N.V. Middenstands-Credietbank
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 8 NOV. 1921.
35ste JAARGANG No. 65.
KantoorLaagegracht 28,
DE EEMBODE verschijnt Dingdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke weck In
gaan, doch opzegging van abonnement
geschieden voor den aanvang van -
AdvertentiSn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan nlel worden gegarandeerd.
Oorlog is do verschrikkelijkste
verwoester dor maatschappij en
zijn jammeren zijn het grootste
vergif van het menschel ijk geluk.
D* komende strijd.
Er wordt geklaagd over malaise in
de politiek. Men constateert matheid,
niet alleen in het parlementair bedrijf
zelf maar vooral in de belangstelling.
Voor de komende Kamerverkiezingen
is er nu nog weinig belangstelling en
heelemaal geen spanning.
Het valt niet te loochenen, dat na
de pacificatie op schoolgebied de zuiver-
principled" strijd in hel parlement en
daarbuiten is gaan luwen. Niet in dien
zin, dat de politieke besluiten, die sedert
dien werden genomen, geenerlei verband
houden met de beginselen, waarover de
verschillende partijen zijn verdeeld. Wij
leven in een atmosfeer eener evolutie,
die den eenen niet snel genoeg gaat,
den anderen als een democratische
wervelwind voorbij stoiml;
de politieke hartstochten der maBsa
onberoerd laat.
Zoolang regeeren beteekent: gezag
voeren over menschen, kan de over
heidstaak niet worden vergeleken met
de leiding van een groot bedrijf, wi
het voortbrengen der levenlooze
ducten hoofdzaak is.
De leiding der menschengemeenschap
moet, om aan haar doel te beantwoor
den, steeds geschieden naar va
ginselen; maar het parlement
wereld, die leeft van het compromis.
Zonder.de hooge beginselen, die God
heeft gesteld voor alle menschen en
voor alle tijden, ooit maar een enkel
oogenblik uit het oog te verliezen, heeft
de katholieke staatsman rekening te
houden met de werkelijkheid der poli
tieke verhoudingen. Deze laatste zijn
in ons land van dien aard, dat er Diet
aan valt te denken het katholiek pro
gram in alle onderdeelen met enkele
slagen af te werken, zonder rekening
te houden met andere volksgroepen.
Het compromis bedoelt geleide
lijke verwezenlijking van de program
punten, die tot politieke rijpheid zijn
gekomen, dat wil zeggendie practisch
kunnen worden doorgevoerd zonder
aanleiding te geven tot scherpe bot
singen.
Maar juist omdat deze scherpe, prin-
cipieele botsingen de laatste jaren
den vermeden, is de belangstelling
'l pailementair bedrijf gedaald.
De sociaal-democraten gaan den stiijd
in met de leuzengeen reactie voor
socialisatie, voor ontwapening, Met de
ontwapeningsleuze zullen zij succes be-
een vaag begrip, als de sccia-
s, loopt men t-letwarm.
mag benieuwd zijn, met welke
middelen de socialistische pers, die de
arbeiders heeft opgevoed in de over
tuiging, dat zij rood moeten stemmen,
zal trachten de massa in 't geweer te
brengen voor de papieren sociallsatie-
plannen, aan welker verwezenlijking
binnen afzienbaren tijd de meest nuch
tere socialist niet dut ft gelooven.
De Vrijheidsbond zal roepen om be
zuiniging.
Bekwame mannen met karakter, waar-
ij de ons bekende ministers van
dit Kabinet mecnen te mogen rekenen,
kunnen door een geperfeclionneerde
administratie-techniek inderdaad wel mil-
lloenen bezuinigen. Maar bezuiniging
in grooten stijl is wel degelijk e
kwestie van beginsel. Immers beztii
ging waarop Op militaire uitgaven of
op maatregelen van aibeidersbescher-
mingr Op onderwijs of op loonenr
De bezuinigingseisch is hel oogver
blindend décor, waarmede de oude
liberale hoofdbeginselen, anti-clerica-
lisme en staatsonthouding, worden ver
borgen.
En daarom achten wij het verheu
gend, dat de Kegeeiing nog vóór het
einde van den parlementairen zittijd de
gelegenheid zal vinden, om de hceren
van links tot kleurbekennen te dwingen,
Hei wetsontwerp De Visser zal den li
beralen de gelegenheid bieden ondub
belzinnig te doen blijken, of het hun is
te doen om de bezuiniging of om te
verhinderen, dat de bijzondete school
ou «prospereeren» bij de voorgestelde
'ijziging der Arbeidswet zal kunnen
blijken of de Vrijheidsbonders de staats
onthouding op sociaal terrein, die zij
tegen wil en dank door de macht der
feiten gedwongen waren prijs te geven,
stellen boven de soepele toepassing
van overheidsmaatregelen, waaraan een
gezonde sociale gedachte ten grondslag
'ig«.
Dr Wnklitdin in tiiiin lijf.
door T. Pluim.
Het was iederen baas streng
boden een knecht zonder zulk een ge
tuigschrift aan te nemen. Men wilde
daardoor de minder ge wenschte elemen
ten weren. Werd hij nu geplaatst, dan
moest hij zich bij de overlieden op de
gildekamer aanmelden om tegen eenige
betaling in het register te worden inge
schreven.
Bij sommige gilden evenwel mocht
de gezel zich ook direct bij den meester
om werk aanmelden; bijv. bij de schil
ders te Amsterdam. Had de meester
in dit gild geen plaats open. dan ging
hij met den gezel de andere bazen rond,
en was ook daar geen dienst te vinden,
dan ontving de gezel, als hij noodlijdend
was, een reispenning uit de gildekas,
om in een andere plaats zijn geluk
gaan beproeven.
De gezel was vrij om den dienst
verlaten, wanneer hij verkoos (anders
dus dan met den leerknaap)omgekeerd
kon de meester naar goedvinden zijn
knecht te allen tijde ontslaan. Evenwel
was er van weerszijden een termijn van
opzeggiDg vastgesteld. Scheidde de
knecht in vriendschap, dan kreeg hij
Binnenland.
De Roomsche Hoogeschool.
Van verschillende zijden werden
het Secretariaat te Utrecht aanbiedingen
gedaan van boekenverzamelingen voor
de R. K. Universiteit. Drie aanzienlijke
schenkingen werden tijdelijk onderge
bracht in het Seminarie te Culeniborg,
andere werd, omdat de i
Culemborg beperkt is en de
dingskosten hoog zijn, berging gezocht
de plaats waar de schenkers
Welk gewichtig onderdeel
K. Universiteit de bibliotheek ook
zij, toch is het gewenscht met verdere
laubiedingen nog eenigen tijd Ie wach-
en. Kan, nadat de uitslag van de geld
inzamelingen bekend zal zijn, lot op
richting der Universiteit worden besloten
en is de plaats van vestiging vastgi
steld, dan zal een afzonderlijke com-
worden gevormd voor het biblio
theekwerk.
Hetzelfde geldt voor ethnologische
i andere verzamelingen, die reeds
werden aangeboden.
Om tegemoet te komen aan aan
vragers, die de adressen verloren,
den hier nogmaals de namen meege
deeld van de diocesane secretarissen
i penningmeesters.
De secretarissen verstrekken inlich
tingen over de propaganda,
chures, sprekers, enz.
Secretarissen zijn:
Voor het Aartsbisdom Utrecht:
Atdeeling Gelderland, Utrecht, Hol
land: mr. C. Prinzen, Joubeitwcg 2,
Oosterbeck.
Afdeelirg Overijsel: dr. J, Sassen,
Dominicanenklooster. Zwolle;
Afdeellng Drenfr, Friesland, Gronin-
nmej, Cllr, Reinhart, Westersin'gel
27, Groningen.
De gelden worden opgezonden aan
de diocesane penningmeesters. Van
ng u, naast het aldragen der
gelden voor het stichtingsfonds, opgave
d ien van de toegezegde jaarbij-
agen voor het ^onderhoud. Niet het
inst van de jaar: jdragen zal afhan
gen, of tot slichting kan worden over
gegaan, Ook met het oog hierop is
door hel Doorluchtig Episcopaat zoo
aangedrongen op persoonlijk bezoek
van het universiteitscomité aan de pa
rochianen. Bij andere vormen van geld-
zameling is moeilijk die Jaarlijksche
toezegging te verkrijgen.
De adressen der penningmcestei
Voor het Aartsbisdom Utrecht:
Afdeeling Gelderland, Utrecht, Hol
land Th. J. Bianchi, Hooglanderweg 5.
Amersfoort.
Men vergete niet. dal bij het slagen
r actie, de comité's van blij venden
aard zullen zijn. In een uil te geven
jaarboek zullen alle comité's
worden opgenomen met de nn
bestuur, van bijdragen tot de stichting,
van de toegezegde jaarbijdragen, enz.
Ondanks den zwaren belastingdruk
i den ongunstigen financteelen toe
stand kan en zal het doel zeker be
reikt worden, nis allen willen meewerken,
als ieder geeft, wat hij geven kan
Vragon.
Kamerlid Weilkamp heeft aan
Minister van Oorlog gevraagd;
D het bericht juist, dat ter
vanging van den chef van het Vreem
delingendepot te Harderwijk, tot chef
is benoemd een gepensionneerde ge
neraal, die vrije woning plus f 13 toe
lage per dag geniet, terwijl in voornoemd
depot vrouwen en kinderen medege
rekend, geen 20 menschen aanwezig
zijn
2. Zoo ja, acht de Minister dit feit
et in strijd met de zoo hoog nood
zakelijke zuinigheid
Het Tweede Kamerlid De Kanter,
heeft tot den Minister van Waterstaat
vragen gericht betreffende de uitkom
sten van den dienst der posterijen en
telegraphic en van de spoorwegen.
Een uitvoerig antwoord komt in het
kort hier op neer, dat het geraamde
tekort voor 1921 op het postbedrijf
:rmoedelijk van f13 219.000 zal slin
ken tot f 12,357.000, als gevolg
bezuinigingen. Wordt voortgegaan dan
zal, in 1922 het tekort blijken minder
groot te zijn dan in het thans loopende
Wat de spoorwegexploitatie aangaat
zijn geen vaststaande cijfers te gev
inaar een tekort op den dienst is
Het wordt vooral veroorzaakt door de
vermindering van h«t goederenvervoer
en door stijging van hel personeel van
■10.000 tot 48000 man, waardoor de
salaris- en loonrekening alleen reeds
van 104 tot 115 millioen is gestegen.
Het lekort zal moeten worden aange
zuiverd door den Staat. Gestreefd wordt
ook bij Spoorwegen naar bezuiniging
en Inkrimping van uitgaven. Het reizi-
gerstaricf is nu sedert 1911 bijna ver
dubbeld.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Credieten - Incasso's - Deposito's
Deposito rente van 3'/, - 5%
Troonopvolging.
Het vraagstuk van de troonopvolging
is ingewikkeld bet bestaat uit verschil
lende onderdeelen. Voor het oogenblik
'II natuurlijk de overgrootc meerder-
hcid van de .Nederlander* den toestand
houden gelijk die is. Dat spreekt van
zelf, maar men moet de toekomst
-gelen,;endatis heel moeielijk, omdat er
natuurlijk tal van onzekere factoren zijn.
De Staatscommissie heeft geadviseerd:
an de kroon zullen nog komen de
rechtstrecksche nakomelingen van Wil-
helmina en de opvolging blijft beperkt,
Indien namelijk uit mannen gekomen
nakomelingen ontbreken, tot het tweede
geslacht uit de laatst overleden koning
gesproten. Bij ontstentenis van een
troonopvolger zal door een volksstem
ming overwogen worden of wellicht een
andere staatsvorm gewenscht is.
De Regeering nam dit advies over,
behalve het slot. Zij wil in elk geval
het koningschap handhaven
keuze laten doen indien er geen op
volger meer is. Is het eenmaal zóó ver,
dan kun men altijd de Grondwet nog
wijzigen, maar het lijkt de Regeering
niet goed om in de Grondwet een aan
duiding te geven naar de mogelijkheid
van een andere staatsvorm. Dal is een
begrijpelijk standpunt. Ze houdt dus
vist aan het koningschap, totdat er
gr en opvolger meer is en wie dan leeft,
wie dan beslist.
Reizen.
De reizigerstarieven, die tot dusverre
tijdelijk en percentsgewijs werden ver
hoogd, worden thans, definitief herzien,
De grondslag van 1911 wordt thans
definitief op het dubbele gesteld, terwijl
de prijs der abonnementskaarten een
daarbij passende verhooging ondergaat
en de werkmanskaalten vervallen.
Ter vervanging van deze laatste
kaarten worden bijzondere trajectabonne
menten met één maand geldigheid in
gevoerd, die niet tot werklieden beperkt,
doch voor ieder verkrijgbaar zullen zijn.
bewijs van goed gedrag mee, zonder
hetwelk hij nergens terecht kon.
Wilde een gezel (knecht) zich als
neester» (patroon) vestigen, dan moest
hij eerst eene proeve van bekwaamheid
afleggen, daar het belang der gilden
meebracht, dat geen onbevoegden zich
in hun kring drongen. (Zulke onbevoegde
bazen werden «beunhazen* genoemd
i liepen bij bekeuring zware straf op.)
Wanneer dus een gezel «meester»
wilde worden, dan meldde hij zich bij
de proefmeesters aan, die de overlieden
(het bestuur) van het gilde met
voornemen in kennis stelden. Op e
bepaalde plaats, gewoonlijk ten hui
van de proefmeesters zelf, moest
gezel dan het vastgestelde proefstuk
maken. Het waB hem streng verboden,
daarbij bezoek te ontvangen, want llij
zou misschien door zijn kennissen ge
holpen kunnen worden.
In den regel nas het proefstuk (ook
wel «meesterstuk» geheeteo), nauw
keurig bij de gildewetten omschreven,
daardoor toch was voor allen het e xamen
gelijk. Van deze proefstukken worden
nog hier en daar exemplaren bewaard
(o.a. gesmede sloten in het Rijksmuseum)
Amersfoort
Llatlerenavond van Mlscha-léon.
'n Zaal waar geen mens méér bi
inkon I 't Podium zelfs geheel bezet
Was 't wonder dat 't Amersfoorts
publiek, op de internationale vermaard
heid van deze tenor afgaande, in zo
groot getal opkwam Echter, gróter
wonder nog, dat geen enkele der hoor
ders in z'n verwachtingen teleurgesteld
werdMischa-Lcon is 'n zanger met
ieder kunstgevoelige zonder be
paald muzikale ontwikkeling kan
leven en van wie ieder door ma
:ij doen ons verbaasd staan over hei
dergelijke en vaak kunstvolle werk het
waren letterlijk en figuurlijk «meester
stukken», d.w.z. stukken werk om den
graad van «meester te kunnen ver
krijgen.
Natuurlijk ging dit examen niet zonder
kosten gepaard de proefmeesters ont
vingen een bepaald bedrag als douceur
voor hun moeiten, terwijl de gezel zelf
de grondstoffen van zijn meesterstuk
moest betalen. Het spreekt dus
zelf, dat niet ieder gezel zich aai
meesterproef kon onderwerpen, zoodat
het getal meesters niet te groot werd.
Ieder, die dan ook een proefstuk had
geleverd, waarover de proefmeesters
tevreden waren, kon zich als mee
dus als eigen patroon vestigen t
entreegeld werd hij dan tevens
als lid (»ioecster«) in het gilde opge
nomen. Eerst nu trad hij in de volle
rechten van het gilde. Immers hij had
als leerknaap en als gezel wel onder
de gildewetten gestaan, maar hij had
niet den minsten invloed daarop kunnen
uitoefenen alleen de gildemecster (de
patroon) had het recht ter morgenspraak
(de gildenvergadering) te verschijnen en
in de andere voorrechten van het gild
te daclen. j
Doch hiertegenover stonden ook
schrijven kan. Niet is Miacha-
Léon verfijnde buiten-maatschappclike
ar 'n man van vlees-en-bloed,
in z'n volle, natuurllke menie-
(Ikheid Van 't strijden tegen en over-
i stem-techniese moelllkheden
was niets te bespeuren opgenomen,
organies gegreeid wis de techniek
in z'n wijd-omvattend, diep menichelik,
fijn-gevoelig, artiitxijn. Zoals we 'n
mee.trr-schllderstulc «uit de verf» ooe-
was deze kunst geheel «uit de
techniek». En, spraken de franse, duilse
engelse liedjes reeds onmiddelik Aon,
i blezondere muzikale ekipressiviteit
ren die déénse lledekes. Hoe over
tuigend bleek weer bij deze, deense,
zanger dat niets zo geüigerd is met-alle-
krachten-der-ziel weergegeven te wor
den als 't lied in de clgeolandse tale,
'k Noem enkel dat «Sne» met z'n r^kr
teerheid, z'n reine maagdelijkheid en
zilver-zuiver klankenschoon. Er ia geen
beginnen aan, de heerlike emoties van
ieder liedje-apart neer te schrijven, om
dat alles puurste kunst was. De kunst
tot natuur, de natuur tot kunst, vnn dit
ideaal hebben we op de Mischa-Léon
avond 't zeer-xeldsame voorbeeld gc-
Nog komt 'n woord van eerbied en
f toe aan de nccompagnateur Marcel
tn Gooi. S.
- De parochiale R. K. Kiesvereeniging
St. Hcnricus vergadert Donderdag 10
November om 8 uur in het patronaat
de Borstraat.
Ie der parochie St. Ansfridur. op
Woensdag 9 Nov, terzelfde tjjd In het
gebouw St. Jozef.
Benoemd tot ontvanger 'Ier directe
belastingen, invoerrechten en accijnzen,
te Amersfoort, J. Moll, ontvanger te
Weesp.
Aan de leden «Ier R. K. Midden-
stands-verecniging de Hanze te Amcrs
foort werd door het bestuur herinnerd
aan het voorstel door een der Leden
gedann naar aanleiding der restauratie
In rlc Parochiekerk van Onze Lieve
Vrouw Hemelvaart.
Men meende 't voorstel te mogen doen,
om ook door de R. K. Middenstands
verecnlglng een raam te schenken, en
aan het bestuur werd opgedragen in
overleg met de Propaganda-commissie
deze zaak verder uit te werken.
Een mnm als hier bedoeld zal f600
kosten; in 't raam zal de naam der
vcreeniging en zoo mogelijk de Pa
troon-Heilige worden aangebracht zoo
dat dit geschenk altijd een dankbare
herinnering zal blijven, aan de betrok
ken vcreeniging. De Propaganda-coin-
issic zal zich belasten met de Inzv
plichtingen. Zoo betaalde de gildebroeder
een jaarlijksche cqptiibutle aan de gilde
kas, Deze bijdragen vormden de vaste
inkomsten imnrers entreé gelden en
boeten waren meer toevallige balen.
Wie zich als zelfstandig meester (als
eigen patroon) wilde vestigen, moest
natuurlijk ook over eenige geldmiddelen
kunnen beschikken, al mocht hij ook
gewoonlijk niet meer dan twee knechts
houden, Het kwam dan ook soms v
dat personen, die wel de meesterproef
hadden afgelegd, zich genoodzaakt
zagen als knecht te blijven werken. Zij
werden evenwel ter onderscheiding van
de gewone gezellen voortaan meester-
knecht genoemd, en hadden bij aanbod
van veel werkkrachten natuurlijk de
voorkeur, la sommige gilden was
vergund, dat een weduwe de zaak
haar man mocht voortzetten, mits tij
zich door een meesterknecht ter zijde
liet staati.
Verder genoten de oud geworden
gildebroeders (de patroon* dus) uit de
kas een zeker pensioen en bij ziekte een
uitkecring. (Door het «kleinbedrijf» was
toen van «rijk worden» geen sprake.)
Hierdoor waren «busmeesters» aange
steld. Zij moesten nauwkeurig den aard
der ziekte onderzoeken wa» deze het
gevolg vnn eigen schuld (vechtpartijen,
dronkenschap, enz.) dan werd alle om er
stand geweigerd. Eveneens hield alle
onderstand op, als de busmeesters den
ondersteunden gildebroeder in de kroeg
hadden gevonden.
Voorts moest leder, die ook van de
bus wilde genieten (bij ziekte of ouder
dom) er zich in koopen, Tegen een
vastgesteld bedrag. Vervolgens moest
men een jaarlijksche contributie aan de
kas betalen. Ook kwamen in die onder
steuningskas allerlei boeten In en einde-
"k ontving zij nog toevallige inkomsten.
_oo bijv. hadden sommige gilden voor
gemeenschappelijk gebruik vrij dure
werktuigen aangeschaftde huur daar
van kwnm de kas ten goede.
Men ziet het nogmaals: rijk waren
de patroon* niet, daar zij zelf zieken
fondsen hadden. Maar het wasjulatde
bedoeling van het gildewezen ik
herhaal het dat er geen grootbedrijl
kwam, waardoor de kleine bazen zouden
doodgedrukt worden.
Tot de voorrechten van de gilde-
broeders behoorde ook dat zij jaarlijks
aan het gtldemaal mochten deelnemen.
Laat Ik ii even den oorsprong daarvan
vertellen.