N. V. Centrale Crediet- en Landbouwbank
Bel dan op No. 42
J.J. VAN HAMERSVELD
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
VRIJDAG 5 AUG. 1921.
35ste JAARGANG No. 38.
Langefracht 28,
DE EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke weck In
gaan, doch opzegging van abonnement moei
geschieden voor den aanvang van een nieuw
kwartaal.
Prijs per drie maanden 11,00 Builende
nummers 1om1er3foorl 1 ',l0' A,zonderl|i|<c
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
advertecren.
Niels vuiakl beleefder dan verval.
Amersfoort op bot
oorlogspad.
DOOR T. PLUIM.
Het waren voor het Sticht van Utrecht
woelige tijden, de jaren van 1481 tot
1483, en vooral Amersfoort war
nauw bij betrokken.
Laat ik u dus aan de hand van
kroniekschrijver, die een tijdgenoot
een en ander meedeelen. Vooraf
kleine inleiding tol goed begrip.
Het graafschap Holland was in 1433
aan den machtigen I'ilips v. Bourgonthë
gekomen. Deze vorst beaat reeds
scheidcne Nederlandsche gewesten
wilde er nog meer onder .zijn gezag of
invloed brengen. Zoo wist hij in 1456
te bewerken, dat zijn zoon David
Bourgondië tol Bisschop van Utrecht
werd gekozen, hoewel velen liever den
Hollandsche edelman heer Gijsbrecht
van Brederode hadden gehuldigd. (Des
tijds bezat de bisschop ook een groot
wereldrijk gebied, n.l. Utrecht, Ovi
ijssrl, Drente en een deel van Gr
ningengeen wonder dns, dat Filips
daarop vlamde.)
De Bourgondische vorsten stonden
bekend om hun nieuwen geest, dir
ste-k afweek van de oude, gevestigdi
begrippen. Zoo komt het, dat een groot
deel der bevolking niet met de vreemde
Bourgondiërs ingenomen was
zooveel mogelijk tegen hen
Zij noemden zich Hoekschen, terwijl de
aanhargers der Bourgondische vorsten
Kabeljauwschen heetten. Zoolang Filips
van Bourgondië en zijn zoon Karei de
Stoute regeerden en dat deden zij
met vaste hand kon Bisschop Da
vid van Bourgondië zich gemakkelijk
handhaven, Doch toen Karei de Stoute
gesneuveld was en slechts een hulp'
looze dochter naliet (1477), slaken de
Hoeken het hoofd op. In vele steden
van Holland werden zij meester. Ook
in het Sticht van Utrecht begonnen zij
zich te roeren, en in de stad Utrecht
niet het minste, zoodat de Bisschop
zijn oude stad moest verlaten om het
kasteel te Wijk bij Duurstede te be
trekken.
Maar in 't voorjaar 1481 kwam
een kentering. De dochter van Karei
de Stoute, Maria van Bourgondië, was
met Maximiliaan, de zoon van den
Duitschen keizer gehuwd en die be
sloot de kabeljauwschen krachtig te
steunen. De Hoekschen verloren nu
meer en meer terrein en het tijdstip
schip scheen niet verre meer, dat zij
zich zouden moeten onderwerpen.
De stad Utrecht riep nu de tusschen-
komst van den Bisschop in om mei
Maximiliaan een gunstig verdrag t«
kunnen sluiten. Hierop nondigde de
Bisschop de Staten van Utrecht tol
een bijeer komst uit om te vernemen, of
zij hem trouw wilden zweren. Verreweg
de meerderheid bleek daartoe gezind.
Alleen de stad Utrecht, hoezeer de
meerderheid er ook tegen was, werd
door den burggraaf Jan van Montfoort
opgestookt om zich te blijven ''erzettcn.
Ook de stad Amersfoort die in 1478
openlijk de partij der Hoekschen geko
zen had en toen de voornaamste te
genstanders had verbannen, wilde niet
tot de Bisschoppelijke partij overgaan,
zoodat alleen de beide steden Hoeksch
Natuurlijk was het eerste werk vbn
in vorst de oproerige steden
t onderwerping te brengen. Daarom
verzocht de Bisschop aan den stadhou
der van Holland, Joost van Lalaing,
een afdecling ruiters, teneinde Amers
foort in 't nauw te brengen.
Werkelijk kwam een dapper kapitein,
Petit Salazar, uit Holland naar den Bis
schop te Wijk en bracht 34 man met
stalen voetbogen mee, een zeldzaam
heid in die dagenzij waren dan ook
uit Frankrijk afkomstig. En de heer Jan
Cats, ridder, en de heer Jacob van
Boshuizen kwamen met 400 ruiters den
Bisschop te hulp. Bovendien bracht de
vörst zelf nog 300 ruiters en 300
voetknechten op de been, zoodal een
vrij talrijke legermacht den strijd zou
beginnen.
De troepen trokken uit Wijk naar
Soest |<n staken hier bij het toenma
lige klooster in de Birkt (thans Birk-
hoven) de Kern over. Zij namen nu al
de koeien uit den polder de Slaag weg,
1500 in getal, en verbrandden bijna
de huizen, die op hel Hoogeland
stonden, lol Hoevelaken toe.
Vervolgens wendde zich het legertji
siroopend naar Scherpenzeel. Maar
de Amersfoorters hadden den vijand
al bespied, eer hij in Hoevelaken aan
kwam. Zij trokken, zich dus haastig in
de stad (Amersfoort) terug ont verster
king te gaan halen. De burgemeester
Jan van Westrenen liet de klok slaan
en beval, dat ieder weerbaar burger
het harnas zou aandoen om hem te
olgen. Hij zelf nam de stadsbanier
er hand ter hand en zette nu den vij-
jnd na. Zijn troepenmacht bestond
omstreeks 400 burgers en ruiters.
Dapper trokken zij nu naar Scher
penzeel heen. Maar de bisschoppelijk
ruiters uit Wijk besloten stand te hou
den en de aangerukte Amersfoorters
aan te tasten. De laatsten dekten zich
in den rug door een doornenhaag. Maar
bisschoppelijke ruiters wierpen zich
midden op 't front, zoodat al spoedig
de Amersfoorters dc vlucht namen
«ende sy werden geslagen ende gevan-
gemt.
De voetknechten van den Bisschop
zettende Amersfoortsche ruiters na en
sloegen er 200 van dood, terwijl zij
zij nog 233 krijgsgevangenen maakten,
naar Wijk werden gebracht. «Ende
Atncrsloert was een groot gescrey
ende gekerm van die vrouwen ende
a diegene die haer (d.i. hun)
n ve loren hadden. En die borge
.yster en wert niet gevanghen,
hij ijiiam ewech (hij kwam weg
kwant)*. «Dit geciedde op Sunte Mau-
ritsdach ende syn dach wns
Saterdach (d.i. 22 Sepl. 1481),
Alzoo was het Amersfoort zeer tegen-
geloopen met zijn eerste stappen op
't oorlogspad, zij hadden zooals de
kroniekschrijver langs zijn neus weg
zegt: «ene quade reijse gehadt.*
Wordt vervolgd.
ONTDEKT.
Ik bezocht verschillende st
den omtrek en vernam van den
chef van Aldborough, dat hij een groote
zending margarine naar Pui llut had ver
zonden. welke vaatjes bizonder zwaar
waren. Bovendien was dit een zeer on
gewone zending. Onmiddellijk vertrok
ik naar Purllut en vernam daar dat de
vaatjes per «Goodwillei naar Antwerpen
verscheept werden. Dc schipper en zijn
knecht, die geheel onschuldig zijn heb
ik laten arresteeren en het schip in de
weif van de rivierpolitie laten opleggen.
Waar wij 'n 125 000 pond sterling baar
goud uit de vaatjes margarine haalden,
Dus 125.000 pond sterling aan goud zijr
reeds terecht.*
«Bravo,* riep men «Is het juist
Waar zijn de daders «Hij liegt
«Mijne heeren, bedaard,* riep de voor-
«Ik zal kort zijn,* vervolgde de detec
tive. Ik liet valsche berichten publiceeren
en iemand, die nauw met het complot
Binnenland
Vanwege de Katholieke Sociale
Actie is besloten
1. Nog dit jaar een sociale week
organiseeren, waarin op objectieve wij;
de «Bedrijfsorganisatie* zal behandeld
worden, teneinde omtrent aard
in verband stond, doch overigens
schuldig, liet zich door die berichten
zóó intimideeren, dat deze mij dingen
kwam vertellen, die mij op hel spoor
brachten van Sandy. Hij leefde
schaapherder in den omtrek va
borough, waar heden in zijn hut nog
25.000 pond sterling aan goud werden
gevonden.
«Bravo riep men luid
De rpanning over hetgeen de detec
tive vertelde was zoo groot dat ver
schillende leden op tafel waren gaan
zitten of half over tafel gebogen lagen,
en in het geheel niet meer met elkaar
spraken of eenige notitie van elkaar
namen.
«Behalve, dat ik Sandy vond,
dekte ik ook een onderaardsche gang,
die bij Sunflower een buiten op
Wood-Road begon en eindigde bij
muur van de Safe die op kunstige
geopend kan worden Ik zal
dien u 't wenscht, straks demonstreeren,
hoe men te werk ging. Met een sterke
politiemacht begaf ik mij in de gang
teekenis van dit vraagstuk In fuimer
kiing juiste inzichten te vestigen,
2- Vóór J Januari 1922 een sociaal
Jaarboek uit te geven, waarin naast
historische overzichten, programs van
actie, adressen van hoofdbestuur en
afdeelingssecretarissen ook een beknopt
overzicht van de laatste werkzaamheden
dezer organisatie zal worden opgenomen.
De Nederl. Vereeniging tot Afschaf
fing van Alcoholhoudende Dranken
vergaderde te Utrecht. De vereeniging
haar optreden nauwelijks 1200 leden
tellende is thans 20.000 leden sterk.
Rijkssubsidie voof dit jaar bedraagt
ruim f32000. i
Vonken uit de locomotief van de
tusschen Ede en Bennekom heb-
in de laatste plaats de boerderij
W. Kelderman en liet daarnaast
staande huis van mej, M. v. Roekei
geheel doen afbranden.
De Zaterdag na een wilde vlucht
Waal gearresteerde inbreker
Van Leeuwen is in den nacht te Vij
verbreking van het traliewerk
door den luchtkoker van zijn cel uit het
politiebureau ontvlucht.
Gebleken is, dat de drie aangehou
denen de daders zijn van de inbraak
de boterfabnek te Heeze, waarbij
'00 mark en 5050 gulden zijn ge
stolen. Dit geld is nu in hoofdzaak
terecht, De beide andere Aangehoude-
zijn ter beschikking van de justitie
Arnhem gesteld.
Minister Aalberse, in hel mid
den latend de vraag, of het op den
-eg van den Staat ligt, om in het
algemeen aan het Nederlandsche volk
gelegenheid te geven zich bij den Staat
itkeeringen te verzekeren bij leven en
Tijden, acht uitbreiding van de bij de
Ondeidomswet geboden gelegenheid tot
het zich verzekeren van ouderdoms-
i geldelijke uitkeeringen bij
'erlijden gewenscht.
Een daartoe strekkend wetsontwerp
nan de Staten-Generaal worden
igeboden.
Toen de 41-jarigf melkboer A.
Valen te Dubbeldam, zich met tiju
dienstbode op den VisBchersdijk be
vond om te gaan melken, is 't lamoen
den wagen gebroken. Het voertuig
reed van den hoogen dijk en Van V.,
geraakte tusschen een boom en den
wagen bekneld, waardoor hem 't hoofd
verpletterd werd en hij terstond over
leed. Het meisje werd eveneens uit de
kar geslingerd en brak het heupbeen.
Dezer dagen was 't 350 jaar ge
leden, dat Alva hier den tienden pen-
ig invoerde. Men weet wel, 't was
vooral die belasting, die onze voor
aderen rebelsch maakte en deed op
tegen Spanje. En wat betalen
AMERSFOORT
ARNHEM
TWELL0 -
SOEST
UTRECHT
STEENBER6EN
heeft men pl.m. één meter onder den!
grond een met houtskoolAsch bedekte,
grondlaag ontdekte, waarin bij voor
zichtig vei der graven urnen werden aan
getroffen. Vermoedelijk heeft men hier
te doen met een offerplaats uit den tijd
der G
Rentevergoeding voor Deposito's
Direct opvorderbaar 2'
Met 10 deten optonlni .1 pel.
pet. Drie meenden opzetting pet.
Een jaar opzegging 8 pet.
Buitenland
Hebt U een
Taxi of Auto noodig
Amersfoort.
De Bolsjewikcn en hun '.anhung
willen den nood in Rusland wijten aan
de mislukking van den oogst aan dc
grillige natuur, waarheid is echter, dat
tengevolge van de wantoestanden het
belang van den Russtschen boer
zooveel mogelijk grond te bebouwen
verdwenen was, dat de boer er voor
bedankte, alles wat hij van den oogst
onmiddellijk voor zijn gezin ge
bruikte aan den Slaat af te slaan. Dat
daardoor, wel degelijk dus door de
schuld van dr regeering Lcnm T'Otrky,
overal in Rusland de voorraden ont
braken, die in dezen grooten nood al
thans nog een deel van de ellende
hadden kunnen goedmaken. Meer dan
80 pCl. van den grond lag btaak. Er
wordt nu aangespoord spoedig en af
doende te helpen.
Maar men vraagt zich af hoe
Wie waarborgt dat de levensmidde
len werkelijk voor de hongerende bevol
king en nist voor de Roode legers ge
bruikt worden
Bestaat het Russische hulpcomité
werkelijk uit alle partijen en werkt het
geheel afgescheiden van de tegenwoor
dige regeciing?
Wie waarborgt dnt men door Rus
land te helpen, niet hit bolsjewisme
steunt op een oogenblik dat het ge
doemd is, binnen zeer korten tijd te
Zaterdags né 1.00 uur
worden geen bestellingen
meer aan huis bezorgd.
Hoofdagent „Amstel"-Bieren.
Vier huizen zijn te Zaandam alge-
brand, zonder dat de brandweer, die
in de groote verwarring een half uui
te laat werd gewaarschuwd, nog iets
kon redden. De brand ontstond In een
verfwinkel, die echter 's nachts onbe
woond is. Het vuur schijnt van 8II
te hebben gesmeuld.
In het Notterveen ten noorden var
Wierden woedt een hevige veenbrand,
eveneens in het Aamsveen bij Lonneker.
Te Kilder gem. Bergh is tengevolge
in «vuurtje stoken* een hevige bosch
brand uitgebroken. Circa 1000 roeden
bosch ging verloren.
Dinsdagavond is er door onbekende
oorzaak brand uitgebroken in de groote
villa »'t Hoekje*, gelegen aan t Zeven-
eind onder Laren. Er kon niet veel ge
red worden.
Bij het zandgraven langs het Kcrk-
pad nabij 't Vordensche bosch te Vorden
ontdekte daar een goudsmeltetij in
volle werking en liet er twee mannen
arresteeren, namelijk Sandy en King zijn
assistent, terwijl wij nog ongeveer 50
duizend pond sterling aan goud vinden.
En nu mijne heeren komt het pijn
lijk:. Ik Lecoque, detective, beschuldig
de heer Guarlebro lid van den Raad
rissarissen van den Smith
Paerson Bank dat hij
Als geölectriseerd sprongen verschil
lende leden op en zagen naar Guarlebr.
die onbewegelijk als een wassenbeeld
zijn stoel zal en de ongen gesloten
hield.
»U zeide, mijnheer Lecoque?* vroeg
«Ik beschuldig den Heer Guarlebro
dat hij», herhaalde Lecoque,* de dood
van Sandy gefingeerd heeft, ten einde,
de bank te bestelen, dat hij opdracht
gaf om de muur, met zijn geheele
constructie van bedweimings- en ver-
iichtings-apparaten te bouwen en dal
hij de eenige lastgever was van de
mislukte expeditie van de Goodwille.*
Waarom heeft de Russische regee-
ig deze ramp zoolang verzwegen to
eindelijk zoo bar geworden was
datafdoende hulp bijna uitgesloten lijkt
Bij Meliiln in Marokko houden dr
Spai jaarden een linie bezet op
er mijlen buiten de stad.
De Spanjaarden zijn thans precies
len ver als in 1909 toen «ij met de
bezetting van het Rif-gebied begonnen.
De stammen in het Rif-gebied zijn
ig in een staat van hevige opwinding
i willen alle Spanjaarden uitroi
Een gedeelte van het garnizoen
Std Idris, dat er niet in geslaagd is
zich te redden aan boord van de oor
logsschepen, is in handen der vijanden
gevallen en gruwelijke bijzonderheden
worden er verteld, hoe de verminkte
verblijfselen van de verminkte soldaten
an dorp tot dotp in het binnenland
rorden gebracht, als barbanrsche over
winningstrofeeën en daar door d
vrouwen met wilde kreten van vreugde
worden begroet.
Te Lyon is een juwelierszaak leeg
geplunderd, door het openboren van
een muur; er is voor 100.000 francs
juweelen weggenomen en een bedrag
ontvreemd van meer dan een millioen.
Het luchtschip >R 82*. dat onlangs
door de Vereenigde Staten aangekocht
vertrekt tegen midden Augustus uit
Engelandmen verwacht, dat het lucht
schip zijn vlucht ook boven het gebied
de Vereenigde Staten tot aan de
kust van de Stille Zuidzee zal voort-
-- Van de mannen boven de zestig
jaar kunnen in Napels 52 pet. lezen
noch schrijven, van de vrouwen zelf*
70 pet. Deze verhouding geldt voor
heel Italië en natuurlijk is in 't zuiden
het percentage anaiphabcten dus nog
véél hooger.
Volgens ofïicieele medcdeeling woedt
de cholera verschrikkelijk in het Rus
sische gouvernement Samara. Alleen
dc stad Samara komen dagelijks 400
;uwe gevallen voor. Een groot aan
tal vluchtende ouders laten de kinderen
achter. In het gouvernement Samara
lijn reeds meer dan 40,000 van derge
lijke verlaten kinderen.
Amersfoort
Aan onzen oud stadgenoot, den wel-
cerw. heer H. van der Veer, kapelaan
van Harmeien en oud-kapelaan van
Hamersveld, is door Mgr. den Aarts
bisschop eervol ontslag verleend. De
wclcerw. heer Van der Veer guat zich
wijden ann den arbeid in de missiën,
en zal naar Scheut bij Brussel gaan
ter voorbereiding van zijne uitzending
missionaris naar China,
Ter gelegenheid van het 50 jarig
beslaan der Rijks Hoogere Burgerschool
zullen, zooals reeds is gemeld, van 14
met 16 Septembor ver
schillende feesten gehouden worden,
i. een sportfeest voor de leerlingen
een tuinfeest op «Blrkhoven*. Tot
alle oud-leerlingen zijn uitnoodlgingen
gericht. Donderdagmiddag 15 Septem
ber zal het nieuwe schoolgebouw offi
cieel worden geopend en waarna den
reünisten door de leeraren een tea
wordt aangeboden.
«Dc Heer Gaurlebro heeft dc gcheeli
grond, liggende tusschen Surillower ei
dc bank voor zoover deze niet bebouwd
door een derde laten koopen, ten
einde, te zorgen dat de gang niet ver
nield zou worden Verder beschuldig
ik den Heer Guarlebro een aanslag op
lijn leven te hebben willen plegen door
mij een kistje met vergiftige sigaren te
zenden.
Mijne Heeren hier Is het d<
Sandv en zijn assistent zijn gearres
teerd Ik draag dc zaak verder aan
u over, terwijl ik mij bereid verklaar
bij het eventueel gerechtelijk onderzoek
de noodige opheldering te willen
Lecoque zweeg. Het was ccn vreemd
izicht rondom de tafel De Heer
Dawson steunde zij" kin op zijn handen
keek naar Guarlebro die achterover
zijn stoel lag en zijn vest en boord
had losgetrokxen.
De overigen staarden elkaar vragend
De Heer Bruster sprong eensklapi
en schreeuwde
Verduiveld Guarlebro, ben jij zoo'n
schooierd of heeft hij gelogen Zeg
het Nul*
>g het dood stil. De ge
heele vergadering keek naar Guarlebro,
die zijn hoofd opgericht had en met
vreemd verdraaide oogen nanr Bruster
keek Langzaam stond hij nu op,
steunend met beide handen op tafel,
Hij had moeite om zich staande te
houden.
Nou is 't waar, wat de Heer Lecoque
gezegd heeft vroeg de voorzitter zeer
streng.
klonk het schril uit zijn keel
en met een doffe slag stortte hij achter
over een hartverlamming had een einde
aan zijn misdadig leven gemaakt.