DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT
DINSDAG 2 APRIL 1918 32E JAARGANG No. 1
J~)it Blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdag-
middag. Prijs per drie maanden 65 et.;
buiten de stad Amersfoort 70 ct. Afzonder
lijke nrs. 5 ct. per exemplaar. Abonnementen
kunnen elke week ingaan, doch opzegging
van abonnement moet geschieden vóór den
aanvang van een nieuw kwartaal.
Wijsbegeerte.
s Amersfoort.
II.
De aard van h,7 ondenoijs in de
Middel-Eeuwen.
Er b .-stonden Kapittel-, klooster- en
hofscholcn.
Opbloei in 't onderwijs kwam er on
der Karei de Groole.
Voor Nederland Cotlf. Onderwijs in
Nederland door Dr. Schöngen.
Onder St. Willibrord (600) wordt in|
Utrecht aan St. Salvator een school
verbonden, die onder St, Bonifaciu-
met roem bekend was. Bij de invallen
van de Noormannen werd deze schoo.
vciwoest. Later werd ze door bisschop
Radboud in Deventer weer geopend
en door diens opvolger Ralderik
Utrecht verplaatst, vair ze b-.s
tot 1586.
Onderwijs werd gegeven ir. <!:z
vrije kun.s-.e->. (Art-' libs ales).
Deze we d-n n de -icli-i-lm -
geldig is te achten.
3e. Over de noodzakelijkheid der
icnschwording van Gods' Zoon.
Van dien tijd af werden eenigc vra
gen telkens weer behandeld, z.a. vooral
het Universalia-Vraagstuk, d. i. het
vraagstuk over onze algemecne be
grippen.
Onze begrippen hebben het karakter
tn algemeenheid. Zoo kan b.v. het
begrip „mensch" gezegd worden van
ille menschep.
Verschillende stelsels bestaan hier
omtrent.
I. Nominalisme. Hier is b.v. het
woord „mensch" alleen
z.b. b.v. in de a!
waarde aanduidt
beantwoordt aan dien Urm
realiteit. Of dit Nominalisme
in werkelijkheid bestaan heeft, kan bc-
■ijfeld worden.
U. Uilra-Realisme. Aan den alge-
cetien term beantwoordt een alge-
een ding.
In al de menschen b.v. is eenzelfde
realiteitde menschheld.
Dit Uitra-Rcalismc voert g-makkelijk
>t Pantheïsme, want ,,'t zijnde1'
leent algeincer.c term. waaro
-I bestaande valt. Ei bean
lUk (re
groepen trivium
welsprekendheid,
kunde).
Quadrivium: rekenen, mectku-.de
stërrenkund.-, muziek.
Daarnaast gat men geschiedenis, wijs
begecitc. H, Schrift.
Dc wijze 'wan onderwijs geven b.
stond in het geven van commentaren
Men moet bedenken, welk ccn klein-
litteratuur voorraad bcm ter beschikking
stond, vooral zeer weinig Wijsgcerigt
behandelingen-
Personen BoCtïas 480—525, die di
eerste Scholastieke philosooph genoenu
wordt. Hij werd geboren le Rome, wen
te Athene gevo md, was d -vert v-uw;
ling van den Keizer der O'-st Gothe
Theodorik, werd aangeklaagd van land
verraad, in den kerker geworpen ei
eindelijk ter dood gebracht.
Hij schreef commentaren op Aiis
toieles e.a. Zijn incest bekende werk
is: „de Consolatione Philosophise."
wat hij in den kerker schreef.
't Motief er van is,,W
ook in dit leven moge overkomen, het
geschiedt naar Gods bedoeling en zal
ons zeker ten heil zijn."
Dit werk beleefde ontzaggelijk
vertalingen en commentaren.
Men heeft er aan getwijfeld, of hij
Christen was, omdat er in zijn werk
zoo weiuig Christelijks is, toch staat
dit boven alle twijfel.
Zijn wcik is van grooten invloed cp
latere Scholastieken, want hieruit kende
men de ouderen.
Ansflmus 1033—1100. Geboren t.
Aosta werd hij later Abt van St. B:t
en Aartsbisschop van Kantelberg.
Tusschen Boctius en Anselmus ligt
een tijdperk van wording en ontwikke
ling, daarin vallen de volksverhui ringen
en de kerstening van Europa.
Anselmus is bekcr.d om dc behan
deling van verschillende viaagstukkcn.
b.v. Ie. 't Credo ut intel'.igam (V
houding tusschen geloof en redci.).
2e. Zijn Godsbewijs wat als n
dingen zien.
Deze sententie heeft plaats moe-
ii nikken voor die van St. Thomas.
Deze nam geen bijzondere goddelijke
verlichting aan, maar in ons, leerd-
hij, is ecu geestelijk vermogen, dat de
dingen op geestelijke wijze vat.
Het door Augustir.us aangehaalde:
,dic iederen mensch verlicht, die in
deze wereld komt," beduidt de gave
Gods, het versland, waardoor de mensch
op aarde boven alles staat.
Bloeitijdperk der Scholastiek 1200-1300
Waarin o.a, de volgende groote
denkt rs: Bonavenlura, Rogier Baeo,
Scotus, Albcrtus .V -js, St. Thomas.
Ooizaken van dien b'.oci waren
Ie. 't ontdekken van geschriften ui
de Oudheid, o.a. van Aristotcles.
2e. de hernieuwing in geheel Europa,
vooral tengevolge van de Kruistochten.
t.yi:
nlgeiti
dut is r c.r
■c\ naiih' bben
de 14e
\ltijdperk.
I dien lijd vnlt te noemen Willem
van Vfcam, een Conceptualist.
de 16 - e-u.i is er in Spanje nog
opleving, vooral door Suarez.
verder st- eds een dieper inzinken.
oorspronkelijkheid ging verloren.
iubtiliteitcn, men vergat
itivi&me. We hti-
virsiandsstfUCtHÖr,
b.v, 2X2 nood.
abtei:. (K
Hit is een s
ingevolge w«a
ake.lijk 4 moet Zijnwas onze -.er-
•tandsstructuur anders, da was inu-
2X2 noodzakelijk voor ons 5
toeten dus noodzakelijk aidu«
denken, maar hoe de zaak in werkelijk
heid is, welen wc niet. Naar die wijze
denken echter hebbm wij
in to richten.
Gematigd-Rcalismc. Dat is het
itelscl, wat wij houden.
Onze bestippen h-.-bbon .-cn i
een karakie- er beantwoordt
idee aan met algemeen k-m-kler, i
wat in i!e werkelijkheid b.!
:rsta:id weet dc idee der
gen te vallen, z.a. ons oog een photu
lerot der dingen.
Wij hebben dus inzicht in de dingen,
dit integenstcllir.g met het dier.
Door het grijpen van dc idee uit de
concrete werkelijkheid krijgt men
'gemeen beeld.
Een algemceu diog is er dus ii
aliteit niet, maar het idee steunt op de
rcaliteit, is er uitgehaald, gespiriluali-
iie herkomst van het Intellec
tueel kenleven in o.
Plato. Voordat
chaam kwam, wa
Daarvan is haar de herinnering bij
gebleven.
Zeer vele hielden, dat wij
onmiddelijke aanschouwing van God
hadden.
In de Middel-Eeuwen werden tw
-plossingen gegeven.
I. Illuminatie-theorie van St. Augus
De Minister van Binncnla'idsclw
iiï heeft voorloopig bep-.ald, <l.i;
nndidn-ti.tellingen voor Ho 2o Kn
der S iitcii Generaal zullen plaats
hebben 21 Mei cn de verkiezingen zot
noodig 3 Juli a,s.
is een hoogor licht.
Gods, dat ons verlicht, waar:
•n der d ngen, het algen
i licht
re hi
c d.
i Dom
komt echter hot
uitzondenngsverlof, zij betrekken de
vele wachten en doen dc talrijke werk-
di-nstm; geleidelijk worden zij mcl
klein verlof naar huis gezonden en ver
vangen door jeugdige cn oude recruten..,
maar dc gevcchtsva.-udigln-id van den
troep gaat er niet op vooruit.
Voor alles is tijd, ja, moet tijd ge
maakt worden, doch ten koste van het
eerst noodige, nl, de ge v-cchtsvaar
digheid
Milliocnen en millioenen zijn aan
onze weermacht ten koste gel'cgd, hon
derdduizenden zijn uit het maatschap
pelijk leven gehaald, om onze strijd
macht te vonnen, maar dan is het ook
een dringende eisch, dat alles in het
werk gesteld wordt om de waarde va»
die weermacht zoo hoog mogelijk op
te voeren en deze niet te doen ver
wateren door tal van andere zaken, die
op zich zelf heel nutlig en noodig zijn,
doch iu deze omstandigheden hoogstens
uo tweede plaats mogen innemen.
Wij zijn als een tuinman, die elk
aadju van een boom verzorgt en on-
l-i houdt eu die niet ziet, dat de hccle
mm kwijnt."
AMus het oordeel van een des
kigc na drie en een hal! j.iar inobilit
Kieskring Utrecht.
Na het het Politiek Advies van Voor
zitters en Secretarissen der 18 kies-
kringbesturen in Nederland, waarbij vier
de door den Utrechtschen kieskring
genoemde candidatcn voor den gemeen
schappelijke lijst'Utrccht Nijmegen
Arnhem worden aanbevolen, heeft Mr.
D. A. Schreden te Utrecht aan het
Kieskringbestuur het verlangen te ken-
gegeven dat zijn naam van dc
voorloopige gros-lijst zal worden afge
voerd.
Aan alle kiesvereenigingen die hem
gesteld hadden heeft hij hiervan kennis
g -geven met verzoek, om ia het be
lang der goede samenwerking de aan
bevolen candidatcn cn niet hem bij de
i.s. Stemmingen te willen steunen,
- -chip die
brie
Sinner.lanisc.iic Serichipn.
Ik heb
In verbam:
ter schepen
t het zich a
nirg
eldei
het door dc regecririg gckochti
broodgraan van overzee i de niw-t-
c g-blik-n o ïmi-gelijkht id mp
schla- d „r.i.-.n te k-ij ;-:n. P
•engen mcd,-. dat nu t (Ie i
iglii id het neg aanwezige bi
graan moet worden verbruikt e
datgene wat nog door d-n binnen;
schen landbouw kan worden afgelt-
den Kusten korrel ma et worden
ingeleverd, Ook bij de uiterste zuinig
heid en bij inlevering van alles, wat
aar voor het bakken van brood kan
enen, was het zonder verlenging
:n duur der broodkaart niet mogelijk
:n volgenden oogst te halen,
l'osthuma zal kaas doen bijgoederen.
Dr Algemcene Jaarvergadering van
aandeelhouders van de N'.V, ,,-le Han-
zebank" te Utrecht, zal gehouden wer
den Dinsdag 16 April te Arnhem.
Ons leger.
In „De Militaire Spectator" schrijft
kapitein E. H. van den Akker een
tikel, waarin wordt betoogd, dat
leger onget efend is in het voeren
den modernen oorlog.
„Onze troepen, zoo lezen wij, kunnen
zingen, zij volgen trouw de cu'su
rordcii geregeld geestelijk versterkt
door veldprediker cn aalmoez
ikelijks krijgen zij een bad, -.rij
prccii-s op tijil mei algemeen-, bijzo
irkop-
iniliilatenlijsl geweerd
tinnig is.
jaar geleden g< selirc-
üal IK liever mijn Kamerzetel wilde
-z.-ii door tc st-ij.lcn voor d.- Be
ging, dan ze te behouden door ze
i tc werken, on ik wist, dut deze
wankel stoi tl, toen andoren duur
te zeggen kregen. Toch w is ik in
eersten aanleg no. 3 op de lijst voor
den kieskring Dordrecht. Hoe ik daarop
kort daarna 8 van dc lijst wed,
daarvan ten slotte geheel te vordwiji
cel ik niet," zegt hij bij z'n afscheid
t 't liberale kamp.
Het politiek advies-
Dat men ook eiders hit publiek tid
es niet-bewondert, blijkt all- -.gs meer.
Roodhuijzen.
((Kamerlid Roodhuijxen, cc
Noorden" teelt.
„En als liet „Centrum" hut adv.
icmt „sterk gedocumenteerd" omdat
:l zich „eensdeels grondt op di
[«praken der kic»vcreenigl->gcn gelijk
c in Je groslijsten zijn neergelegd
iderdeels op de stroomir.gen in 1'
land zooals die en in de groslijsten
:n reeds in dc pers tot uiti
icn," dan moeien wij constateer
it voor den kieskring Groningen
niet geldt, heiaas."
Het „Huisgezin" betreurt met ons,
op de lijsten een militaire specialiteit
breekt en oordeelt, dat nog andeie, ge
tuigde wenseben onbevredigd blijven,
aarna het blad besluit
„Intusschenwal hier gegeven wordt
een advies, maar ook niet
Ecu advies, waarvan mep.
□iet mag op zij schuiven, noch onder
schatten.
Doch dat evenmin tot dwingende ge
dragslijn mag worden gepromoveerd
De katholieke kiezers hebben lei
slotte zi-lf te beslissen.
Goed ingelicht cn voorgelicht, zeker,
aar in volle vrijheid.
Een advies m.'et cei. advici
i mag geen wachtwoord wai
Gemengde Berichten.
Prettig vooruitzicht. Uit een grens-
plaatsjc in Groningen werd een smok
kelaar naar Vcenhuizcn gebracht. Drie
aanden moet hij er vertoeven, doch
vooraf heeft hij zijn zaken geregeld.
Als hij terugkomt zal rijn nieuwgebouwd
renteniershuis geheel gereed zijn.
Dc JavaChina—Japan Lijn ont-
ring bericht dat weer op 6 schepen be-
;l*g werd gelegd.
Een Nedcrlaadsche torpedoboot is
het Stortemelk op een mijn geloopen
gezonken. Een machinist der marine-
icive kwam bij dit ongeluk om het
leven.
Vro.-gcr leden de menschen aan
ep zooals later aan influenza en
cnwoordig aan dioonivoorslellingcn.
Jong Duifschland lijdt aan krupp. Al
leen de primitieve geest v.:n hr-t „mo
derne" Duitsehlnnd men t. dat die krupp
zegen strekt van de Duiuche natie.
Men zal zich herinneren, dat zich
enkele maanden geleden tn Amsterdam
bij twee jongens, na h--t geb-uik van
jam vergiftiging*verschij 'sr'en hebben
voorgedaan, welke v.i-i diuq aard waren,
dat dc ki'idcien enkele dagen daarna
Volgen* het Hbld." is op last van
de ju-:itie dc vader, gearresteerd. M^n
inoedt, dat hij In verband met een
deiljke b-.'gr.if n>i-u'tkceiing, belang
had bij den dood der beide knapen,
eca spoorwagon te Nieuweschans
pakje, inhoudende ongeveer veer
tigduizend gulden aan geldswaardige
papieren gevonden.
Al weer ten gevolge van 't drank
misbruik onstond te Bn-da een vecht
partij waarbij een der twistenden zoo
werd toegetakeld dat hij aan de be
komen messteken zal sterven.
Amarsfoortsche
Nieuwsberichten.
In dc laatst gehouden ledenverga
dering der georganiseerde R. K. bouw
vakarbeider* had plaats de installatie
vnri den geestciij o-n adviseur, den
WclEerw. heer I'. J. van Sehaik. In
welgekozen woorden sprak de voor
zitter den wensch uit. dat de adviseur
zal medeleven met de vereenlglng en
h'-lpen dc verecniging tot hoogcr bloei
tc brengen.
DE KOLENBRANDER.
Historische schets uit de iniddeleeuwei
De cene ridder was met open vii
gekomen, iedereen herkende ter
stond Ttijhcer Hans von Wildungen
in hem dcch dc andere het vizier
neergelaten zijn wapenrok droeg geen
adellijk schild, zijn schild was slechts
met opgelegde sterren versierd kortom,
zijne geheele uitrusting verried, dat hij
er vóór alles op bedacht was geweest
onbekend te blijven. Niemand wistc1--
ook zijn naam te noemen of zelfs
gissen, hetgeen de belangstelling
zijn persoon, vooral onder de edelvrou-
wen deed stijgen.
D* beide kampioenen hadden thans
aan de twee tegenovergestelde uitein
den van het krijt post gevat en wacht
ten ong«duldig het sein van c
schalk af.
Daar verheft deze zijne gouden roe,
de klaroenen schetteren, de paarden
vliegen in galop elkander vo-irbij.
Reeds de eerste schok besliste dsn
strijd de ombekende ridder stiet zijne
lans met zulk ecne kracht op het schild
van zijn tegenstander, dat zij als een
slroohalm boog en als een riet afknakte
het schild van Wildungen barstte open
van den geduchten stoot «u viel ge
deeltelijk in stukken op den grond neder.
Nog zeven andere ridders traden
achtereenvolgens legen den onbeken-
kampioen in het krijt en even zooveel
malen behaalde hij de zege.
Onder de dav .-rende toejuich'
ran al dc toeschouwers verliet hij thans
het strijdperk, om voor een a
"-.uwe kampioenen plaats te maken
Dit keer biet f de lieer Boxmeer,
Bij het derde achttal droeg de h--c
Van Boeckel op zulk een schittertnde
wijze de zege weg, dat al de edclvrou-
wen in geestdrift opstonden en hem
met wuivende zakdoeken en linten ge
luk wenschten.
Eindelijk verscheen er een laatste
achttal, waarvan Geraard van Momfort
zich de dapperste betoonde.
Eerst nu werd het tornooi echt be
langwekkend.
De vier overwinnaars zouden met
elkander in het krijt treden.
Met ingehouden adem volgden dc
toeschouwers de bliksemsnelle bewe
gingen der twee eerste kampioen;
drie maal reden dc onbekende ridder
de heer van Boxmeer elkander
bij, driemaal stieten zij hunne lansen
een dreunende kracht op het schild
bun tegenstander, zonder dat zij
braken of één der ruiters het evenwicht
verloor.
Eindelijk, bij den vierden schok zag
men de teugels van de handen Van
Berg ontglippen, hij wankelde en gleed
uit den zadel.
Daarop waren Van Boeckel cn Mont-
fort aan de beurt. Wat was hij schoon,
de jonge- Bni
•ogen, een hoog i
vangen, de ed lvr.i
lkander aan, h.,re
den jongen held w;
zij wisten, welk
t-che
b„w
- ongrlukhe
het zadel wankeln
ileldr z
hebber
dets in
inden gein ffen had.
Reed* dc eerste ontmoeting beslisü
den strijd. Montfori tuimelde van zijn
ros. de, de stoot, dien Van Bnecki'
hem toebracht, was zoo geweldig, ds
de teugels van Montfori pa.ttd ats zijden
diaden afknapten. Een donder var, ze
gekrefn steeg van alle tribunen op
Doch, nu eerst brak het beslissende
oogenblik aan.
Er zou een laatste lans luss
beide overwinnaars geveld wo
Men ad-.-inde nauwelijks meer, toen
dc maarschalk het sein had gegeven
en dc twee dapperen op elkander los-
Bij den eersten schok miste Van
Boeckel zjn tegenstanders, de lam
doorkliefdede ijle licht en ontglipte
aan zijne hand: het scheelde weinig of
zij had hem iu haar val mcdegeslcept:
hij verloor het evenwicht cn het duurde
geruim en tijd eer hij weder recht
den zadel zat.
Een der herauten reikte hem ei
Bij de tweede ontmoeting beteugelde
de jonge ridder zijn kokenden moed
en berekende bij zijn stoot met koel
Bij den derden aanval knapten beide
i.n-.vn gelijktijdig als riclhoinien
AD door eenzelfde instinct gedreve:.
•eden zij niet meer terug, doch slinger
den elkander de. forschc armen on
:n hals.
De worsteling dumde lang.
Eene stilte als die. van 't graf, zwccnii
icr al de tribunen.
Eindelijk, daar verheft zich een ge
juich, krachtig als een rollende dondei
welluidend als een veelstemmig vogel-
Van Boeckel heeft zijn tegen
stander uit den zadel getild.
Onder het maken van hoofschc bui
gingen rijdt de overwinnaar langs dc
tribunes*, terwijl ziin onbekende tegen
stander zich haastig langs een zijpoort
terugtrekt.
Toen verdeelde zich de ruitergroep
twee gelijke heften. De eene, welke
den ridder met het neergeslagen vizier
in haar midden teide, reed zuidwaarts,
de andere, waarbij Van Boeckel be
hoorde, noordwaarts. Beide partijen stel
den zich tegeDpver.elkander in slagorde.
Driemaal weiden de klaroenen gc
stoken. Het derde sein zette de veertig
ridders in beweging. Met losse teugels
reden zij op elkander in.
De ontmoeting had een vrecsclijk
aanzienbij het krachtig geklir der
blanke zwaarden zou men gemeend
idcd tui
:hok r
dn helft der slrij-
bijten. Doch er
e dezen
cn. De
tonden
t den
iK-rlig streden tnocuig voort. De paai
den drongen hinnikend en steigc.-ei'd
dooreen, de ridders vormden een schijn
baar niet tc ontwairco kluwen van
wapperende vederbossen en Slikkerende
zwaarden. Van tij-J tol tijd, als men
van een ongehoord Stout stuk getuige
steeg cr een algemeen gejubel
op; z
Van Boeckel tus>ehen twee zijner tegen-
.tanders doorreed en ze beiden gelijk
tijdig van hun paard wierp.
Hot getal strijders 'begon te vermin
deren reeds een zestal ridders waren
builen gevecht gesteld, waaronder er
twee, bij het vallen van hun paard, zich
vrij ernstig hadden gewoud.
Eensklaps ziet men Van Boeckel
verbleéken en waggelen: eene breede
golf bloed ontsiK.pl aan zijne borst,
het zwaard ontschiet zijne vuist, hij
schuift terzijde van zijn paard af en op
den grond neder, waar hij in zijn bloed
zwemmend-.-, bewegingloos blijft liggen.
Een gil van ontzetting rijst cr van
alle zitbanken opde maarschalk ver
heft zijne roede, ten tecken dat de
worsteling moet eindigen.
Wordt vervolgd.