DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN AD VERTENTIEBL AD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT
DINSDAG 14 MEI 1918 32* JAARGANG No. 13
middag. Prijs per drie maanden
bullen de stad Amersfoort 70 et. Afzonder
lijke nrs. 5 et. per exemplaar. Abonnementen
kunnen elke week Ingaan, doch opzegging
Pauselijk Schrijven.
■p erlang zal het vierde jaar voorbij
J-v zijn, sinds Wij, kort na het begin
van het Europeescho conflict, met Bid
derenden schroom den last van het
opperste pontificaat op Ons namen.
Gedurende dien tijd is de geescl van
den oorlog, in stee van te verminderen,
toegenomen; geen oogenblik werd rust
gegund aan ons vaderhart, zoo lijdend
bij het overschouwen der verschrikke
lijke en zich opstapelende rampen.
Terwijl Wij den droevigen gang der
gebeurtenissen volgden, hebben Wij
niet alleen de smart van allen meege
leefd, zoodat wij met den H. Paulus
konden zeggen: Wie is er zwak, dat
ik niet zwak ben Wie wordt geërgerd,
dat ik niet brande?'docb Wij hebben
ook, binnen de grenzen van het mo
gelijke, niets nagelaten van hetgeen het
besef van Onzen Apostollschcn plicht
Ons voorschreef of waartoe de liefde
van Jezus Christus Ons drong.
Thans is de toestand, waaiin-Wij
vcrkcercn, van zóódanige» aard, dat
hij herinnert aan dien van den ouden
koning Josaphat, die, met de meest
nijpende moeilijkheden te kampen heb
bend, uitriep„Heer, God onzer vade
ren, Gij zijt de God des hemels en de
Heer aller rijken cn volkeren. Kracht
en macht zijn in Uwe hnnden en nie
mand kan U weerstreven. In onze droef
heid zullen wij tot U ons smeekgebed
verheffen, en Gij zult ons verhooren
en ons redden. God, onze God, niet
wetend, hoe te handelen, blijft ens
niets anders over dan op U onze oogen
te vestigen."
Aldus zullen wij al onze moeilijkhe
den leggen in de handen van God,
Die de menschclijke harten zoogoed
als den gang der gebeurtenissen be-
heerscht, Die strait, om te genezen
en te vergeven en ons zalig te maken.
Wij verwachten het einde van den vree-
selijken geescl. Hij moge aan de ge
teisterde wereld Zijn vrede schenken,
zoo spoedig mogelijk het rijk van liefde
en rechtvaardigheid onder de incnschen
herstellen.
Vóór alles echter moeten wij den
toorn, afgetergd door zoo groot en zoo
uitgestrekt cn belccdigend bederf, ver
zoenen.
Hiertoe zal een ncdeiig smeekgebed,
met volharding cn vertrouwen gestoit,
veel vermogen. En nog machtiger zul
len wij de barmhartigheid Gods kunnen
vcitccdercn door liet II. Misoffer, waar
wfi|»nn den Hemclschen Vader Dengcnc
opdragen, Die zich zelf voor onze ver
lossing ten offer bracht en Die voort
gaat om voor ons te bemiddelen.
De H, Kerk verplicht dan ook met
Soede reden haar priesters op sommige
agen de Mis op te dragen voor het
weirijn van het Christenvolk. Op zoo
danige dagen wil de Kerk, als een
medelijdende Moeder, de Goddelijke
barmhaitigheid afsmecken over hare
kinderen. Intusschen, welke behoefte
doet zich in deze dagen dringender
gevoelen, <lau die éénc, die alle andere
samenvat, de behoefie aan vrede er
oprechte verbroedering der volkeren, i
Het schijnt Ons hierom zeer ge
wenscht, alle herders uit te noodigen,
tegelijk met Ons hiervoor op eenzelfden
tijd het H. Misoffer op te dragen. Wij
Sebicden daarom door dit Motu Proprio
at den 29sten Juni, den feestdag der
Heiligen Petrus en Paulus, de Bescherm
heiligen der Christenheid, allen priesters,
die verplicht zijn te lezen tot intentie
van de geloovigeu, het H. Misoffer op
dragen overeenkomstig onze bovenom
schreven intentie. Aan de andere pries
ters van de seculiere en reguliere
geestelijkheid doen Wij weten, dat zij
een zeer aangename daad zullen ver
richten, indien zij op dien dag hun
intentie met de Onze willen verccnigen.
Aldus zal de gansche katholieke pries
terschap, in vereeniging met den Op
perherder, op ieder altaar ter wereld
de Hostie van verzoeniug en liefde
opdragen, om gemeenschappelijk het
Goddelijk Hart geweld aan te doen.
Te grooter zal dan onze hoop zijn op
de spoedige vervulling van Davids
woord, dat de verzuchting der volkeren
uitmaaktJustitia et pax osculatae sunt.
(De gerechtigheid en de vrede hebben
elkander omhelsd).
BENEDICTUS XV, Paus.
Kieskriogbestuur om op Zaterdag 25
Mei n.s. 10 uur v.m. ter vergadering
te verschijnen in het St. Jozcphgcbouw
aan de Kromme Nieuwe Gracht no. 1.
Mogen velen beseffen hoe groote ge
volgen er verbonden zijn voor de Room-
sche zaak aan de komende verkiezingen
cn hierin eene aansporing vinden om
ook persoonlijk daadwerkelijk het Katho
lieke belang te helpen bevorderen.
Binnenlandsche Berichten.
Oe Politieke Piopagtiida voor di R K. ÜUits-
paitij ia den Kieskring Utncbt.
Men schrijft ons
De samenwerking wclko over den
geheelen Kieskring is tot stand gekomen
bij liet kiezen van vertrouwensmannen
van de candidalenlijst heeft de reeds
bestaande Kiezersorgnnisatie in niet ge
ringe mate verbeterd en uitgebreid.
Vooral door oprichting van Kiezers-
vcreenigingen, waar deze nog ontbra
ken, is de thans bestaande organisatie
veel krachtiger dan tevoren.
men het onderling eens geworden
er de candidatenlijst is het oogen
blik aangebroken om allen, één van zin
'én van lenze, den aanval te be
ginnen.
De strijd zal worden ingeleid door
de propaganda, cenc Machtige actie die
in alle hoeken van den kieskring moet
doordringen.
Daartoe dienen spoedig in alle plaat-
n, waar dit werk nog niet wordt uit
gevoerd door kie:.vcreeniging oi
propagandnelub, thans de handen aan
den ploeg geslagen worden.
Het bestuur van den Rijkskieskrir.g
Utrecht heeft alle bestaande propag.m-
dnclubs uitgenoodigd bij afgevaardigde
*,c Utrecht te komen ten einde tc track-
len door samenweiking hetzelfde goede
esultuut tc bereiken als bij de be
staande kiezer «organisatie.
De bedoeling is om naast cn ouder
leiding van het Bestuur van den Bond
van R. K. Kiezers vereer, igifigen in den
Rijkskicskriug Utrecht een centraal
orgaan te bezitten, dat plaatselijk cveral
de propaganda aanmoedigt, ondersteun'
i voorthelpt.
Allen die hierin belang stellen, op
de eerste plaats dc bestaande R. K.
Politieke Propaganda-vercenigingen, de
Kiesvcrceniglngcn en verder zij, die
voor den komenden strijd lust en kracht
gevoelen om aan het verdienstelijk werk
der propaganda mede te helpen, mog<
gehoor geven aan den oproep van h
Wij mosten stemmen.
Wij moeten stemmen als regel op
immer 1 van dc lijst.
Wij weten dat in iedere rijkskies-
kring op zijn hoogst 10 candidaten op
de lijst van iedere partij mogen ge
plaatst worden. Deze worden daarop
niet alfabetisch opgenomen, maar naar
de gebleken voorkeur der kiezers, bij
voorafgaande in de kiesvereeniging ge
houden stemming. Als regel is dus
aan te nemen, dat nummer 1 op de
lijst de door de kiezers meest gewilde
candidaat is.
Daarbij zal het meestal een zeer
erdicnstclijk en krachtig lid der partij
ujn, welke deze plaat3 erlangt, door
wiens niet verkiezing dc partij
groote schade zou lijden.
Men bedenke overigens, dat de
CAndidatculijsten zijn opgemaakt, min
of meer rekening houdend met de
verschillende siroomingeit onder het
kiezersvolk en wijt nu de stemmen,
welke de eerste candidaat boven den
te behalen kiesdeeler ontvangt, toch
overgaan op de volgende candidate»
zal ten slotte iedere categorie en stand
vrijwel in do nieuwe Kamerclub die
vertegenwoordiging-krijgen, welke hij
redelijkerwijs kan wcnschen.
Vóór elk standsbclang blijft echter
gaan het belang der geheele Katho
lieke zaak en om die reden zij
blijve dc regelstemmen op no 1
En wanneer nu verder dezelfde
iraag hoe stemmen wij, gesteld wordt
nel liet oog op da geheele verander
de stembiljetten, dan zij liet volgende
antwoord gegeven.
Het stembiljet bevat in het vervolg
al de candidaten, door alle partijen in
denzelfdcn kieskring gesteld.
Veronderstellen wij, dat in den kies
kring Utrecht de volgende partijen, dc
Roomscll-Katholiekc.i, de Anti-rcvolu-
ionairen, Christelijk Historischon, Vrij-
iberalcn. Christen-Democraten, Liberale
Unie, Vrijzinnig Democraten, de S. D.
A. P. en de S. D. 1'. cnndidatenlijstcn
inleveren, dan worden al deze lijsten
i een stembiljet afgedrukt, Het geval
denkbaar dat tot 50 namen op
stembiljet voorkomen.
Nu i)st de vraaghoe kan
onder zoovelcn den naam van
eigen candidaat nu vinden? Znl hel
voor den eenvoudige», ongeletterde»
kiezer niet een onoverkomelijke mc
iijkheid worden zija stem goed uit
Zeker, zou dat zou het geval zijn,
indien de namen van al deze candi
daten schots cn scheef door elkander
werden gezet zonder te letten welke
richting zij zijn toegedaan of tot welke
partij zij behooren. Dit gebeurt echter
Elke groep krijgt een nummer.
nader bekend te maken,
oct worden onthouden.
Gesteld de Roomtcheu krijgen op
het stembillet no. 3, dat wil zeggen
dat boven hun caaóidatingroep no. 3
wordt geplaatst.
Hoe gemakkelijk 1b 't dan ei
ui te houden, dat het blokje bij den
eersten naam van lijst 3 moet worden
zwart gemaakt.
Tegen den stemmingsdag zullen we
>or afdrukken van een model-stem-
billet het nog meer gaan verduide
lijken.
Katholiokondiii.
Op den te Groningen op den twee
den Pinksterdag te houden Katholie
kendag voor de provinciën Groningen
en Drente zal de weleerw. heer C.
van Dijk, pastoor van Assen, inleiden
liet onderwerpR. K. Openbare Lees
zalen cn Bibliotheken.
De Zeerecrw. Heer H. van Diiel
.ss.R. directeur van het St. Alfonsus-
retraitenhuis te Amersfoort zal behan
delen De gesloten retraiten cn de
sociale vrede.
Voor don Middenstand.
Vanwege het Centraal Bureau voor
de Katholieke Sociale Actie te Leiden
wordt georganiseerd een sch/iftelijkeD
cursus voor middenstanders in volks
huishoudkunde en staats- en maat
schappijleer. De cursus zal twee jaar
duren, vijftig gulden per deelnemer
kosten en in October aanst^nde aan
vangen. V
De veestapel.
Door ons nieuw Tweede Kamerlid
Rappard zijn aan de Ministers van
Oorlog CU Landbouw vragen gesteld,
in verbanu met den toestand van
onzen veest/pel, die, volgens hem,
door 't vlceschrantsoen der militairen,
bedreigd wordt.
De vraag aan den Minister
Oorlog luidt als volgt:
Is dc minister bereid, in verband
ct den toestand van den veestapel,
die met ondergang bedreigd wordt, te
bevorderen, dat aan de militairen geen
hooger vleeschrantsocn wordt verstrekt,
ran de burgers Aan den Minis-
an Landbouw stelde de heer Van
Rappard de volgende vraag: Is
verband met een vraag, door den
dergetcekemle gericht aan den Minister
van Oorlog, om den militairen geen
hooger vlceschrantsoen te verstrekken
aau de burgers, de Minister bc-
om het slachtverbod op ruinen
op te heffen
De Duitsche rijkskanselier beeft zich
met zijn minister van buitenlandsche
zaken naar het Duitsche hoofdkwartier
begeven. Tegelijk wordt gemeld, dat
Keizer Karei eveneens een bezoek aan
Keizer Wilhelm en Hindenburg zal
brengen en zich zal laten vergezellen
door den Oostenrijkschen minister van
buitenlandsche zaken, Burian. Ook de
chef van den generalen staf, generaal
von Arz, bevindt zich in het gevolg
des Keizers. Men mag dus aannemen,
dat in het hoofdkwartier gewichtige
aangelegenheden besproken en beslui
ten genomen zullen worden en ver
moedelijk staan wij aan den vooravond
i zeer belangrijke beslissingen.
Roemenië mag volgens de vredes-
bepalingen slechts een leger van ruim
30.000 man op de been houden, het
krijgt een munitierantsoeneering, het
aantal patronen wordt per geweer uit
geteld, en al het overige oorlogsmateri
aal zal door de Centralen tot na het
sluiten van den algemeenen vrede wor
den „bewaard". Oostenrijksche ca Duit
sche oorlogsbodems zullen den Donau
mogen bevaren en aan den Roemeen-
scben opperbevelhebber wordt een
officier van den generalen staf der Cen
tralen toegevoegd.
Gemengde Berichten.
OORLOGSBERICHTEN.
Een nieuwe Engelsclie aanval, uit
sluitend op Ostende gericht, is uitge
voerd met gebruikmaking van een rook
gordijn. Een schip dat bij den vorigen
aanval, het stoute stuk ondernam de
Biitsche landingstroepen naar den pier
van Zcebrugge te brengen, en dat door
dc beschieting van de Duitsche batte
rijen zwaar geleden bad, is ditmaal met
beton geladen door dc Engelschen vooi
het kanaal van Ostende tot zinken ge
bracht. Evenals na de vorige onder
neming zijn ook nu beifle partijen het
niet eens over het succes. Bedoeling
van dat alles is het uitvaren beletten
der gevreesde duikbooten.
- Tc Essen verschenen in een der
volkstcholen twee gewapende als mili
tair geklcede personen en een pseudo-
politieman en namen alle schooltasschen
en draagriemen der leerlingen in beslag,
waarvoor ze onderscheidenlijk 50 pfen
ning en 1 mark betaalden. Bij onder
zoek bleken deze bezoekers oplichters
zijn, die reeds sedert eenigc dagen
deze wijze bezig waren de scholen
te plunderen.
Te Den Bosc1- hebben brutale die-
eene in de weide grazende koe ge
slacht en weggevoerd. De kop en de
igewanden van 't rund lieten ze achter.
Bij de Regeering zijn plannen aan
hangig tot het laten vervaardigen van
eenheidskatoen. Het ligt in de bedoe
ling bepaalde fabrieken te verzoeken
zich met fabriceeren te belasten, waarna
het tegen een vastgestelde» prijs in den
handel gebracht zal worden.
Het totaal verlies der Duitschers
aan gesneuvelden, aan wonden of ziekte
overledenen en gevangenen (de gewon
den er buiten gelaten) aan de velschil
lende fronten wordt voor den ganscheu
duur van den oorlog lot dusver geschat
uim 5 millioen.
Teneinde het slachtverbod te ont
gaan, slaan sommige veehouders de
pooten van hun varkens en runderen
stuk, om hut slachten als noodslachting
doen voorkomen. De Minister heeft
bepaald, dat dergelijke slachtingen niet
als nood-ilachting kunnen aangemerkt
worden, terwijl tegen overtreders pro
cesverbaal opgemaakt moet worden.
Amsrsfoortsche
Nieuwsberichten.
Donderdagavond vergadert de
Geheelonthouders Jongensbond iSt.
Franciscus Xaverius in de Militairen
Vereeniging aan het Zand. Het pro
gram belooft veel van wat een jon
genshart begeert.
EENE JAARMARKT IN DE EERSTE
l) HELFT DER ZESTIENDE EEUW.
Op den dag, waarop ons verhaal
aanvangt, vierde men te Utrecht
de gedachtenis der inwijding
hoofd- of Domkerk. Bij gevolg werd
cr dan ook, zooals dit overal geschiedde
cenc kermis, gelijk men het noemde,
gehouden, en werd er in de gezegende
Domkerk, die aan den H. Martinus was
toegewijd, eene zeer plechtige Mis ge
zongen, terwijl er in alle andere of on-
derhoorige kerken dienst werd gedaan.
De dag der kerkwijding viel in het
jaar' van het verhaal, dat wij voorne
mens zijn tt doen, op den lOden Juli
het was dus midden in den zomer en
het schoonste weder Hat «non zich denken
kan.
Reeds des morgens vroeger dan vijf
ure schitterde dc blijde zon aan den
hemel en weerklonken reeds de vurige
hamerslagen, onderbroken door c
verward geroep, op de Mariaplaats,
wekten de bewoners ongewoon vroeg
uit hunnen slaap, dien zij anders achter
de vriendelijke boompjes, waarmede
dit lieve plekje beplant was, zoo rustig
Senoteu. Het waren dc marskramers,
e heideus, de horoscooptrekkers en
dc uitventers van kleine koopwaren
van allerlei soort, die, uitgelokt door
het sclnone jaargetijde, en de beroemd
heid der Utrechtsche markt, in buiten
gewoon getal waren toegeslroomd en
dc laatste hand legen aan hunne stella
ges, kramen en versieringen. Zij wa
bezig met werkzaamheden, te veel
noemen, '.en einde op dezen
:n zoo gewichtigcn dag dc boe
poorters zoo goed mogelijk te
vermaken cn eenig geld uit hunne beurs
lokken.
Een weinig bez jden af van de plaats,
waarop zulk een hevig gerucht gehoord
werd, ligt de dusgenoemde Walsteeg,
die echter in den tijd, waarvan wij
schrijven, veel minder bebouwd was
Han thans het geval is. Aan het einde
van die steeg stond eene, voor dien
tijd althans, allerliefste burgerwoning,
welke de cenigszins naar hetorgincsle
overhellende eigenaar, een leêrwerker
en lcérverkooper, zich had uitgekozen,
om den grooten hof, die cr achter ge
legen was, naar zijne wat grillige
nier van doen te beplanten en te
bruiken.
Het vioolijk rumoer had zich ook al
een weinig op deze anders zoo stille
plek kenbaar gemaakt en de bewoners
bijzonder vroeg 0p de been gebracht,
zoodat de lastige leêrwerker, die een
zeker welgevallen in dit alles liet blijken,
een eindje was opgestapt, om al die
zwetende, sjouwende cn zingende men-
schcn eens van nabij op te nemen.
Wij zullen ons zijne afwezigheid ten
nutte maken en zijn huisje
Eigenlijk had het slechts ééne ver
dieping, welke tot woning was ingericht,
terwijl de zolderkamers tot berging van
lcér, gereedschappen en andere be-
noodighedeu gebruikt werden. Alleen
een klein kamertje, dat een zeer schoon
uitzicht had over den stadswal
wij de beschrijving ons eenige
oogenblikken later voorbehouden,
bewoonbaar.
Wanneer men van de straat inkwam,
bevond men zich in een welingerichte»
bloeiende» winkel, waar alles, wat
n leder gemaakt wordt (en er werd
die dagen nog al vrij wat va
stof vervaardigd), in overvloed
handen was. Er waren kolders, zwate
handschoenen, kaatsballen, schootsvel
len en nog vele voorwerpen, waarvan
wij tegenwoordig nauwelijks het ge
bruik zouden gissen, in menigte aan
wezig. Het eigenaardige om in het
looiers- of, gelijk men toen zeide, in
het „lauwersgeslag" te wonen, dat op
de oude gracht nabij de Waardpoort
was gelegen, had meester Evertz om
bovengemelde reden prijs gegeven en
was in „het smedengeslag" getrokken.
Ia den winkel bevond zich een w
onderhouden raampje, met glaasje
't lood gezet, waardoor men, in
ruime kamer zijnde, die van achteren
met deur en ramen in den hof uitkwam,
in het voorhuis kon zien. De venster
tjes die in de hof uitkwamen,
des zomers meestal geopend, zoodat
zij de liefelijke buitenlucht naar ge
noegen lieten doorspelen. In een
deze hing eene tinnen kooi van fraai
maaksel, waarin twee tortelduiven, als
levende barometers, door droefgeestig
kirren dc weérsveranderingen te kunaen
gaven.
Eene in die dagen algemeen in ge
bruik zijnde eikenhouten gesneden tafel,
eenige stoelen met lederen zittingen,
eene eikenhouten schappraai en eene
fraaie pronkkast, prachtig besneden en
die van den welstand des eigenaars ge
tuigde, maakten de voornaamste meu
belen uit van het groote vertrekmen
kende toen nog niet al die kleine voor
werpen, meer van weelde dan nut,
welke een huis zoo onbehagelijk vol
maken. Éen sierraad was er echter
aanwezig, dat wij niet stilzwijgend mo
gen voorbijgaan.Tusschen de schappraai
de pronkkast namelijk, stond boven
te eenvoudige bidbank een ebben
houten kruis, met een ivoren Christus
beeld van groote schoonheid, hetwelk
als een erfdeel uit de familie der over
leden vrouw in groote eer werd ge
houden.
De personen, die dit huis bewoon
den, waren (de oude dientmaagd er
onder begrepen) slechts drie in getal.
De meester leêrwerker en leêrtouwer
tevens, een vroolijke man van zi
veertig jaren, die licht en gaarne lachte
en de zaken zelden donker en nii
heel diep inzag, was kort en dik
gestalte m«t levendige oogen en bruin
haar maakte hij op meest alle men-
schen, ook door zijne goedige voor
komenheid, een aangenamen indruk.
Goddiva, zijne eenige dochter, was
zijn lust en zijn leven, en sedert den
dood zijner vrouw het voorwerp zijner
geheele liefde. En zij was die ten volle
waardig. Van nature met een fieren
geest begaafd, gebruikte zij dien nooit
om te hcerschen zij was de bevallige
eenvoud in eigen persoon, en hoe
schoon ook, wist zij zelve het niet, en
ineer men eene edele gemaligheid
haar gelaat zag zetelen, vergat men
alle andere eigenschappen, oni alleen
hare lieftalligheid te bewonderen. Go-
deliva mocht bij dit alles, voor dien
tijd en voor eene burgerdochter, tame
lijk beschaafd heetcn. Zij kon lezen en
had ccne uitstekende stem, zoodat haar
vader haar eenig onderricht in den
zang had doen geven door meester
Jsn, den orgenist van de Domkerk zij
maakte veéren, bloemen ter versiering
het altaar en stikte fraai op zijde
kunst, die zij van de adellijke
jonkvrouwen in het St. Servaas-klooster
leerde en tot eene redelijke volkomen
heid had gebracht. Door dit alles te
zamen was het zeker niet vreemd te
noemen, dat deze lieve verschijning
als de parel der parochie werd aan
gezien ea, hare gegoedheid in aan
merking genomen, het middelpunt van
veler wenschen en genegenheid was.
Wordt voortgezet.