Heerenbottine
Onze reclame
van f 10.75
Schoenmagazijn „VEDEA"
N. V. Centrale Crediet- en Landbauwfaank
Bei dan op No. 42
The Douglas
LJ.B.Posthouwer
J.i. VAN HAMERSVELO
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
.VRIJDAG 27 MEI 1921.
35ste JAARGANG No. 17.
Kantoor i Langegracht 28, Amersfoort
„ffl EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week
Prijs per drie maanden f1.00 Bullen de
gemeente Amersfoort f 1.10. Alzonderlflke
nummers 10 ct.
ADVERTENTlfiN 25 eenl per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteeren.
AdvertentiCn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Daden spreken luider dan
ivoorden.
De ttrste jaren der Der»
vormde Hork in Eemland.
Door T. PLUIM. II.
EEMNES-BINNENDIJK.
De plaats heeft een kerk, wel ge
repareerd, maar «noch vol van der
oude afgoderie.c Er zijn twee kerk
meesters (als te Baarn gekozeo). De
inkomsten moeten gevonden worden
uit een hoofdelijken omslag, daan de
kerk geen vaste renten bezit.
Hier wordt gepredikt door Dirk Rijks-
zoon van Amersfoort, 's zomers om 7
uur 's morgens, en 's winters om 12, uur
's middags. Hij ontvangt daarvodr 40
gulden 's jaars, die bij omslag gevonden
worden.
Peter Tjjmcnsz., alhier goboren, is
koster en schoolmeesterhij heeft niets
zekers, dan 26 gulden 's jaars, die hem
door de gemeente betaald worden, en
een geschikte woning.
Deze plaats heeft ook een »proper
pastoorshuyso, (d.w.z. predikantswoniug
of pastory),
EEMNES-BU1TENDIJK.
De kerk is verbrand, zoodat men hier
in de school moet prediken, zijntje een
huis vol slank van rook. Deze plaats
heeft haar kerkmeesters, als die van
Binnendijk gekozen, maar bezit geen
eigendommen. De kerkmeesters zeggen
evenwel, dat er eenige landerijen aan
de kerk belmoren. Wij hebben na onder
zoek bevonden op zekeren legger, dat
hier aan jaarlijksche landpachten enz.
317 gulden 17 stuivers verschuldigd zijn.
Ds predicatie wordt hier gehouden
des zomers te 9 uur en eveneens des
winters, door Dirk Rijkszoon (zie Eem-
nes-binnen), die hier 26 jaar gestaan
heeft en f 100 jaarwedde ontvangt. Hij
heeft een vrouw, die hij, naar hij zegt,
getrouwd heeft, doch zonder vooraf
gaande afkondiging, en is belast met
vele kinderen. Hij heeft zich nog nooit
bij een Gereformeerde kerk aangesloten
en is nog niet geëxamineerd. Evenwel
is hij bereid zich aan dat oüderzoek
te onderwerpen, daar bij blijkbaar de
Hervorming niet ongunstig gezind is.
Hier nu is koster en schoolmeester
Lambrechl Gerritsz., die geen ander
vast salaris heeft dan een stuiver van
elk huis benevens het «bloote school
geldt*.
De «pastoor* alhier heelt een huis
van de gemeente. (Nog langen tijd werd
de predikaut «pastoor* genoemd.)
BUNSCHOTEN.
Deze plaats heeft een kerk, die nog
niet behoorlijk hersteld is. De inkomsten
ZIELEN REDDEN.
Heel de buurt noemde haar nooit
anders dan de gaspijp.
De gaspijp was kamermeid geweest
in een hotel, en daar verloor zij het
restje godsdienst, dat zij nog uit haar
verwaarloosde opvoeding had kunnen
redden, want zij verdiende grof geld
en kon alleen 's avonds uitgaan en
's nachts, en wel met kelners en huis
knechts van even droevig allooi.
Met een van die maakte zij nader
kennis en besloot tot een huwelijk, maar
daags voor den trouwdag verdween
de bruidegom en nam haar spa;
Op den avond daarna werd er onder
de dienstlafel voor haar verdieping
gescheld maar zij was er Diet ei
ging een ander meisje toevallig vroeg
een heer om warm water en het meisje
ging dat op de badkamer halen, n
de deur kort niet open.
Toen schoot haar te binnen, dal
haar kameraad de laatste dagen i
sentimenteel deed en ieder van
personeel een portret had gegeven,
onder den draDg van haar bang i
moeden riep zij den ober, en die trapte
de deur in.
lag op den grond, een
dammaten land, waaruit
jaarlijks op Pa6chen een algemeene aal
moes aan de armen wordt gegeven.
Verder nog anderhalve dammaat op
de Groote Maat en zes andere dam
maten, staaDde »in questie* (d. w. z.
ik vermoed .- waarvan het nog niet
zeker is, of zij lot de kerkelijke goederen
behooren).
Jacob Moy iff alhier 7 jaar pastoor
(d. w. z, predikant) geweest en aan
genomen door de gemeente voor de
somma van 200 daalders 's jaars, daar
hier geen vaste pastorie-goederen zijn.
Deze Moy volgt thans in zijn be
diening bij 't doopen, trouwen en bidden
de Christelijke ceremonieën en gebeden,
achter den catechismus gedrukt, hij is
ook bereid zich aan een examen te
onderwerpen. Maar dewijl hij een man
is van een ongebonden, schaamteloos
leven, niet alleen vanwege zijn dage-
lijkschc dronkenschap, maar ook wegens
de openbare geruchten van zijn zede
loos leven, zijn dobbelen en spelen, als
ook wegens den grooten twist, die hij
onder de gemeentenaren veroorzaakt,
met het pachten der accijnzen, zoo
dient in overweging genomen te worden
of men hem verder wil houden, dan
wel ol niet beter zou zijn hem maar
te laten gaan. Trouwens hiermee heeft
bij zelf den Schout en anderen in onze
tegenwoordigheid gedreigd, als men n.l.
niet in alles zijn zin deed. En dit ont
slag is nog des te meer gewensebt,
omdat eenige lidmaten die tijdens ons
onderzoek te Bunschoten niet aanwezig
waren, (ik vermoed van visschers), later
bij ons in Utrecht gekomen zijn. Hier
hebben zij hem van bovengenoemde
punten beschuldigd en ons dringend
verzocht, dat zij van hem mochten
ontslagen worden, opdat zij hunne ge
meente van een anderen, vromen herder
iu worden voorzieD.
Koster en schoolmeester is een zekere
Hermanus Troost, die van de gemeente
20 gld. 's jaars ontvangt. Hij is 'n man
berucht om een moedwilligen dood
slag, staande in twist met den
predikant Moy. Hij verklaarde
is, dal hij van hier grilde vertrekken
lar de Betuwe, zijn geboorteland, of
De gemeente voorziet den predikant
in een woning. Ook is hier een
kostershuis met een school.
De stadsgracht (vermoedelijk een wei
land) eertijds gebruikt tot de schutterij
(d.w.z. waarvan een schuttersgilde de
pacht genoot), wordt nu aangewend lot
ondeihoud van de kerk en inzonderheid
t betaling van eenige renten, waar-
ee ze belast is.
EEMBRUGGE.
Deze plaats hefeft een kerk, die men
op redelijke wijze aan het inrichten is,
itgezonderd, dat nog eenige altaren
en de andere superstitueuse reliquiën*
daarin zijo. De inkomsten bestaan in
de opbrengsten van vier dammaten
bouwland en drie dammaten weiland,
doende jaarlijks samen ongeveer 42
gld. De rekening en verantwoording
geschiedt voor den Maarschalk, het
gerecht, en de buren (d. w. z. de inge
zetenen).
Elbertus Richardi Proot, geboren te
Bunschoten, is hier omstreeks 23 jaren
werkzaam geweest, en heeft zijn be
noeming ontvangen van den Abt van
St. Paulus te Utrecht en geniet voor
zijn bediening de goederen daartoe
slaande. Hij is een man, die blijkbaar
de volle reformatie toegedaan ishij
houdt rich in zijn bediening alreeds
kussen onder baar hoofd de gaskraan
stond open.
Gelukkig de kier onder de deur had
haar voor verstikktDg bewaard.
En sedert dien noemde ieder haar
de gaspijp.
Teugevolge echter van die geschie
denis werd haar de dienst opgezegd,
bleef ook verder ieder fatsoenlijke be
trekking voor haar gesloten, en i
reilde en zeilde zij van armoede
armoede, lot zij den man, die haar
ongelukkig maakte, wt
:n er mee trouwde.
In een slop werd er toen een nering
ipgezet van Lompen en Beenen*, die
ij clilcr al spoedig alleen dreef, daar
laar man meestentijds wegens dronken
schap, diefstal en vechtpartijen in het
spinhuis zat.
En als hij loskwam, werd zij voor
haar moeite nog mishandeld ook.
In die ellende trof haar bij zijn huis
bezoek pater Waal, en deed al het
mogelijke om haar op het goede pad
terug te brengen, en met veel moeite
gelukte het hem.
Zijn toenadering werd haar tot wonder
rijken zegen.
In zijn jarenlange praktijk had hij nog
nooit een ziel ontmoet, die zoo diep
haar vroegere misslagen betreurde, en
de Christelijke ceremoniën en ge
beden en is bereid zich aan een examen
te onderwerpen.
Hier is geen koster en geen school
meester, maar de predikant heeft op het
verzoek van den Schout en het gerecht
(het gemeentebestuur) reeds jaren lang
de kinderen zelf onderwezen. Elk huis
evenwel de schoolmeester jaarlijks
Huivers schuldig, terwijl bovendien
degene, die dit ambt bedient van een
•ije woning moet voorzien worden.
(Er kon dus een schoolmeester zijn.)
Deze plaats bezit ook een pastoors
Verdere bezoelrau zullen wij met de
niet afleggen. Inderdaad, hel'
:r voor de Hervorming nog lang
rooskleurig uit. Voor Eemlaud
komt dan ook de Commissie tot de
slotsom, dat er 'eigenlijk maar twee
Gereformeerde predikanten zijn, n.l.
Corn, van Dungen te Baarn en Lam-
bertus Brioxius tp Leusden. Genegen
tot de Hervorming zija Dirk Rijkszoon
Eemnes en Efb. Richardi Proot te
Eembrugge. (De laatstgenoemde blijkt
later, zooals wij in 't vervolg zullen
tot de R. Kath. kerk teruggekeerd
te zijn). «Onlyde.vcke en onstichtelycke
predicanten* hebben Bunschoten iu deo
persoon van Jacob Moy, Soest Bruno
jacobi en Woudenberg waar van Corn.
Jansen evenmin veel goeds gezegd is.
doet daarom de vol
gende voorstellen tot combioalie, opdat
na het ontslag d,--r 3 «onlydelycite pre
dikanten«, toch zooveel doenlijk voor
iedere gemeente eeu leeraar beschik
baar kou komen, n.l.
De beide Eer messen onder Dirk
Rijksen, zoodra deze geëxamineerd is.
Eembrugge met Baarn onder Corn.
Dungen, daar beide plaatsen dicht
bij elkaar liggen, Hierdoor zal Rich,
Proot van Eembrugge vrij komen, en
naar Bunschoten kunnen gaan. Voor
Soest en Woudenberg dient men dus
elk een nieuwen predikant te beroepen.
(Later blijkt ds. Moy tóch in Bunscho
ten te zijn geble.en, ik vermoed, toen
beer Proot niet raar Bunschoten wilde
gaaD, maar tot de R. K. kerk terug
keerde. In 1606 zullen wij n.l. ds. Moy
oog altijd tc Bunschoten ontmoeten en
hooren dan geen kwaad meer van hem.
Ja, het waren toen vreemde toestanden I)
Verder doet de commissie eenige
voorstellen om de Hervo- ning mét
klem dan tot nog toe in te voeren.
Zij wenscht nl. bij plakkaat de kerk
meesters te gelasten de kerken van de
rgebleven altaren «ende andere
reliquieën ende vuylnissen der papis-
terie« weg te nemen. (Zeer eerbiedig
andersdenkenden gesprokenMen
moet het «superstitueuse clockcleppenc
(het bijgeloovig klokluiden) 's morgens,
's middags en 's avonds verbieden.
(Men ziet ook hieruit, hoezeerj de Ka
tholieke gebruiken nog steeds niet af
geschaft konden worden, al werd het
>k van hoogerhand gelast.)
De herbergen moeten op straffe van
geldboeten belet worden onder de pre
dikatie te tappen. Ook moet aan het
schoolwezen meer zorg worden besteed;
den schoolmeesters «50
gulden min of te meer* per jaar toe
een onderzoek ingesteld
de «zuivering* der kerken,
de rekeningen moeten gecontroleerd
'ordeD en de oowilligen vermaand.
En hiermede nemen wij afscheid van
isie. Men ziet het opnieuw
Noch niet geëvenaard
Langestraat 116 - Telephoon 70
JOH. VAN DIJK
rooskleurig voor de Hervorming was
de toestand nog in geene deele, want
als zulke middelen worden Doodig ge
acht, blijft er nog veel te wenschen over.
Vermoedelijk zijn wel eenige maat-
gelen genomen, maar veel schijnen
in de eerste tijden nog niet te hebben
uitgewerktde bevolking was en bleef
aan de Katholieke kerk gehecht ondanks
den drang der Regeering om de Her
vorming in te voeren. Dit blijkt althans
nog 10 jaar later (in 1606); toen werd
r op de Utrechtsche synode (een Her-
onnde kerkvergadering) nog ernstig
geklaagd over den weinigen voortgang
der Rcfy.malie, -- doch daarover een
ilgenden keer,
(Wordt vervolgd.)
flink de gevolgen van die misslagen
onder de oogen zag en aanvaardde ter
itboeting als een straf van God.
Maar haar man bleef ongevoelig voor
alle godsdienstig vermaan.
it de goedheid Gods ook eenmaal
:t was twee dagen voor Kerstmis,
pater Waal van zijn overste op
dracht kreeg, om deze week den aal
moezenier der gevangenis te vervangen,
en juist verliet hij diens kamer, waar
hij inlichtingen omtrent zijn nieuwen
werkkring had gevraagd, als hem een
smoezelig papierlje werd gebracht.
Hij herkende het schriftde gaspijp
vroeg om schoenen, daar zij anders met
naar de kerk kon met Kerstmis.
En hij begreep die beschetdeu vraag
moest in ruimer geldelijk antwoord
worden omgezet, daar haar man wei
weer in verzekerde bewaring zou zijo.
Morgenochtend, na de gevangenis,
zou hij bij haar aangaan dal trof goed
met den vastendag hoefde hij toch niet
dadelijk naar de pastorie voor ontbijt.
Maar vreemdtoen bij 's avonds
laat uit zijn biechtstoel kwamdaar
brandde bij het half-voltooide kribbetje
reeds een offer-kaars, en een vrouw
lag er voor te bidden, en die vrouw,
dat was de gaspijp maar die
AMERSFOORT - ARNHEM
TWELLO
S0E8T -
UTRECHT
Rentevergoeding voor Deposito's
Direct opvorderbaar 2pet. - Met 10 dagen opzegging 3 pet
Een maand vaat 4 pet. Drlo maanden opzegging 4'/, pel.
Een (aar opzegging S pcf.
Binnenland
De landbouwer B te Aogerlo bij
Zevenaar is door een dollen stier op
de horens genomen en doodgestooten.
Door een hevigen brand is de
kapitale boerderij van den landbouwer
Mulder ïn de Watersteeg bij Zwolle in
de asch gelegd. Hoegenaamd niets
werd gered en van de levende have
kwamen 20 varkens in de vlammen
n. Mulder was slechts voor f 11.000,
o te laag bedrag, verzekerd.
Men zegt, dat de brand ontstaan is
door het spelen van kinderen met
Amersfoort
Onze vroegere stadgenoot, de heer
J. M. M. Hamers, te Maastricht,
bij Kon. besluit benoemd tot burge
meester der gemeente Dreumel.
Benoemd tot surnumerair der regi-
itie en domeinen, onze stadgenoo-
L. E. J. van Kuyk, J. C. Bus, M.
E. baron Benünck en R. Mcurstnge
Reijnders.
Hebt U een
Taxi of Auto noodig
Amersfoort.
vraag om schoenen dat kon niet.
Verder dacht hij daar niet meer aan,
zeker niet den volgende morgen onder
:ijn eerste dienstwerk in de gevangenis
al die nieuwe indiukkeu, zoo, wanneer
hij zich bij het Dominus-vobiscum om
keerde en daar amphilheaterswijzc voor
zich zagdie getraliede hokjes met
lijn geloovigen I
En na de mis hoorde hij biecht,
neende toen allen geholpen te hebben,
naar een katholiek cipier moest hem
:ven spreken over een gevangene, die
katholiek was, maar er niets aan deed
pijn aan de ingewanden had dieeen mes
steek van vroegerd; pijn verergerde
niet het uur als die eens bezweek,
Oogenbtikkelijk begaf zich pater Waal
naar diens cel.
Denk u er aan, de deur maar open
te laten staan«, waarschuwde de cipier,
en als de pater verwonderd omkeek:
Zoo'n vechtersbaas heeft laatst nog met
de scherven van ziju kruik uw voor
ganger te lijf gewild,*
De pater glimlachte, deed, toen hij
binnentrad juist de deur achter zich dicht,
leen blijk van vertrouwen maar de ge
vangene bleek te ziek om daar op te
letten, lag maar te kreunen,
wringen dat zijn brits er van kraakte.
Vol medelijden ging de pater
The World's best motor
cycles
Motoring on a Douglas
Better than medicine
Utrechtschestraat 25 Tel. 81
Amersfoort.
Zaterdags ni 1.00 uur
worden geen bestellingen
meer aan huis bezorgd.
Hoofdagent „Amstel"-Bieren.
Benoemd voor drie jaren tot
ktingcommissaris van het Nederland-
sche Roede Kruis in den kring Amers
foort ds. J. Visser, directeur van het
Rijksopvoedingsgesticht te Amersfoort.
hem staan, trachtte hem te troosten,
langzaam-aan zijn katholieke gevoelens
weer op te wekken en zei zoo, dat het
lijden een weldaad was van den goeden
God, welke Hij juist aan Zijn beste
vrienden gaf.
>Zoo, dan wou ik, dat jij Zijn beste
vriend waS 11*
Met een ruk bad hij zich omgeworpen,
zijn verdierlijkt gezicht naar den pater toe.
Dat waren zijn eerste woorden, en
de eenige, en die klooken als een vloek.
Hier moest God anders ingrijpen dan
et menschclijk medelijden en troost.
En bedroefd ging de pater heeD, be
droefd ook, omdat hij den man van de
gaspijp herkend had,
Door de concierge was die vrouw
in den verergden toestand natuurlijk
op de hoogte gesteld, zou straks bij
lijn bezoek er op aandringen, nog een
poging tot bekeering te wagen, terwijl
hij wist, dal het niets baten zou.
Weldra liep hij buiten de stad, bag
gerend door plasserige achterbuurt
straatjes.
Eeu ontnuchtering ging hij haar
brengen.
JOS. VAN DINTER S.J.
(Wordt vervolgd.)