WINTER 192] I V. Ciotralt Crifot- n Laodhnw Warme Pantoffels Schoenmagazijn „VEDEA" JOH. VAN DIJK Voetballen, Voetbalschoenen, Voetbalpompen, Voetbalshirts Voor St. Tlicolaascadeaux IIS Langistraat I0H. Ril DIJK Tililosi 71 DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN VRIJDAG 18 NOV. 1921. 35ste JAARGANG No. 68 laaiefracbt 28, ABONNEMENTEN kunnen elke yeek In gaan, doch opzegging van abonnement moet feschieden voor den aanvang van een nieuw wartaal.' Prijs per drie maanden 11.00 Bulten de gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke nummers 10 ct. ADVERTBNTlfiN 25 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid 61) geregeld adverteeren. AdvertentiSn moeten Dinsdag en Vrfldag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaata kan niet worden gegarandeerd. Een beschaafd mensch blijft eenvoudig, ook al wordl hij rijk Het Cietdewerk van <Un 8. Petrus. In het boekje «De Missie in vraag en antwoord* lezen we ondet hoofd stuk VI het volgende Kunnen inboorlingen goede priesters worden f Onder goede leiding kunnen zij niet alleen goede priesters worden, maar kunnen in sommige opzichten meer doen dan de vreemde missionarissen. Wat is hiervan de reden f Inlandsche priesters begrijpen de taal, zeden en gewoonten van hun landge- nooten veel beter dan de missionarissen. Zij kunnen zich gemakkelijker aan hun leveoswijze aanpassen, vooral aan dir der armere klassen, winnen ook ge makkelijker het vertrouwen van hun eigen volk. Dit stelt hun in staat in nauwer verband met hun kudde te komen, dan vreemdelingen dtl kunnen doen. Bovendien in tijden van vervol ging of van oorlog, wanneer vreemden worden uitgewezen, zal dikwij s de in landsche geestelijkheid met succes haar arbeid kunnen voortzetten. Wat kost de opleiding van een inlander Op h't orgerb'ik i« f250 jaarlijks, of f1500 voor den geheelen cu d.i. twee jaar philosophic <0 vier theologie, voldoende. Bestaat er een hijsonder Liefdewerk, dat cich de opleiding der inlandse he geestelijkheid ten doe! stelt? Voorzeker, hel L"!deweik van den H. Petrus, hetwelk door H den Paus Benedtctus XV in zijn crcycluk van 30 November 1919 onmiddellijk na de beide groote Genootschappen (o.l. de voortpla ting des Gelools en de H. Kindsheid) genoemd wordt en aanbe volen. Hoe kan men medewerlun in dit Ge nootschap Men kan lid zijn van dit Genootschap als stichter (door een beurs te stichten ten eeuwigen dage f 2500)de wel doener, door een seminarist te onder houden met jaarlijksche bijdragen f 250 jaarlijks)als eenvoudig lid door het betalen van een jaarlijlc«che bijdrage van 50 centen. Ziedaar in vraag en antwoord, helder en beknopt uiteengezet het Liefdewerk van den H. Petrus. Het Amersfoortsch Missie-Comité heeft gemeend op de volgende, wijze aan dit Liefdewerk moeten meewetken. Vooreerst zorgen, dat aRoomsch Amersfoort* bijeenbrengt dc som f2500. Daardoor woidt «Roomsch Amersfoort* stichter van het Liefdewerk 6 Dl Vaikliiden in voigir lijd. DÓÓa-T.'ÏW Deze werd pas toegelaten door de komst der 'Réfugié's (dat zijn Hervorm den, die uit Frankrijk naar hter vluchtten, omstreeks 1680), waaronder vele be kwame fabrjkanten waren,' en die men daarom hiér met open armen ontving, Zoo bijv, werd in 1683 te Amsterdam een weeshuis gesticht, 'waarvan de weezen bij de zijdefabrikatie behulp zaam zouden zijn. Ook hadden de Ré fugiés een jaar te voren aldaar een xijdefabriek geopend, waarin kinderen van 7 tot 12 jaar de zijde mochten haspelen. Ook te Middelburg komt iets dergelijks vóór. Maar men ziet het in het kleinbedrijf was elke kinderarbeid verboden. Doch weldra verhieven de gilden, die zich door deze coteurrentie bena deeld zagen, hun stem tegen kinder arbeid en in het begin der 18e eeuw werd die weer als vao ouds verboden. Keeren wij Ihana lot ons onderwerp, den werklfld terug. Daar dé gil alle bazen gelijk recht wilden, elk bedrijf denzelfdeti werkl^d tn d*n H. Pètius. Om deze som bijeen krijgen, zal er nooit om een bijdrage ivraagd, nooit om een aalmoes bij mand aangeklopt worden. Geheel vrij- illig, louter uil dankbaarheid voorde gave des geloofs, moeten de giften toevloeien. Dikwijls toch gebeurt het, dat Iemand een geldelijke bijdrage wil geven voor het missiewerk in 't algemeen. Het is hem totaal onverschillig, voor welk onderdeel van het missiewerk, welke missioneerende orde. Welnu, laat die persnon rijn bijdrage storten i onze Amen-foortsche studiebeurs voor ilandsche priesters. Ook zijn bij het Amersfoortsch missie corti^é gratis verkrijgbaar inissiebusj -s met het opschrift»St. Petrus Liefde werk*. Deze kunnen in de huiskamer opgehangen en af ei toe kleine aal uitlezen daarin gestort worden. Het missie-comité zal wel zorg dragen, dat de busjes geregeld w.irden gelicht, b.v. de twee of drie maanden. Admim- :ie van »de Amersfoortsehe studie beurs voor een inlandschen pnestei* berust bij Mej. W. van der Singel, Schtmmelpeomnckstraar 35 van de ont vangen giften zal geregeld in de Eembode verantwoording worden gtgveo. Een tweede manier van medewerken in het St. Petrus Liefdewerk is liet tnwerven van leden, die zich ver plichten jaarlijks 50 Cent bij te dragen. De missieclub nSi.FraricircusXaveous* oriderafdeeling van de R. K. Burger- Jongelingenvereeniging, heeft sich hier- ee belast. Vóór het jaar 1921 voorbjj ia, hoopt de missieclub vijfhonderd leden geworven te hebben, waardoor vooi 'ju in de jaarlijksche studiekosten •én inlandschen seminarist. Over bodig zal het misschien wel zijn er aan te herinneren, dat niet ieder huisgezin, doch ieder lid van ern hu.sgeztn lid kar. worden van het Sr. Pelius Liefdewet k. Administratie van het lidmaatschap berust b| den voorzitter van de missie club »St. Fianctscus X tvcriut*, den heer J. Sell, itrm r Jr., Krommeatr. 14a het aantal leden zal geregeld n Eembode opgave woiden gedaan. Namens bet Amersfoortsch Kapelaan BOERMA.'voori Holland bewerkt uit het Engelscl door kapelaan Ant. de Wit uit Arnhem, l'treditsch Mlssle-Comite, Seminarie Driebcr sterk wisselende toepassing van wat hun op grond van hun katholieke, staat kundige overtuiging het beste lijkt dan houden wij hen wel is waar in het algemeen voor hoogst betrou wb.ire maar toch niet in elk onderdeel onfeil bare of ook maar alleszins volmaakt geïnformeerde en deskundige mannen, een collectie van zulke voor- ten kan geen enkele politieke partij beschikken. En, dan, ook onze volka- vertegenwoordigd zijn mennetten, gelijk wij menschen zijn en zij hebben dit met ons gemeen, dat rij niet alle menschen kunnen tevreden stellen.* De BMrsnatand. Te Utrecht heeft onder leiding van W. N. de Vrank ijzer, voomtter van den Sticlitochen Boerenbond, een ver gadering plaats g-had, waarop aan wezig waren afgevaardigden uit ongz- i eer 15 gemeenten der provincie Utrecht, ter bespreking van de vraag, wat ge daan kan worden om wederom een katholiek landboUwvertrgcnwonrdlger in de Tweede Kamer te kiijgen. Alge- i betreurde men het, dat door het heengaan van de Wljkerelootb een vaar lijk deskundig en praetisch afge 'aardtgde de Kamer heelt verlaten. Zuivelbereiding en kaasmaker^ zijn de hoofdbronnen van bestaan der provincie Utrecht en het is daarom gewenschr, dat voor deze provincie een deskundig afgevaardigde zitting neemt, die vooral praetisch met dit deel van het land- bouwbedrijf op dc hoogte is. De land- bouweertegenwoordigers, die de Kath. Kameifractie telt, zijn niet voldoende op dit gebied bekend. Na langdurige gedachtenwitaeling besloot de verga dering, met het oog op de a.s. samen stelling der groslSst in de plasttclgkc kiesvereeniging, de aandacht te vestigen een drietal hreren, die ^ij meende tanbeveling te mogen voordragen, omdat zij met de practgk van het land bouw- en zuivelbedrijf en de kaas makerij op de hoogte zijn. t.w. 1. C. Knigge te Wtlniz, 2. A. J. de Goeij te Willctcop eu 3. G. van der Worp te Kamerik. Binnenland Da Katholieke Staatspartij. Wat tiet de Katholiek in zijl) Partij Deze vraag beantwoordde Recto Geuits, oud-hoofdredacteur van De Tijd .Is volgt Hij ziet in haar allereerst die macht, waarbij zijn hoog'te, godsdieostig-sede- lijke belangen alleen veilig zijn. De katholieke o'|csvfrt*geowoordigers be zitten verder in zóóverre zijn vertrouwen, dat zij geacht worden de i iet zuiver geestelijke belangen kundig en ernstig te behartigen zooveel mr-geljjk in over eenstemming met de katholieke be ginselcn en met inaebtgeming van de onderscheiden behoeften en nooden der verschillende volksgroepen. Maar als Onze afgevaardigden uit vast staande, heilzame princiepen afgeleide soms ver zfliggende conclusies op bouwen en overgaan tot de practischr, tijdige en met de omstandigheden dienen. Wie vroeger dan de vastge stelde uren begon of later eindigde, liep dan ook boeten op. De •keur meesters* (keur beteekent «boete*, vandaar ons woord sbekeurpn*) gingen telkens dc werkplaatsen rond, om m gelijke overtredingen vast te stellen. De metselaars te Amsterdam werkten 1662's daags 12 uur, nl. van 5 uur morgens tot 7 uur 's avonds, met twee schafttijden van een half uur (nl. half 8 tot 8 uur en half 3 tot 3 uur) benevens één schafttijd van één uur (nl, van 11 tot 12 uur). De smeden en linnenwevers begonnen 's zomers om tr. 's winters om 5 cn werkten tot r 's avonds, In de 18e eeuw schijnt rerktijd ieta kotter geworden. Het St. Josephgilde te Haarlem werkte 11uu' °P een langen* werkdag, 10 uur op een middelbaren* en 83/4 uur op een «kortendag (dus in 8. HET LOON. Bleven in den loop der eeuwe werktijden vrjjwel gelijk, dit kan van deloonen niet gezegd worden. Men leest tenminste dat in 1427 een met selaarsknecht 4 cromsteerten (of stui vers) verdiende, en in 1862 omstreeks 20 stuivers per dag, zoodat de loonen Amersfoort De eerstvolgende vergadering van den R. K. Vrouwenbond wordt niet op Maandag 21 November gehouden zooals is aangekondigd, maar op Dinsdag 22 November daaraanvolgende. Tilburg levert gas ad 10 ceot per kub.M. Dan volg- n Bulsward met 12 ets.; Groningen cn Assen met 13ets.; Dordrecht, Middelburg, Utrecht en Haarlem met 16 ets. Arnhem, Zaan dam, Enschedé en 's Hertogenbosch met 17 ets.Delft, Amersfoort Roermond met 18 ets. Leerdam Apptngedam met 20 ets. Amersfoort vooruit I Voor de afdeeling Amersfoort t de maatschappij voor Nijverheid Handel houdt jhr. j. C. Mollerut 21 November a.a. een lezing over „Be zuiniging" in het gebouw „Prins Hen drik" in de Stoovestraat. De adjudant-onderofficier A. Dorgelo van her 5e regiment infanterie gaat 1 December niet pensioen. Op 15 Nov, 's avonds 8 uur v gaderde de R. K. Kiesvcr. Recht Orde, parochie O.L.Vr. Hemelvaart in de bovenzaal vau de R. K. Werkl, vereenig. St. Joseph. N idat de voor zitter met den 'gebrti ke ijken Chr gr irt geopend had heette hij de aanwezigen welkom, hij tdttc rijn spijt over de slechte opkomst der leden. Hoewel de parochiale afdeeling thans 240 leden telr, waren er maar een 40 aanwezig. bewijs dat men nog niet weet leven met den geest van den t)dk Hierna werd het verslag van de vorige vergadering voorgelezen. Aan de orde kwam vervolgens het samen stellen van de groslfat van caadidalcn den R^kskieskring Utrecht. Vanwege het bestuur werd geen aanbeveling gedaan. In volle vr|- heid kon teder noemen wten bij wilde. Uit de vergadering kwam mei een t ch ten gunste vao ren of ander ge- ■chikl caodidaat ulisprrkrn, hoewel dr Voorzitter daartoe den leden herhaal delijk opwekt'. De voorzitter las dc namen vftor der R. K. .Ministers, van de R. K. Kamerleden en van de plaatsvervan gende leden waarna men lot stemming zou overgaan. De heer en Schwitznc* Jr.. Viat en v. Wandelen werden verzocht ern stembureau te willen vorm n. On derwijl werd door de Sccretaree het S taaisprogram voorgeleaen. Hierna werd de uitslag der stemming mede gedeeld, Aalbrrse kreeg 20, Ruys de Barrenbroeck 19. Nolena 13, Kooien 13. Suring 13 en H«zevoet 11 stemmen. Door den vooroittcr werd aan de trgaderlng gevraagd ren paar leden Ie willen aanwijzen voor de Commissie met de voorbereiding der herziening of aanvulling van het R. K. Gemeente- De heer r. Ditzhuiteo vroeg of het ooodig was dat dit aangevuld werd. De heer Haan telde dat 't program i vorige keer keurig wat samenge steld en vond bet 't beate dat de vorige Commissie-leden weer werkzaam werden gesteld mei namen de heeren Luycx en C. Tuithuf. De voorzitter vroeg de hier LuyCx bereid waa deze fui cue waar te nemen, doch deze oor deelde dat beter was hiervoor jongere kracht te nemen. De beer Nieuweohoven vrrvolgcnt aanbevolen en aangeiccht, weigerde evenweim. Ten slotte werd besloten dat Mej. C. Wel ters en de heer C. Tuilhof als Com missieleden zullen optreden. Mej. Weitere werd gekozen als afgevaardigde naar de verg. van den R. K. Rjkskieskring Utrecht. Hierna volgde rondvraag alultlpg. Eenige vooraanstaande R. K. dames heeren te Rotterdam vormden eenl- gen tijd geleden een comité tot het organtseeren van een Kunstavond waar* van de netto opbrengst bestemd la voor de kas van Richt en Orde. ter bcstrij- van veikieaingaorkosten in 1922. Hier in Amersfoort is 't met de krijga- kas voor den komenden verkiezingsstrijd meer dan droevig. De penningmeester van sRecht en Orde* en met hem het geheele bestuur, hebben daarover veel zorg. Om aller toetreden tot de Kies vereeniging mogelijk te maken ia de contributie zoo laag mogelijk gesteld. Van dat luttel contributiegeld moet dan nog een beduidend deel worden afge dragen aan de partijkas van de R. K. Kieskring Utrecht. Geldgebrek mag toch niet de zoo hoog- rtopdlge actie belemmeren I Daarom moeten de menschen vi goeden wille maar eena bedenken of er geen middelen zijn om de verkie- zing»lcas wat te vullen. belangrijk waren gestegen. (Een skrom- staari" was een zilveten stuivertje, zoo genoemd omdat cr de Holtandsche leeuw met een naar binnen gekromden staart op stond.) Toch meene men niet, dat de werk lieden het ook zooveel beter kregen, want de loonen stegen, doordat de levensstandaard duurder werd (dus alles werd duurder). Laat ik dat eens m een voorbeeld illustrceren. Ik zal de 4 stuivers dagloon v< 1427 vergelijken met het dagloon, dat een werkman kort vóór den oorlog van 1914 verdiende, bijv. f 1,80 per dag. Wij krijgen dan deze vergelijking. Voor het dagloon Voor het dagloon van 4 st. kon men van f i.8o kon men in 1427 koopen: in 1914 koopen: 7 kop booóen, 5 kop boonen, of 80 haringen, of 30 haringen, of 8 L. meel of 6 L. meel of schaap of '/is schaap of kalf of kalf of '/ao hoe of '/no hoe of varken of '/ao varken. Men siet dusvóór 5 eeuwen wi de vleeschvoeding beet wat beter dan thans; toen moest men bijv. voor een koe 30 dagen werken (zij kostte dus 30 X 4 st. 120 stuivers II) en SOEST TWELLO - UTRECHT Rentevergoeding voor Depostte'e Direct ip 111 awtea» 47» pet. Mat 10 4s Meest praetisch Cadeau Slobkousen Sneeuwschoenen Jachtschoen 116 LAN6ESTRAAT 116 TELEFOON 1 I Hierdoor hebben wij de eer Ie Uwer kennis Ie brè^m, dat wij aan onze juweliers zaak eenafdeeling OPTIEKhebb0» inéiiidaw Door aanschaffing van de meest moderne machines zijn wij In slaat U sleedt spoedig Ie kannen bedienen. Wfj zijn heoens zoo 11 rij onder Uwe aandacht te brengen dal door ons oom Ja samenstelling der brillen enz. sleedt uitsluitend eerste klasse f om- turen zullen worden gebruikt. Hopende U ons In deze branche hetzelfde c willen schenken. C. VAN DUIN. Ulrtchlscheslraal 23. Recepten worden door ONS terug gegeven, zoodat U zelf ten allen tijde orij blijft met bestellen. enz. enz. enz. in 1914 niet minder d»n 120 dagen. Maarer kon bij mislukking van den oogst ook plotseling groote duurte en hongersnood ontstaan, die menig gezin tot den bedelstaf bracht, terwijl thans bij de vele en snelle verkeers middelen althans in vredestijden hongersnood zoo goed als buitenge sloten is. Doch naarmate de prijzen der levens middelen stegen, werden ook de loo nen honger. Een metselaarsknecht, die in 1427 vier stuivers per dag verdiende, had In 1566 róg 4 stuivers (een oppet- man maar 2); maar in 1586 al 8 stui vers, in 1624 reeds 18 stuivers (een opperman had toen al 12 stuivers en di bass ze'f 22 stuivers), en In 1751 verdiende een knecht zelfs 28 stuivers. De patroon (de meester) genoot van elk gesel of opperman, die hij in zijn dienst had 2 a 3 stuivers per dag, die het «heerschap* (d.i. de persoon, die Het werken) boven de vastgestelde loonen moest betalen. Te Haarlem kregen de metselaars vrij bier, evenals te Baarn in 1612, toen hier de afge brande school weer opgebouwd werd. In het algemeen waren deze loonen voldoende en kon een oppassend werk man In den regel nog iets voor den ouden of kwaden dag sparen. Dat dit zeer geschikt. Schoenen en Sportartikelen „Vedea" hoogst gawenscht waa, is duldeljk: de knecht toch trok njets uil de glldekas; daarop had alleen de glldemeester (<le baas*) recht. Het gemis van een ondersteuning», kas voor de gesellen of knechta leidde er op vele plaatsen toe, dat ook de gezellen zich aaneensloten en onder goedkeuring der meestergilden en stads regeering een zoogenaamd kncchtagllde oprichten. Aan het hoofd hiervan ston den een deken en twee «vinders*, door de vroedschap (d.i. het stadsbestuur) uit dubbeltallen benoemd. Hoewel het doel in hoofdzaak de ziekenkas was, witten deze knechts- gilden soins ook andere belangen voor te staan4 Bijv. in 1694 bepaalde de stadiregeerlng van Groningen, dat voortaan vreemde gezellen zonder leer brief mochten worden aangenomen. Hiertegen teekende de knechtsgilden der steenhouwers en der timmerlieden protest aan, daar de gezellen uit de stad zelf zich in hun belangen (door concurrentie) bedreigd tagnn. (Het wat natuurlijk In een tijd, dat «r meer werk krachten besehikbanr wareu, dan men noodig had) In 1731 werden hun be twaren herhaald cn thana met soovcel klem, dat het bedoelde besluit vernie tigd werd. De kas der IrncchtagJIden I een gieken- en een begrafeniageld. Het ziekengeld bedroeg 2 k 3 f ld per ww*. voor nirt langer dan 3 maanden; dan verminderde ds uttkeerlng cn tsa een Jaar hield <4 geheel op. Voor de be grafenis ontving de weduwe 10 lot SO gulden. De wekelgksche contributie b> liep 2 k 3 stuivers (oL waren dc leden der Imechttgilde plicht aan elkanders ziekbed te e cn den gestoFVene de laatste 9. WERKSTAKINGEN. Er ia niets nieuws onder de ton.e want ook de goede oude tijd had afa woelingen en werkatakinge* Wij zagen, dat de loonen gildcwetlcn nauwkeurig geregeld wat meer moebt de knecht niet t minder de meester aiet geve wareo de werklieden er niet vreden mee, vooral in lijden vi Reeds vroeg vindt men dsare beelden, vooral ooder de wok a kenbewetkers (vollers, droe ena.), die steeds hel one der si beider» vormden. Ree cnchten i$ tc Lelden n ■taakten. (Wordt

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1921 | | pagina 1