DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DJNSDAG 19 APRIL 1921.
35»te JAARGANG No. 6.
Kantoor i Langezracbt 28, Amen
DB EBMBODB vcrschljnl Dinsdag-
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week ti
Prijs per drie maanden i 1.00 Buiten de
gemeente Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke
s 10 ct.
Alles is hel uwe, maar gij zjjt
van Christus. S. Paulus.
De Kerk van Eembrugge.
Door T. PLUIM.
Niemand, die door dit eenvoudige,
zelfs schamele buurtje fiets, (halfweg
tusscben Amersfoort en de iee, aan
de Eem gelegen), zou vermoeden, dat
Eembrugge eenmaal de meerdere van
Baarn was en reeds een eeuw vroeger
stadsrechten van den Bisschop ontving.
En toch is dit zoo. Zelfs sloot Eem
brugge met Amersfoort reeds in 1300
een verbond van ouderlingen bijstand,
bezegeld »met onzer stadt segel van
Eembrugge. c Zoo bezat het ook al
vroeg een zeer prachtige kerk, var
Baarn uit gerekend aan de overzijde
der brug, onmiddellijk bij het sterke
>Huis ter Eem*, waarvan thans nog
de grachten te zien zijn en wel vlak
over de brug. Deze kerk was ook die
der EemDCSsers, want het rechtgebied
der stad Eembrugge omvatte oorspron
kelijk ook de beide Eemnessen.
Wanneer deze kerk gesticht is, kan
men als van zoovele andere niet meer
opgeven. Veel had het gebouw van
overstroomingen te lijden.In het»Kercke-
boeckc had sedert 1510 de Eerw.Pastoor
Jan de Gruyler of zija koster de goede
gewóón te alle merkwaardige feiten op
te teekenen, welk voorbeeld door de
latere Pastoors Of kosters is nagevolgd.
Zoo 'lezen wij om slechts
paar grepen te doen »Anno 1514
de vloed soo hoog, dat het water
steen breed boven het Hoogaltaar stond*.
Anno 1570 's nachts na Allerheiligen
verdronken veel menschen te Bun
schoten en Eetnnes en ook veel run
deren. Hier in de kerk (van Eembrugge)
was ook het water een 'duimbreed op
bet Hoogaltaar, alzoo dat het
predikstoel stood.*
Maar óók zijn de kronieken vol van
de rampen, die de oorlogen tusscben
de Stichtschen en de Hollanders of
met de Gelderschen over Eemland uit
stortten meermalen werd daarbij een
deel van Eembrugge in de asch gelégd,
ofschoon de kerk, voor zoover
te gaan, telkens gespaard bleef,
Doch ook dit gewijde gebou
eenmaal aan de woede van eei
ontziend krijgsoverste ten offer vallen.
Het was n.l. in het rampzalig jaar 1527,
toen de Gelderschen Eemland binnen
drongen onder den beruchten veldheer
Maarten van Rossum, j'"~
nersfoort was een kamp vol 1<
ming noch fittttaajfa-'—
Maar t<
oog vallende armoede en
mochten zij die kerk al kunnen bouwen,
J wisten zij er geen plaats voor
hebben wij God ter eere, hun een
stuk land daarvoor geschonken uit naam
Keizen en hun ook een voorschot
gegeven om de kerk met hulp van
goede en weldadige lieden te bouwen.
Ook hebben wij den scharnelen inge
ven uit naam des Keizers vergund
inzameling te houden id alle steden
dorpen van ons gebied. Waarom
verzoeken aan allé*'geestejqke ver-
eenigingen, kloosters* Godshuizen en
regeerders, alsook aan alle officieren,
burgemeesters en gerechten en voorts
i alle onderdaan des Keisers binnen
grenzen van ons gebied, dat zij om
Gods wil door bun milddadigheid de
schamele ingezetenen van Eembrugge
hulp te komen om een oieuwekeik
bouwen.
(geteekend) A. DE LALAINGH.
Gelukkig vloeiden de giften in vol
doende mate toe, om een nieuw kerk
gebouw te stichten, en wel op den grond,
dien de Keizer daarvoor had geschonken.
Zooals wij reeds zeiden (en ook uit een
oude kaart blijkt), had de verwoeste
keTk aan de overzijde der Eem gestaan,
'oorbij het huis Ter Eem aan den
weg naar Hoogland. Maarten van
Rossum bad dezen grond vermoedelijk
in beslag genomen voor zijn nie
schansimmers uit den brief
Lslaingh blijkt, dat ook de grond
loren was gegaan.
Thans werd de nieuwe kerk gebouwd
de Baarnsche zijde der Eem, vlak
in het huidige buurtje iets links
weg.
Deze plek (thans midden in het wei
land gelegen) was wellicht veiliger voor
den vijand, daar ingeval van nood* de
brug opgehaald kon worden.
In 1680 (in den Kerstnacht)
j last der Staten van Utrecht de Her
vormden bezit van de Kerk, onder
Eibertus Richardus Proot die
1570 Pastoor was geworden
ook tot de Hervorming overging. (Wij
zullen verder zien, dat de Hervorming
weinig voortgang maakte en dat Eibertus
Proot later weer Katholiek werd.),
(Wordt vervolgd.)
Het oude kasteel »Het Huis ter Eem -
viel spoedig in zijn handen. En
nu te versterken, daar bij een aaDval
der Stichtschen verwachtte, liet Maarten
van Rossum de kerk van Eembrugge
met schendige handen afbreken, terwijl
er vele huizen in vlammen opgingen.
Zelfs werd op de plaats, waar het ge
wijde Godsgebouw gestaan had, naar
het schijnt een schans gebouwd.
Treurig zag het er na deze ti
het stedeke uitde gesteisterde bei
waren niet eens bij nachte hun huizen
weer op te bouwen, boe zouden zij dan
aan de kerk kunnen denken Zij wendden
zich daarom in hun nood tot den Keizer,
Karei V, die sinds kort (nl. in 1528)
ook Heer van het Sticht was geworden.
De Keizer gelastte aan zijn stadhouder
Anionic van Lalaingh de arme bewoners
ter wille te zijn. De stadhouder voldeed
gaarna daaraan, gelijk uit zijn brief
blijkt, waarbij hij de gemeente
Eembrugge toestond ten behoeve
nieuwe kerk een algemeene collecte
de Nederlanden te houden. De brief:
bewaard gebleven en luidt in
hedendaagsche spelling als volgt
>Alzoo wij uit goede bron vernomen
hebben, dat de bewoners van Eem
brugge in den jongsten oorlog
geteisterd werden en deze schamele
ingezetenen niet bij machte blijken
nieuwe kerk U bouwen van wege I
Buitenland
Buitenland.
In de Dreotsche venen blijft het
treurige toestand. De veenbranden
ten deele bedwongen door flinke
egenbulen, maar de veroorzaakte ellende
i zwaar te dragen voor de veenbe-
'olking. Men gist dat anarchistische
elementen de roerigste veen-arbeiders
hebben gedreven tot in brand steken
van de turf. Ruim twintig huizen zijn
verbrand. Ia vele kolonies is alles ont
redderd.
De minister van onderwijs heeft
kennen gegeven, dat het door het
gemeentebestuur verlceneu van een ge
schenk of gratificatie bij een ambts
jubileum van een onderwijzer in strijd
met de wet.
De 28-jarige P. C. chauffeur
Van der Lande te Deventer is zijn
'Oning boven de garage bij het aan
steken van een pelroleum-toeslel in
brand gevlogen en omgekomen. Hij
vrouw ea een kiud achter.
Te Amsterdam bad de veiling plaats
Het Straatje van Vermeer*, in
bet veilingslokaal van de firma Fredenk
Muller en Co. Het beroemde schilder
stukje werd voor een bedrag
f 630.000 gekocht door dc firma Frederik
Muller.
Bij de inwijding van een gedenk-
teeken in het Stadion te Brugge voor
de leden, die in den oorlog gevallen
is een vlieger uit Brussel, die uit
zijn toestel ecu krans op bet monument
zou werpen, met de kop van zijn toestel
op het monument gestooten en neer
gestort. De bestuurder en zijn passagier
zijn beiden gedood.
De staking in Engeland heeft een
ernstige wending genomen, door het
besluit der transport-arbeiders om de
iljnwerkers te steunen, en 'door de
hardnekkige weigering der stakers om
het werk aan de pompen te hervatten.
Wel-is-waar heeft het spoorwegperso
neel nog niet besloten deel te nemen
aan den strijd, maar dit besluit kan
teder oogenblik vallen. Ten overvloede
beginuen de mijn werkers in Schotlaod-
ónrustig te worden te Cowdenbeath
werd een opzichter, die weigerde het
pompwerk te verlaten weggesleurd en
zwaar mishandeld. Een groote politie
macht 'moest den man ontzetten. De
nijowerkers heachen daarop een roode
•lag en belegerden de politie. De bot
singen tusschen de mijnwerkers en politie
zijn legio, het aantal gewonden is groot.
Ziedaar onlusten die naar revolutie
peemet). Omtrent den toestand
andere plaatsen meldt men dat
Hamilton door de sis kers ruiten
geslagen Wardeneen mijn waarin
door onderkruipers werd gewelkt, is
aangevallen door de stakers, waarbij
een kantoor werd vernield en een
voorman zwaar werd mishandeld. Te
Dykeheatf zijn rr automobielen tegen
gehouden eu vernield, terwijl er hooi
bergen, die aan de maatschappijen be
hoorden, in brand zijo gestoken, In vele
deelen van het land hebbeo,relletjes
plaats gehad, en er zijn talrijke arresta
ties gedaan.
Dc missies van ScheutSparrendaal
in Zuid Kansu (China) hebben veel ge
leden van een geweldige aardbeving.
Behalve in twee missieposten zijn ajle
gebouwen der missies gebarsten of
zelfs bóuwvallig geworden. Gansche
dorpen zijn verdwenen. In de plaatsen
waar de missionarissen aibeiden wordt
het aantal dooden op ,7000 geschat.
Priesters en Christenen bleven onge
deerd. De toch reeds zoo arme missie
Zuid-Kansu komt hierdoor in een
hachelijken toestand.
De mijnwerkers, transportarbeiders
het spoorwegpersoneel dreigen En-
land tol een dood land te maken, In
Ierland laat men zich intusschen door
die arbeidsstrubbelingen niet uit het
veld slaan. Dag In, dag uit woedt de
burgeroorlog en iederen dag vallen één
slachtoffers.
Nadat de Raad een geheelen mid
dag had beraadslaagd over een voor
stel van de Rechtskundige Commissie
tot invoering van een verordening
tegen drankmisbruik, waarbij bepaald
werd dat, behoudens dispensatie op
voorwaarde dat geen sterken drank
verkocht mag worden, van Zaterdag
middag 2 uur tot Maandagmorgen 12
ur zal gesloten zijn, werd in de avond-
itting het voorstel verworpen.
Utrecht krijgt dus geen tapverbod.
- Op initiatief van „De Katholieke
Club" zal een stichliogsvergaderiog
plaats hebben van een .yereeniging
„Het Geel-Witte Kruis" niet hetzelfde
doel als „Het Groene Kruis".
Kaasmarkt. Aanvoer 20 wagens,
wegende 3969 K.G. le kwal. 70 a f f75.
2e kwal. f64 a f69.50. Rïjksmerk f72
a 77. Handel matig.
Amersfoort
Van bevoegde zijde wordt ons mede
gedeeld
Ingevolge de opdracht van Z. D. H.
Mgr. den Aartsbisschop zal in de stad
Utrecht door de Congregatie der Zusters
van den H. Jozef een tïliaalhuis worden
geopend, ten doel hebbend de R. K.
Wijkverdeeling in de stad Utrecht.
Tot overste van genoemd huis is
benoemd de Eerw. Zuster Blandina tot
beden werkzaam in het St. Jozef gesticht
te Amersfoort.
Gods beste zegen vergezelle haar
bij het vervullen van die eervolle
verdienstelijke taak.
De agenda voor de openbare i
gadering van den Raad op hedenavond,
19 April, vermeldt o.m.
Voorstel om M. Gelder, hoofdopzich
ter bij de Gemeentebedrijven een grati
ficatie te verleenen voor den tijd, dat
bij heeft gefungeerd als waarnemend bezw.i
Nergens zooveel slijtage als in e
slijterij.
Te Roswinkelveen was Wessels
bezig een revolver schoon te maken,
toen deze plotseling afging en S. de
Jong door 't schot onmiddelijk werd ge
dood. Bij het uithalen van een huls
bleek een kogel in den loop te zijn
gebleven.
Met baar Prins-Gemaal en 't prin
sesje toefde onze Koningin eenige da
gen der vorige week te Amsterdam.
'tWas 't jaarlijksch bezoek aan de
hoofdstad. Evenals vroeger bezocht de
Koningin verschillende instellingen en
musea. Zij verleende aan velen audiëntie
en ondernam diverse rijtoeren door
verschillende wijken der stad.
Naar wij vernemen beett de
loopige uitslag der volksstelUng,
getoond, dat de bevolking van Neder
land bedroeg 6.841.155 inwoners tegen
5.847.949 op 31 December 1909. Dit
beteekent een bevolkingstoename van
1.42, de snelste welke wj5 ooit gekend
hebben. Van 1899 tot 1909 was dit
cijfer 1.39.
Uit den Omtrek
Directeur.
Waarborgen van de betaling van I
rente en' aflossing van hypothecair cre-
diet verleend door het Rijk ten behoeve
van woningbouw.
Verlaging der prijzen voor gas en
elcctriciteit.
Afwijzend advies van B. en W. op
de verzoeken om terug te komen op
een raadsbesluit waarbij besloten werd,
dat ambtenaren, die den diebst op dien
datum hebben veriaten, niet in het genot
worden gesteld van salarisverbooging.
Afwijzend advies schrijven van W.
de Graaf e.a., waarbij wordt |geprotes-
testeerd tegen den verkoop van visch
door middel van kiosken en verzoeken
deze te willen sluiten en van stadge-
nooten de visch te betrekken.
Voorstel tot intrekking der bepalingen,
regelende het tapverbod en tot vast
stelling van bepalingen, regelende even-
tueele sluiting van dranklokaliteiten.
Is in bewerking.
Men zal trachten provinciale subsidie
te verkrijgen cn neemt zich voor toe te
(reden tot den Bond van Volksuniversi
teiten in Nederland.
Over het Tapverbod werd asn de
raadsleden o.m, gemeld
Hoewel slechts korten tijd in werking
het bleek bovendien dat sedert 4
Dcc. 1920 geen proces-verbaal terzake
overtreding meer wordt gemaakt, omdat
'ervolging door het Openbaar Ministerie
och niet plaats grijpt lijn et om
standigheden, die aanleiding geven,
reeds thans te komen met een voorstel
tot herziening.
Op 8 December 1920 is eenc ver-
gadering gehouden, waarin dc praktische
gevolgen van het tapverbod werden
besproken in tegenwoordigheid van den
Tappersbond, van bet Atncrsf, Drank-
weercomité en van den Commissaris
van Politie.
Het resultaat van nauwkeurig over
wegen dier besprekingen in ecu twee
tal volgende vergaderingen waa, dat
zich de meening vestigde, dat het tap
verbod, zooals dit is ingevoerd in ver
schillende opzichten niet het gewenschte
resultaat gaf, ja zelfs, dat zich gevallen
voordoen, nis b.v. verkoop van flescb-
iohoud van */io k. f
verband hiermede meerder gebruik van
sterken drank in het gezin of elders,
waar zulks niet gewenscht isdande-
ene verkoop in niet bonafide zaken,
aarvan overtreding zeer moeilijk is
constateeren die juist van een
genovergestcld resultaat, als werd bc-
ogd, deden blijken.
Wel werd overwogen, dat het pres
tige van den Raad in gevaar sou kun
nen worden gebracht om een verorde
ning zoo kort na hare vaststelling weer
te wijzigen, doch hel komt de heeren
voor, dat verkeerde gevolgen van een
eens vastgestelde verordening zeker
in niet mindere mate het prestige In
gevaar brengen en dan ook over dat
moet worden heengestapt.
hoogland
Een groote partij oud papier is af-
gedrageu aan 't Comité Liefdewerk
,Oud Papier" te Amersfoort.
Ceusden
Geboren Evert, z. van C. v. d. Bunt
i M. v. d. Berkt. Gerrit Brand, z.
van R. Ederveen en M. Hei},
Ondertrouwd: P. de Weger en M.
Gijtenbeek.
Stoutenburg
Geboren: Willem, z. van H. v. d.
Span en N. Koller. Wilhelmus
Johanna, d. van W, Huppclschoten
B. M. v, Moorst.
Overleden: Mechteld v. Koot, 59j.,
oogeh. Gijsbert Driesseu, 84
wedn. van G, Schoonoord.
Utrecht
Naar men weet, beeft Z. D. H. de
Aartsbisschop van Utrecht zijne goed
keuring gehecht aan de statuten der
„St. Bonifaciusvereeniging", welke zich
ten doel stelt in de gemeente Utrecht
het middelbaar en voorbereidend hooger
onderwijs voor de R. K. jeugd te be
vorderen, Pastoor J. H. G, Jansen,
kanunnik, is voorzitterBaron
Wijnbergen, assessor.
Het college van curatoren br
t de heeren prof. dr. Schrijnen (voor
zitter), mi. W. van Basten Bateubuig,
jhf. ra»r. Bosch van Oud-Amelisweeid,
dr. Th. Strengers en mr. Baron
Wijnbergen.
Deze St. Bonifadusvereenigiog
zendt een circulaire naar de ingezetenen
van Utrecht en omgeving, om hen te
bewegen gelden te offeren, teneinde
tot de oprichtiog van een lyceum te
kunnen gerakeD. Uit een begrooting
blijkt, dat er, rekening houdeode
Rijkssubsidie, in de eerste jaren
tekort zal moeten worden gedekt
ongeveer f 20.000 ptr jaar.
Op de markt: zand aardappelen f4
5 per H L,; hoendereieren 18 a f9
100 st.; hooiboter f2.80 i f3.20
per kg. duiven fl.60h f 1.80 p. paar
kippen f2 h f4, kuikens f5h f6, piep
kuikens fl.25 h f2.50, oude eenden f2
f 3.50, magere varkens f 60 h f80,
drachtige zeugen f170 i f250, biggen
f25 h f45 per stuk.
Aangevoerd waren ongeveer40 HL.
zandaardappelen, 180.000 boendereieren
250 kg. hooiboter, 60 magere varkens,
180 biggen en 10 zeugen.
Jongelui dreven door fluiten eD gillen
den Utrechtschen weg een paard op
hol. Het rijtuig viel om en werd
nield. De koetsier, een huzaar, moest
het hospitaal.
In de plaats van wijlen A. M. Tromp
van Holst is gekozen tot Bestuurslid
van de Werkliedenvereniging »Onder-
linge Hulp* J. van der Plank.
Bij het examen voor diploma A
(klei- en cartonbewerking) van de »Ver-
eeniging tot bevordering der handen-
aibeid* slaagden van hier de dames
Van Eek, Rupp, Van der Singel,
dc heeren De Beer en Ribberink.
Aan de Industrie-en Huishoudschool
an den oplcidingi
Dienstbode.
De cursussen van 't eerste studie-
ar der Volksuniversiteit van de ge-
leeute Amersfoort zijn nu afgeloopen.
Hiervan waren 13 geheel bezet, (het
maximum bezoekers was op 40 gesteld,)
de overige met tusschen 20 en 40 cur
sisten. De lesgelden werden voor een
zeer gioot deel boven het minimum
gehonoreerd.
De finantieele steun is nog geriDg.
Waar zij bestaat, komt zij grootendeels
van oud-cursisten.
Een program voor het winterseizoen
Na rijp beraad werd bealoten voor
te stellen de bestaande verorderiog ge-
heheel in te trekken en een nieuwe
verordering aan le blröen, waarbij wordt
nitgegaan van het beginsel, dat de exploi
tanten ook in hun eigen belang drank
misbruik moeten tegengaan.
Daarom wordt bepaald cene sluiting
in de geheele zaak op de dagen en
•en genoemd in de ingetrokken ver-
rdening, met machtiging aan den Bur
gemeester om vbd die bepaling dis
pensatie te verleenen.
Door vaststelling van een dergelijke
verordening ontstaat de mogelijkheid
om als in een ol' andere lokaliteit
ongewenschte toestanden aan het licht
komen door intrekking der dispen
satie, tot slutting op de aangegeven
dagen en uien over te gaan.
Door aan een ieder in den beginne
dispensatie te verleenen, behoeft de
verordening niemand te treffen, een
ieder verkrijgt dan een gunat en heeft
zelf in de hand die gunst te behoudeo.
Ook zal, als een enkele sluiting moet
plaats hebben, contróle veel gemakke
lijker zijn dan bij het tapverbod.
Niet ontgaan is de moeilijkheid,
die schuilt in het nemen van een be
slissing om een verleende dispensatie
in te trekken, doch zij mag niet weer
houden voor te stellen de verordening
in te trekken, en zulks te minder nu
de belanghebbenden bij monde van hun
woordvoerders verklaard hebben aan
het voorgestelde systeem de voorkeur
te geveD.
Besprekende de gasprijten-discussie,
zegt Amersf. Dagblad:
Wij meenen, dat (de schuldenlast)
jr een kleine gemeente alt
Amersfoort reeds veel te hoog is en,
nu kunnen we het wel heel mis heb
ben, maar hebben wij onzen hoogen
gasprijs, niet te danken aan dien schul
denlast? Althans voor een niet gering
deel. Bij de berekening van den kost
prijs van het gas zal deze toch zwaar
drukken en terwijl vele plaatsen reeds
•erlagen waren moesten wij
duur betalen voor het gas, vanwege
den hoogen kostprijs.*
Maar toen de kostbare plannen san
de orde waren, miste men in een deel
der plaatselijke pers de waarschuwende
stem tegen dat vastleggen van zoo
groot kapitaal in 't gasbedrijf.
Dc vorige directeur joeg men als
zondebok, maar met goed pensioen,
de woestijn in, o. m. om beweerd ge
mis aan Koopmanschap bij 't onder
handelen met een paar groot gebruikers.
Later maakt men 't bedrijf tech
nisch volmaakt maar topzwaar vanuit
financieel oogpunt gezien waarvan we
nu de lasten te dragen hebben.
De afgetreden dirigent der Zang.
afdeeiiog van Toonkunst, de heer M
H. Petri, is benoemd tot eere directeuri