N.V. Middenstands-Credietbank Credieten Incasso's - Deposito's Bel dan op No. 42 DE EEMBODE R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken Dinsdag 8 Aug. 1922 No. 37 ZES ES DERTIGSTE JAARGANG Kantoor i Lanjefracht 28, Amerafoor' l>H EEMBODE verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per drie maanden 11.00 Bultende gemeente Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 et. ADVBRTENTIEN 25 cent per regel. Billijke larievcn voor handel en nijverheid bi] geregeld adverteeren. Advertentlün moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd. Een christelijke vrouw moet zijn ■ils een goede klok, z(j dient bij ilt' mode noch te veel voor noch te veel achter te zijn. Een droevige Augustus* maand voor Amersfoort (1629). li. Geen wonder, dat de stadsregeering een langen klaagbrief aan den Graal van den Berg zelf zond. Doch het hielp niets«Montecuculi ging zijn ouden gang, en handelde in alle deelen tegen het gesloten verdrag,' /egt de kroniekschrijver. liet was nl. dezen bevelhebber te doen om, in altijd mei genoemd vcidrag, de stad nog een groote som geld af te persen. Hij ver- klaatdc dan ook ronduit, dat hij geen plan had den moedwil zijner soldaten tegen ie gaan. De nieuwbenoemde Schout gaf nu de Magistraat (het stadsbestuur) den raad, aan Graaf Montecuculi een zeker bedrag aan te bieden. Op den lócn Augustus nog werden 16 der voor naamste burgers op 't stadhuis bijeen geroepen, met het gevolg, dat men besloot aan Graaf Montecuculi een «ver- eering< van 7500 gulden te doen, mits dan ook alle overlast vanwege de sol daten zou uitblijven. Gelukkig strenge heeren regeeren niet lang. Op den 24en Augustus liet de nieuwe Schout namens Montecuculi de Magistraat in allerijl op het stadhui»' bijeenroepen tot het doen van een ge wichtige tijding. Immers het gevaar was voorbij de Spanjaarden moesten vluchten. Laat mij U even de oorzaak daarvan mogen mededeelen. Het schrale land der Veluwe leverde niet voldoende levensmiddelen voor de Spanjaarden opdaarom moesten zij die grootendeels aanvoeren uit hun stad Wezel thans in Duitschland), waar hun proviand en krijgskas bewaard weiden. Maar destijds waren de vestlogweiken zeer vervallen en 't grootste deel der bezetting was weggehaald voor den in val op de Veluwe. Een der Hollands- gezinde burgers bracht dit ter kennis van onze Staten-Generaal. Hierop waag de Otto van Gent, heer van Didam, die in Emmerik in garnizoen lag, een paar duizend man een aanslag op Wezel, en binnen een uur had hij deze stad veroverd! De uitwerking volgde onmiddellijk. Nu dc Spaansche troepen van allen verderen toevoer aan oorlogs- en mond behoeften waren afgesneden ontruim den van den Berg en Montecuculi het land en Den Bosch gaf zich over aan Erederlk Hendrik, waarvan Vondel zong :t 'AllertogcnlxKch wijken.» Dat dus voor de Spanjaarden de Jobslijding, die op het stadhuis van Amersfooit dien blijden 24en Augustus bekend werd gemaakt, Montecuculi had zoo luidde de mededeeling aan de verzamelde nieuwe stadsregeering Montecuculi had opdracht om met zijn soldaten den volgenden dag de stad Amersfoort te verlaten en de sleutels der stad aan de Burgemeesters ter hand te stellen. Beducht voor een plundering want zijn soldaten waren alles behalve met dien nieuwen opmarsch ingenomen I trad men met Montecuculi in onder- handelin en voor duizend gulden werd de plundering afgekocht. Toch was het, helaasweggesmeten geld. Immers er waren een paar dagen te voren cenige compagnieiin Kronten (Oostenrijksche huursoldaten) uit Lun- teren in de stad gekomen, en die vorm den wel het schuim van 't leger. Overal op de Veluwe en vooral rondom de stad Amersfoort hadden zij onder de land lieden en dorpelingen ontzettend huis gehouden, met «barbaarsche« wreed heid, zegt de kroniekschrijver. Zij lieten sommigen over spijkers loopen, en ook ophangen, ja eenigen werden neus en ooren afgesneden. Zij hadden hun tenten volgestopt met gevaogen boeren, wien ilijks te eten gaf, in de hoop losgeld te ontvangen. Overal roofden zij ossen, koeien, schapen en varkens, en allerwegen werd liet koren vernielden verbrand, terwijl zij nog in Vcenendaal, Soest en Hilversum veel huizen in de asch legden, Zelfs hadden zij hel huis Randenbroek, waar Monte cuculi vei blijf had gehouden, in vlam men doen opgaan een bewijs, dat zij zelfs hun oversten niet ontzagen I Zulk volk, zulk schuim, was binnen :t arme Amerslooit gekomen, en nu :t uur van vertrek sloeg, wilden zij zich nog gauw schadeloos stellen. Ook de troepen van Montecuculi maakten gemeenc zaak met hen en plunderden zelfs de huizen, waar zij ingekwartierd waren geweestZij sloegen kisten en kasten met geweld open, lieten dc ^burgers hun kleeien uittrekken en namen die zelf mede. Zij ontzagen niemand, zoodat urnen 't geschrei en gekarm van 'alle kanten hoorde«.« Arme stad! Men zegt, dat Montecuculi deze plun dering niet kon beletten, doordat hij bij 't struikelen van zijn paard een been had gebroken cn daarom snel uit de stad moest worden gevoerd. 's Avonds volgden hem de troepen en gaven in opdracht van Montecuculi aan de Kamppoort aan twee leden van 't stadsbestuur de sleutels der poorten weer terug, die nu naar 't stadhuis ge bracht werden. Het leed van deze verschrikkelijke dagen was evelwel nog niet geleden. De ruwe soldaten nl. hadden zoo ongeregeld geleefd, dat zij tal van ge roofde koeien, paarden, schapen en varkens, benevens de ingewanden daar van, overal in de straten en binnen plaatsen hadden neergelegd, tot in de grachten toe. Deze doode dieren be gonnen weldra tot ontbinding over te gaan en verspreidden een ondragelijken stank. Wel werd bij publikalie gelast, dal men alles zou bijeenbrengen en be graven, maar dit voorkwam niet, dat er een gevaarlijke pestziekte uitbrak, die vele burgers het leven kostte. Door een Commissie werd eer grooting opgemaakt van de schade, die de stad door dezen vija-idclijken inval had geleden; zij bedroeg 72117 gulden 12 stuivers en 8 penningen, een aan zienlijke som voor dien lijd. Terstond na het vertrek der Spaan sche troepen zonden de Staten een tegi- van 1200 Zweedsche huursoldaten Amersfoort, om de stad te be waken. Immers, men kon nooit weten, hoe de vijand kon terugkeerenhet was is een verstandige maatregel. Maar voor de nieuwbakken stads regeering van Amersfoort volgde een minder aangenaam naspel: de Schout Gouda, liet in opdracht der staten, nieuwe Amcrsfoorische Magistraat gevankelijk naar Utrecht voeren tot een onderzoek. Eenlge hunner werden be schuldigd, dat zij de stad al te licht- aardlg hadden overgegeven cn bij 'onnis van 5 October 1629 van hun ambten ontzet, terwijl de wethouders bovendien werden beboet en verbannen, evenals de bevelhebber Van Dorp. Doch men zag zeker in, dat de be- schuld'gden onder den druk der om standigheden hadden gehandeld, en toen het bleek, dat de Spanjaarden voor goed weg waren, deed men een oogje dichthet vonnis werd niet ten volle uitgevoerd. Wel kwam de oude magis traat (hoewel met eenige wijzigingen) aan 't bestuur, maar de verban- i mochten weldra terugkeeren, Van Dorp bijv. in 1631. lnlusschen, Amersfoort had eenige angstige en moeilijke dagen doorleefd, waarover nog lang gesproken werd. Baarn, Aug. 1022. T. PLUIM, Gemengde Berichten Naar uit Kiëf wordt bericht is tus- schen deze stad eo Sjepetoika een trein van vijf waggons geheel verbrand zouden daarbij tweehor,d .-rd reizigers zijn omgekomen. De Bossche rechersche heelt bij hare oasporingen naar het voor eenige weken geleden uit het kantoor der in aanbouw zijnde woningen op den Muntel aldaar ontvreemde bedrag van f1500 op het dak van een der verdachten, die zich deswege in preventieve hechtenis be vindt, 28 bankbiljetten van f25 ont dekt, die bleken van genoemden dief stal afkomstig te zijo. Te Helmond werd H. M. D. op den Koninginnewal beroofd van f2000, E., hiervan verdacht, is spoorloos verdwenen. Bij de vele honderden tijdsein iften en couranten, die tengevolge van den noodtoestand in het ccurantenbedrijf Duitschland hebben opgehouden te: bestaan, zijn thar.s weer 226 c en tijdschriften te voegen, die aankon digen, dat zij 1 Augustus ophouden te verschijnen. Tengevolge van de vermenging groote hoeveelheden arsenicum in spijzen, die werden opgedischt in volksrestaurant te New-Vork, zijn zes personen overleden en meer dan hon derd ziek. Nadat de kok was gearre steerd beschuldigd van moord in de meening dat hij een wrok op den eigenaar van het restaurant had willen koelen door vergiitiging van de spijzen, kwam aan het licht dat een lïrma, wier hulp was ingeroepen ter verdrijving van1 kakkerlakken uit de keuken, daarvoor arsenicum had gebruikt, dat ook in liet eten was terecht gekomen. voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304 Depositorente van 3'/, - 5% Dj Armenraad te Vlissingen heeft,i 'n onderzoek ingesteld naar liet inkomen der gezinnen, die zich opgegeven had- voor werkverschaffing van gemeen- tewege of schoolvoeding voor hun' kinderen. Hieruit bleek, dat zich hadden ■pgegevcn o,m,7 gezinnen van f 36 3 van f39; O van f44; O van f 40 van f50; 1 van f53; 2 van f55; van f74; cn 1 van f80 per week; de inkomsten der kinderen zijn slecht* 50 pCt. berekend. Door den Armenraad is na dit onderzoek aan B. en W. ge- adviseeid alleen gezinnen van beneden de f 18 per week, vermeerderd met f3 ieder kind beneden de 14 jaar, toe te laten tot werkverschaiïmg en kindervoeding. Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort Uit den Omtrek Baarn Tot gecommiteerde voor de gemeente Eemnes in dc Commissie beheer voe rende over de liembrug, gelegen onder deze gemeente, is benoemd M. J, Seldcurljk tc Eemnes. De burgemeester, die enkele weken het buitenland heeft doorgebracht, heeft Donderdag zijn functie weer hervat, Vanwege de BaarnBche Gymnastiek- en Schermvereeniging worden op Zondag 27 Augustus a.s. zwemwed strijden georganiseerd in de groote Badinrichting aan de rivier de Er Blaricum Getrouwd; H. J. v. d. Brink en 1'. A. Kackwitsz. Overleden Aahje Koppen, 78 j, €d« Woensdagmorgen omstreeks elf uur ontlastte zich boven Ede en omstreken een vrij lievig onweer, gepaard een groote hagelbuide hagel, waarbij steenen, grooter dan knikkers, heeft veel schade gedaan aan dc veldvruchten. Etmnts Alhier kwamen heemraden en hoofd ingelanden van hel waterschap Eemnes met den nieuwen dijkgraaf, A. J. Locxma van Weideren Baron Rengcn ten raadluiize in vergadering bijeen. De waarnemend voorzitter, van Oi te Hilversum heette den nieuwen voor welkom. In welgekozen bewoor dingen roemde hij den heer Kengers de mat ervaren op hei gebied v waterstaatsaangelegenheden, waars men niet anders dan goede leiding verwachten mag, Met dc beste wen- schcn voor een langdurige aangename iking overhandigde spr. den dijkgraaf den voorzittershamer. Baron Renger* zegt dank voor die vriendelijke woorden. Met vreugde aan vaardt hij het voorzitterschap van dit waterschap, plechtig belovend in des- zelfs dienst zijn beste krachten te geven. Teneinde een voorbeeld te stellen heeft deurwaarder D. de Groot te Amersfoort, op last van B. en W„ excutorlaal beslag gelegd op den in- H, H. aan de Molenbuurt, w-gens weigering van betaling der ver schuldigde schoolgelden. De goederen zullen publiek worden verkocht. Earen GeborenJohanna Antonia, d. van J. Schenk en H. Machlelse. Clemen tina Antonia, d. van C. Buurland en G. de Groot. Ondertrouwd J. J. Calis en J. Schaap herder. R. Calls en J. Mulder. G. B. Jansen en M. Hogenblrk. OverledenJkv. Albertine Charlotte Cornelia de Bratiw, 71 j. Utrecht Een bewoner der Biltstraat te Utrecht werd 's nachts wakker en zag iemand doende de zakken van zijn (des be woners) jas te ledigen. Onmiddelijk vloog de bewoner op en de inbreker poetste ijlings de plaat. Een hem ach- ternn gezonden revolverschot had geen zichtbaar resultaat. De kerel wist te ontvluchten en tot lieden is men zijn spoor bijster. Het bleek dat hij uit de portefeuile in den zak des bewoners, een bedrag van f 1200 had gekaapt en daarna de portefeuille weer netjes in den binnenzak had gedeponeerd. Amersfoort Wij herlnneran aan da Recollectie, voor ouil-retraltanten, leden der retrai te iienningvoroenlaingon en belangstel lenden. te houden hmlen. Dinsdagavond half-aclit in de Paroohiokerk 0. L. Vr. Hemelvaart, Langegracht- Voor het examen acte Engelsch lager onderwij* alaagde o.a. onze stad- genoote mej, G. L, J. Kaaragarcn. Ingenieur Van Veen heeft de be noeming tot raadslid aanvaard. UIT TYROL. «Ik wil geen geld verdienen," zeide Eriedl, ..Maar ik wou de vogels maar twee of drie dagen te leen hebben.' «Maar twee of drie dagen vroeg de handelaar verwonderd. «En dat a»aja,"dal zou ik je wel zeggen, als ik maar wist, hoe je over de l-'ranschen denkt,zeide Eriedl slim. Er was hem iets ingevallen. «Kijk eens, de E schen hebben het toch goed met voor, zij brengen veel geld in liet land en dus mag ik hun generaal wel een dienst doen, en dat zou ik kunnen, als ik uw vogels had Ik zal er goed wat mee verdienen, en hoor eens jr zult er de helft van hebben, als je m< de vogels voor drie dagen afstaat!' De knaap had aandachtig toege luisterd, en zijn knap, jeugdig geziclil was op eenmaal donkerrood van woede gewordentoen Eriedl ophield te spreken, sprong hij op, greep hem in de borst en schudde hem verscheidene keeren geducht heen cn weder, «Zoo schelm I Verrader van het vaderland 1 Je wilt de Eranschen voor geld dienen spitsboef I En daarvoor wil je mijn vogels hebben? Wacht ik zal je vogels geven, leelijke, geineene hond lr Hg wilde juist Eriedl, die innig ge lukkig stond te kijken, gaan slaan, toen deze zeidel «Hou toch eens op, drift kop'. Ik wou maar eens zien, of je goed Tyroler waart; dat weel ik en nu wii ik je ook zeggen, wat ik de vogels voor heb. Maar eerst it op de hand beloven, er niemand •an te vertelllea I vogelverkooper liet ni de dreigend gebalde vuist zakken, zijn blik bleef toch nog wan trouwig op Eriedl gericht, cn hij zager uit, alsof hij aanstonds gereed was den vermeenden Eranschenvriend verder af te ranselen. Hij reikte hem nu liet papier over, waa op Hofer de boodschap voor generaal Hiller had geschreven. De knaap zette groote oogen op en zeide: Zoo, drommclsche jonge», ben jij dan vaarlijk Eriedl Waldlluber «En wie zou ik ar.ders zijn vroeg Eriedl. iZoo, zoo, dezelfde Eriedl Passeyer dal, op wien de Beieren willen schieten, en die later Dami Waldhuber uit de geyangenis bevrijd heeft Ben je dat wezenl(jk?« «Ja, ik denk wel, dat ik het ben zeide Eriedl lachend. «En nu waarom ik de vogels hebben wil: ik wil als koopman door de Eranschen trachten te sluipen, en je ziet dus, dat je, als echt Tyroler, mij gerust uw vogels kunt leenen «De vogels riep de koopman uit, «wel, beste jongen, je kunt alles krijgen, mijn tnars, de kanaries, cn, als je mij zelf gebruiken kunt, beschik dan over mg. Ik zal wachten tot je weerkomt, al duurde het drie weken. Wel, jongen, denk je, dat. wij in Ober-lnn-dal je niel kennen? Denk je, dat we niet weten, il je de Beieren beet hebt ge had? Denk je, dat we niet weten, hoe 'e uw vader hebt bevrijd Was toch 'erstandig geweest en had mij dadelijk iw naam genoemd.' »Ja,« zeide Eriedl recht in zijn schik, .maar ik kon toch niet vooruit weten of je liet goed met het vaderland meen- del En als dat het geval niet was ;ewcest, dan had je me Immer» kunnen 'erraden, en alles was verloren I Voor zichtigheid en slimheid hebben ni.-mand ooit scha aangebracht. Denk aan Nazi I Je hebt zeker wel van hem gehoord «Of i.c van dien schelmaclitigen genstrop heb gehoord riep de koopman uit, en hij kreeg weer een kleur van .woede, «I.nat hem maar oppassen, dat Innsbruck moord en brand schreeuwde, toen wij mijn vader bevrijden,' zeide Eriedl. «Zijn uurije zal wel ga..w slaan want hij zal zijn trekken wel thuis krijgen. Maar vertel mij nu eens, hoe je heet, en waar ik je vinden zal, al* ik met de vogels van Salzburg terugkom «Ik ben Jlhannes Stelnhauser van Immst, en hier kan je me weer vinden,. zeide dc koopman. «En als de Eranschen de vogel* nu wegnemen, wat dan?» vroeg Eriedl. »Ja, dan moet ik weer andere gaan halen, en als ik mijn patroon de toe dracht der zaak vertel, zal hij 't mij volstrekt niet kwalijk nemen,ant woordde Johannes. «Nu, dat is braai, cn als dat mocht gebeuren, dan zul ik ze wel voor je halen,* zeide Eiiedl. «Je behoeft niet bang te 7.|jn voor de zangers, ik zal wel goed voor hen zorgen.* «Dat geloof ik graag,zeide Johannes. «Maar nu moet je nujn wambuis aan trekken cn mijn hoed opzetten, ander» zien ze, dat je uit 't Passes erdal zijt, en niet uit het Obcr-Ioodal. Wc zijn zoo- wat even groot, dus zal dat wel gaan.-- «Kijk, dat is slim," zeide Eriedl, «daar had ik niet aan gedacht. Geef u i den weg komt!» cn hoed i ar niet vergeten, dat hij te j In weinige oogenblikken hadden van kleeding verwisseld. «Zie eens aan, nu zal niemand Eriedl Waldhuber in je zoeken,' zeide Johan nes, «ga er maar gerust op los, de Eransclteu zullen Je wel door laten gaan, «Dat denk ik ouk,« antwoordde Eriedl, «maar ik zal toch voorzichtig zijn.' Hij nam den brief van Andreas Hofer, dien hij in den gordel had geh d, en verborg hem in den dubbelen bodem van een der kooien. «Daar zal niemand hem zoeken,' zeide hij, *en mij kunnen ze visiteeren van hoofd tol leenen. Nu, vaarwel, Johannes. Als alles goed gaat, zie Je me binnen een paar dagen weer om. Ik ben wat in mijn schik, dat ik echten Tyroler ontmoet licb ik zaHict san Andreas Hofer vertellen." :uwe vrienden namen afscheid. Johannes hing Eriedl de kooien om, zeide hem meteen, hoe hij met de 'ogrls moest omgaan, cn daarop be gaf Eriedl zich op weg. Moedig ging hij er op los, bij St. Johann te Achenbach werd hij voor het eerst aangehouden, en hem gevraagd, waarheen hij Ring hij antwoordde Mink- weg: «Naar Salzburg, daar wil ik zien, dut ik mijn kanaries verkoop, over een paar dagen kom ik terug.' (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1922 | | pagina 1