DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN KANTOOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT DINSDAG 2 APRIL 1918 32E JAARGANG No. 1 J~)it Blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdag- middag. Prijs per drie maanden 65 et.; buiten de stad Amersfoort 70 ct. Afzonder lijke nrs. 5 ct. per exemplaar. Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Wijsbegeerte. s Amersfoort. II. De aard van h,7 ondenoijs in de Middel-Eeuwen. Er b .-stonden Kapittel-, klooster- en hofscholcn. Opbloei in 't onderwijs kwam er on der Karei de Groole. Voor Nederland Cotlf. Onderwijs in Nederland door Dr. Schöngen. Onder St. Willibrord (600) wordt in| Utrecht aan St. Salvator een school verbonden, die onder St, Bonifaciu- met roem bekend was. Bij de invallen van de Noormannen werd deze schoo. vciwoest. Later werd ze door bisschop Radboud in Deventer weer geopend en door diens opvolger Ralderik Utrecht verplaatst, vair ze b-.s tot 1586. Onderwijs werd gegeven ir. <!:z vrije kun.s-.e->. (Art-' libs ales). Deze we d-n n de -icli-i-lm - geldig is te achten. 3e. Over de noodzakelijkheid der icnschwording van Gods' Zoon. Van dien tijd af werden eenigc vra gen telkens weer behandeld, z.a. vooral het Universalia-Vraagstuk, d. i. het vraagstuk over onze algemecne be grippen. Onze begrippen hebben het karakter tn algemeenheid. Zoo kan b.v. het begrip „mensch" gezegd worden van ille menschep. Verschillende stelsels bestaan hier omtrent. I. Nominalisme. Hier is b.v. het woord „mensch" alleen z.b. b.v. in de a! waarde aanduidt beantwoordt aan dien Urm realiteit. Of dit Nominalisme in werkelijkheid bestaan heeft, kan bc- ■ijfeld worden. U. Uilra-Realisme. Aan den alge- cetien term beantwoordt een alge- een ding. In al de menschen b.v. is eenzelfde realiteitde menschheld. Dit Uitra-Rcalismc voert g-makkelijk >t Pantheïsme, want ,,'t zijnde1' leent algeincer.c term. waaro -I bestaande valt. Ei bean lUk (re groepen trivium welsprekendheid, kunde). Quadrivium: rekenen, mectku-.de stërrenkund.-, muziek. Daarnaast gat men geschiedenis, wijs begecitc. H, Schrift. Dc wijze 'wan onderwijs geven b. stond in het geven van commentaren Men moet bedenken, welk ccn klein- litteratuur voorraad bcm ter beschikking stond, vooral zeer weinig Wijsgcerigt behandelingen- Personen BoCtïas 480—525, die di eerste Scholastieke philosooph genoenu wordt. Hij werd geboren le Rome, wen te Athene gevo md, was d -vert v-uw; ling van den Keizer der O'-st Gothe Theodorik, werd aangeklaagd van land verraad, in den kerker geworpen ei eindelijk ter dood gebracht. Hij schreef commentaren op Aiis toieles e.a. Zijn incest bekende werk is: „de Consolatione Philosophise." wat hij in den kerker schreef. 't Motief er van is,,W ook in dit leven moge overkomen, het geschiedt naar Gods bedoeling en zal ons zeker ten heil zijn." Dit werk beleefde ontzaggelijk vertalingen en commentaren. Men heeft er aan getwijfeld, of hij Christen was, omdat er in zijn werk zoo weiuig Christelijks is, toch staat dit boven alle twijfel. Zijn wcik is van grooten invloed cp latere Scholastieken, want hieruit kende men de ouderen. Ansflmus 1033—1100. Geboren t. Aosta werd hij later Abt van St. B:t en Aartsbisschop van Kantelberg. Tusschen Boctius en Anselmus ligt een tijdperk van wording en ontwikke ling, daarin vallen de volksverhui ringen en de kerstening van Europa. Anselmus is bekcr.d om dc behan deling van verschillende viaagstukkcn. b.v. Ie. 't Credo ut intel'.igam (V houding tusschen geloof en redci.). 2e. Zijn Godsbewijs wat als n dingen zien. Deze sententie heeft plaats moe- ii nikken voor die van St. Thomas. Deze nam geen bijzondere goddelijke verlichting aan, maar in ons, leerd- hij, is ecu geestelijk vermogen, dat de dingen op geestelijke wijze vat. Het door Augustir.us aangehaalde: ,dic iederen mensch verlicht, die in deze wereld komt," beduidt de gave Gods, het versland, waardoor de mensch op aarde boven alles staat. Bloeitijdperk der Scholastiek 1200-1300 Waarin o.a, de volgende groote denkt rs: Bonavenlura, Rogier Baeo, Scotus, Albcrtus .V -js, St. Thomas. Ooizaken van dien b'.oci waren Ie. 't ontdekken van geschriften ui de Oudheid, o.a. van Aristotcles. 2e. de hernieuwing in geheel Europa, vooral tengevolge van de Kruistochten. t.yi: nlgeiti dut is r c.r ■c\ naiih' bben de 14e \ltijdperk. I dien lijd vnlt te noemen Willem van Vfcam, een Conceptualist. de 16 - e-u.i is er in Spanje nog opleving, vooral door Suarez. verder st- eds een dieper inzinken. oorspronkelijkheid ging verloren. iubtiliteitcn, men vergat itivi&me. We hti- virsiandsstfUCtHÖr, b.v, 2X2 nood. abtei:. (K Hit is een s ingevolge w«a ake.lijk 4 moet Zijnwas onze -.er- •tandsstructuur anders, da was inu- 2X2 noodzakelijk voor ons 5 toeten dus noodzakelijk aidu« denken, maar hoe de zaak in werkelijk heid is, welen wc niet. Naar die wijze denken echter hebbm wij in to richten. Gematigd-Rcalismc. Dat is het itelscl, wat wij houden. Onze bestippen h-.-bbon .-cn i een karakie- er beantwoordt idee aan met algemeen k-m-kler, i wat in i!e werkelijkheid b.! :rsta:id weet dc idee der gen te vallen, z.a. ons oog een photu lerot der dingen. Wij hebben dus inzicht in de dingen, dit integenstcllir.g met het dier. Door het grijpen van dc idee uit de concrete werkelijkheid krijgt men 'gemeen beeld. Een algemceu diog is er dus ii aliteit niet, maar het idee steunt op de rcaliteit, is er uitgehaald, gespiriluali- iie herkomst van het Intellec tueel kenleven in o. Plato. Voordat chaam kwam, wa Daarvan is haar de herinnering bij gebleven. Zeer vele hielden, dat wij onmiddelijke aanschouwing van God hadden. In de Middel-Eeuwen werden tw -plossingen gegeven. I. Illuminatie-theorie van St. Augus De Minister van Binncnla'idsclw iiï heeft voorloopig bep-.ald, <l.i; nndidn-ti.tellingen voor Ho 2o Kn der S iitcii Generaal zullen plaats hebben 21 Mei cn de verkiezingen zot noodig 3 Juli a,s. is een hoogor licht. Gods, dat ons verlicht, waar: •n der d ngen, het algen i licht re hi c d. i Dom komt echter hot uitzondenngsverlof, zij betrekken de vele wachten en doen dc talrijke werk- di-nstm; geleidelijk worden zij mcl klein verlof naar huis gezonden en ver vangen door jeugdige cn oude recruten.., maar dc gevcchtsva.-udigln-id van den troep gaat er niet op vooruit. Voor alles is tijd, ja, moet tijd ge maakt worden, doch ten koste van het eerst noodige, nl, de ge v-cchtsvaar digheid Milliocnen en millioenen zijn aan onze weermacht ten koste gel'cgd, hon derdduizenden zijn uit het maatschap pelijk leven gehaald, om onze strijd macht te vonnen, maar dan is het ook een dringende eisch, dat alles in het werk gesteld wordt om de waarde va» die weermacht zoo hoog mogelijk op te voeren en deze niet te doen ver wateren door tal van andere zaken, die op zich zelf heel nutlig en noodig zijn, doch iu deze omstandigheden hoogstens uo tweede plaats mogen innemen. Wij zijn als een tuinman, die elk aadju van een boom verzorgt en on- l-i houdt eu die niet ziet, dat de hccle mm kwijnt." AMus het oordeel van een des kigc na drie en een hal! j.iar inobilit Kieskring Utrecht. Na het het Politiek Advies van Voor zitters en Secretarissen der 18 kies- kringbesturen in Nederland, waarbij vier de door den Utrechtschen kieskring genoemde candidatcn voor den gemeen schappelijke lijst'Utrccht Nijmegen Arnhem worden aanbevolen, heeft Mr. D. A. Schreden te Utrecht aan het Kieskringbestuur het verlangen te ken- gegeven dat zijn naam van dc voorloopige gros-lijst zal worden afge voerd. Aan alle kiesvereenigingen die hem gesteld hadden heeft hij hiervan kennis g -geven met verzoek, om ia het be lang der goede samenwerking de aan bevolen candidatcn cn niet hem bij de i.s. Stemmingen te willen steunen, - -chip die brie Sinner.lanisc.iic Serichipn. Ik heb In verbam: ter schepen t het zich a nirg eldei het door dc regecririg gckochti broodgraan van overzee i de niw-t- c g-blik-n o ïmi-gelijkht id mp schla- d „r.i.-.n te k-ij ;-:n. P •engen mcd,-. dat nu t (Ie i iglii id het neg aanwezige bi graan moet worden verbruikt e datgene wat nog door d-n binnen; schen landbouw kan worden afgelt- den Kusten korrel ma et worden ingeleverd, Ook bij de uiterste zuinig heid en bij inlevering van alles, wat aar voor het bakken van brood kan enen, was het zonder verlenging :n duur der broodkaart niet mogelijk :n volgenden oogst te halen, l'osthuma zal kaas doen bijgoederen. Dr Algemcene Jaarvergadering van aandeelhouders van de N'.V, ,,-le Han- zebank" te Utrecht, zal gehouden wer den Dinsdag 16 April te Arnhem. Ons leger. In „De Militaire Spectator" schrijft kapitein E. H. van den Akker een tikel, waarin wordt betoogd, dat leger onget efend is in het voeren den modernen oorlog. „Onze troepen, zoo lezen wij, kunnen zingen, zij volgen trouw de cu'su rordcii geregeld geestelijk versterkt door veldprediker cn aalmoez ikelijks krijgen zij een bad, -.rij prccii-s op tijil mei algemeen-, bijzo irkop- iniliilatenlijsl geweerd tinnig is. jaar geleden g< selirc- üal IK liever mijn Kamerzetel wilde -z.-ii door tc st-ij.lcn voor d.- Be ging, dan ze te behouden door ze i tc werken, on ik wist, dut deze wankel stoi tl, toen andoren duur te zeggen kregen. Toch w is ik in eersten aanleg no. 3 op de lijst voor den kieskring Dordrecht. Hoe ik daarop kort daarna 8 van dc lijst wed, daarvan ten slotte geheel te vordwiji cel ik niet," zegt hij bij z'n afscheid t 't liberale kamp. Het politiek advies- Dat men ook eiders hit publiek tid es niet-bewondert, blijkt all- -.gs meer. Roodhuijzen. ((Kamerlid Roodhuijxen, cc Noorden" teelt. „En als liet „Centrum" hut adv. icmt „sterk gedocumenteerd" omdat :l zich „eensdeels grondt op di [«praken der kic»vcreenigl->gcn gelijk c in Je groslijsten zijn neergelegd iderdeels op de stroomir.gen in 1' land zooals die en in de groslijsten :n reeds in dc pers tot uiti icn," dan moeien wij constateer it voor den kieskring Groningen niet geldt, heiaas." Het „Huisgezin" betreurt met ons, op de lijsten een militaire specialiteit breekt en oordeelt, dat nog andeie, ge tuigde wenseben onbevredigd blijven, aarna het blad besluit „Intusschenwal hier gegeven wordt een advies, maar ook niet Ecu advies, waarvan mep. □iet mag op zij schuiven, noch onder schatten. Doch dat evenmin tot dwingende ge dragslijn mag worden gepromoveerd De katholieke kiezers hebben lei slotte zi-lf te beslissen. Goed ingelicht cn voorgelicht, zeker, aar in volle vrijheid. Een advies m.'et cei. advici i mag geen wachtwoord wai Gemengde Berichten. Prettig vooruitzicht. Uit een grens- plaatsjc in Groningen werd een smok kelaar naar Vcenhuizcn gebracht. Drie aanden moet hij er vertoeven, doch vooraf heeft hij zijn zaken geregeld. Als hij terugkomt zal rijn nieuwgebouwd renteniershuis geheel gereed zijn. Dc JavaChina—Japan Lijn ont- ring bericht dat weer op 6 schepen be- ;l*g werd gelegd. Een Nedcrlaadsche torpedoboot is het Stortemelk op een mijn geloopen gezonken. Een machinist der marine- icive kwam bij dit ongeluk om het leven. Vro.-gcr leden de menschen aan ep zooals later aan influenza en cnwoordig aan dioonivoorslellingcn. Jong Duifschland lijdt aan krupp. Al leen de primitieve geest v.:n hr-t „mo derne" Duitsehlnnd men t. dat die krupp zegen strekt van de Duiuche natie. Men zal zich herinneren, dat zich enkele maanden geleden tn Amsterdam bij twee jongens, na h--t geb-uik van jam vergiftiging*verschij 'sr'en hebben voorgedaan, welke v.i-i diuq aard waren, dat dc ki'idcien enkele dagen daarna Volgen* het Hbld." is op last van de ju-:itie dc vader, gearresteerd. M^n inoedt, dat hij In verband met een deiljke b-.'gr.if n>i-u'tkceiing, belang had bij den dood der beide knapen, eca spoorwagon te Nieuweschans pakje, inhoudende ongeveer veer tigduizend gulden aan geldswaardige papieren gevonden. Al weer ten gevolge van 't drank misbruik onstond te Bn-da een vecht partij waarbij een der twistenden zoo werd toegetakeld dat hij aan de be komen messteken zal sterven. Amarsfoortsche Nieuwsberichten. In dc laatst gehouden ledenverga dering der georganiseerde R. K. bouw vakarbeider* had plaats de installatie vnri den geestciij o-n adviseur, den WclEerw. heer I'. J. van Sehaik. In welgekozen woorden sprak de voor zitter den wensch uit. dat de adviseur zal medeleven met de vereenlglng en h'-lpen dc verecniging tot hoogcr bloei tc brengen. DE KOLENBRANDER. Historische schets uit de iniddeleeuwei De cene ridder was met open vii gekomen, iedereen herkende ter stond Ttijhcer Hans von Wildungen in hem dcch dc andere het vizier neergelaten zijn wapenrok droeg geen adellijk schild, zijn schild was slechts met opgelegde sterren versierd kortom, zijne geheele uitrusting verried, dat hij er vóór alles op bedacht was geweest onbekend te blijven. Niemand wistc1-- ook zijn naam te noemen of zelfs gissen, hetgeen de belangstelling zijn persoon, vooral onder de edelvrou- wen deed stijgen. D* beide kampioenen hadden thans aan de twee tegenovergestelde uitein den van het krijt post gevat en wacht ten ong«duldig het sein van c schalk af. Daar verheft deze zijne gouden roe, de klaroenen schetteren, de paarden vliegen in galop elkander vo-irbij. Reeds de eerste schok besliste dsn strijd de ombekende ridder stiet zijne lans met zulk ecne kracht op het schild van zijn tegenstander, dat zij als een slroohalm boog en als een riet afknakte het schild van Wildungen barstte open van den geduchten stoot «u viel ge deeltelijk in stukken op den grond neder. Nog zeven andere ridders traden achtereenvolgens legen den onbeken- kampioen in het krijt en even zooveel malen behaalde hij de zege. Onder de dav .-rende toejuich' ran al dc toeschouwers verliet hij thans het strijdperk, om voor een a "-.uwe kampioenen plaats te maken Dit keer biet f de lieer Boxmeer, Bij het derde achttal droeg de h--c Van Boeckel op zulk een schittertnde wijze de zege weg, dat al de edclvrou- wen in geestdrift opstonden en hem met wuivende zakdoeken en linten ge luk wenschten. Eindelijk verscheen er een laatste achttal, waarvan Geraard van Momfort zich de dapperste betoonde. Eerst nu werd het tornooi echt be langwekkend. De vier overwinnaars zouden met elkander in het krijt treden. Met ingehouden adem volgden dc toeschouwers de bliksemsnelle bewe gingen der twee eerste kampioen; drie maal reden dc onbekende ridder de heer van Boxmeer elkander bij, driemaal stieten zij hunne lansen een dreunende kracht op het schild bun tegenstander, zonder dat zij braken of één der ruiters het evenwicht verloor. Eindelijk, bij den vierden schok zag men de teugels van de handen Van Berg ontglippen, hij wankelde en gleed uit den zadel. Daarop waren Van Boeckel cn Mont- fort aan de beurt. Wat was hij schoon, de jonge- Bni •ogen, een hoog i vangen, de ed lvr.i lkander aan, h.,re den jongen held w; zij wisten, welk t-che b„w - ongrlukhe het zadel wankeln ileldr z hebber dets in inden gein ffen had. Reed* dc eerste ontmoeting beslisü den strijd. Montfori tuimelde van zijn ros. de, de stoot, dien Van Bnecki' hem toebracht, was zoo geweldig, ds de teugels van Montfori pa.ttd ats zijden diaden afknapten. Een donder var, ze gekrefn steeg van alle tribunen op Doch, nu eerst brak het beslissende oogenblik aan. Er zou een laatste lans luss beide overwinnaars geveld wo Men ad-.-inde nauwelijks meer, toen dc maarschalk het sein had gegeven en dc twee dapperen op elkander los- Bij den eersten schok miste Van Boeckel zjn tegenstanders, de lam doorkliefdede ijle licht en ontglipte aan zijne hand: het scheelde weinig of zij had hem iu haar val mcdegeslcept: hij verloor het evenwicht cn het duurde geruim en tijd eer hij weder recht den zadel zat. Een der herauten reikte hem ei Bij de tweede ontmoeting beteugelde de jonge ridder zijn kokenden moed en berekende bij zijn stoot met koel Bij den derden aanval knapten beide i.n-.vn gelijktijdig als riclhoinien AD door eenzelfde instinct gedreve:. •eden zij niet meer terug, doch slinger den elkander de. forschc armen on :n hals. De worsteling dumde lang. Eene stilte als die. van 't graf, zwccnii icr al de tribunen. Eindelijk, daar verheft zich een ge juich, krachtig als een rollende dondei welluidend als een veelstemmig vogel- Van Boeckel heeft zijn tegen stander uit den zadel getild. Onder het maken van hoofschc bui gingen rijdt de overwinnaar langs dc tribunes*, terwijl ziin onbekende tegen stander zich haastig langs een zijpoort terugtrekt. Toen verdeelde zich de ruitergroep twee gelijke heften. De eene, welke den ridder met het neergeslagen vizier in haar midden teide, reed zuidwaarts, de andere, waarbij Van Boeckel be hoorde, noordwaarts. Beide partijen stel den zich tegeDpver.elkander in slagorde. Driemaal weiden de klaroenen gc stoken. Het derde sein zette de veertig ridders in beweging. Met losse teugels reden zij op elkander in. De ontmoeting had een vrecsclijk aanzienbij het krachtig geklir der blanke zwaarden zou men gemeend idcd tui :hok r dn helft der slrij- bijten. Doch er e dezen cn. De tonden t den iK-rlig streden tnocuig voort. De paai den drongen hinnikend en steigc.-ei'd dooreen, de ridders vormden een schijn baar niet tc ontwairco kluwen van wapperende vederbossen en Slikkerende zwaarden. Van tij-J tol tijd, als men van een ongehoord Stout stuk getuige steeg cr een algemeen gejubel op; z Van Boeckel tus>ehen twee zijner tegen- .tanders doorreed en ze beiden gelijk tijdig van hun paard wierp. Hot getal strijders 'begon te vermin deren reeds een zestal ridders waren builen gevecht gesteld, waaronder er twee, bij het vallen van hun paard, zich vrij ernstig hadden gewoud. Eensklaps ziet men Van Boeckel verbleéken en waggelen: eene breede golf bloed ontsiK.pl aan zijne borst, het zwaard ontschiet zijne vuist, hij schuift terzijde van zijn paard af en op den grond neder, waar hij in zijn bloed zwemmend-.-, bewegingloos blijft liggen. Een gil van ontzetting rijst cr van alle zitbanken opde maarschalk ver heft zijne roede, ten tecken dat de worsteling moet eindigen. Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1918 | | pagina 1