Opening Apologetisch-Sociale Cursus
HET GODSBESTAAN
Propaganda-Club „Leo XIII"
DE EEMBODE
VRIJDAG 10 OCTOBER 1919
TWEEDE BLAD.
Ctes dit, tn doet bet!
De eerste vruchten der St. Henricus-
parochie beginnen te rijpen. Zes harer
nonen bereiden zich voor op het H.
Priesterschapvan de negen Amers-
foortsche studenten op het Klein-Semi-
narie, zijn er vijf van St. Henricus.
Voorwaar een bewijs van den zegen
Gods I Dit jaar mochten wij wederom
twee jongens zenden naar Culemborg.
Maar bij het geluk van den Priester
roepingen, zien w|5 ook de ernstige
werklijkheid, belichaamd in de vraag
„Hoe zullen de studiekosten van deze
twee jongens betaBld worden?"
De odders, gevend naar hun krach
ten, zijn daartoe niet in staat. In het
volle besef, dat Gods Voorzienigheid
ook hiervoor zorg draagt, durven wij
een beroep doen op de hulp der Katho
lieken vun Amersfoort en omstreken,
op al de lezers van de „Eembode",
God roept hen, Hij wil dus ook dat
zij in staat gesteld worden hun heerlijk
doel te bereiken. Lezers I weest gij het
werktuig der Voorzienigheid Gods, door
een bijd'age ineens, en liever nog door
een jaarlijksche bijdrage in de kosten.
Het gebed van beide jongens, en den
zegen Gods zal uw loon daarvoor zijn.
Bijdragen worden dankbaar aanvaard
door ondergeteekende en ook ten kan
tore van De Eembode.
Geeft mild, want er is zeer veel noodig
voor een elfjarige studie van tw<
jongens I
GERARD WIEGERINCK,
Kapelaan St, Henricus.
Amersfoort, October 1919.
„Eemlands Ctmpt".
Landgedicht van Pieter Pijpers
door T. PLUIM.
I.
In 1803 verscheen bij P. J. Uilen
broek te Amsteldam* een gedicht in
twee atzonderlijke deeien, met den def-
tigen en veelbelovenden titel
EEMLANDSCH TEMPE
OF CLIO OP
PUNTENBURGH.
LANDGEDICHT.
De dichter noemt zich op het titel
blad zelf niet, maar wel staat zijn naam
onder het prachtige portret in koper
gravure, dat op den zoogenaamden
jiFranschen* titel volgt. Ook ondertee
kent hg de deftige opdracht met zijn
vollen naam, n.l,
Aan het gemeentebestuur der stad
Amersfoort*. De aanhef van deze op
dracht een zin van een el lang
luidt aldus
BURGERS BESTUURDERS I
Heb ik in mijne nog opklimmende
jeugdige jaaren, toen ik een aanvang
nam de dichterlijke loopbaan ii
streeven, een blijk gegeeven van n
liefde tot de stad, die mij ter waereld
bragt, door het samenstellen van
treurspel, welks naam ik liever der
getelheid aanbeveelee, dan dat ik
kiezen zoude denzelven hier te herhalen
(de dichter bedoelt »Het mislukte ver
raad van Amersfoort«, verschenen in
1776, toen hij 28 jaar oud was) en
welks eenige verdienste hierin bestaat,
dat het is voortgevloeid uit een hart,
kloppende van liefde voor de plaats,
waar ik het eerste licht zagzo eindig
ik thans mijne afdaalende en ten grave
spoedende dagen (had hij, de 55-jarige
diciiter, een voorgevoel van zijn nade
renden dood die dichterlijke loopbaan,
met een werk, uit dezelfde bron als
mijne eersteling voortgevloeid en met
diezelfde liefde tot mijne moederstad
samengesteld.* Enz. Enz.
Daarna volgt, over twee bladzijden
verdeeld, deze opdracht
Aan de geachte Burgertje der stad
Amersfoort, met eerbied en verknocht
heid toegeheiligd door haaren mede
inboorling Pieter Pijpers.*
En na deze opdracht komt een «Be
richt*alweer in zinnen van een
vadem lengte waarin hij zijn lezers
aanspreekt, o.a.»Men verwachte hier
geene stad- of landbeschrijving, veel
minder een geschiedkundig werk, maar
alleenlijk een denkbeeldige wandeling1
door Eemland's bekoorlijke landdouwen,
met tussChenpoozingen, in den lente
tijd begonnen, en in den zomer geëin
digd, gedurende denwelken des schrij
vers hartsbeweegingen, bespiegelingen,
denkbeelden, schilderingen*... enz.de
rest van dezen onafzienbaren zin schenk
ik u. Het is onderteekend: »Op Pun-
tenburgh, bij Amersfoort, 1803.«
Laat mij u over dit merkwaardig
dichtwerk een en ander mogen mee
deden, temeer daar het zeldzaam is
geworden ik hoorde ten minste onlangs,
dat een mijner bekenden er te vergeefs
10 gulden voor geboden had.
Het exemplaar, dat in mijn bezit is,
mag dubbel zeldzaam heeten, daar de
dichter eigenhandig op de eerste blz.
schreef: «Geschenk aan den WeiEdelen
Heer en Mr. Erasmus Methorst, van
zijnen vriend Pieter Pijpers* (met prach
tige krullen onder den naam).
Vóór ik het gedicht, dat voor Eem
land's geschiedenis niet zonder belang
ia, ga bespreken, zal ik een kleine toe
lichting op den (voor sommige lezers
wellicht) vreemdea titel geven.
In het oude Griekenland, de baker
mat onzer poSzie en haar zusters, lag
kort bij den Olympus langs de rivier
den Pneils een dal, Tempe geheeten,
dat door zijn schilderachtige schoon
heid beroemd was en door vele dichters
om strijd bezongen werd. Toen in
land de studie der klassieken ont
waakte ten tijde van Vondel
werd ook hier »Tempe« geïmporteerd
immers er waren dichters, die in -on«
vlakke Holland óók zulk een betoove-
rend dal vonden en het in een gedicht
:rheerlijkten. Het bekendste is wel
Batave Tempe* of »'t Haagsch Voor
hout* van Huyghens (omstreeks 1650).
is er ook een >ZaanIandsch
Onze Amersfoortsche dichter Pieter
Pijpers hij had o.a. al 14 treurspelen
uitgegeven wilde anderhalve eeuw
na Vondel ook zijn Tempe bezingen,
nl. Eemland, het Eemdal. Vandaar dus
de vreemde naam van zijn gedicht,
Hij woonde op Puntenburgh, een
buiten bij Amersfoort (even aan de
overzijde van het station, langs den
binnenweg naar Soest). Van dit land
huis komt in zijn dichtwerk een fraaie
kopergravure voor. In de boomen half
verscholen staat aan den hollen ZBnd-
weg naast het deftige landhuis een
vierkant steenen koepeltje, waarop de
naam «Puntenburgh* prijkt en dat ik
nu een 30 jaar geleden daar op
een wandeling nog gezieD heb. In dat
kluisje heeft onze dichter zijn »Eem-
landsch Tempe* geschreven.
Maar laat ik hem u eerst even voor
stellen. Hij was den 14 Dec. 1748 te
Amersfoort uit deftige ouders geboren,
die hem in het gesticht der Cierezy
(Oud-Katholieke Kerk) aan de Muur
huizen aldaar lieten opvoeden, daar zij
hem aanvankelijk voor den priesterstand
bestemden. Hij genoot in die inrichting
een klassieke opvoeding, blijkens den
inhoud van zijn vele treurspelen en ge
dichten, zoodat hij met de oude talen
en de mythologie op gemeenzamen
voet stond. Evenwei heeft hij zijn
priesterstudiën niet voltooid. Overeen
komstig den wensch zijner ouders trad
hij te Amsterdam een tijdlang in den
tabakshandel en werd daar een ijverig
Patriot, Iu zijn vaderstad teruggekeerd,
koos men hem tot lid der Amersfoort
sche municipaliteit (gemeenteraad)ook
nam hij in 1795 zitting in het voorloo-
pig gewestelijk bestuur van Utrecht.
Vervolgens trok hij weer naar Amster
dam, waar hij eenigen tijd controleur-
generaal der convooien en licenten (in-
en uitvoerrechten) was, en de waardig
heid van lid der Amsterdamsche n
cipaliteit bekleedde.
Doch weldra trok hem bet rustige
ambteloos leven méér aanhij legde
zijn betrekkingen neer en woonde voor
taan 's winters te Amsterdam en 's zo
mers op zijo buitenplaats Puntenburgh.
Toen hg hier ons gedicht •Eemlandsch
Tempe* schreef, had hij een lange lijst
van werken op zijo geweten, o.a. 14
treurspelen, meest van historischen in
houd inderdaad geen kleinigheid
maar ze zijn alle vergeten en zijn
naam wordt niet eens meer, zelfs
geen enkel groot Handboek onzer 1
terkunde vermeld. Veel kunstwaarde
hebben die stukken dus niet gehad.
Bovendien gaf bij nog verscheidene
politieke gelegenheidsstukken uit, mees
tal onder den schuilnaam Petrus Patriot.
Hjj was in 1775 gehuwd met Anna
Hollingerus, uit welk huwelijk een zoon
geboren werd, die zich naar zijn moe
der F. B. Hollingerus Pijpers noemde,
conrector aan de Latijnsche school te
Breda werd, en in 1814 een gedicht
uitgaf: «Bij de verlossing van mijn
Vaderland«.
(Wordt vervolgd.)
baar worden aanvaard.
Doar zoo allen mede te werken zul
len wij dit heerlijke doel bereikenn.l.
de R. K. dames en heeren gelegenheid
te geven zich op gepaste en neite ma
nier te ontspannen.
Giften, boeken, tijdschriften en spe
len worden gaarne in ontvangst ge
nomen door Mej. Helmich, Gr. Nachte-
gaalstr. 10. HET BESTUUR.
Epistel «n Evangclit
Broeders I Altoos dank ik uwentwege
mijnen God, voor de genade Gods,
die u gegeven is in Christus Jezus
dat gij in Hem rijk geworden zijt in
alles, in alle leer en in alle kennis,
gelijk ook de getuigenis aangaande
Christus u bevestigd iszoodat u in
geene genadegave iets ontbreekt, ter
wijl gij de openbaring verwacht van
onzen Heer Jezus Christus, die u ook
standvastig maken zal ten einde toe,
om zonder misdaad te zijn op den
dag der komst onzes Heeren Jesus
Christus.
EVANGELIE
volgens den H. Mattheils IX, 1 8.
Tn dien tijd ging Jesus in het schip
1 en voer over en kwam in zijne stad.
zie, zij brachten tot Hem eenen
lamme, die op een bed lag. En Jesus,
hun geloof zieDde, sprak tot den
lammeVertrouw, zoon I uwe zonden
worden u vergeven. En zie, eenigen
van de schriftgeleerden zeiden bij zich
zeivenDeze lastert God. Daar ni
Jesus hunne gedachten zag, sprak Hij
Waarom denkt gij kwaad in uwe har
Wat is gemakkelijker te zeggen
zonden worden u vergeven, of te
zeggen sta op en wandel Doch op
dat gij moogt weten, dat de Zoon des
menschen macht heeft om op aarde
zonden te vergeven, sta op, sprak Hg
toen tot den lamme, neem uw bed op en
ga naar uw huis 1 En deze stond op
n ging naar zijn huis. Dc scharen
iu, die het zagen, werden bevreesd en
'erheeriijkten God, die eene zoodanige
macht aan de menscben gegeven had.
Ingezonden.
(Bulten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Gematigde Ontspanningeclub voor
Roomsch Katholieken.
Sedert 22 Juni 1919 bestaat er
Amersfoort een Ontspanningsclub vo-
R. K. Dames en Heeren die den leef-
tgd van 18 jaar bereikt hebben, e
gevestigd in Klaasens Dansschool, A.
de Arnbemsche Poortwal.
Deze ontspanningsclub moebt zich
alras van begin af aan in een groot
ledental verheugen 't welk nog steeds ge
stadig toeneemt, zoodat op heden het
ledental tot pl.m. 140 is gestegen.
Doel der club is om R. K. Dames
en Heeren in de gelegenheid te stellen
zich op gepaste en nette manier en
onder degelijke leiding te ontspannen.
De club is verdeeld in diverse onder-
afdeelingen, zooalszang, tooneei, dans,
muziek en korfbal. Iedere afdeeling
staat onder degeigke R. K. leiding.
Zondagsmiddags van 122 uur
bijeenkomst in de zaal uit
sluitend voor leden der club waarin
zij zich kunnen bezighouden met diverse
spelen als schaken, dammen, kaarten,
etc. Zij, die zich willen ontwikkelen op
godsdienstig en sociaal gebied en op
't gebied van^Drankbestrgding, kunnen
daarvoor de noodige lectuur vinden op
de leestafel waar tevens diverse R. K.
tijdschriften vakbladeD ter lezing liggen.
Gaarne zou 't bestuur nog meer in
belang der leden werkzaam zgn
aar de inkomsten van de contribution
liten dit niet toe co 't is daarom dan
ook dat wg een beroep doen op Uwe
bekende Roomschcmildadighcid. Iedere
gift hoe klein ook zal door ons dank
Godsdienst en Kerk.
op Maandag 13 October, 's avonds 8 uur,
hel gebouw van de R. K. Werkliedenvereeniging .St. Joseph" aan de
O. L. Vrouweslraat.
SPREKER
WelEerw. Heer J. H. BELTMAN, Geestel. Adv.
Onderwerp
Toegang vrij voor alle Katholieken
zoowel mannen als vrouwen.
Met het oog op het belangrijk onderwerp, sporen wij allen aan van
dezen Cursus een ruim gebruik te maken. HET BESTUUR.
missie-actie.
Dt 20ste eeuw Mittie-eeuw.
Van de goddeigke opdracht getuigen
der waarheid zgn tot de uiteinden der
aarde* waren de Pausen der Katholieke
kerk zich steeds bewust. Maar het vi
vullen van deze opdracht werd ni
zelden bemoeilijkt. De omstandigheden
of in Europa of in de heidensche landen
waren niet altijd even gunstig voc
wereldapostolaat. Bij sommige volkeren
was. het bekeeringswerk tot heden ge
heel onmogeigk, hetzij dat land en volk
onbekend waren gebleven, hetzg dat
zij ontoegankeigk waren voor Euro-
peesche zendelingen.
Doch de 20e eeuw schijnt de missie
eeuw te zullen worden, Nooit was de
gelegenheid zoo gunstig voor de wereld-
evaogelisatie. Door den vooruitgang
der techniek is de geheele wereld spoedig
te bereiken, en is het den missio
mogeigk geworden in verbinding te
blijven met hen, die hem zonden. Geo-
graphisch ligt de geheele aarde als
opengeslagen boek vóór ons. De i
dekkingsreizigers hebben alle landen
doorkruist en de zeden en gewoonten
der volkeren beschreven. De koloniale
politiek der Euiopeeache Mogendheden
heeft bgna overal tenminste eenige be
schaving gebracht, waardoor het missie
werk wordt vergemakkelijkt en de mis
sionaris in zgn zendingswerk ondei
steund. Ook psychisch schgnt de ge
legenheid zeer gunstig te zjn. Vele
heidensche volkeren zoeken de Euro-
peesche beschaving en willen moderne
cultuurstaten worden.
Aan da vruchten kent men den boom.
Aan het schitterend effect, het goed
slagen van den Missiedag op Hemel
vaartsdag te Amersfoort gehouden. De
zelatricen zijn onvermoeid aan het werk
gegaan om leden te werven
het genootschap tot Voortplanting des
Geloofs. Het succes is prachtigin
Amersfoort zgn 2.380 leden.
Het Utrechtsch Missie-Comité.
Retralten in het St. Alfonsushuls
te Amersfoort.
1518 Nov. Mannen en jongelingen
vergoeding f5.
2225 Nov. Vrouwen en meisjes,
vergoeding f5.
2730 Nov. Vrouwen en meisjes
uit Montfoort, vergoeding f5.
69 Dec. Landbouwers uit Over-
gsel, vergoeding f5.
1316 Dcc. Heeren Middenstand,
vergoeding f7.50.
1821 Dcc. Ongeh. dames midden
stand, verg. f7.50.
2326 Dec". Mannen en jongeliDgeD,
vergoeding f5.
2730 Dec. Mannen en jongelingen
t Montfoort en omstreken, verg. f5,
36 Jan. St. Jozefs-Ambachtsleer
lingen uit Utrecht.
1316 Jan. R. K. Boerenbond uit
Friesland, vergoeding f7.50.
1720 Jan. Mannen en jongelingen
tit Wgk bij Duurstede.'
Ondèrafd. R. K. Werkliedenvereeniging „St. Joseph"
Uit den Omtrek
Jlcbtcroeld
Men schrgft onsNaar aanleiding
n onderhoud door de Halte-
met den Inspecteur van hel vervoer
der Ned. spoorwegen zal 16 October,
avond9 half 7, in de zaai van den
Heer Herm van Zandbrink, een alge
vergadering worden gehou
den waarop allen die maar eenigzins
belang hebben bg een laad- en losplaats
de halte te Terschuur worden ge-
noodigd te komen teneinde deze belan
gen kenbaar te maken en te bespreken
daardoor in staat te worden gesteld
3 de maatschappg de juiste gegevens
kunnen verstrekken omtrent te ver
wachten ladingen en lossingen aldaar.
hoogland
De Burgemeester, maakt bekend dat
de broodkaarten voor de 29e periode
zullen worden uitgereikt aan het Levens-
middelenbedtijfvoor wgk A en B op
Maandag 13 October, voor wijk C, D
en F op Dinsdag 14 October, voor
wijk E op Woensdag 15 Octoner, tel
kens des voormiddags tusschen 9 en
12 uur.
Voor wittebrood geldt
voor het 113de tgdvak de oranje, het
114de tgdvak de zwart, het 115de tgd
vak de groen, het 116de tgdvak de
rood-bruin gekleurde.
De gemeenteraad behandelde een
verzoek van den gemeente-ontvanger
om salarisverhoogiog. Besloten wordt
het tractement van den ontvanger met
iogang van 1 Januari 1920 van f680
te brengen op f 750. Een verzoek
de heer Harmsen, als houder van
hulptelegraaf- en telefoonkantoor,
verhooging bezoldiging en herziening
vergoedingen verlichting, verwarming
en lokaalhuur. Wordt besloten de be
looning van den kantoorhouder onge-
wijzigd te laten, doch de vergoeding
voor verlichting en verwarming van
f10 te brengen op f25 per jaar en de
schadeloosstelling voor lokaalhuur van
f 24 te stellen op i 40 's jaars. De salaris
sen der nachtwachts werden verhoogd.
Btpaaid wordt dat in 't vervolg iedere
week één nachtwacht dienst zal doen,
terwijl hem daartoe van gemeentewege
een rijwiel zal worden verstrekt.
Ceusden
Er heeft zich een comité in ons land
gevormd, dat geldelijke bjjdragen van
het Nederlandsche Volk wil verzamelen
om te geraken tot een Nationaal-Vredes-
De bedoeling hiervan, is, aan allen,
van welken rang, stand of partg, ge
legenheid te geven zgn (of haar) dank
baarheid te uiten, omdat ons land vooi
0',rlogsrampen gespaard is gebleven.
Dit comité heeft Provinciale comité's
gevormd, die op hun beurt plaalseUjke
sub comité's in het leven riepen. Een
dergeigk sub-comité is ook voor Leus
den en Stoutenburg tot stand gekomen.
Binnenkort zullen de leden, wier namen
hieronder volgen, rondgaan bg alle in
gezetenen om gelden voor bovenge
noemd fonds te verzamelen. Zelfs de
kleinste gift is welkom.
Het Fonds zal benut worden tot
krachtige medewerking aan de verhef
fing van de nationale kracht in ons land
op wetenschappeigk en maatschappe-
hjk gebied. De beslissing over de be
stemming zal geschieden door de Ko
ningin.
Het sub-comité voor Leusdrn en
Stoutenburg is als volgt samengesteld
Mr. J. K. H. de Beaufort, Burge
meester van Leusden en Stoutenburg,
te Leusden.
Dr. L. F. de Beaufort, te Leusden.
J. Boeschoten,
J. v. Doorn, «e Stoutenburg.
P. H. Dohmen,
G. de Greef, te Leusden.
W. v. d. Hengel, te Stouteaburg.
D. Kaas,
G. Monsma, te Leusden.
Ds. Schallenberg,
J. Visser, te Stoutenburg.
Amersfoort
De Brandstoffencommissie Amers
foort, is steeds des Vrgdagsmorgens
van 10 tot 11 uur ten kantore aan de
Appelmarkt te spreken voor het pu
bliek dat inlichtingen wenscht of klach-
heeft.
(Slot.)
Nadat de dampen de binnenruimte
ujn ingetreden, doordringen zg de
goederen en daarna den zuigbuis naar
den luchtzuiger. Hierin is een thermo
meter met electrische bel geplaatst.
Als de dampen deze thermometer be
reiken, stijgt de temperatuur en begint
zg te bellen. Men kan dan rekenen,
dat de ontsmetting begonnen is en
haar nu volgens inzicht van den lei
der laten voortduren. Acht men de
ontsmetting afgeloopen, dan stelt men
bet handwiel op 3.
De centrale kraan laat nu lucht toe
in de zuigbuis, geeft stoom aan een
grooten serpentijn. onder in H* u'
ruimte, en verbindt
pijpleiding
lucht. Deze woi
verhit, doorstroomt de
onder naar boven, verhit dei^
neemt de achtergebleven formaldehyde
Deze serpentijn geeft een groot
voordeel aan den Reineveldoven. Zg
verhindert nameigk het achterbigven
van formaldehyde als parafoim in de
goederen. Deze paraform-vorming nu,
kan alleen vermeden worden door
ventilatie met verwarmde lucht. Deze
methode is echter tot dusverre bg
geen enkele oven toegepast. Na eeni
gen tgd ventileeren, zet men de cen
trale kraan op stand 0, waarbij de
luchtzuiger ophoudt te werken en
opent den oven, ter verwgdering der
goederen.
De gecondenseerde formaline kan
gedurende stand 3 (ventileeren) zonder
bezwaar worden afgetapt.
Behalve voor vacuum-formaldehyde
ontsmetting, kan dezelfde oven worden
gebruikt met stroomende stoom.
De centrale kraan zet men dan op 4.
Hierbg treedt stoom onder in de
ringruimte, doorstroomt deze en treedt,
na voldoende verwarming, na eenigen
tgd in de binnenruimte. Ook hier is
dus overmatige bevochtiging onmo
gelijk.
De luchtzuiger zuigt de lucht onder
de stoom uit, evenals bg 2. Hierbg
gaat eveneens een thermometer bellen
als de stoom bg den condensor komt.
Men zet nu de centrale kraan op 5.
De luchtzuiger wordt dan stilgezet,
haar zuigleiding afgesloten, de conden-
sor-serpentijn krijgt koud water.
De stoom drukt nu een veiligheids
klepje open op den condensor en ont
snapt in een afvoerbuis. Hierdoor
wordt de vereisebte strooming onder
houden.
De ontsmettiog door stroomende
stoom wordt voorafgegaan en beïin
digd met ventilatie door warme lucht,
volgens 3.
De temperatuur der stroomende
stoom kan tot 1030 en nog hooger
worden opgevoerd.
Ondergeteekende meent, dat het
niet noodig is veel aan bovenstaande
omschrijving toe te voegen. Er moge
uit bigken, dat getracht is eene inrich
ting te verkrggen, die voldoet aan
datgene, wat voor een goede ontsmet
ting noodig is en waarbij is gelet op
de belangen van bet personeel en de
omgeviDg.
Mogen de resultaten doen zien, dat
de met zorg samengestelde inrichting
aan de verwachtingen in alle opzich
ten voldoet.
De Directeur v. d. Gem. Reiniging*-
en Ontsmettingsdienst.
