DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 24 AUG. 1920
24st« JAARUANU No. 42.
Kantoor i Langegracht 28,
DE EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
geschiede" voor den aanvang van een nieuw
Prijs per drie maanden 10.90 Buiten de
gemeente Amersfoort f0.95, Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADVERTBNTIËN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bl] geregeld
plaats lean niet worden gegarandeerd.
De kranke samenleving.
Krank is de maatschappij. Dat is
geen droomwoord van een somber
dichter, 't Is helaas volle waarheid.
De samenleving is ziek en lijdt aan
vele kwalen. En vele cn velerlei dok
ters geven het middel tot redding.
De communistische en socialistische
leiders hebben zoo pas weer vergaderd
te Moskou en Géncve. Daar is 't kranke
lichaam der Maatschappij weer onder
zocht en de geneeswijze vastgesteld.
De communist wil door oproerkreet
en revolutie daad eerst den chaos bren
gen in de zieke maatschappij, en dan
na deze bedwelming wildweg het
operatiemes hanteeren. 't Logge Rus
land heeft 't eerst zoo'n geweldige be
handeling mogen ondervinden, maar
uit den bedwelmingsroes is helaas nog
niet ontwaakt de nieuwe maatschappij
van geluk en broederschap.
Integendeel de revolutie-wonde is
nog lang niet geheeld, 't communis
tisch genezings-recept bleek alles be
halve afdoende en heeft zelfs de oude
kwalen verergerd.
Maar de heelmeesters van Petrograd
en Euda-Pest, van Moskou en Weenen
werden rijk betaald en willen nu o zoo
graag hun met goud en diamanten be
taalde kwakzalverij voortzetten.
Het socialisme bemoeit zich ook met
de zieke. Zijn recept lijkt veel op dal
van den communist, maar het geeft 't
gevaarlijke diankje wat langzamer in,
meer lepeltjes-gewijze, meer verzoet,
meenend dat de maatschappij is als 'n
kind, 'n arm ziek kind, dat van zoetig
heden houdt.
De communist beweert dan ook dal
uit den chaos plots als bij tooverslag
de vernieuwde en blijde en gezonde
maatschappij zal ontstaan, terwijl de
socialist toegeeft dat zijn methode
eerst na jaren 't doel bereikt.
Maar noch de tierende kwakzalver
op de markt der groote maatschappij,
noch de dokter, die vleit om de
volksgunst, zullen de maatschappij ge
nezing kunnen brengen.
De socialistische leer mist ten eene-
male den hechten grondslag der waar
heid, en hoe zal ooit een dwalende
leer de dwalende maatschappij den
rechten weg wijzen
We gelooven gaarne dat onder de
socialistische voormannen edele nten-
schen zijn, die inderdaad willen wat
hun dichter Adama van Scheltema zegt:
De kranke aarde in 't zonlicht lillen
maar eerlijk zullen we eens moeten
erkennen, dat dat blije zonnelicht niet te
koop is voor geld, wat brood en spel.
Zonlicht is er in 't leven van den
geloovigen landman, die lange dagen
zwoegt op den akker, en toch vr
en tevreden zijn plicht doet.
Zonlicht is er niet voor den rooden
arbeider, die volop verdient met zijn
"-uren-werk, maar wiens ziel verzuurd
en verkankerd door baat voor al
wat boven hem staat, gevolg van revo-
lutionnaire propaganda.
Daarom reeds kan de leer van 't
socialisme nimmer aan de wereld 't
groote geluk brengen, omdat het in 't
arbeidersleven den godsdienst uitscha
kelt, de eeuwige brun van zielevreugd.
Maar ook op zuiver economisch ge
bied blijkt het socialisme niet in staat
verbetering te brengen. En dat schijnen
de leiders in te zien, want hoe langer
hoe grooter wordt hun afkeer om ver
antwoordelijke posten te aanvaarden.
Ze voelen zich sterker blijkbaar in hel
slooperswerk, dan in de kunst van op
bouwen. En mooie worn den zijn gauwer
en gemakkelijker gezegd dan mooie
daden gedaan.
Dit beginnen hun eigen volgelingen
langzamerhand in te zien. Want on
dank de grootspraak omtrent de zon
nige toekomst der roode maatschappij
en ondanks de malelooze kritiek op de
burgerlijke samenleviog, verliest de
groote partij heel wat leden in den
laatsten tijd.
Beide Internationales, vergaderd te
Moskou en Géncve, zullen niet bij
machte zijn de kranke maatschappij te
genezen.
Daar is nóg een Internationalede
Roomsch Katholieke.
En die heeft uit vrees voor concur
rentie haar genczingsrecept nog nimmer
gewijzigd gedurende de 20 eeuwen
tn haar bestaan.
Die alleen kan redding brengen, want
haar leer is onfeilbaar en geldt voor
alle eeuwen. »De aarde in 't zonlicht
heffen* is ook haar doel, maar in tegen
stelling met beide roode Iuternationales
denkt zij op de eerste plaats aa
licht der zonnen Zon.
Binnenland.
In zijn tweede artikel in de Econ,
Stat. Berichten behandelt de heer
astra, Gemeente-Secretaris van
Amersfoort, de inrichting van een kre
dietwezen voor de gemeenten. Dit zal
aan twee behoeften moeten
doenhet zal moeten voorzien in
behoefte aan kasgeld en het zal de
V3ste leenicgen moeten plaatsen. Het
georganiseerd kredietwezen zal echter
ook moeten dienen om toezicht
publiek te herwinnen. De behartiging
van een en ander wenscht schrijver toe
te vertrouwen aan een afzonderlijk
daarvoor in het leven geroepen bank,
die geen andere taak mag hebben.
De gemeenten zullen dan niet meer
onafhankelijk van elkaar een beroep
op de geldmarkt doen. De bank zal dc
leeningen met de gemeenten zelve
aangaan. Zij zal een naamlooze ven
nootschap zijn. De gemeenten moeten
zich verbinden, bij geen andere instel
lingen geld op te nemen of leeningen
aan te gaan, dan met haar goedvinden.
De gemeenten krijgen een paar com
missarisplaatsen, zoo ook de staat en
de Ned. Batik elk één. De staat mach
tigt de Bank, den gemeenten een V
diet te verleenen, gelijk aan het ti
voudige van de rijksuitkecring krachtens
de wel van 1897, ondei de voorwaai
den lo. dat de gemeenten hel rijk
machtigen tot inhouding van de
keering, zoo dc gemeenten haar ver
plichtingen niet nakomen (de regeling
dus zooals die ongeveer in de Woning
wet voorkomt)2o. dat de gemeenten
het krediet ontvangen door tusschen-
komst van den postcheque- en girodienst
en zij de verplichting op zich nemen,
zooveel mogelijk alle betalingen en
ontvangsten te laten loopen over dien
dienst. Er zou dan een groote inkrim
ping plaats vinden van de geldcirculatie
en de gemeenten verkrijgen een groote
rentebesparing. Op deze wijze ontstaat
tevens een contr Ale op het oploopen
van de vlottende schuld der gemeen
ten, dus feitelijk 6p het doen van uit
gaven, waarvoor te zijner tijd voor een
goed deel zal moeten worden geleend.
Aan de bank zou schr. het recht
willed toekennen obligaties met langen
en ook korten looptijd uit te geven.
Hij zegt dan nog o. m.
Ook hiervoor doe ik een beroep op
den Staat, hierin bestaande, dat hij de
instellingen als pensioenfondsen, spaar
bank, enz. die ten aanzien van de be
legging hunner gelden onder controle
staan van den Staat, verbiedt recht
streeks met de gemeenten leeningen
aan te gaan, daarentegen machtigt, zoo
noodig verplicht, een door de regee-
liug of daarvoor aan te wijzen college
le bepalen deel van dc daarvoor be
schikbare middelen te beleggen in obli
gaties van de Bank. Verder moet de
Bank haar obligaties trachten te plaat
bij het publiek. Ik denk mij hier
handeling van de gewone bank,
die overtollig geld uitgeeft en door op
neming in haar behoeften voorziet, In
het aanbeveling zal verdienen
hieromtrent een regeling te treffen met
dm geldhandel, zou nader kunnen
worden overwogen. Wellicht zal het
aanbeveling verdienen deze hierin te
kennen, te kennen, teneinde een vrucht
bare samenwerking beslist mogelijk te
laken.
Ten slotte acht schr. een tweeledige
directie van de bank noodigeen voor
de baukzaken en een voor het toezicht
op de gemeenten,.
Een schipper van Mains is met
een lading bazalt, op sleeptoi
Lemmer, tusschen Urk en die plaats,
door stormweer overvallen. Zijn vaar
tuig is gezonken. De schipper, diens
i zes kindereo, het jongste
dagen,zijn met eigen sleep
behouden le Lemmer aangekomen.
gesloten en vervolgens een kast leeg
gehaald. Zij ontvreemden een porte
feuille, inhoudende f1200, 7 gevulde
kinderspaarpotten, 1 gouden broche,
gouden en zilveren ringen, zilveren
dameshorloge, een doublé halsketting
met collier, twee portemonnaies, twee
geldbeursjes en twee paar dames- en
kinderoorbellen. Geen der huisgenooten
heeft iets van het nachtelijk gebeuren
bemerkt.
Te Winterswijk heeft de douane een
wagon, bestemd voor Amsterdam en
komende uit Duitscbland, aangehouden,
zij bevond dat de inhoud bestond
uit 200 zoogenaamde >uurwerken<
welke bleken te zijn patronen.
Te Eist (Utr.) is men met het plukken
i het tabakszand goed geëindigd.
Het gewas is prachtig.
Te Rhenen is de laatste tabak (ge-
ss 1019) opgekocht door Frowein en
Co., te Arnhem, tegen den prijs van
f43 per 100 pond.
Te Enkhuizen zijn binnen gebracht
de iizeren zeilkast Adriana van Dord-
:t grint van Duitschland vooi
Harlingen, en de zeilaak «Jenny», met
grint van Duijschland voor Terschelling.
Beide schepen hadden op zee de
groote mast over boord gezeild.
De vijlenkapper V., uit de Stolk-
straat te Rotterdam, heeft in de fabriek
te Hillegersberg, een steen van 2600
kilogram tegen het hoofd gekregen. Hij
was op slag dood. De man laat een
vrouw met acht kinderen na.
Te Assen is gevankelijk binnenge
bracht de arbeider Rink A„ uit Weer-
dingerveerr, verdacht van diefstal van
f 1000 uil dc woning van den veenbaas
Kniggc tï" Weerdinge
Ten huize van landbouwer Verkade,
te Schiedam is een brutale diefstal ge
pleegd. Terwijl het uit 11 personen be
staande gezin lag te slapen, hebben
inbrekers zich toegang verschaft tot de
slaapkamer, de deuren van de bedstede
L. S.
Bij deze hebben wij de eer U mede te deelen dat
door mij ondergeteckende is heropend de van ouds bekende
KOKSZAAK EN BANKETBAKKERIJ
voorheen firma R. de Haas
Langestraat 87, Tel. no. 50,
Amersfoort.
Aanbevelend, j y^ Wzn_
Buitenland
De Polen weren zich dapper
drijven de Russen op verschillende
punten met kracht terug.
Een gelukkige omkeer is er, ten
gunste der Polen, in de krijgsbedrijven
gekomen.
In de Telegraaf neemt de dagboek
schrijver er een loopje mee.
Hij schreef
Uit de beste bron verneem ik, dat
op ons departement van Oorlog te
Den Haag het volgende draadlooze
telegram van den Poolschen opperbe
velhebber is ontvangen
Kabinet.
Vertrouwelijk. Te velde, 20 Aug. '20.
Beste Pop I
Hij is reusachtig Het ging belabberd
met ons. Wat wij deden, het mislukte.
Als ik dacht, dat wij de Rooden ver
pletterd hadden, 9tonden er weer tien
duizend andere voor ons, soms zelfs
achter ons. Het zijn precies een zeker
levend gedierte, waarvan Weygandzegt:
«quand il n'y a plus, il y a encore»,
Wij peinsdea ons suf, wat de reden
toch kon zijn, dat wij zoo slecht op
schoten. Wij stonden aan den rand
van den afgrond. Ik wierp er
schichtigen blik in en wat zag ik op
den bodem er van liggen Gij raadt
het reeds 1 De tweehonderd duizend
Nederlandsche uniformen, die gij zoo
welwillend waart ons tegen een be
hoorlijken prijs hij was wat hoog,
onder ons gezegd te verkoopen.
Mijn hart zwol. Ik begreep het thans.
Onze Poolsche uniform maakte geen
indruk op den vijandIk moest mijn
leger de Hollandsche aantrekken. En
waarachtig, Pop I Het was of de duivel
ms ge varen was. Zoodra bad niet
Pool een van uw uniformjassen
of van een slordigen, almaar re-
tireerenden soldaat was hij omgetooverd
en onversaagden, niets ontzienden
held. Nauw stormde het eerste in uw
uniform gehulde detachement op de
Rooden af, of ik zag ze krijtwit wor
den. Er ontstond verwarring in hun
gelederen en onder de kreet«De Hol
landsche Landweer Wij zijn verloren
gingen zij aan de baal. Zij loopen nog.
Als ze maar blijven loopen. Wij dan
ken dit resultaat aan den onovcrwin-
lijken Hollandschen geest, die zelfs tot
in de pantalons uwer soldaten huist,
en indien gij nog een paar honderd
duizend groen-grijze kapotjassen te
:~sen hebt tegen civielen prijs, stuur
dan ommegaand 1 Een handdruk
Van held tot held,
Steeds (get.) onleesbaar.
Te Abbadia y Salvator (Italio) heb
ben Italiaansche Bolsjewiki, na afloop
eener meeting, een aanval gedaan op
de processie, die daar gehouden werd
op O. L. Vr. Hemelvaartdag. Er wer
den zeven personen gedood, onder wie
een religieuse en verscheidene gewond,
onder wie een priester. In een ander
plaatsje bij Cremona werden de deel
nemers aan de c.int-Rochus-processie
aangevallen met dolken cn revolvers
en trachtten de roovers zich meester
te maken van de relieken. Ook daar
werden tal van personen gewond.
Het Fransche «Journal Officiële
geeft een overzicht van de geboorte-
en .sterftecijfers van 1919 over de de
partementen die niet door den vijand
bezet geweest zijn. Hoewel de cijfers
gunstiger zijn dan in het vorige jaar,
overtreffen de sterftegevallen toch nog
met 217.181 de geboorten-aangiften.
Amersfoort
In de vergadering der Kamer van
Koophandel kwam in behandeling een
Missive der Maatschappij Fles en Co.
te Amsterdam, met steunvrage voor 'n
adres aan den Minister tot afschaffing van
den hal ven cent.
De daling der geldswaarde ontneemt
aan dit muntstuk alle practisch nut.
Daarentegen veroorzaakt het veel ad
ministratief werk, is de oorzaak van
vergissingen, Afschaffing zou tevens
boexeninriebting en 't werk van reken
machines vereenvoudigen, in andere lan
den komt zulk een klein muntstuk niet
Bij deze Missive was een schrijven
van prof. Volmer. Deze acht afschaffen
van den halven cent schadelijk voor
den kleinhandel maar wenscht in den
Aan de Ganges.
21)
»Wie is die godin, die zooveel offers
verlangt!»
«Ik zwijg.»
«Een slecht begin, Mantschadi. Ge
dwingt mij u te folteren.»
«Mantschadi is sterk.»
«Spreken we van iets anders. Er ligt
mij veel aan gelegen, te weten hoeveel
personen op Raimangal zijn.»
«Dat weet ik zelf niet, wel dat cr ve
len zijn, die allen Soeydana, ons opper
hoofd, gehoorzamen.»
«Mantschadi, kent ge de tempeljonk-
«En wie kent haar niet?»
«Goed, spreek mij van AdaCorisanth.»
Een gruwelijke grimlach speelde om
Manlschadi's mond. «Spreken van Ada
Corisanth riep hij grinr.ekcnd. «Nooit.
Kammamoerri kwam tusschen beide.
«Meester,» sprak hij, «laat dit over aan
mij, gij zult zien, dat dc kerel spreekt.
Het vuur deugt voor hem niet. Ik zal
het ijzer beproeven.»
«Wat bedoelt ge?»
«Dat zult ge dadelijk zien, meester I»
De Maharat ging naar het andere ver
trek en keerde terug met een duim
schroef eeu vreeselijk folterinstrument.
«Gij zult nu zien, hoe ik er mee te werk
ga cn ik zweer u, dat niemand een
gelijke licfkoozing doorslaat, zonder ge
sproken le hebben, Hij greep den rech
tervoet van den gevangene vast, en
duwde den grooten teen tusschen de
«Pas op, Mantschadi, ik begin.De
schroef boorde in het vleesch. De Mi
harat beschouwde den gemartelde, wicn
voorhoofd met koud zweet bedekt wai
«Zal ik verder gaan?» vroeg hij.
Mantschadi beefde. Hall waanziuni
van pijn, brulde hij als een tijger.
«Spreek op of ik ga door.» zcide
Maharat.
«Neen niet doorgaan ik zeg
alles.»
«Ik wist wel, dat ge spreken zoudt,
«Haast u wat, als ge met wilt, dat ik
aari den anderen voet opnieuw begin.
Waar is de jonkvrouw der heil g.
pagode
«In de onderaardsche gangen mom
pelde Mantschadi met half verslikt-;
stem.
«Zweer bij uw godheid, dat ge ons
niet bedriegt,*
lk zweei het bij Kali.»
«Vooruit dan. Welk gevaar dreigt
haar Biecht alles op.»
«Zij hadden het mij bevolen. Allgij
honden.»
«Vocruit, vlugger, of ik draai weer
•-•Een vonnis zal over haar voltrok
ken worden. Kali heeft haar ter dood
veroordeeld.
«Vooruit I Vooruitriep Tremal-Naik
in dc hoogste spanning.
«Zij zulien mij niet weerzien. Zij zul
len raden welk lot mij getrclïen heeft
zij zullen dus weten dat gij nog leeft.
Welnu, een van beiden moet sterven.
Ada is in handen zij zal sterver.
«VreeselijkMaar ik z\l haar redden.
Ken ironische glimlach pl mide de
lippen van den gemartelde. «Dc Thoegs
zijn machtig* stotterde hij.
«Treinal Naik zil sterker rijn. Lach
zooveel ge wilt, Mantschadi. la weet,
dat de heilige banaan naar de ordei
aardsche gangen leidt, 'i Is goed, dal
ik dit weel.»
Ik heb te veel gesproken. Ge kunt
mij dooden, ik sterf immers toch reeds
maar meer zal ik niet zeggen,»
«Zal ik opnieuw beginnen vroeg
Kammamoerri.
«Ik weel, wat ik te doen heb,» ze
Tremal-Naik. «Ik breek op!»
«Dezen nacht nog
-Hebt ge 't niet gehoord? Morgei
kon het te laat zijn.»
«De nacht is donker en stormachtig.
-Des te beter, dan ik daar landen
zonder gezien Ie worden.
«Meester, naar Raimangal gaan, heet
den dood in de a men loopen.»
Dezen nacht zullen mij niet eens
de bliksem des hemels tegenhouden.
Dar mal»
De tijger, die zich in
trek bevond, sprong knorrend op
plaalsste zich naast zijn meester. »N
dc boot, trouw beest, en bereid u op
een gevecht voor. Gij Kamiiiamoerr'
blijft hier. Mantschadi is nog riet dood.
Snel wapende hij zich mei geweer, p
stolen en mes, voorzag zich van een vo
doende hoeveelheid kruit en kogels e
ging opgewonden de hut uit. «De nacht
is niet gunstig.» zei hij, terwijl hij den
hemel beschouwde, «maar mets zal mij
tegenhouden. Okon ik op tijd komen,
om haar te redden. Arme Ada,»
Plotseliug wceiklonk een schot. «Wat
is dal?» vroeg Tremal-Naik verrast. Hij
keek naar de hut etl ontdekte Kamma
moerri, die naar hem toeliep. Hij
tot de tanden gewapend en droeg de
roeispanen op zijn schouder.
«Wat is er gebeurd?» vroeg de slan
genjager.
«Kammamoerri heeft Aghoergewro
ken, antwoordde de Maharat. «Met'n
pistoolschot doodde ik Mantschadihij
hinderde onsnu kan ik u ten minste
volgen.»
Kammamoerri, weet 'ge, dat wij
misschien nooit meerterugkeeren Weet
dat ons op Raimangal de dood wacht
«Ik weet 't meester.
Welaan dan, mijn dappere Maharat,
volg mijPuntby zal onze hut bewakeu.»
Zooals de Maharat voorspeld had,
was de nacht zeer stormachtig. Enorme
wolkenmassa's stapelden zich aan den
hemel opde wind huilde door de
Suuderbands en knakte de groote bam
boestengels. Die welke aan den oever
der rivier stonden, werden door wind
en gollslag losgeslagen en meegevoerd.
Van tijd tot tijd scheurde een bliksem
straal de duisternis van elkaar, gevolgd
door een donderend gekraak. Het re
gende nog niet, maar het kon niet l»ng
meer duren, of de sluizen des hemels
zouden het aardrijk overstroomen. De
beide Indters cn de tijger bereikten
spoedig deu oever der mangal, die zeer
gezwollen was en duizenden bamboe-
planten meevoerde. In het riet verbor
gen, wachtten zij een tijdje, totdat de
bliksem den tegenovergestelden oever
verlichtte, en stegen, toen, zeker er
van, dat zij niet gezien werden iu het
bootje.
Wordt verve lgd.
