DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 28 SEPT. 1920
24ata JAAROANQ No. 12.
Kantoon Laogogractat 28, Amarafoort
OB BBMBODB verschaal Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
{ctchleden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.
Prljo per drie maanden 10.90 Bulten de
adverteeren.
AdverlentlCn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 9 uur worden bexorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Vermijd het te oordeeleu over
iemand, wiens drijf veer en je wiel
kent.
Een gtlMtkig »«r»cbl|n»el.
Zoo souden we willen noemen de
steeds stijgende belangstelling der Ou
dera self in bet vraagstuk der opvoe
ding hunner kinderen.
Verschillende factoren werkten daar
toe samen. We stippen slechts aan de
talrijke klachten in de laatste jaren ge
hoord over df tuchteloosheid der jeugd
en de actie ter beteugeling hiervan. De
vele werken sinds den aanvang der 20e
eeuw over kinderen en opvoeding, die
men sooal niet las, dan toch met de
noodige reclame sag aangekondigd
tentoonstellingen van alles, wat met het
kind en zjne opvoeding verband houdt.
Lezingen en besprekingen in de pers
over Dr. Maria Montessori, waardoor
ook namen alsPestalossi, Rousseau
e.a. tot gemeengoed werden gemaakt.
Vergeten we c^k vooral niet de veel
besproken en becritiseerde nieuwe on
derwijswet, waarin door voor- m tegen
standers als om strijd belangstelling
getoond wcf^:
'tis of met dat al de oudera hun
allereerste en voornaamste plicht: de
sorg voor de opvoeding huaner kinde
ren, sich weer helder bewust geworden
zijn, Men gevoelt meer en meer, dat
de natuurlijk^ takt, door God aan elk
ouderpaar ontegenzeggelijk gegevrn,
om kinderen groot te brengen, aaoet
worden aangevuld met kennisneming
van al wat de menscbelijke wetenschap,
die paedagogiek genoemd wordt, heeft
vastgesteld als het heilzaamst voorde op
te voeden pupillen. De drang om met die
grondregels kennis te maken noemen we
een gelukkig verschijnsel in onzen tijd.
Voor hen, die reeds eer het vraagstuk
der opvoeding onder de oogen zagen,
en hun kennis vergrootten door vele
jaren praktijk, is hier vruchtbaar werk
te doen.
De mannen der gewone lagere school
vooral, lijken ons hier de aangewezen
menschen om de belangstellende ouders
te bevredigen met voorl'chting en raad
gevingen.
Reeds menige plaats in den lande
heeft haar oudersavonden, waar vooral
de onderwijzers het zijn, die van wat
studie en ervaring hun leerden, aan de
ouders meedeelen. In menig tijdschrift
zijn de hooggewaardeerde artikelen
over praktische opvoedkunde van hun
hand.
Ouders van Amersfoort 1 Stelt U ge
rust. Ook de onderwijzers uwer scholen
hebben volgaarne aan het verzoek hun
ner besturen, om ook hier Ouders
avonden te organiseeren, voldaan. De
eerste algemeene bijeenkomst zal U
eerlang worden aangekondigd. Toont
gj dan, datbij U ook belangstelling
in de opvoeding uwer kinderen leeft en
groeiende is, door een zoo talrijk mo
gelijke opkomst. De weinige vrje tijd,
dien ge er voor ten offer moet brengen
zal U ruimschoots vergoed worden in
de verruiming van uw blik en de ver
dieping van uw kennis van uw eigen
kind en zjne behoeften. Moge èn aan
uwe zijde èn aan die der onderwjzers
blijken, dat >Oudersavonden< gewaar
deerd worden en nuttig zijn. J. P. v. B.
Bovenstaande bjjdrage wordt her
plaatst, wijl zinstorende zetfouten me-
nigen passus onleesbaar maakten.
RID.
D< burgemeester van Cork.
Het is meestal ongewenscht over een
theologisch vraagstuk In een volksblad
te ichrijven omdat men gevaar loopt
dat de gewone lezer, die in zulke zaken
niet deskundig is, ofwel de zaak in
't geheel niet, ofwel verkeerd verstaat.
Toch kunnen er zich omstandighedeu
voordoen die soms noodzaken zoo een
vraagstuk op theologisch gebied ook
voor het volk eenigzins te belichten
vooral als mea het gevaar ziet aanko-
men dat de kwestie door onze tegen-Jren: ik sterf seker spoedig, neem Ik
standers wordt ter hand genomen, vgr
keerd voorgesteld en men alzoo daaruit
een wapen zal tmeden tegen de Katho
lieke Kerk, Zoo iets kan en zal wellicht
gebeuren met het geval van den bur
gemeester van de lersche stad Cork.
Wat is er met dien man aan handje f
Zooals men weet is er op 't oogen-
blik groote herrie In Ierland, een soort
opstand tegen Engeland. De meeste
Katholieke Ieren noemen dien opstand
of liever het verset tegen Engeland
rechtvaardig.
Ook de burgemeester van Cork, Mc.
Swincy is van dat gevoelen en Is door
de Engelsche justitie in de gevangenis
gezet.
Nu weigert die man alt zindi twintig
dagen alle voedsel en schijnt zich te
willen doodhongeren. Sommigen vinden
zoo iets een beetje kras en zeggen dat
mag de man niet doen want dat Iz
zelfmoord.
Anderen zijn van het tegenoverge
stelde gevoelen en zeggen die man
iz een martelaar, zijn handelwijze li
geen zelfmoord.
Men zou deze ruzie tusschen voor-
en tegenstanders van Mc. Swincy's
handelwijze langs zijn koude kleeren
kunnen laten sfloopen maar onder de
genen die Mc. Swiney gelijk geven is
ook de Aartsbisschop van Melbourne,
Mgr. Mannix, die gezegd zou hebben
dat hl) de horgerkuur van Mc. Swincy
niet als zelfmoord beschouwt en dat
hij hoopte dat geen priester aan Mc.
Swincy zou weigeren de laatste Sacra
menten toe te dienen.
Nu beginnen ook sommige Room-
schen elkander vragend aan te zien
en zeggen hoe zit dat nu I Onze tegen
standers zijn er natuurlijk alt de kippen
bij om dat nu aan die onnootele Ka
tholieken eens duidelijk uit te leggen.
Hoe dat zit, zeggen zijwel eenvou
dig weer een bewijs dat de Roomsche
Keik met twee maatjes meet. Als een
arme drommel uit wanhoop zich voor
den kop schiet dan is hij een zelfmoor
denaar en hij wordt op ongewijde aarde
weggestopt als een hond, maar de bur
gemeester van Cork die er alleen
beetje langer over doet maar toch door
zijn hongerkuur zich evengoed dood
maakt, hij is een held. een martelaar.
De Roomsche Kerk heeft ook een win
keltje, ziet u, waar pijpen met groote
stelen en pijpen met kleine stelen ver
kocht worden.
Het kon gebeuren, dat U, katholieke
lezer, dezer dagen in spoor of tram
iets dergelijks door een liberalen of
socialistischen handelsreiziger gezegd
wordt. Zit dan asjeblieft niet met een
mond vol tanden, of kijk dan niet
blozend het portier uit, zoo iets mom
pelend van het kan wel zja, ik weet
het ook niet. Neen waarachtig niet,
vraag maar eens aan zoo'n schet-
zoo luid dat alle medepassagiers
het hooren of hij wel weet hoe de vork
eigenlijk aan den steel zit bij dien bur
gemeester. Zeg maar gerust dat noch
hij noch gij het rechte naadje in die
kous kan vinden, maar dat gij als Ka
tholiek weet dat de Katholieke moraal
deze drie dingen leert
lo. Zich zeiven direct den dood
landoen m. a. w. zich vrijwillig storten
n een zekeren dood is zelfmoord
nooit geoorloofd.
2o. Om genoegzame redenen zich
stellen in gevaar van sterven mag wel,
Denk hier maar aan de liefdezuster
de gasthuizen.
3o. Om genoegzame redenen dingen
doen of nalaten waardoor men den
dood bij zich zelf eenlgszins verhaast
geoorloofd soms lichtelijk
ongeoorloofd zijn.
Welnu als Mc. Swiney zich den dood
gezocht heeft toen Wj zijn hongerkuur
begon heeft bij misschien ter goeder
trouw maar toch objectief gehandeld
tegen het 5de Gebod.
Doch deze veronderstelling is niet
zeker. Waarom niet?
Mc. Swiney wist dat het de gewoonte
ss bij de Engelsche justitie de Sinn
Kelners bij die hongerkuren want er
zijn er meer spoedig los te laten
om geen martelaars te maken in de
oogen der warmbloedige Ieren.
"oor nu ook dat kunstje te begin
kan hij geftieend hebben daardoot
ook vrij te komen. Hij stelde sich dus
door voedsel te weigeren wol in gevaat
van den dood maar dit mocht hij, als
hij daartoe genoegzame redenen meen
de te hebben. Zie princiep 2 Doch
hoe is het op 't oogenblik f Ingeland
heeft hem niet los gelaten en nu zegt
men, iz zijn toestand tóó dat bij zeker
■terven zal en dat opnemen van voed
sel misschien'wel hem een paar dagen
langer kan doen leven maar het leven
redden niet meer. Nu kan hj princiep
3 In toepasaing brengen.
Nu kan hij misschien tóó redence-
nu voedsel dan verleng ik mijn leven
slechts met een paar dagen en dat
weegt niet op tegen het groote voor
deel dat Ierland uit mfln eerder sterver
trekken kan. Zeker w j beoordeelen hit r
niet of -Mc. Swiney geljk heeft, wi)
zeggen alleen het kan zijn dat bij zoo
trdeelt, rij het ook ter goeder trouw.
Maar Mgr. Mannix dan, zal men mis
schien zeggen. Antwoord: Mgr. Man
it de Kerk niet, hij is niet onfell
baar, dus als Mgr. zich in de handel
wijze van Swincy vergist gaat de Kerk
toch vrij uit, doch mitechien heeft Mgr.
eer redenen om te oordcelcn dan wij.
Maar zegt men misschienale nu die
irgemeeater eens werkelijk zelfmoord
heeft willen bedrijven kan hg dan toch
~et de Sacramenten voorzien worden f
Zeer seker, als hg in dit veronder
steld geval maar een bovennatuurlijk
berouw heeft uver zgn daad want alle
zonden ook poging tot zelfmoord kun
n vergeven worden.
Wg blijven er buiten of en in hoever
de burgemeester van Cork schuldig is
aan een zonde tegen het 5de Gebod,
wg hebben alleen willen mantoonen, dat
noch uit zgn voedselwelgeriog, noch
uit de woorden van Mgr. Mannix een
wapen gesmeed kan worden tegen dr
Kerk, die tot het einde der dagen zal
leeren dat zelfmoord nooit geoorloofd
ia onverschillig of die gruwel wordt
gepleegd door een vorst of door een
bedelaar, door een werkman of door
een burgemeester.
S. S, V.
mede. dat wij VRUDAO
T
MODE SHOW
zullen honden.
Speciaal zullen vertoond worden mantels, mantelcostumes. pellerijen,
bontwerken en hoeden. De hoeden zijn niet van winkels hier tee stede,
doch van de llrnia zeil.
U beleefd lot bezoek aitnoodigend.
Intrs<«ellsbsw||i «STkrlUktar.
Hoogachtend, Firma HARTEL
Binnenland.
Vanwege den Alg. Christel. Ambte-
naatsbjnd if een rapport verschenen
onder het motto: »Als een volksoor
deel kon uitgelokt worden van alle
personen, die op dit gebied ervaring
hebben, dan zouden, naar ik meen,
tegen bet Rgkiopvoedingsgesticht veie
bezwaren ingebracht worden en de
Tuchtschool zou een geheel onvoldoend
judicium krggen.<
Aan dit rapport ontleenen wg vol
gende uitspraken.
Het opvoedsysteem, dat de Kinder-
wetgever bedoelde (in 1901), is grooten
deels uitgeloopen op een opbergsysteem.
De directeuren zgn gewezen predikanter,
officieren, zeelieden, juristen, en bg
uitzondering geschoolde opvoeders.
In verband met de keuze van i ffideren
is er groote waarschgnlgkheid, dat
bg de <dwangopvoeding< de waarde
van het-tweede lid dezer sameniteiling
vrijwel heeft verwaarloosd en te veel
aan «dwang» heeft^gedacht. Geconsta
teerd wordt, dat er aan de meeste der
R. O. G.-en naar een verkeerde of naar
geheel geen methode wordt opgevoed.
cfficieele resultaten kunnen voor
groot gedeelte onwaar worden ge
noemd, terwgl de werkelgke uitkomsten
bg betere leiding belargrgk hooger
konden zgn. Ernstig bezwaar wordt
verder naar voren gebracht tegen het
feit, dat de directeuren, als leiders der
inlichtingen, at het werk van de eigen-
Igke opvoeders absoluut onvruchtbaar
kunnen maken, dat deze hoofdambte-
vrees hebben voor admloistra-
bepalingen, welke vrees dan zou
leiden tot het bemantelen en verdraaien
feiten en tot onwaar en krachteloos
optreden tegen verpleegden.
In verband hiermede wordt met
meesten nadruk bepleit in de directies
slechts mannen van theoretische
practische paedagogische bekwaamheid
te benoemen, en deze als regel te kiezen
uit het personeel, niet dan bg exceptie
uit out siders.
Vervolgens worde de verhouding tus
schen directie en personeel grondig her
zien. De taak der directeuren b'.gve be
perkt tot technische leiding en controle
t adviseerend paedagogische
Den ambtenaren moet in hunne
afdeelingen volledige paedagische vrg
held worden gelaten, zonder bindende
inmenging vnn boven al, daar zg alleen,
staande in dagelgksch en voortdurend
met de rjkspupillen, beter dan
de directie-leden buitenstaanders
knnnen beoordeelen welke maatregelen
moeten worden toegepast.
Volgens het rapport zou het werk
in de K. O. G.-en worden volbracht door
gedeeltclgk ongeschikte, gedesillusio
neerde en refugitieve ambtenaren, ter
wgl fbchts een minderheid van goed-
geschikte krachten hieroudcr aoudc voor
komen, liet intellectueel gehalte van
sommige aangestelde leeraren sou
wctenachappeljk en praetizch op een
bgna onvoorstelbaar laag peil staan.
Bepleit wordt een brcede opleiding
voor deae ambtenaren, waarvoor, aan
het ilot, een «ontwer p-cursus» la toe
gevoegd.
Te Arnhem werd de jamrigksche
vergadering gehouden ven aandeelhou
ders der Haoaebank te Utrecht.
Daar de voor statutenwgriflng ver
eischte 2/3 van het Bankkapitaal niet
aanwezig was werd de buitengewone
vergadering uitgesteld tot 20 October,
Utrecht le houden.
Na goedkeuring der jaarverslagen
werd overeenkomstig het bestuursvoor
stel van de winst groot f 114.316.73
op diverse posten afgeschreven en het
dividend bepaald op 6 pCt.
De balans per 1 Jan. 1929 werd
vastgesteld op een gelijk bedrag aan
debet en credit groot f 9.100.5W.97».
De rekenhig van verliet en wlnat
over 1919 werd goedgekeurd op een
bedrag groot f 298 358 97'.
Het entreegeld voor nieuwe aandeel
houders wordt gehandhaafd op een
bedrag van f5.
Na eenige discussie over dr soliditeit
der bank werden in den Raad van Be-
benoemd G. J. Koenders te
Utrecht, vice-voorzitter van De Hanze
in het Aartsbisdom en A. J. Ausems
Culembosg, confrctiefabrikant.
Tot leden van den Raad van Toe-
cht werden gekozen G. R. Ispbording
Tegelen (aftredend), E. L. A. baron
■n Voorat tot Voorst te Groningen
i dr. Th. Strengen, Chetfi. Lector aan
de Universiteit te Utrecht.
Nadat door den voorzitter nog dank
was gebracht aan de heeren J. Bervocts
en J. Haarhuis, aftredende leden van
den Raad van Bestuur, benevens aan
den heer L. v. Wilderen. die bedankt
heeft als aeeret.iris van den Raad van
Toezicht, werd de vergadering gesloten.
In den nacht van Zondag op Maan
dag eindigde de op 5 April begonnen
zomertjd. Het uur, dat toen verloren
gegaan is, werd teruggewonnen. Dit
geschiedde op de thans wel algemeen
bekende door in den loop van
Zondagavond alle buisklokken gedu
rende een uur te laten stilstaan en de
horloges een uur terug te zetten.
Te Vertlo is ten nadeele van M.,
in de Jodenstraat, uit een opengebro
ken kast f5000 en 22.000 Mark ge
stolen. Een Duitsche vrouw is gear
resteerd.
De villa van Wiegman op den boek
van het Museumplein en de Hobbema-
straat le Amsterdam, waarachter zich
groote tuin bevindt, it dezer dagen
zeven ton aan een Duitscher ver
kocht
In het arreztantenlokaal te Rhenen
werden een man en een vrouw Inge
sloten, kermisreizigers, te Ameron-
gen gearresteerd wegens gepleegde
inbraken. Er werden in hun woonwa-
raarmede tij door het land trok
ken, tal van voorwerpen in beslag ge-
Men zocht nog een derden
persoon. Deze Is er nu in geslaagd tn
de woning van den veldwachter, die
aan het arrestantenlokaal grenst, de
sleutels der cellen machtig te worden
zoo kon hij 't nachta de beide arrestan
ten bevrijden. Zoo vond de veldwach
ter zijn huisdeur afgesloten en de cellen
ledig.
Het Arthemsche Gerechtshof be
handelde de moordzaak tegen P., It
jaar, die te Apeldoorn vrouw Kikkert
met revolverschoten doodde om zich
■n haar geld te kunnea meester maken.
Beklaagde had reed» lang te voren
zijn misdaad beraamd en was al een
week v óór het plegen er van naar de
woning van Kikkert gegaan om de
vrouw te doodeo. Daar de man toen
thuis was kwam hij van zjn voornemen
terug. Later het ft hij zijn moordplr
uitgevoerd en de vrouw met twee
revolverschoten gedood. Ook den man.
dien hij bj het zoeken naar geld to de
woning ontmoette, het ft hij met revol
verschoten verwond, doch niet doode-
lijk getroffen.
Bt klaagde had een haiUtocht voor
detectiveromans, welke hij bj tientallen
las en voorts leefde lij als
bioscooptheaters.
In eene druk bevochte vergadering
van den Noord Brabantschen Chr.
Boerenbond ia besloten om bj de ver
koopingen et verpachtingen nietende»»
te koopeo «n te pachten dan bj opbod
en niet meer 1» betalen dan den
netto-pr ja.
Zieke, die uit een ftkoorta ont
waakt «Waar ben Ik? In den hemel
Zjn vrouwVee lieve, ik ben nog
bj jee.
Vraag Wat in «en commissie f
Antwoord: Een commissie Is een
toestel, dat zes mannen in staal stelt
rs dagen te doen, wat één man in
uur kan opknappen.
Volgens bet ingediende ontwerp
Jachtwet zullen naast de groote jacht
te, die voor (75 verkrjgbaar zjn,
«taan:
Ren acte, die voor elke jacht geldig
is behalve Je lange jacht en d« valken
jacht (k f75).
Een logeeracte, voor logé'» uit het
buitenland, geldig voor 14 dagen 4 f 10.
Een kleine afcte voor dc jacht op
wild i f 10.
Alle set en zjn voor het gehccle R jk
van kracht.
op andermans grond jaagt,
moet daartoe een schnfteljke vergun
ning van den bezitter hebben dit
geldt niet voor een pachter, tenij het
recht om te jagen in het pacht.contract
is voorbehouden.
De termjn, gedurende welken het
verkoopea van wild na sluiting van d«
jacht geoorloofd ia. wordt van 14 op
8 dagen verkort. Ia het belang van den
wildhandel kuonen hierop uitzonderin
gen worden toegestaan voorzoo ver het
betreft den verkoop van wild dat in
koelhuizen ia opgeslagen.
Buiten landeche concurrentie. Het
jzerconstructiewerk voor een gebouw
werd door een Duitsche Arma geleverd
voor een bedrag van f 343 per ton,
terwijl een Nederlandscfae firma, die
zich speciaal op de vervaardiging van
dergelijk eonstructiewerk voor gebouwen
toelegt, bj de bctrekkeljke aanbeste
ding een prjsopgave van (560 per ton
inzond.
Bj een onlangs gehouden aan best e-
ng van jserwerk, zond een Nederl.
firma een prjsopgave in van f 417 000;
het werk werd aan ten Duitsche firma
gegund voor pi :o. f 100.000 minder.
Voor een b.ug werd door twee Ne-
derlandsche fabrieken gesamenljk een
prjsopgave gedaan van (1.102JOOO;
het werk werd aan een Duitschen firma
gegund voor een paar ton minder.
Locomotieven, bestemd voor de
kolonién, welke hier te lande voor
f 138.000 kunnen worden vervaardigd,
worden door Duitschland geleverd voor
196.000 bj onderstellen van goederen
wagens bedraagt het verschil pl.m. TOpCt.
Gevraagd was een prjsopgave van
eenige hjschkranen; een Nederiandsche
fabriek, specialiteit op dit gebied, deed
een aanbod voor een soort kranen van
(55.650 per kraan. Zoowel Engelsche
als Duitsche aanbiedingen waren lager.
De laagste prjt van Duitsche zjde
aangeboden, bedroeg M. 610.000, of
pl.m. 143.000. Voor een andere kraan
deed voter bedoelde Nederlandache fa
briek een aanbod van f 33 500, tcrwjl
het laagste aanbod van IMtsche ijdo
bedroeg f 19.000.
Dese belangrijke prjavcrschillcn laten
zich geteedel jk verklaren, wanneer men
in aanmerking neemt, dat in Augustus
1920 de prijs van de steeekolen per
ton in Duitschland binnenslands bedroeg
M. 220, terwijl de rxportprijs bedroeg
M. 950. dat staaf jzer in Duitschland
M. 3200 of pl.m. f2.20 per ton kostte
en hier te lande f 300340 per ton,
en dat het arbeidsloon M. 7'/® p«w uur
en in Nederland 75 k HO centen voor
denzelfden soort arbeid bedroeg.
Amersfoort
Bj de Burgeijongellngenvereeo'gtng
werden Zoodag weder eenige adspuan-
ten toegelaten ala gevolg van eene
mededeeling van bestuu.swege aan
verschillende Ouder» gezonden, luidende
als volgt:
Er bestaat te Amersfoort een K. K.
Burgerjongelingenvereeniging St. Alojr-
slus, die zich teo doel stelt de Amers-
fooctsche burgerjongelul godsdienstig
en maatschappelijk te ontwikkelen.
Ter bereiking van dit doel vergade
ren de leden eenmaal per week.
Op dete bjeenkonst wordt den leden,
behalve Handelswetenschap, Apologie.
Liturgie, Welleveodheld etc. gelegen
heid («geven tot eigen werit ala vrije