N. V. Centrale Crediet- en Landbouwbank Bel dan op No. 42 J.J. VAN HAMERSVELD DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN VRIJDAG 5 AUG. 1921. 35ste JAARGANG No. 38. Langefracht 28, DE EEMBODE verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke weck In gaan, doch opzegging van abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per drie maanden 11,00 Builende nummers 1om1er3foorl 1 ',l0' A,zonderl|i|<c ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld advertecren. Niels vuiakl beleefder dan verval. Amersfoort op bot oorlogspad. DOOR T. PLUIM. Het waren voor het Sticht van Utrecht woelige tijden, de jaren van 1481 tot 1483, en vooral Amersfoort war nauw bij betrokken. Laat ik u dus aan de hand van kroniekschrijver, die een tijdgenoot een en ander meedeelen. Vooraf kleine inleiding tol goed begrip. Het graafschap Holland was in 1433 aan den machtigen I'ilips v. Bourgonthë gekomen. Deze vorst beaat reeds scheidcne Nederlandsche gewesten wilde er nog meer onder .zijn gezag of invloed brengen. Zoo wist hij in 1456 te bewerken, dat zijn zoon David Bourgondië tol Bisschop van Utrecht werd gekozen, hoewel velen liever den Hollandsche edelman heer Gijsbrecht van Brederode hadden gehuldigd. (Des tijds bezat de bisschop ook een groot wereldrijk gebied, n.l. Utrecht, Ovi ijssrl, Drente en een deel van Gr ningengeen wonder dns, dat Filips daarop vlamde.) De Bourgondische vorsten stonden bekend om hun nieuwen geest, dir ste-k afweek van de oude, gevestigdi begrippen. Zoo komt het, dat een groot deel der bevolking niet met de vreemde Bourgondiërs ingenomen was zooveel mogelijk tegen hen Zij noemden zich Hoekschen, terwijl de aanhargers der Bourgondische vorsten Kabeljauwschen heetten. Zoolang Filips van Bourgondië en zijn zoon Karei de Stoute regeerden en dat deden zij met vaste hand kon Bisschop Da vid van Bourgondië zich gemakkelijk handhaven, Doch toen Karei de Stoute gesneuveld was en slechts een hulp' looze dochter naliet (1477), slaken de Hoeken het hoofd op. In vele steden van Holland werden zij meester. Ook in het Sticht van Utrecht begonnen zij zich te roeren, en in de stad Utrecht niet het minste, zoodat de Bisschop zijn oude stad moest verlaten om het kasteel te Wijk bij Duurstede te be trekken. Maar in 't voorjaar 1481 kwam een kentering. De dochter van Karei de Stoute, Maria van Bourgondië, was met Maximiliaan, de zoon van den Duitschen keizer gehuwd en die be sloot de kabeljauwschen krachtig te steunen. De Hoekschen verloren nu meer en meer terrein en het tijdstip schip scheen niet verre meer, dat zij zich zouden moeten onderwerpen. De stad Utrecht riep nu de tusschen- komst van den Bisschop in om mei Maximiliaan een gunstig verdrag t« kunnen sluiten. Hierop nondigde de Bisschop de Staten van Utrecht tol een bijeer komst uit om te vernemen, of zij hem trouw wilden zweren. Verreweg de meerderheid bleek daartoe gezind. Alleen de stad Utrecht, hoezeer de meerderheid er ook tegen was, werd door den burggraaf Jan van Montfoort opgestookt om zich te blijven ''erzettcn. Ook de stad Amersfoort die in 1478 openlijk de partij der Hoekschen geko zen had en toen de voornaamste te genstanders had verbannen, wilde niet tot de Bisschoppelijke partij overgaan, zoodat alleen de beide steden Hoeksch Natuurlijk was het eerste werk vbn in vorst de oproerige steden t onderwerping te brengen. Daarom verzocht de Bisschop aan den stadhou der van Holland, Joost van Lalaing, een afdecling ruiters, teneinde Amers foort in 't nauw te brengen. Werkelijk kwam een dapper kapitein, Petit Salazar, uit Holland naar den Bis schop te Wijk en bracht 34 man met stalen voetbogen mee, een zeldzaam heid in die dagenzij waren dan ook uit Frankrijk afkomstig. En de heer Jan Cats, ridder, en de heer Jacob van Boshuizen kwamen met 400 ruiters den Bisschop te hulp. Bovendien bracht de vörst zelf nog 300 ruiters en 300 voetknechten op de been, zoodal een vrij talrijke legermacht den strijd zou beginnen. De troepen trokken uit Wijk naar Soest |<n staken hier bij het toenma lige klooster in de Birkt (thans Birk- hoven) de Kern over. Zij namen nu al de koeien uit den polder de Slaag weg, 1500 in getal, en verbrandden bijna de huizen, die op hel Hoogeland stonden, lol Hoevelaken toe. Vervolgens wendde zich het legertji siroopend naar Scherpenzeel. Maar de Amersfoorters hadden den vijand al bespied, eer hij in Hoevelaken aan kwam. Zij trokken, zich dus haastig in de stad (Amersfoort) terug ont verster king te gaan halen. De burgemeester Jan van Westrenen liet de klok slaan en beval, dat ieder weerbaar burger het harnas zou aandoen om hem te olgen. Hij zelf nam de stadsbanier er hand ter hand en zette nu den vij- jnd na. Zijn troepenmacht bestond omstreeks 400 burgers en ruiters. Dapper trokken zij nu naar Scher penzeel heen. Maar de bisschoppelijk ruiters uit Wijk besloten stand te hou den en de aangerukte Amersfoorters aan te tasten. De laatsten dekten zich in den rug door een doornenhaag. Maar bisschoppelijke ruiters wierpen zich midden op 't front, zoodat al spoedig de Amersfoorters dc vlucht namen «ende sy werden geslagen ende gevan- gemt. De voetknechten van den Bisschop zettende Amersfoortsche ruiters na en sloegen er 200 van dood, terwijl zij zij nog 233 krijgsgevangenen maakten, naar Wijk werden gebracht. «Ende Atncrsloert was een groot gescrey ende gekerm van die vrouwen ende a diegene die haer (d.i. hun) n ve loren hadden. En die borge .yster en wert niet gevanghen, hij ijiiam ewech (hij kwam weg kwant)*. «Dit geciedde op Sunte Mau- ritsdach ende syn dach wns Saterdach (d.i. 22 Sepl. 1481), Alzoo was het Amersfoort zeer tegen- geloopen met zijn eerste stappen op 't oorlogspad, zij hadden zooals de kroniekschrijver langs zijn neus weg zegt: «ene quade reijse gehadt.* Wordt vervolgd. ONTDEKT. Ik bezocht verschillende st den omtrek en vernam van den chef van Aldborough, dat hij een groote zending margarine naar Pui llut had ver zonden. welke vaatjes bizonder zwaar waren. Bovendien was dit een zeer on gewone zending. Onmiddellijk vertrok ik naar Purllut en vernam daar dat de vaatjes per «Goodwillei naar Antwerpen verscheept werden. Dc schipper en zijn knecht, die geheel onschuldig zijn heb ik laten arresteeren en het schip in de weif van de rivierpolitie laten opleggen. Waar wij 'n 125 000 pond sterling baar goud uit de vaatjes margarine haalden, Dus 125.000 pond sterling aan goud zijr reeds terecht.* «Bravo,* riep men «Is het juist Waar zijn de daders «Hij liegt «Mijne heeren, bedaard,* riep de voor- «Ik zal kort zijn,* vervolgde de detec tive. Ik liet valsche berichten publiceeren en iemand, die nauw met het complot Binnenland Vanwege de Katholieke Sociale Actie is besloten 1. Nog dit jaar een sociale week organiseeren, waarin op objectieve wij; de «Bedrijfsorganisatie* zal behandeld worden, teneinde omtrent aard in verband stond, doch overigens schuldig, liet zich door die berichten zóó intimideeren, dat deze mij dingen kwam vertellen, die mij op hel spoor brachten van Sandy. Hij leefde schaapherder in den omtrek va borough, waar heden in zijn hut nog 25.000 pond sterling aan goud werden gevonden. «Bravo riep men luid De rpanning over hetgeen de detec tive vertelde was zoo groot dat ver schillende leden op tafel waren gaan zitten of half over tafel gebogen lagen, en in het geheel niet meer met elkaar spraken of eenige notitie van elkaar namen. «Behalve, dat ik Sandy vond, dekte ik ook een onderaardsche gang, die bij Sunflower een buiten op Wood-Road begon en eindigde bij muur van de Safe die op kunstige geopend kan worden Ik zal dien u 't wenscht, straks demonstreeren, hoe men te werk ging. Met een sterke politiemacht begaf ik mij in de gang teekenis van dit vraagstuk In fuimer kiing juiste inzichten te vestigen, 2- Vóór J Januari 1922 een sociaal Jaarboek uit te geven, waarin naast historische overzichten, programs van actie, adressen van hoofdbestuur en afdeelingssecretarissen ook een beknopt overzicht van de laatste werkzaamheden dezer organisatie zal worden opgenomen. De Nederl. Vereeniging tot Afschaf fing van Alcoholhoudende Dranken vergaderde te Utrecht. De vereeniging haar optreden nauwelijks 1200 leden tellende is thans 20.000 leden sterk. Rijkssubsidie voof dit jaar bedraagt ruim f32000. i Vonken uit de locomotief van de tusschen Ede en Bennekom heb- in de laatste plaats de boerderij W. Kelderman en liet daarnaast staande huis van mej, M. v. Roekei geheel doen afbranden. De Zaterdag na een wilde vlucht Waal gearresteerde inbreker Van Leeuwen is in den nacht te Vij verbreking van het traliewerk door den luchtkoker van zijn cel uit het politiebureau ontvlucht. Gebleken is, dat de drie aangehou denen de daders zijn van de inbraak de boterfabnek te Heeze, waarbij '00 mark en 5050 gulden zijn ge stolen. Dit geld is nu in hoofdzaak terecht, De beide andere Aangehoude- zijn ter beschikking van de justitie Arnhem gesteld. Minister Aalberse, in hel mid den latend de vraag, of het op den -eg van den Staat ligt, om in het algemeen aan het Nederlandsche volk gelegenheid te geven zich bij den Staat itkeeringen te verzekeren bij leven en Tijden, acht uitbreiding van de bij de Ondeidomswet geboden gelegenheid tot het zich verzekeren van ouderdoms- i geldelijke uitkeeringen bij 'erlijden gewenscht. Een daartoe strekkend wetsontwerp nan de Staten-Generaal worden igeboden. Toen de 41-jarigf melkboer A. Valen te Dubbeldam, zich met tiju dienstbode op den VisBchersdijk be vond om te gaan melken, is 't lamoen den wagen gebroken. Het voertuig reed van den hoogen dijk en Van V., geraakte tusschen een boom en den wagen bekneld, waardoor hem 't hoofd verpletterd werd en hij terstond over leed. Het meisje werd eveneens uit de kar geslingerd en brak het heupbeen. Dezer dagen was 't 350 jaar ge leden, dat Alva hier den tienden pen- ig invoerde. Men weet wel, 't was vooral die belasting, die onze voor aderen rebelsch maakte en deed op tegen Spanje. En wat betalen AMERSFOORT ARNHEM TWELL0 - SOEST UTRECHT STEENBER6EN heeft men pl.m. één meter onder den! grond een met houtskoolAsch bedekte, grondlaag ontdekte, waarin bij voor zichtig vei der graven urnen werden aan getroffen. Vermoedelijk heeft men hier te doen met een offerplaats uit den tijd der G Rentevergoeding voor Deposito's Direct opvorderbaar 2' Met 10 deten optonlni .1 pel. pet. Drie meenden opzetting pet. Een jaar opzegging 8 pet. Buitenland Hebt U een Taxi of Auto noodig Amersfoort. De Bolsjewikcn en hun '.anhung willen den nood in Rusland wijten aan de mislukking van den oogst aan dc grillige natuur, waarheid is echter, dat tengevolge van de wantoestanden het belang van den Russtschen boer zooveel mogelijk grond te bebouwen verdwenen was, dat de boer er voor bedankte, alles wat hij van den oogst onmiddellijk voor zijn gezin ge bruikte aan den Slaat af te slaan. Dat daardoor, wel degelijk dus door de schuld van dr regeering Lcnm T'Otrky, overal in Rusland de voorraden ont braken, die in dezen grooten nood al thans nog een deel van de ellende hadden kunnen goedmaken. Meer dan 80 pCl. van den grond lag btaak. Er wordt nu aangespoord spoedig en af doende te helpen. Maar men vraagt zich af hoe Wie waarborgt dat de levensmidde len werkelijk voor de hongerende bevol king en nist voor de Roode legers ge bruikt worden Bestaat het Russische hulpcomité werkelijk uit alle partijen en werkt het geheel afgescheiden van de tegenwoor dige regeciing? Wie waarborgt dnt men door Rus land te helpen, niet hit bolsjewisme steunt op een oogenblik dat het ge doemd is, binnen zeer korten tijd te Zaterdags né 1.00 uur worden geen bestellingen meer aan huis bezorgd. Hoofdagent „Amstel"-Bieren. Vier huizen zijn te Zaandam alge- brand, zonder dat de brandweer, die in de groote verwarring een half uui te laat werd gewaarschuwd, nog iets kon redden. De brand ontstond In een verfwinkel, die echter 's nachts onbe woond is. Het vuur schijnt van 8II te hebben gesmeuld. In het Notterveen ten noorden var Wierden woedt een hevige veenbrand, eveneens in het Aamsveen bij Lonneker. Te Kilder gem. Bergh is tengevolge in «vuurtje stoken* een hevige bosch brand uitgebroken. Circa 1000 roeden bosch ging verloren. Dinsdagavond is er door onbekende oorzaak brand uitgebroken in de groote villa »'t Hoekje*, gelegen aan t Zeven- eind onder Laren. Er kon niet veel ge red worden. Bij het zandgraven langs het Kcrk- pad nabij 't Vordensche bosch te Vorden ontdekte daar een goudsmeltetij in volle werking en liet er twee mannen arresteeren, namelijk Sandy en King zijn assistent, terwijl wij nog ongeveer 50 duizend pond sterling aan goud vinden. En nu mijne heeren komt het pijn lijk:. Ik Lecoque, detective, beschuldig de heer Guarlebro lid van den Raad rissarissen van den Smith Paerson Bank dat hij Als geölectriseerd sprongen verschil lende leden op en zagen naar Guarlebr. die onbewegelijk als een wassenbeeld zijn stoel zal en de ongen gesloten hield. »U zeide, mijnheer Lecoque?* vroeg «Ik beschuldig den Heer Guarlebro dat hij», herhaalde Lecoque,* de dood van Sandy gefingeerd heeft, ten einde, de bank te bestelen, dat hij opdracht gaf om de muur, met zijn geheele constructie van bedweimings- en ver- iichtings-apparaten te bouwen en dal hij de eenige lastgever was van de mislukte expeditie van de Goodwille.* Waarom heeft de Russische regee- ig deze ramp zoolang verzwegen to eindelijk zoo bar geworden was datafdoende hulp bijna uitgesloten lijkt Bij Meliiln in Marokko houden dr Spai jaarden een linie bezet op er mijlen buiten de stad. De Spanjaarden zijn thans precies len ver als in 1909 toen «ij met de bezetting van het Rif-gebied begonnen. De stammen in het Rif-gebied zijn ig in een staat van hevige opwinding i willen alle Spanjaarden uitroi Een gedeelte van het garnizoen Std Idris, dat er niet in geslaagd is zich te redden aan boord van de oor logsschepen, is in handen der vijanden gevallen en gruwelijke bijzonderheden worden er verteld, hoe de verminkte verblijfselen van de verminkte soldaten an dorp tot dotp in het binnenland rorden gebracht, als barbanrsche over winningstrofeeën en daar door d vrouwen met wilde kreten van vreugde worden begroet. Te Lyon is een juwelierszaak leeg geplunderd, door het openboren van een muur; er is voor 100.000 francs juweelen weggenomen en een bedrag ontvreemd van meer dan een millioen. Het luchtschip >R 82*. dat onlangs door de Vereenigde Staten aangekocht vertrekt tegen midden Augustus uit Engelandmen verwacht, dat het lucht schip zijn vlucht ook boven het gebied de Vereenigde Staten tot aan de kust van de Stille Zuidzee zal voort- -- Van de mannen boven de zestig jaar kunnen in Napels 52 pet. lezen noch schrijven, van de vrouwen zelf* 70 pet. Deze verhouding geldt voor heel Italië en natuurlijk is in 't zuiden het percentage anaiphabcten dus nog véél hooger. Volgens ofïicieele medcdeeling woedt de cholera verschrikkelijk in het Rus sische gouvernement Samara. Alleen dc stad Samara komen dagelijks 400 ;uwe gevallen voor. Een groot aan tal vluchtende ouders laten de kinderen achter. In het gouvernement Samara lijn reeds meer dan 40,000 van derge lijke verlaten kinderen. Amersfoort Aan onzen oud stadgenoot, den wel- cerw. heer H. van der Veer, kapelaan van Harmeien en oud-kapelaan van Hamersveld, is door Mgr. den Aarts bisschop eervol ontslag verleend. De wclcerw. heer Van der Veer guat zich wijden ann den arbeid in de missiën, en zal naar Scheut bij Brussel gaan ter voorbereiding van zijne uitzending missionaris naar China, Ter gelegenheid van het 50 jarig beslaan der Rijks Hoogere Burgerschool zullen, zooals reeds is gemeld, van 14 met 16 Septembor ver schillende feesten gehouden worden, i. een sportfeest voor de leerlingen een tuinfeest op «Blrkhoven*. Tot alle oud-leerlingen zijn uitnoodlgingen gericht. Donderdagmiddag 15 Septem ber zal het nieuwe schoolgebouw offi cieel worden geopend en waarna den reünisten door de leeraren een tea wordt aangeboden. «Dc Heer Gaurlebro heeft dc gcheeli grond, liggende tusschen Surillower ei dc bank voor zoover deze niet bebouwd door een derde laten koopen, ten einde, te zorgen dat de gang niet ver nield zou worden Verder beschuldig ik den Heer Guarlebro een aanslag op lijn leven te hebben willen plegen door mij een kistje met vergiftige sigaren te zenden. Mijne Heeren hier Is het d< Sandv en zijn assistent zijn gearres teerd Ik draag dc zaak verder aan u over, terwijl ik mij bereid verklaar bij het eventueel gerechtelijk onderzoek de noodige opheldering te willen Lecoque zweeg. Het was ccn vreemd izicht rondom de tafel De Heer Dawson steunde zij" kin op zijn handen keek naar Guarlebro die achterover zijn stoel lag en zijn vest en boord had losgetrokxen. De overigen staarden elkaar vragend De Heer Bruster sprong eensklapi en schreeuwde Verduiveld Guarlebro, ben jij zoo'n schooierd of heeft hij gelogen Zeg het Nul* >g het dood stil. De ge heele vergadering keek naar Guarlebro, die zijn hoofd opgericht had en met vreemd verdraaide oogen nanr Bruster keek Langzaam stond hij nu op, steunend met beide handen op tafel, Hij had moeite om zich staande te houden. Nou is 't waar, wat de Heer Lecoque gezegd heeft vroeg de voorzitter zeer streng. klonk het schril uit zijn keel en met een doffe slag stortte hij achter over een hartverlamming had een einde aan zijn misdadig leven gemaakt.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1921 | | pagina 1