Model 1922 Heden gearriveerd
Districts=Agent Harley Davidson
H. NEFKENS AMERSFOORT.
Geldeische Gredietvereeiiiging
C. M. Lablans
LHWestenberg
M. Woerdman, Langestr. 103
F*, v. d. Werf en Rijnders
L.S.
Theodoor Groenhuizen
LOUIS KLEIN
AMSTERDAMSCHE BANK
Meubel, Lijsten- en
Kunsthandel
Verfwaren - Oliën - Lakken.
Carbolineum en Bruine Teer
f 17 en f 21 per halve ton.
Behangselpapieren 20 cent per rol.
ZOUT ZUUR AMONIAK. - VENSTERGLAS.
Pakjes Kleedingverf. Losse Gloor. Verfkwasten.
Crcolln Spirltuslak Smeerolie Provinciehout enz.
Waar wordt uw spaargeld rentegevend onmiddellijk naden inleg?
Waar blijft het renteyevend tot de terugbetaling?
Waar worden spaarbusjes gratie beschikbaar gesteld? Bij de
Nuts-Spaarbank Amersfoort
Utrechtscheweg 9
Geopend eiken werkdagvan 10—1 uur, 3—4'/i uur en 7—8 uur.
ZATERDAGAVONDS 6'/,—8'/, uur. - ZATERDAG-MIDDAG GESLOTEN
RENTE 3.60
LAVENDELSTRAAT 11 (hoek Havik).
Piano's, Orgels en Vleugels Kunstspel Piano's
Verhuren Inruilen Stemmen.
Speciale Reparatie-ateliers.
Muziek in alle uitgaven.
c-glazen
Hiermede hebben
deelige inkoopen in
Brillen en Pince-n
in iedere combinatie belangrijk Ie verlagen. Wij hopen gaarne, dat II
streven in die mate op prijs zult stellen, dat U ons uw geëerde orders
toekomen, en verblijven, uw opdrachten gaarne wachtend, mei de ni'
hoogachting
INSTRUMENTMAKER
AMERSFOORT
LANGESTRAAT 83
licht- lucht- tn
Zwihtioom-
Installaliên
fltgiiatiên
1R0MMESTR1AT 37a
linetstat
Piano's
Vleugels
Muziek
Utrechtschestraat 44
Prachtige moderne EiKenh Piano f 550.-
Firma Wed. W. SMIT. Ksmperbinntnpoorl 3, Imeisloorl
Het Soliedste en Goedkoopste
Adres voor alle Soorten Goud
Zilver en Uurwerken.
Voorhanden een Prachtige en
tevens zeer Ruime S o r t e e-,
ring Cantelie Goud, alsook
Sloten, Kruizen, parures, coillers
brochen, bellen, knopjes,
Ketting Eerpl, Kappen Boeken, Naalden, Spelden, Bloed
Koralen, alsmede uouden Trouw-, Fantqsie- en Zegelringen,
z Zilveren Beugels, Gemonteerd Kristal, Rozenkranzen, Servet- w
banden, Lepeltjes, Schepjes, Armbanden, Flacons, Horloges yo
in Goud, Zilver en Nickel, Kettingen, Horloge-armbanden
Pendules, Regulateurs, Wekkers met en zonder muziek
Fantasie klokjes, Barometers, Enz. Enz
Je adres voor de Boerenstand.
Speciaal adres voor Massieve Verlovings- en Trouwringen.
Reparatie van Goud, Zilver en uurwerken worden
billijk, spoedig én vakkundig uitgevoerd.
Inkoop van oud Goud cn Zilver
ARNHEM OPGERICHT 1866
Kantoor Amersfoort, Utrechtschestraat
Telef. 49 en 135
Kapitaal en Reserves f 19.000.000
Verricht alle bankzaken
OPGERICHT 1866 62 KANTOREN
GEMEENTE AMERSFOORT.
Gevestigd.
i Zwauenbroek, 92, van Leeuwarden naar Sch.penn.sl
r B. Wuyt.laan 146
r Bissch.weg 76, kellner
r Miereycldstr, 68. bakker
aer K. Wilb.slr. 27
r Soesterweg 233
G. Barneveld, 02, ven den Haag
J. Meijer, 01, R.K., van Amsterdam
S. Strijbos, 00, N.H., van Znelen na
L. Herschel, 82, N. I. van N. Indie
J. v. d. Berg, 83, K.K., van idem
Wed. Guinta Albani, 57, N.H., va
Catharina v. Vloten, 04, N.H., vb
Kinderen Slotboon, 17, 12, 16 vai
Gijsberta v. Donselaar, 07, N.H.,
Johanna Prins, 71, R.K., van Duitschland
A, Veencndaal, J 5, N.H., van 's HeerAbtskerke n. J. v. Diesstr. 9.
K. Koetzier, 85, N,H„ van Boxtel naar P. Pijpersstr. 14
G. v. Berkum, 84, N.H., van Zwolle naar Aldeg.str. 46, kant.bed.
A. v. Deventer, 57, van Voorburg naar Frisian.
Graaf v. d. Hessemaeckers, 69, N.H., van Blaricum naar idem.
Wed. W. Bleijenborg, 60, N.H., van Harderwijk naar B. en Dalstr.
J. Schouten, 84, van Leusden naar Lageweg 3
n idem i
in Utrecht r
p Utrecht ni
Asch v. Wijkatr. 13
Beekenst.laan 37
Arnh.weg 67
Woest.weg
r. Apeldoorn
i Rotterdam naa
i den Helder
l Harderwijk
an Almelo ut
Zeist na<
in Stoutenburg
Scherpenzeel
Utr.weg 115
v.Assenraadstr. 1
Bilderdijklaan 4
Vlasakkers huzaar
laar Blankenh.str. 25.
aar Utr.weg 40, ambt. N.S.
r Langestr. 35, winkelbed.
Verhoevenstr. 38, kellner.
Hoogl.weg 44.
Kamp 31, dienstb.
OPGERICHT 1871
TELEFOON 176
Bijkantoor Amersfoort. Kortegracht 16
Uitvoering van Effectenorders
Credieten voor handel en industrie
Behandeling van alle Bankzaken
4- SAFE DEPOSIT 4-
RENTEVERGOEDING, voor DEPOSITO op alle
termijnen volgens overeenkomst.
Elsabcth Burgwal, 02, N.H.,
J. Hartings, 00, R.K., v. IJsselstein n
Janita Viersma, 97,
M. Borg, 04, G.K., i
F. Grunwald, 06, N' I., va
T. de Vries, 00, N.H.. va
B. Brookman, 04, R.fC., v
G, Robertson, 04, R.K.,
Gerrcdina Kuyt, 06, N.H.,
C. Vlaanderen, 04, N.H.,
Elisabeth Huygens, 99, N.H., van Utrecht naar Oldenb'.v.laan 28, id.
Maria Budding, 03, G.K., van Ede naar Utr.weg 100, id.
C. Kok, R.K., van Hoogland naar Hoogstraat 106, tuinkn.
J. Streppel, 96, R.K., van Cothen naar Withoosstraat 34, kapelaan
J. Verkade, 41. X.H. van Boskoop naar Borstraat 1.
A. Stroeve, 87, N.H., vari den Haag naar Hot 16b.
Grietje de Vries, 95, G.K., van Amsterdam naar Monnikkenpad 13.
Cornelia Kleber 95. van Heemstede naar Langestr. 131, teekenares
Ven, 00, O.C., van Utrecht naar P. Bothl. 32
Petrus Voskuilen, 95, R.K., van Delft naar Scherb.str. 14, sigarenm.
Hildegard Gerritsen, 03. N.H., van Nieuwleusen naar Langestr. 118.
J. Michorius, 90, R.K.. van Deventer naar Hoogeweg 70, (hospitaal)
A. ten Bruggcncate, '91, N.H., van Utrecht naar Mil. Hospitaal.
Berendina v. Beekhoven, '86, N.H., van Nijkerk n. Huygenslaan 12.
J. Leven, '98, G.K., van Barneveld naar Campenstraat kant.bed.
Grietje Diiksen, '98, N.H., van Schalkwijk naar Huygenslaan 12.
Antje Huizinga, '94, G.K., van Deventer naar B. Wuvl.laan 54.
J. Massen, '98, K.K., van Kampen naar Nieuwstraat 20, bakker.
B. Biegerl, '96, R K. van Duitschland naar Havik 10, kleermaker,
Mergaretha Hintz, 91, EL., van Duitschland naar Havik 10.
Johanna Lucht, '98, WH., van Zwollerkerspel n. J. v. OldenbJ. 15.
van Haskerland naar Ostadeplein 4.
m Ootmarsum n. Langegr. 37, kapelaan,
van Biggekerke naar Kazerne, huzaar.
Henaldumadeel, idem.
Amsterdam, idem.
Jacobe v. Sloon, '90. N.H.,
H, J. Croonen, '88, R.K.
A. Klaassex, '03. N.H. i
H. Born. '01, WH.
'01, R.K.
STEENHOUWER
3
[UlEf- 1H MABMEBWERKEH
Langestraat 98
Nteman, '03, N.H., van Nijkerk naar Birkt 8, boerenknecht,
iria Blokland, '02. G.K., van Rotterdam naar K.Bergstraat 13.
Aaltje v. d. Broek. '99, N,H van Epe naar Aldegondestr. 67.
W. Botter, '94, N.H., van Amsterdam naar Kruiskamp 4, bankw.
v. Bergen Walraved, '03, N.H., van Schiedam n. Berkenweg 25.
ritje v. d. Twee!, 98, RK„ van Hoogland naar Hoogl.weg 36.
v. Kletersteeg, 98, R.K., van Hoogland naar Liendertschew. 12
B. de Wit. 98, R K„ van Utrecht naar Brouwerstr. 17.
Anna v. Rooy, 49, R.K,, van Almelo naar Muurh. 125b.
Elisabeth Dickhof. 61, RK, van Didam naar td. 157b.
IJ. v. Veelen, 07, N.H., van Brummen naar Woest.weg 161.
lgminia Jas, 98, R.K., van Rotterdam naar Beekenst.l. 37.
C. v. Toorn, 84, WH., van Andijk naar »Frisia«, bouwk, opz.
Di Nirlliidii in rioeget lijd
door T. Pluim.
1. Inleiding.
Men noemt onze dagen wel eens den
tijd van vereenigingen, en niet ten on
rechte immers overal, waar men zich
ook wendt of keert, vindt men vereeni
gingen, gezelschappen, maatschappijen,
sociëteiten, clubs, vennootschappen,
bonden, fondsen, unies, enz., die meest
alle nog van jongen datum zijn.
Hoe verschillend hun doel ook moge
wezen, toch ligt aan hun oprichting
hetzeFde beginsel ten grondslag, n.l.
dat men door onderlinge samenwerking
een macht kan ontwikkelen, die men
alléén niet verkrijgt.
Wie nu echter meent, dat die zucht
tot vereeniging eeist in onze dagen
ontstaan is, bedriegt zich zeerwant
reeds in vroeger tijden bestond die
zelfde neiging om zich onderling aan
te sluiten, teneinde een of ander doel
des te gemakkelijker te bereiken.
Alleen noemde men toenmaals die
vereenigingen gewoonlijk «gildendie,
oudtijds in menigte voorkwamen. Men
bad toen zegt een schtijver gilden
om de stad te regeeren en gilden om
de atad bewakengilden om te
arbeiden en gilden om te bidden gil
den om de goede buurschap te bevor
deren en gilden om Meibocmen te
planten gilden om te eten en gilden
om te drinken gilden om ernstige
tooneelstukken op te voeren en gilden
om grappen te verkjopen gilden om
de orde te bewaren en gilden om op
roer te maken.
Het zou zeker belangrijk zijn om
over al deze zoo uiteenloopende ver
eenigingen in bijzonderheden af te dalen,
i maar dat ligt niet in onze bedoeling
wij wensclien in dit opstel ons hoofd-
j zakelijk bezig te houden met »de gilden
om te ai beidenmet de werklieden-1
gilden dus.
Dat waren trouwens de belangrijkste j
gilden, niet alleen omdat zij een groot
deel der bevolking omvatten, maar ook
omdat zij een machtigen invloed op
het maatschappelijk leven dier dagen
uitoefenden. Ik wil daarom in breede
trekken er een en ander over meedeelen.
Vooral in de kringen van werkgevers
en werknemers zal men dit misschien
met belangstelling lezen.
0nt8iaan en indeeling der gilden.
Er was een tijd, ruim 1000jaren ge-
leden, dat de overgroote meerderheid
der ingezetenen, niets meer dan slaven J
waren, onder den naam van lijfeigenen,
hofhoorigen, enz. lit dezen schandelijken
I toestand, waarbij de mensch vaak be-
I neden het dier werd gesteld, kwam
i legen het jaar 1250 gelukkig een ver-
artdering ten goede, wel is waar lang-
zaam, maar toch zeker. Dit was een
schoone vrucht der invoering van het
j christendom, waartoe de kerk den eer-
sten stoot gafzij (d.w.z, de kloosters)
behandelde haar lijfeigenen mensche
lijker, zoodat er een gezegde in die
dagen ontstond«onder de krootse
(dj. kromstaf, den staf van den Bisschop)
is het goed wonen.
Vooral tijdens de kruistochten werden
vele dezer slaven tot vrije mannen ge
maakt, die voortaan van landbouw. I
handel of handenarbeid leefden. De I
laatste twee groepen (handelaars en
ambachtslieden) gingen elk bij elkacder-
wonen, waardoor langzamerhand door l
den blijvenden toeloop van nieuwe
viijen de meeste sleden in ons land
ontstonden.
De ambachtslieden, die éénzelfde bc-
drijf uitoefenden, vestigden zich meestal
in één straat of op één gracht, dus in
elkanders onmiddellijke nabijheid, de
namen van de oudste stralen herinneren
daar nog aan Bakkerstraat, Smeestraat,
Brouwersgracht, Looiersgracht, enz.
Zoodoende is hel gemakkelijk te be
grijpen, dat zij zich aaneensloten tot
een vakvereeniging, tot een gilde. Na
tuurlijk was het doel om elkander on
derling te steunen en de gemeenschap
pelijke belangen te behartigen. Hoe
I men dat deed, zullen wij straks zien.
Zoo wordt het duidelijk, waarom
reeds in 1300 in de steden de meeste
gilden reeds bestonden en dat toen alle
ambachten of bedrijven ond<
J ander gilde ondergebracht waren. Soms
had men de uiteenloopendste beroepen
tot één gilde vereenigd bijv. het za-
delaarsgilde te Utrecht omvatte de
f zadelmakers, de schilders, de boekbin-
ders en de boekdrukkers. Inderdaad,
wel een vreemde samenvoeging ntaar
elk dezer bedrijven telde te weinig be
oefenaars om elk de kosten van een
afzonderlijk gilde te kunnen dragen.
Daarom vcreenigden zij zich tot één
gilde, en niet waar zoo geheel
vreemd waren zij elkander toch ook
weer nietimmers zij beweikten allen
dezelfde grondstof, n.l. het leder. De
schilders toch versierden oorspronkelijk
de lecren schilden (vandaar de naam
schilder) der edelen en de boekbinders
bonden de bot ken in leeren banden.
(Het waren nog geschreven boeken), j
Later werd de boekdrukkunst uitge-1
vonden cn niets was natuurlijker, dan
dat men toen het kleine getal boek
drukkers bij de boekbinders en dus bij
het «zadelaarsgildeit indeelde. Zoo be
hoorden te Utrecht tot de wantsnijders
(d.w.z. de lakenverkoopers), die overal
het deftigste gilde vormden, ook de
barbiers, daar deze toenmaals tevens
artsen cn heelmeesters waren, dus óók
zeer deftige lui.
De oudste gilden van Amersfoort
worden in 1436 vermeld; dan ordon
neert de Raad in welke volgorde de
gilden zullen gaan in de Processie en
bij een eerste H. Mis, n.l. het schut
tersgilde, dan de Bouwlieden, dan St.
Nicolaas-gild, dan St. Loey (of St. Eloy),
dan de Schoenmakers, enz.
Voor belangstellenden geef ik de
volgende lijst van Amersfoortsche gilden.
Het Schuttersgild, vermoedelijk het
oudste, in 1436 genoemd.
Bouwlieden-gild.
Groote St. Nicolaasgild of Laken-
koopers-gild.
't Eloy-gild (of smeden) in 1508
doch in 1740 hebben zich vereenigd:
de grofsmeden, de slotenmakers, mes-
semakers, koperslagers en blikslagers.
St. Crispijn of Schoenmakersgild.
Wordt vervolgd.
