DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 4 MEI 1920.
34ste JAARQANU No. 10.
Kantoor: Laogegracht 38, Amersfoort.
DB EBMBODB verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week in
gaan, doch opzegging van abonnement moei
Seachieden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.
Prijs per drie maanden !0.90 Buiten dc
gemeente Amersfoort 10.95. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADVBRTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteeren.
Adverlentiün moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 9 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Er ligt grootheid in de trouwe
vervulling ook van de geringste
plichten.
Einde van onze Congo-reis
Het geheel maakte den indruk van
eene kolonie vol actie en vol leven.
Intusschen, hoe belangwekkend dat
alles ons ook voorkwam, liepen we
slechts vluchtig even rond, want dc heete
middagzon dreef ons yroedig weer
binnen en het werd zoo zachtjesaan
ook tijd voor het middagmaal.
Tegen half-een kwam de boot bin
nen en anderhalf uur later namen wi
afscheid van Fr. Geurts en stoomden
verder naar Basankusu, nu vergezeld
door Fr. Timp.
De „blijde incomste'' te Basankusu,
de bekroning van onze maandenlange
reis, viel jammerlijk in 't water. Men
had ons dien middag tegen
verwacht, en zelfs uit de afgelegene
dorpen waren er honderden
Lof gekomen om dan meteen c
„Hompéres" te begroeten. Doch we
waren wat te lang in Bokakcta blijven
plakken, en daarenboven ons boo'je
op de tweede helft van d t reisje door
een hevigen storm overvallen, zoodat
we eerst na het invallen der duisternii
tegen half-zeven, in Basankusu aar
kwamen.
We zagen er eerst niets dan een
lichtje, doch naderbij gekomen hoorden
we opeens door het donker
gejuich en gejoel van eene menigte
negers, die ons daar op stonden te
wachten. Vlak voor de missiest
stapten we aan wal en werden er
weikomd door «den Z.Eeiw. heer
Brandsma, Overste dei missie, en
Eerw. heeren Oomen, Van der Linden
en Theeuwes. We tiokken met het
heele, contingent naar de Missie, maar
indrukwekkend was de stoet nietwe
moesten zoowat 30 Meter omhoog,
langs een weg van slijk en in den
stroomenden regen, zoodat het een uit
glijden en modderkneden werd of er
een prijs mede te winnen was. Maar
even later was alle leed vergeten en
toen we gezellig met z'n negenen in
de feestelijk versierde eetzaal bijeen
zaten, smaakten we des te meer vol
doening bij de gedachte, dat we einde
lijk, eindelijk stonden aan bet einde van
onze lange, veelbewogen reis.
Ik kan me voorstellen, dat de Lezers
al even blij zijn, dat die eindelooze
reisbeschiijvipg daarmede ook op
eindje loopt. Ik zal hier daarom r
veel meer bijvoegen, en alleen nog
even vermelden dat in de volgende
dagen het aanhoudend bleef loopen
vanbezoekos, volwassenen en kinderen,
Christenen en Catechumenen, Catechis
ten en dorpshoofden, die eens naar i
„Mompères" kwamen kijken, en d
intusschen ors viertal gevierendeeld
en de stukken aan vier staties werden
toegewezenFr. Marjot vertrok weer
naar Mampoko, dat we op het einde
van onze reis reeds waren gepasseerd,
Fr. Poell naar Baranga en Fr, van
der Made naar MompODO, welke mis
sies respectievelijk twee en vijf dagen
stoomboot verderop liggen aan de
Maringarivier, en ondergeteekende
blijft hier in Basankusu.
De eerste maanden zitten we nog
vast met de taal, maar zoodra we daar
mede eenigszins vertrouwd raken hopen
we, ieder op z'n aangewezen terrein,
voor goed onzen missie-arbeid te be
ginnen. Een Weesgegroetje astublieft,
opdat Gods' Zegen hem vruchtbaar
G. WANTENAAR, pr.
reed* zeiden, altijd op vriendschappe-
lijken voet met Amersfoort gestaan,
wellicht zou de Eemstad voor Baarn
geopend worden, wanneer het dooi een
'ijand bedreigd mocht worden. Daarom
deed Baarn het voorstel een deel var
den nieuwen Amersfoortschen stads-
r te bouwen en te onderhouden,
het in tijden van nood daarachter
schuilplaats mocht vinden. Amers
foort nam dit vooistel gt-arne aan en
sinten de beide plaatsen op 3
Juni 1443 het volgende verd'ag (in
onze spelling overgebracht)
Wij Burgemeester, Schepenen, Raad
Gewone Burgers van Baarn, doen
te weten
ij, uit eikentelijkheid voor de
vele trouwe diensten die Amersfoort
ans bewezen heeft en, zoo God wil,
nog verder zal bewijzeD. beloven met
alle oprechtheid, om 20 roeden te
vaD den nieuwen muur, dien
de Stad Amersfoort thans begonnen is
leggen, en wel op de volgende
bepalingen
wij zullen op aanstaanden St. Jans
dag te Mid zomer (24 Juni) 10 roeden
leggen of betalen met 1 Mei van bet
volgende jaar, als men schrijft 1444,
vijf roeden, en met 1 Mei 1445 nog
maals 5 roeden, of voor elke roede
20 Beiersche guldens. (Een Bciersche
gulden deed meestal 15 stuivers; een
wr rkman verdiende toen 2 stuivers per
dag, zoodat 20 Beiersche guldens een
heele som was). Deze 20 roeden zul
ten eeuwigen dage op onze
kosten onderhouden.
ingeval wij deze beloften niet
hielden en er niet aan voldeden, zoo
als afgesproken is, zoo mogen ons de
genoemde stad of haar burgers vast
houden, opsluiten en gijzelen, waar zij
vatten mogen, tot zoolang dat wij
al depe voorwaarden voldaan
hebben met uitsluiting van alle arglis
tige uillegging dezer artikelen.
Als teeken van echtheid dezer oor
konde hebben wij ons stadszegel aan
dezen btirf gehangen in 't jaar onzes
Heeren 1443 den 3en Juni.»
Toch wilde het met het voltooien
van den muur nog niet erg vlotten
w« l was een groot gedeelte gereed,
maar er waren hier en daar nog be
denkelijke gapingen in. Om deze ope
ningen te dichten en dus den muur te
voltooien, benoemde de stadsregeering
in 1445 een commissie van 6 personen
(2 uit| de Krommestraat, 2 uit B eul
2 uit de Langestraatdeze moest
alle burgers voor een zeker bedrag
aanslaan om uit de opbrengst van
dezen hoofde lijken omslag den muur
te voltooien. Geen burger mocht zich
tegen deu aanslag verzetten, of hij
vei beurde een Beierscben gulden.
Evenwel weid deze belasting slechts
aan de stad geleend de Raad was nl.
van plan uit de overschotten der ac
cijnzen de gelden van jaar tot jaar
terug te betalen. Ook de Kloosters
werden geschat»die Zusteren op 't
Spoeve ende op de Glashorst elk op
200 Btyerse guldens ende die van S.
Barbara op 75 gulden.»
Thans kon de muur verder afge
maakt worden, zoodat in 1450 geheel
Amersfoort met een muur omriugd i
met nieuwe poorten versterkt was.
Reeds spoedig kwam dat de stad
pas en ook Baarn plukte de Vruchten
van het verdrag, dat wij boven aan
haalden. Op Kerstavond van 1481
vielen de Hollanders in Eemland en
legden Eemnes, Baarn en Soest in de
asch, doch Amersfoort met zijn sterke
muren lieten zij ongemoeid. Terwijl in
Kemnes 90 menschen vermoord wer
den, verloor in Baarn niemand het
leven want de bewoners waren allen
gevlught binnen Amersfoort, also dat
daer niemand gevanghen noch dootgi
slaghen wert.x Dit hadden de Baarnsche
burgers aan bedoeld verdrag te danken.
bijzonderheid vermeld ik nog,
dat deze oorkonde nog altijd in het
Archief van Amersfoort aanwezig is en
dat nog duidelijk hoewel na 500 jaar
gehavend, liet oude zegel
Baarn vertoont, nl. dert staanden
schop met het trolsche rardschrtlt:
Sigillum Civitatis Harens is,-, (d.t, Zegel
(der stad van Baarn).
Een oud verdrag tussdjen
Baarn en Amersfoort (1443)
Door T. PLUIM.
Evenwel in die woelige dagen van
aai houdende oorlogen en plunder
tochten was een veilige schuilplaats
heel wat waard. Baatn bad, zoo wi'
Binnenland
Onbevredigend.
In het vorige nummer van d
Ameisf. Courant doet de heer Wagtho
een zeer prijzenswaardige poging
het bedriegelijke van de communistische
idealen den lezers duidelijk te maken
en onderscheidt daar volkomen terecht
een idealistische theorie van man
met volkomen eerlijke bedoelingen
een laag-egoïstisch proletariersdictatuur
gepropageerd door opruiers als Wijn
koop en consorten. Prijzenswaardig
die poging, omdat de g> gemeenti
i iet genoeg kan gewaarschuwd worder.
tegen deze leege utopie, die wis en
zeker, gezien de men chelijke natuur,
op een bittere ontgoocheling uitloopt,
men zie hiervoor slechts den Russischen
„heilstaat". De prikkel van het eigen
belang kan nu eenmaal niet gemist
worden en het systeem: loon naar be
hoefte, cons' quent doorgevoerd, leidt
tot algeheele verslapping en ontwrich
ting.
Geen van beide vormen van com
munisme deugt dus. Maar wat dan wel
„De waathrid ligt er tusschen in" zegt
de Heer W. Waar tusschen in Tus
schen deze beide vormen Men zou
uit opmaken. „Met geduld zal
de armoede verdwijnen enz." Maakt
hij hier propaganda voor het „laissez
faiie"-systcem in zijn meedooglooze
gestrengheid en uitbuiting Deze ortho-
d< x liberale opvatting heeft hedent en
dage toch wel afgdaan. Verwarring en
onbevredigende halfheid ligt in het
artikel.
De altijd nog brandende sociale quaes-
is hcusch niet met „geduld" tege-
•zen, zooals koorts met kinine.
Ncch socialisme, noch liberalisme
bevredigt. Beide stelsels zijn eenzijdig.
De tweezijdigheid van den mensch
echter, die én individu én sociaal we-
aert tot de gelukkige combi
natie van liet solidatisme. De Christe
lijke politiek alleen heeft dit stelsel op
harr program. Zij predikt de ware broe-
dei schap van de solidariteit der belan
gen. De tegenstellingen van arm en
rijk, van ondernemer en ai beider zul
len blijven bestaan, dat kan eenvoudig
anders. Maar daarom staan ;e nog
los van i Ikaar. Samenwerking leidt
alleen tot goede verstandhouding tus
schen de klassen der maatschappij en
een harmonisch evenwicht dat niet
bereiken is door de liberale theorie,
i tot uitbuiting voert van arm door
rijk, van arbeider door patroon, en
evenmin door het socialistische stelsel
klassenstrijd en tegenstelling vaD
belangen en nog veel minder door een
communisme, dat zich een ideaal-mcnsch
dioomt. Geen tegenstelling dus, maar
gemeenschap van belangen. Trots alle
schoonschijnende aanlokselen blijve dit.
het solidarisme, in onzen veelbewogen
tijd van allerhande politieke stroomin
gen, het wachtwoord, uitgezonden doOr
den grooten socioloog, den Christen
vader 1'aus Leo XIII in zijn „Rerum
Het mond- en klauwzeer plaagt ge-
ddig onze veestapel. De tongblaar
is bijna even erg als een revolutie, zij
de veehouderij, tast het boe-
renbezit aan.
Sedeit Mei 1919 heeft de tongblaar
er ernstig gewoed, dit vooijaar zelfs
kwaadaardiger dan andere jaren, bees-
worden voor de tweede en derde
maal in korten tijd aangetast.
Nooit was de toestand zóó gevaar
lijk. Het aantal sterfgevallen onder het
buitengewoon grooten hel
procent herstelden, die aan 't kwakke
len blijven met niergebreken en zieke
pootcn, is niet minder. En hoeveel
herstelde koeien blijven smetstofdragers,
die straks haar omgeving v
Voor een zeer groot deel bestaat de
heele boetenrijkdom uit het vee
grond is voor de helfr in handen
eigenaats, die hem zelf niet bebouwen
de andere helft, die heet in handen
zijn van de boeren, is sterk be
zwaard met hypotheek. Wat blijft er
n den eigendom voor de boeren
Alleen het vee is volle bezit, dat
't bedtijfskapitaal en boe wotdt tr
dat kapitaal rondgesprongen
mond- en klauwzeer is e
schadepostvooreerst lijdt de
melkgift er onder, dat beteekent dus
minder ontvangsten ten tweede ster-
heel wal dieren, opnieuw dus be-
langiijk geldelijk nadeel; ten derde
blijven vele dieren aan 't tobben, zoo-
ze maar moeten worden opgeruimd,
den veehouder weer geld kost.
t nu zou uren denken, dat de heele
boerenstand zich organiseerde om niet
-gelijke middelen de tongblaar
te bestrijden. Dat een nationale orga
zich zou opwerpen om den
ramp tot staan te brengen eti zooveel
doenlijk de mtllioeoenschade te beper
ken. Maar wie (fat denkt vergist zich.'
Het staat voorloopig wel vast, dat
wij het niet moetnn hebben van inspui
tingen, die die de dieren onvatbaar
maken de weteuschap is zoo ver
niét. Maar wat we wel kunnen, is
le. de verspreiding tegen gaan
2e. dc kranke dieren, zoo goed i
gelijk door de ziekte heenhelpen.
Vroeger werd gezegd„Laat tr
doorrazen de ziekte, als de dieren de
tongblaar hebben gehad, dan zijn wr
er weer voor een jaar of zeven af."
Doorzieken dus. Maar wat is nu ge
bleken, nadat alle regeeriogsmaatrege-
waren opgeheven Dat doorzieken
doodzieken men komt nirt uit de
mil ire. Erger, het heele land zit nu
vol smetstof.
Pessimisten zeggeq, dat we er nooit
eer onderuit komen, omdat het land
t „vergeven" is en er zooveel „smet
stofdragers" zijn gekomen, dat er geen
helpen meer aan is. „De brand zit nu
voor goed in de beesten" zeggen de
boeren. Laten we hopen, dat ze ongelijk
hebben, want anders is de ramp
beiders, Duitschers ea ouk Hollan
ders de i xploitalie deze venen te
beginnen.
Buitenland.
Te Rotterdam is gepasseerd de
akte van oprichting der N. V. Veree
nigde Nederlandsche Scheepvaart Mij.,
hoofdzakelijk bedoelende dc exploitatie
van vaste lijnen tusschen de verschil
lende werelddeelen. Daartoe is samen
gewerkt door alle groote Stoomvaart
maatschappijen.
Hierdoor is eenheid gebracht in de
verschillende plannen bij de onder
scheidene maatschappijen in voorberei
ding en gedeeltelijk reeds in uitvoering
tot het openen van lijndiensten voor
Oost-Azie, Britsch Indië, Australië, Af-
euwe maatschappij zal
behalve haar algemecnen naam, ook
voeren, waardoor ook haar lijn
diensten worden aangeduid als volgt
Holland Aziëlijt», «Holland Britsch-
Indieiijc», «Holland Australiëlijr.Hol
land Afrikalijr -. Het maatschappelijk
kapitaal zal bedragen tweehonderd
millioen, waarvan de heilt geplaatst
volgestort is.; de zetel zal zijn 's-G
enhage.
De «Vee- en Vh.« houdt vol, dat
de duurte van het vee slechts tijdelijk
kan zijn en er een val in de prijzet
komen. We moeten, zegt het
blad, veel vroeger dan andere jaren
weide-productie ter markt
brengen.
De vatkens blijven bij de hooge
aisprijzen duur. Maar er moet
:er staking komen bij het transport.
De boeren willen wel mesten
biggen en loopvarkens toont me
belangstelling. Alleen vragen de boeren
dc regeering zekerheid, zoo een
maal de uitvoer van varkensvlcesch is
begonnen, dat ze niet weer onder
broken wordt.
Wanneer de prijzen bij bet redelijke
blijven, wenscht de regeering in de
toekomst een constanten uitvoer. Voor
zichtig aan zal begonnen worden. De
tijd is nog niet daar, evenmin
uitvoer vau rundvleesch. We
overproductie hebben en daar
voor is noodig uitbreiding der mesterij.
Geweid wordt er veel, de graslanden
eischen als het ware het vee op.
Daarom wordt veel en... duur gekocht.
Doch wie daarbij sptculeeren op f200
A f 300 weidgeld, zooals vorige jaren
is gemaakt, komen zeker bedrogen uit.
Productie en nog eens productie zal
de daling brengen.
Nu de neutrale V. P. N. aan 't
l'quideeren is, mede dbor de afschei
ding van Limbu'g en Noord-Brabant,
organiseert de R. K. Boerenbond in
zijn provinciale bonden nieuwe vereeni-
giogen, uitsluitend toegankelijk voor
Katholieken. De Katholieken zuilen het
geteed zijndaar worden de
pluimveevereenigingen onderdeelen van
de boerenbonden.
Ten behoeve van de stichting eener
tweede R. K. kerk, is bij de parochie
te Bussum ontvangen door schenking en
uitkeeringen o.a. van vermogende Kathc-
lieken uit de Villawijken een som van
f150000.-
Uit verschillende plaatsen van het
laud komen berichten over den 1 Mei
dag welke door de politieke arbeiders
partijen en vakvereenigingen weer op
de gebruikelijke wijze gevierd is n.l. met
vergaderingen, openluchtbijeenkumsten
en demonstraties.
Te 's Hage is in den nacht bij ee
brand in de Kozcnburgstraat een 6 jt
rig knaapje tengevolge van den rook
in bed gestikt.
De Koningin stelt zich voor, zich
Maandag 10 Mei voor eenige dagen
van het Loo naar Amsterdam le begt
heden af zijn de prijzen der rij
ten bij de spoorwegen verhoogd.
De sr.cltrein-rijwielkaarten kosten f 1.25
de gewone 60 ets. Van de laatste wor
den bundels vau tien stuks voor f5
verkrijgbaar gesteld.
De heer Jansen, vervener te Tet
Apel, die reeds groote veenderijen be
zit in het Hannoversche, is door aan
koop, eigenaar geworden van uitgestrek
te veenstukken, in de richting naar
Meppen. Er worden daar barakken ge
bouwen om dit voorjaar nog met 1000
Een der Hongaarsche bisschoppen
heeft een deel van zijn bezit aan grond
algestaan aan een vi reiniging vat, Chris-
telijk-sociale ambtenaren.
Z. D. H. doet tevens een oproep om
juv eelen en andere kostbaarbeden af te
aan tot leniging vaB den nood.
Carbai die president was der vroe
gere communistische regeering, is ge
arresteerd. Hij had twee millioen kro
nen en een groot aantal iffi eten in zijn
bezit.
Dc Polen bebbeD de Bobjewiki 55
kilometer achteruitgedrever.
In Sebastopoi onderhandelen Engel-
sche, Italiaaasche, Fransche en Belgi
sche handelsafgevaardigden met verte-
genwoordigeis van Sovjet-Rusland.
In Zweden is dr. Kapp door de
rechtbank te Soder'Slje tot 25 kronen
boete veroordeeld wegens het opgeven
van een valschen naam.
In Weenen moeten verscheidene
kranten het opgeven wegens te hooge
kosten.
In Engeland is dé gedwongen dienst
plicht opgeheven.
De regeering te Bellijn zou, indien
de Polen door de Bolsjewieken versla
gen en onder de voet geloopen werden,
tusschen twee vuren komen te staan
het oosten de Russen, in het westen
de Westfaalsche opstandelingen. Want
in Weslfalen blijft de toestand zorg
wekkend. De rijksweer heeft bevel ge
kregen in zuidelijke richting op te ruk
ken teneinde ook de roode gardisten
die zich aan de overzijde van de Rcer
verzameld hebben en een nieuwe be
dreiging voor de orde en veiligheid vor
men. te verstrooien en te ontwapenen.
Klaarblijkelijk moet dit geschieden met
de 17.000 man die Duitschland thans
in de neutrale zone nog onder de wa
penen heeft. Of daar iets mede te be
reiken is valt te betwijfelen.
Als men tenminste op de wellicht
wat voorbarige Poolsche berichten mag
afgaan, zouden door de Polen 10.000
gevangenen gemaakt zijo, terwijl hun
een buit van 160 locomotieven en 2000
wagons *n handen gevallen is. Voor de
zooveelste maal wotdt de Oekrajinc
weer van den rooden terreur be
vrijd om aan een anderen terreur on
derworpen te worden. Het in WolhyniS
en PodoliC tegen den grond geslagen
roode leger zal echter iets noorderlijker
wel weer uit den vruchtbaren bodem
oprijzen Lenin is nog nooit om sol
daten verlegen geweest en het land
beoosten de Dnepr wel weten te ver
dedigen. De roode legers zijn vaak ver
slagen en verstrooid, zonder dat dit
ooit van eenige invloed bleek te zijn
op de positie van de raden-regeeriog.
Amersfoort
Alhier is overleden de heer P. H.
Haselen, makelaar in vaste goe
deren, die vooral bekendheid verwierf
door zijn wetken in verband met het
als bouwterrein exploiteeren van diverse
buiteDS en terreinen rond Amersfoort
De exploitatie der Bergterreinen werd
door hem 't eerst aangevat. Ook het
oude buiten Beekestein werd door hem
een riante stadswijk herecbapen.
Ia een trein van Utrecht naar Amers
foort is een reiziger, L. M. uit Apel
doorn, uit he*, plotseling openslaande
portier gevallen. Op last van deu In
specteur werd hij iu den extra trein
station Den Dolder vervoerd, nadat
op de plaats van het ongeval de eerste
medische hulp was verleend.
Vervolgens werd hij in een goederen
trein opgeoomeu en naar de Rijkskli
niek te Utrecht vervoerd.
»Het Groene Kruis» vergaderde on
der leiding van Mr. J. K, H. de Beaufort.
De heeren de Beaufort, Schooleman
en Helderman, periodiek aftredende be
stuursleden, werden herkozen.
De inkomsten hebben in 1919 be-
drageu f5299 de uitgaven f4646.
Aangenomen werd de beide zusters
een salaiisverhooging toe te kennen van
f200.
Het aantal leden steeg tot 2190. Het
verzoek aan de leden hun bijdrage te
verhoogen heeft matig resultaat opge
leverd.
Het bestuur uitte ontevredenheid over
het terugbezorgen der geleende voor
werpen dat zeer veel te wenschen over
laat. Sommige zelfs blijken spoorloos
verdwenen.