k, f8.990. J. Boshuizen,
IS 430. C. Ruitenberg. 18 415. M. A.
Wildeman, f8 190 \V Ruitenberg.
f7 877. Klein Luticveld, Enschedé.
f7.714 Hof. Mrppel, f7.100. W. Brui-
nisse, naam. f5.790.
Voor het bestraten van de Tuinstraat
werd ingeschreven nis volg:
Klein Lutleveldi. Enschedé, f 14.99?.
Cn ris en Co., Zel«t, f7.184. De Siepe,
Winterswijk. 16.373. P. B. Huberts,
if 5.773. A. J B-ekendam. f 5.860 J.
Boelhouwer, f5 690. J. Melsser, f 3.670.
C. Ruitenberg, f5.45(3. A. van Boven,
f5 350. E. dv Bonn, f 3.169, J. Bos-
huizen, f5.100. J. v. d. Brink, f4.090.
I reeds de d.ind bij hel woord gevoegd
cn den geheel verbijsterden kolenbran
der bij den kraag gegrepen.
„Vooruit!" riep de stalknecht, „voor
uit, naar 't kasteel, spitsboef, ccrloozc
licit 1"
Diederick bood niet den minsten
wederstanddc angst had hem als
wezenloos gemaakt.
VI.
Eene jonge vrouw, marmerbleek, met
loshangende haren en onbeweeglijk Op
een rustbed uitgestrektccn ridder in
jachtkostuum, dat is tc zeggen, in ccn
lederen kolder, met een wapenrok van
groene zijde, lederen hosen en een dolk
mes In den gordel, cn tussclten beiden
cene ledige wieg; ziedaar hel tooneel,
dat dc achterzaal van hét kasteel van
Boeckel aanbood op het oogenblik,
dat de vrienden van heesjan cn hunne
edelvrouwcn, tiaar Ininnc burchten we
derkeerden.
Wie Machtctde van Bocckel op dit
•■ogenblik had gezien, kon niet ander»
denken of de vreesclijke slag, die haar
bij dc terugkomst van de jacht trof,
had haar gedood. Geenc hijging in dc
burst, dm de aanwezigheid van het
leven deed vermoeden de oogen wa
ren gesloten, dc lippen snak om den
mond gespannen, dc handen hingen
slap langs het rustbed af.
Wordt voortgezet.
