WINTER 192]
I V. Ciotralt Crifot- n Laodhnw
Warme Pantoffels
Schoenmagazijn „VEDEA"
JOH. VAN DIJK
Voetballen, Voetbalschoenen,
Voetbalpompen, Voetbalshirts
Voor St. Tlicolaascadeaux
IIS Langistraat I0H. Ril DIJK Tililosi 71
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
VRIJDAG 18 NOV. 1921.
35ste JAARGANG No. 68
laaiefracbt 28,
ABONNEMENTEN kunnen elke yeek In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
feschieden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.'
Prijs per drie maanden 11.00 Bulten de
gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADVERTBNTlfiN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid 61) geregeld
adverteeren.
AdvertentiSn moeten Dinsdag en Vrfldag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaata kan niet worden gegarandeerd.
Een beschaafd mensch blijft eenvoudig,
ook al wordl hij rijk
Het Cietdewerk van <Un
8. Petrus.
In het boekje «De Missie in vraag
en antwoord* lezen we ondet hoofd
stuk VI het volgende
Kunnen inboorlingen goede priesters
worden f
Onder goede leiding kunnen zij niet
alleen goede priesters worden, maar
kunnen in sommige opzichten meer doen
dan de vreemde missionarissen.
Wat is hiervan de reden f
Inlandsche priesters begrijpen de taal,
zeden en gewoonten van hun landge-
nooten veel beter dan de missionarissen.
Zij kunnen zich gemakkelijker aan hun
leveoswijze aanpassen, vooral aan dir
der armere klassen, winnen ook ge
makkelijker het vertrouwen van hun
eigen volk. Dit stelt hun in staat in
nauwer verband met hun kudde te
komen, dan vreemdelingen dtl kunnen
doen. Bovendien in tijden van vervol
ging of van oorlog, wanneer vreemden
worden uitgewezen, zal dikwij s de in
landsche geestelijkheid met succes haar
arbeid kunnen voortzetten.
Wat kost de opleiding van een inlander
Op h't orgerb'ik i« f250 jaarlijks,
of f1500 voor den geheelen cu
d.i. twee jaar philosophic <0 vier
theologie, voldoende.
Bestaat er een hijsonder Liefdewerk,
dat cich de opleiding der inlandse he
geestelijkheid ten doe! stelt?
Voorzeker, hel L"!deweik van den
H. Petrus, hetwelk door H den Paus
Benedtctus XV in zijn crcycluk van
30 November 1919 onmiddellijk na de
beide groote Genootschappen (o.l. de
voortpla ting des Gelools en de H.
Kindsheid) genoemd wordt en aanbe
volen.
Hoe kan men medewerlun in dit Ge
nootschap
Men kan lid zijn van dit Genootschap
als stichter (door een beurs te stichten
ten eeuwigen dage f 2500)de wel
doener, door een seminarist te onder
houden met jaarlijksche bijdragen f 250
jaarlijks)als eenvoudig lid door het
betalen van een jaarlijlc«che bijdrage
van 50 centen.
Ziedaar in vraag en antwoord, helder
en beknopt uiteengezet het Liefdewerk
van den H. Petrus. Het Amersfoortsch
Missie-Comité heeft gemeend op de
volgende, wijze aan dit Liefdewerk
moeten meewetken.
Vooreerst zorgen, dat aRoomsch
Amersfoort* bijeenbrengt dc som
f2500. Daardoor woidt «Roomsch
Amersfoort* stichter van het Liefdewerk
6 Dl Vaikliiden in voigir lijd.
DÓÓa-T.'ÏW
Deze werd pas toegelaten door de
komst der 'Réfugié's (dat zijn Hervorm
den, die uit Frankrijk naar hter vluchtten,
omstreeks 1680), waaronder vele be
kwame fabrjkanten waren,' en die men
daarom hiér met open armen ontving,
Zoo bijv, werd in 1683 te Amsterdam
een weeshuis gesticht, 'waarvan de
weezen bij de zijdefabrikatie behulp
zaam zouden zijn. Ook hadden de Ré
fugiés een jaar te voren aldaar een
xijdefabriek geopend, waarin kinderen
van 7 tot 12 jaar de zijde mochten
haspelen. Ook te Middelburg komt iets
dergelijks vóór. Maar men ziet het
in het kleinbedrijf was elke kinderarbeid
verboden.
Doch weldra verhieven de gilden,
die zich door deze coteurrentie bena
deeld zagen, hun stem tegen kinder
arbeid en in het begin der 18e eeuw
werd die weer als vao ouds verboden.
Keeren wij Ihana lot ons onderwerp,
den werklfld terug. Daar dé gil
alle bazen gelijk recht wilden,
elk bedrijf denzelfdeti werkl^d
tn d*n H. Pètius. Om deze som bijeen
krijgen, zal er nooit om een bijdrage
ivraagd, nooit om een aalmoes bij
mand aangeklopt worden. Geheel vrij-
illig, louter uil dankbaarheid voorde
gave des geloofs, moeten de giften
toevloeien. Dikwijls toch gebeurt het,
dat Iemand een geldelijke bijdrage wil
geven voor het missiewerk in 't algemeen.
Het is hem totaal onverschillig, voor
welk onderdeel van het missiewerk,
welke missioneerende orde. Welnu,
laat die persnon rijn bijdrage storten
i onze Amen-foortsche studiebeurs voor
ilandsche priesters.
Ook zijn bij het Amersfoortsch missie
corti^é gratis verkrijgbaar inissiebusj -s
met het opschrift»St. Petrus Liefde
werk*. Deze kunnen in de huiskamer
opgehangen en af ei toe kleine aal
uitlezen daarin gestort worden. Het
missie-comité zal wel zorg dragen, dat
de busjes geregeld w.irden gelicht, b.v.
de twee of drie maanden. Admim-
:ie van »de Amersfoortsehe studie
beurs voor een inlandschen pnestei*
berust bij Mej. W. van der Singel,
Schtmmelpeomnckstraar 35 van de ont
vangen giften zal geregeld in de Eembode
verantwoording worden gtgveo.
Een tweede manier van medewerken
in het St. Petrus Liefdewerk is liet
tnwerven van leden, die zich ver
plichten jaarlijks 50 Cent bij te dragen.
De missieclub nSi.FraricircusXaveous*
oriderafdeeling van de R. K. Burger-
Jongelingenvereeniging, heeft sich hier-
ee belast.
Vóór het jaar 1921 voorbjj ia, hoopt
de missieclub vijfhonderd leden
geworven te hebben, waardoor vooi
'ju in de jaarlijksche studiekosten
•én inlandschen seminarist. Over
bodig zal het misschien wel zijn er aan
te herinneren, dat niet ieder huisgezin,
doch ieder lid van ern hu.sgeztn lid kar.
worden van het Sr. Pelius Liefdewet k.
Administratie van het lidmaatschap
berust b| den voorzitter van de missie
club »St. Fianctscus X tvcriut*, den heer
J. Sell, itrm r Jr., Krommeatr. 14a
het aantal leden zal geregeld n
Eembode opgave woiden gedaan.
Namens bet Amersfoortsch
Kapelaan BOERMA.'voori
Holland bewerkt uit het Engelscl
door kapelaan Ant. de Wit uit Arnhem,
l'treditsch Mlssle-Comite, Seminarie Driebcr
sterk wisselende toepassing van wat hun
op grond van hun katholieke, staat
kundige overtuiging het beste lijkt
dan houden wij hen wel is waar in
het algemeen voor hoogst betrou wb.ire
maar toch niet in elk onderdeel onfeil
bare of ook maar alleszins volmaakt
geïnformeerde en deskundige mannen,
een collectie van zulke voor-
ten kan geen enkele politieke partij
beschikken. En, dan, ook onze volka-
vertegenwoordigd zijn mennetten, gelijk
wij menschen zijn en zij hebben dit met
ons gemeen, dat rij niet alle menschen
kunnen tevreden stellen.*
De BMrsnatand.
Te Utrecht heeft onder leiding van
W. N. de Vrank ijzer, voomtter van
den Sticlitochen Boerenbond, een ver
gadering plaats g-had, waarop aan
wezig waren afgevaardigden uit ongz-
i eer 15 gemeenten der provincie Utrecht,
ter bespreking van de vraag, wat ge
daan kan worden om wederom een
katholiek landboUwvertrgcnwonrdlger in
de Tweede Kamer te kiijgen. Alge-
i betreurde men het, dat door het
heengaan van de Wljkerelootb een
vaar lijk deskundig en praetisch afge
'aardtgde de Kamer heelt verlaten.
Zuivelbereiding en kaasmaker^ zijn de
hoofdbronnen van bestaan der provincie
Utrecht en het is daarom gewenschr,
dat voor deze provincie een deskundig
afgevaardigde zitting neemt, die vooral
praetisch met dit deel van het land-
bouwbedrijf op dc hoogte is. De land-
bouweertegenwoordigers, die de Kath.
Kameifractie telt, zijn niet voldoende
op dit gebied bekend. Na langdurige
gedachtenwitaeling besloot de verga
dering, met het oog op de a.s. samen
stelling der groslSst in de plasttclgkc
kiesvereeniging, de aandacht te vestigen
een drietal hreren, die ^ij meende
tanbeveling te mogen voordragen,
omdat zij met de practgk van het land
bouw- en zuivelbedrijf en de kaas
makerij op de hoogte zijn. t.w. 1. C.
Knigge te Wtlniz, 2. A. J. de Goeij te
Willctcop eu 3. G. van der Worp te
Kamerik.
Binnenland
Da Katholieke Staatspartij.
Wat tiet de Katholiek in zijl) Partij
Deze vraag beantwoordde Recto
Geuits, oud-hoofdredacteur van De Tijd
.Is volgt
Hij ziet in haar allereerst die macht,
waarbij zijn hoog'te, godsdieostig-sede-
lijke belangen alleen veilig zijn. De
katholieke o'|csvfrt*geowoordigers be
zitten verder in zóóverre zijn vertrouwen,
dat zij geacht worden de i iet zuiver
geestelijke belangen kundig en ernstig
te behartigen zooveel mr-geljjk in over
eenstemming met de katholieke be
ginselcn en met inaebtgeming van de
onderscheiden behoeften en nooden der
verschillende volksgroepen.
Maar als Onze afgevaardigden uit vast
staande, heilzame princiepen afgeleide
soms ver zfliggende conclusies op
bouwen en overgaan tot de practischr,
tijdige en met de omstandigheden
dienen. Wie vroeger dan de vastge
stelde uren begon of later eindigde,
liep dan ook boeten op. De •keur
meesters* (keur beteekent «boete*,
vandaar ons woord sbekeurpn*) gingen
telkens dc werkplaatsen rond, om m
gelijke overtredingen vast te stellen.
De metselaars te Amsterdam werkten
1662's daags 12 uur, nl. van 5 uur
morgens tot 7 uur 's avonds, met
twee schafttijden van een half uur (nl.
half 8 tot 8 uur en half 3 tot 3 uur)
benevens één schafttijd van één uur
(nl, van 11 tot 12 uur). De smeden en
linnenwevers begonnen 's zomers om
tr. 's winters om 5 cn werkten tot
r 's avonds, In de 18e eeuw schijnt
rerktijd ieta kotter geworden. Het
St. Josephgilde te Haarlem werkte
11uu' °P een langen* werkdag,
10 uur op een middelbaren* en 83/4
uur op een «kortendag (dus in
8. HET LOON.
Bleven in den loop der eeuwe
werktijden vrjjwel gelijk, dit kan van
deloonen niet gezegd worden. Men
leest tenminste dat in 1427 een met
selaarsknecht 4 cromsteerten (of stui
vers) verdiende, en in 1862 omstreeks
20 stuivers per dag, zoodat de loonen
Amersfoort
De eerstvolgende vergadering van
den R. K. Vrouwenbond wordt niet op
Maandag 21 November gehouden zooals
is aangekondigd, maar op Dinsdag 22
November daaraanvolgende.
Tilburg levert gas ad 10 ceot per
kub.M. Dan volg- n Bulsward met 12
ets.; Groningen cn Assen met 13ets.;
Dordrecht, Middelburg, Utrecht en
Haarlem met 16 ets. Arnhem, Zaan
dam, Enschedé en 's Hertogenbosch
met 17 ets.Delft, Amersfoort
Roermond met 18 ets. Leerdam
Apptngedam met 20 ets.
Amersfoort vooruit I
Voor de afdeeling Amersfoort t
de maatschappij voor Nijverheid
Handel houdt jhr. j. C. Mollerut 21
November a.a. een lezing over „Be
zuiniging" in het gebouw „Prins Hen
drik" in de Stoovestraat.
De adjudant-onderofficier A. Dorgelo
van her 5e regiment infanterie gaat
1 December niet pensioen.
Op 15 Nov, 's avonds 8 uur v
gaderde de R. K. Kiesvcr. Recht
Orde, parochie O.L.Vr. Hemelvaart in
de bovenzaal vau de R. K. Werkl,
vereenig. St. Joseph. N idat de voor
zitter met den 'gebrti ke ijken Chr gr irt
geopend had heette hij de aanwezigen
welkom, hij tdttc rijn spijt over de
slechte opkomst der leden. Hoewel de
parochiale afdeeling thans 240 leden
telr, waren er maar een 40 aanwezig.
bewijs dat men nog niet weet
leven met den geest van den
t)dk Hierna werd het verslag van de
vorige vergadering voorgelezen. Aan
de orde kwam vervolgens het samen
stellen van de groslfat van caadidalcn
den R^kskieskring Utrecht.
Vanwege het bestuur werd geen
aanbeveling gedaan. In volle vr|-
heid kon teder noemen wten bij
wilde.
Uit de vergadering kwam mei een
t ch ten gunste vao ren of ander ge-
■chikl caodidaat ulisprrkrn, hoewel dr
Voorzitter daartoe den leden herhaal
delijk opwekt'.
De voorzitter las dc namen vftor der
R. K. .Ministers, van de R. K.
Kamerleden en van de plaatsvervan
gende leden waarna men lot stemming
zou overgaan. De heer en Schwitznc* Jr..
Viat en v. Wandelen werden verzocht
ern stembureau te willen vorm n. On
derwijl werd door de Sccretaree het
S taaisprogram voorgeleaen. Hierna
werd de uitslag der stemming mede
gedeeld, Aalbrrse kreeg 20, Ruys de
Barrenbroeck 19. Nolena 13, Kooien
13. Suring 13 en H«zevoet 11 stemmen.
Door den vooroittcr werd aan de
trgaderlng gevraagd ren paar leden
Ie willen aanwijzen voor de Commissie
met de voorbereiding der herziening of
aanvulling van het R. K. Gemeente-
De heer r. Ditzhuiteo vroeg of het
ooodig was dat dit aangevuld werd.
De heer Haan telde dat 't program
i vorige keer keurig wat samenge
steld en vond bet 't beate dat de vorige
Commissie-leden weer werkzaam werden
gesteld mei namen de heeren Luycx
en C. Tuithuf. De voorzitter vroeg
de hier LuyCx bereid waa deze
fui cue waar te nemen, doch deze oor
deelde dat beter was hiervoor
jongere kracht te nemen. De beer
Nieuweohoven vrrvolgcnt aanbevolen
en aangeiccht, weigerde evenweim. Ten
slotte werd besloten dat Mej. C. Wel
ters en de heer C. Tuilhof als Com
missieleden zullen optreden. Mej. Weitere
werd gekozen als afgevaardigde naar
de verg. van den R. K. Rjkskieskring
Utrecht. Hierna volgde rondvraag
alultlpg.
Eenige vooraanstaande R. K. dames
heeren te Rotterdam vormden eenl-
gen tijd geleden een comité tot het
organtseeren van een Kunstavond waar*
van de netto opbrengst bestemd la voor
de kas van Richt en Orde. ter bcstrij-
van veikieaingaorkosten in 1922.
Hier in Amersfoort is 't met de krijga-
kas voor den komenden verkiezingsstrijd
meer dan droevig. De penningmeester
van sRecht en Orde* en met hem het
geheele bestuur, hebben daarover veel
zorg. Om aller toetreden tot de Kies
vereeniging mogelijk te maken ia de
contributie zoo laag mogelijk gesteld.
Van dat luttel contributiegeld moet dan
nog een beduidend deel worden afge
dragen aan de partijkas van de R. K.
Kieskring Utrecht.
Geldgebrek mag toch niet de zoo hoog-
rtopdlge actie belemmeren I
Daarom moeten de menschen vi
goeden wille maar eena bedenken of
er geen middelen zijn om de verkie-
zing»lcas wat te vullen.
belangrijk waren gestegen. (Een skrom-
staari" was een zilveten stuivertje, zoo
genoemd omdat cr de Holtandsche
leeuw met een naar binnen gekromden
staart op stond.)
Toch meene men niet, dat de werk
lieden het ook zooveel beter kregen,
want de loonen stegen, doordat de
levensstandaard duurder werd (dus alles
werd duurder). Laat ik dat eens m
een voorbeeld illustrceren.
Ik zal de 4 stuivers dagloon v<
1427 vergelijken met het dagloon, dat
een werkman kort vóór den oorlog van
1914 verdiende, bijv. f 1,80 per dag.
Wij krijgen dan deze vergelijking.
Voor het dagloon Voor het dagloon
van 4 st. kon men van f i.8o kon men
in 1427 koopen: in 1914 koopen:
7 kop booóen, 5 kop boonen,
of 80 haringen, of 30 haringen,
of 8 L. meel of 6 L. meel
of schaap of '/is schaap
of kalf of kalf
of '/ao hoe of '/no hoe
of varken of '/ao varken.
Men siet dusvóór 5 eeuwen wi
de vleeschvoeding beet wat beter dan
thans; toen moest men bijv. voor
een koe 30 dagen werken (zij kostte
dus 30 X 4 st. 120 stuivers II) en
SOEST
TWELLO - UTRECHT
Rentevergoeding voor Depostte'e
Direct ip 111 awtea» 47» pet. Mat 10 4s
Meest praetisch Cadeau
Slobkousen
Sneeuwschoenen Jachtschoen
116 LAN6ESTRAAT 116
TELEFOON 1
I
Hierdoor hebben wij de eer Ie Uwer kennis Ie brè^m, dat wij
aan onze juweliers zaak eenafdeeling OPTIEKhebb0» inéiiidaw
Door aanschaffing van de meest moderne machines zijn wij
In slaat U sleedt spoedig Ie kannen bedienen. Wfj zijn heoens
zoo 11 rij onder Uwe aandacht te brengen dal door ons oom Ja
samenstelling der brillen enz. sleedt uitsluitend eerste klasse f om-
turen zullen worden gebruikt.
Hopende U ons In deze branche hetzelfde c
willen schenken.
C. VAN DUIN.
Ulrtchlscheslraal 23.
Recepten worden door ONS terug gegeven, zoodat U zelf
ten allen tijde orij blijft met bestellen.
enz. enz. enz.
in 1914 niet minder d»n 120 dagen.
Maarer kon bij mislukking van
den oogst ook plotseling groote duurte
en hongersnood ontstaan, die menig
gezin tot den bedelstaf bracht, terwijl
thans bij de vele en snelle verkeers
middelen althans in vredestijden
hongersnood zoo goed als buitenge
sloten is.
Doch naarmate de prijzen der levens
middelen stegen, werden ook de loo
nen honger. Een metselaarsknecht, die
in 1427 vier stuivers per dag verdiende,
had In 1566 róg 4 stuivers (een oppet-
man maar 2); maar in 1586 al 8 stui
vers, in 1624 reeds 18 stuivers (een
opperman had toen al 12 stuivers en
di bass ze'f 22 stuivers), en In 1751
verdiende een knecht zelfs 28 stuivers.
De patroon (de meester) genoot van
elk gesel of opperman, die hij in zijn
dienst had 2 a 3 stuivers per dag, die
het «heerschap* (d.i. de persoon, die
Het werken) boven de vastgestelde
loonen moest betalen. Te Haarlem
kregen de metselaars vrij bier, evenals
te Baarn in 1612, toen hier de afge
brande school weer opgebouwd werd.
In het algemeen waren deze loonen
voldoende en kon een oppassend werk
man In den regel nog iets voor den
ouden of kwaden dag sparen. Dat dit
zeer geschikt.
Schoenen en Sportartikelen „Vedea"
hoogst gawenscht waa, is duldeljk: de
knecht toch trok njets uil de glldekas;
daarop had alleen de glldemeester (<le
baas*) recht.
Het gemis van een ondersteuning»,
kas voor de gesellen of knechta leidde
er op vele plaatsen toe, dat ook de
gezellen zich aaneensloten en onder
goedkeuring der meestergilden en stads
regeering een zoogenaamd kncchtagllde
oprichten. Aan het hoofd hiervan ston
den een deken en twee «vinders*, door
de vroedschap (d.i. het stadsbestuur)
uit dubbeltallen benoemd.
Hoewel het doel in hoofdzaak de
ziekenkas was, witten deze knechts-
gilden soins ook andere belangen voor
te staan4 Bijv. in 1694 bepaalde de
stadiregeerlng van Groningen, dat
voortaan vreemde gezellen zonder leer
brief mochten worden aangenomen.
Hiertegen teekende de knechtsgilden
der steenhouwers en der timmerlieden
protest aan, daar de gezellen uit de
stad zelf zich in hun belangen (door
concurrentie) bedreigd tagnn. (Het wat
natuurlijk In een tijd, dat «r meer werk
krachten besehikbanr wareu, dan men
noodig had) In 1731 werden hun be
twaren herhaald cn thana met soovcel
klem, dat het bedoelde besluit vernie
tigd werd.
De kas der IrncchtagJIden I
een gieken- en een begrafeniageld. Het
ziekengeld bedroeg 2 k 3 f ld per ww*.
voor nirt langer dan 3 maanden; dan
verminderde ds uttkeerlng cn tsa een
Jaar hield <4 geheel op. Voor de be
grafenis ontving de weduwe 10 lot SO
gulden. De wekelgksche contributie b>
liep 2 k 3 stuivers (oL
waren dc leden der Imechttgilde
plicht aan elkanders ziekbed te e
cn den gestoFVene de laatste
9. WERKSTAKINGEN.
Er ia niets nieuws onder de ton.e
want ook de goede oude tijd had afa
woelingen en werkatakinge*
Wij zagen, dat de loonen
gildcwetlcn nauwkeurig geregeld wat
meer moebt de knecht niet t
minder de meester aiet geve
wareo de werklieden er niet
vreden mee, vooral in lijden vi
Reeds vroeg vindt men dsare
beelden, vooral ooder de wok a
kenbewetkers (vollers, droe
ena.), die steeds hel one
der si beider» vormden. Ree
cnchten i$ tc Lelden n
■taakten. (Wordt