N.V. Middenstands-Credietbank
Credieten Incasso's - Deposito's
Bel dan op No. 42
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 8 Aug. 1922 No. 37
ZES ES DERTIGSTE JAARGANG
Kantoor i Lanjefracht 28, Amerafoor'
l>H EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
geschieden voor den aanvang van een nieuw
kwartaal.
Prijs per drie maanden 11.00 Bultende
gemeente Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke
nummers 10 et.
ADVBRTENTIEN 25 cent per regel. Billijke
larievcn voor handel en nijverheid bi] geregeld
adverteeren.
Advertentlün moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Een christelijke vrouw moet zijn
■ils een goede klok, z(j dient bij
ilt' mode noch te veel voor noch
te veel achter te zijn.
Een droevige Augustus*
maand voor Amersfoort
(1629).
li.
Geen wonder, dat de stadsregeering
een langen klaagbrief aan den Graal
van den Berg zelf zond.
Doch het hielp niets«Montecuculi
ging zijn ouden gang, en handelde in
alle deelen tegen het gesloten verdrag,'
/egt de kroniekschrijver. liet was nl.
dezen bevelhebber te doen om, in altijd
mei genoemd vcidrag, de stad nog een
groote som geld af te persen. Hij ver-
klaatdc dan ook ronduit, dat hij geen
plan had den moedwil zijner soldaten
tegen ie gaan.
De nieuwbenoemde Schout gaf nu
de Magistraat (het stadsbestuur) den
raad, aan Graaf Montecuculi een zeker
bedrag aan te bieden. Op den lócn
Augustus nog werden 16 der voor
naamste burgers op 't stadhuis bijeen
geroepen, met het gevolg, dat men
besloot aan Graaf Montecuculi een «ver-
eering< van 7500 gulden te doen, mits
dan ook alle overlast vanwege de sol
daten zou uitblijven.
Gelukkig strenge heeren regeeren
niet lang. Op den 24en Augustus liet
de nieuwe Schout namens Montecuculi
de Magistraat in allerijl op het stadhui»'
bijeenroepen tot het doen van een ge
wichtige tijding.
Immers het gevaar was voorbij
de Spanjaarden moesten vluchten. Laat
mij U even de oorzaak daarvan mogen
mededeelen.
Het schrale land der Veluwe leverde
niet voldoende levensmiddelen voor de
Spanjaarden opdaarom moesten zij die
grootendeels aanvoeren uit hun stad
Wezel thans in Duitschland), waar hun
proviand en krijgskas bewaard weiden.
Maar destijds waren de vestlogweiken
zeer vervallen en 't grootste deel der
bezetting was weggehaald voor den in
val op de Veluwe. Een der Hollands-
gezinde burgers bracht dit ter kennis
van onze Staten-Generaal. Hierop waag
de Otto van Gent, heer van Didam,
die in Emmerik in garnizoen lag,
een paar duizend man een aanslag op
Wezel, en binnen een uur had hij
deze stad veroverd!
De uitwerking volgde onmiddellijk.
Nu dc Spaansche troepen van allen
verderen toevoer aan oorlogs- en mond
behoeften waren afgesneden ontruim
den van den Berg en Montecuculi het
land en Den Bosch gaf zich over
aan Erederlk Hendrik, waarvan Vondel
zong
:t 'AllertogcnlxKch
wijken.»
Dat
dus voor de Spanjaarden
de Jobslijding, die op het stadhuis van
Amersfooit dien blijden 24en Augustus
bekend werd gemaakt, Montecuculi had
zoo luidde de mededeeling aan de
verzamelde nieuwe stadsregeering
Montecuculi had opdracht om met zijn
soldaten den volgenden dag de stad
Amersfoort te verlaten en de sleutels
der stad aan de Burgemeesters ter hand
te stellen.
Beducht voor een plundering want
zijn soldaten waren alles behalve met
dien nieuwen opmarsch ingenomen I
trad men met Montecuculi in onder-
handelin en voor duizend gulden werd
de plundering afgekocht.
Toch was het, helaasweggesmeten
geld. Immers er waren een paar dagen
te voren cenige compagnieiin Kronten
(Oostenrijksche huursoldaten) uit Lun-
teren in de stad gekomen, en die vorm
den wel het schuim van 't leger. Overal
op de Veluwe en vooral rondom de stad
Amersfoort hadden zij onder de land
lieden en dorpelingen ontzettend huis
gehouden, met «barbaarsche« wreed
heid, zegt de kroniekschrijver. Zij lieten
sommigen over spijkers loopen, en ook
ophangen, ja eenigen werden neus en
ooren afgesneden. Zij hadden hun tenten
volgestopt met gevaogen boeren, wien
ilijks te eten gaf, in de hoop
losgeld te ontvangen. Overal
roofden zij ossen, koeien, schapen en
varkens, en allerwegen werd liet koren
vernielden verbrand, terwijl zij nog in
Vcenendaal, Soest en Hilversum veel
huizen in de asch legden, Zelfs hadden
zij hel huis Randenbroek, waar Monte
cuculi vei blijf had gehouden, in vlam
men doen opgaan een bewijs, dat zij
zelfs hun oversten niet ontzagen I
Zulk volk, zulk schuim, was binnen
:t arme Amerslooit gekomen, en nu
:t uur van vertrek sloeg, wilden zij
zich nog gauw schadeloos stellen. Ook
de troepen van Montecuculi maakten
gemeenc zaak met hen en plunderden
zelfs de huizen, waar zij ingekwartierd
waren geweestZij sloegen kisten en
kasten met geweld open, lieten dc
^burgers hun kleeien uittrekken en namen
die zelf mede. Zij ontzagen niemand,
zoodat urnen 't geschrei en gekarm van
'alle kanten hoorde«.« Arme stad!
Men zegt, dat Montecuculi deze plun
dering niet kon beletten, doordat hij bij
't struikelen van zijn paard een been
had gebroken cn daarom snel uit de
stad moest worden gevoerd.
's Avonds volgden hem de troepen
en gaven in opdracht van Montecuculi
aan de Kamppoort aan twee leden van
't stadsbestuur de sleutels der poorten
weer terug, die nu naar 't stadhuis ge
bracht werden.
Het leed van deze verschrikkelijke
dagen was evelwel nog niet geleden.
De ruwe soldaten nl. hadden zoo
ongeregeld geleefd, dat zij tal van ge
roofde koeien, paarden, schapen en
varkens, benevens de ingewanden daar
van, overal in de straten en binnen
plaatsen hadden neergelegd, tot in de
grachten toe. Deze doode dieren be
gonnen weldra tot ontbinding over te
gaan en verspreidden een ondragelijken
stank. Wel werd bij publikalie gelast,
dal men alles zou bijeenbrengen en be
graven, maar dit voorkwam niet, dat
er een gevaarlijke pestziekte uitbrak,
die vele burgers het leven kostte.
Door een Commissie werd eer
grooting opgemaakt van de schade, die
de stad door dezen vija-idclijken inval
had geleden; zij bedroeg 72117 gulden
12 stuivers en 8 penningen, een aan
zienlijke som voor dien lijd.
Terstond na het vertrek der Spaan
sche troepen zonden de Staten een tegi-
van 1200 Zweedsche huursoldaten
Amersfoort, om de stad te be
waken. Immers, men kon nooit weten,
hoe de vijand kon terugkeerenhet was
is een verstandige maatregel.
Maar voor de nieuwbakken stads
regeering van Amersfoort volgde een
minder aangenaam naspel: de Schout
Gouda, liet in opdracht der staten,
nieuwe Amcrsfoorische Magistraat
gevankelijk naar Utrecht voeren tot een
onderzoek. Eenlge hunner werden be
schuldigd, dat zij de stad al te licht-
aardlg hadden overgegeven cn bij
'onnis van 5 October 1629 van hun
ambten ontzet, terwijl de wethouders
bovendien werden beboet en verbannen,
evenals de bevelhebber Van Dorp.
Doch men zag zeker in, dat de be-
schuld'gden onder den druk der om
standigheden hadden gehandeld, en toen
het bleek, dat de Spanjaarden voor
goed weg waren, deed men een oogje
dichthet vonnis werd niet ten volle
uitgevoerd. Wel kwam de oude magis
traat (hoewel met eenige wijzigingen)
aan 't bestuur, maar de verban-
i mochten weldra terugkeeren, Van
Dorp bijv. in 1631.
lnlusschen, Amersfoort had eenige
angstige en moeilijke dagen doorleefd,
waarover nog lang gesproken werd.
Baarn, Aug. 1022. T. PLUIM,
Gemengde Berichten
Naar uit Kiëf wordt bericht is tus-
schen deze stad eo Sjepetoika een trein
van vijf waggons geheel verbrand
zouden daarbij tweehor,d .-rd reizigers
zijn omgekomen.
De Bossche rechersche heelt bij hare
oasporingen naar het voor eenige weken
geleden uit het kantoor der in aanbouw
zijnde woningen op den Muntel aldaar
ontvreemde bedrag van f1500 op het
dak van een der verdachten, die zich
deswege in preventieve hechtenis be
vindt, 28 bankbiljetten van f25 ont
dekt, die bleken van genoemden dief
stal afkomstig te zijo.
Te Helmond werd H. M. D. op den
Koninginnewal beroofd van f2000,
E., hiervan verdacht, is spoorloos
verdwenen.
Bij de vele honderden tijdsein iften
en couranten, die tengevolge van den
noodtoestand in het ccurantenbedrijf
Duitschland hebben opgehouden te:
bestaan, zijn thar.s weer 226 c
en tijdschriften te voegen, die aankon
digen, dat zij 1 Augustus ophouden te
verschijnen.
Tengevolge van de vermenging
groote hoeveelheden arsenicum in
spijzen, die werden opgedischt in
volksrestaurant te New-Vork, zijn zes
personen overleden en meer dan hon
derd ziek. Nadat de kok was gearre
steerd beschuldigd van moord in de
meening dat hij een wrok op den
eigenaar van het restaurant had willen
koelen door vergiitiging van de spijzen,
kwam aan het licht dat een lïrma, wier
hulp was ingeroepen ter verdrijving van1
kakkerlakken uit de keuken, daarvoor
arsenicum had gebruikt, dat ook in liet
eten was terecht gekomen.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Depositorente van 3'/, - 5%
Dj Armenraad te Vlissingen heeft,i
'n onderzoek ingesteld naar liet inkomen
der gezinnen, die zich opgegeven had-
voor werkverschaffing van gemeen-
tewege of schoolvoeding voor hun'
kinderen. Hieruit bleek, dat zich hadden
■pgegevcn o,m,7 gezinnen van f 36
3 van f39; O van f44; O van f 40
van f50; 1 van f53; 2 van f55;
van f74; cn 1 van f80 per week;
de inkomsten der kinderen zijn slecht*
50 pCt. berekend. Door den Armenraad
is na dit onderzoek aan B. en W. ge-
adviseeid alleen gezinnen van beneden
de f 18 per week, vermeerderd met f3
ieder kind beneden de 14 jaar,
toe te laten tot werkverschaiïmg en
kindervoeding.
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort
Uit den Omtrek
Baarn
Tot gecommiteerde voor de gemeente
Eemnes in dc Commissie beheer voe
rende over de liembrug, gelegen onder
deze gemeente, is benoemd M. J,
Seldcurljk tc Eemnes.
De burgemeester, die enkele weken
het buitenland heeft doorgebracht,
heeft Donderdag zijn functie weer
hervat,
Vanwege de BaarnBche Gymnastiek-
en Schermvereeniging worden op
Zondag 27 Augustus a.s. zwemwed
strijden georganiseerd in de groote
Badinrichting aan de rivier de Er
Blaricum
Getrouwd; H. J. v. d. Brink en 1'.
A. Kackwitsz.
Overleden Aahje Koppen, 78 j,
€d«
Woensdagmorgen omstreeks elf uur
ontlastte zich boven Ede en omstreken
een vrij lievig onweer, gepaard
een groote hagelbuide hagel, waarbij
steenen, grooter dan knikkers, heeft
veel schade gedaan aan dc veldvruchten.
Etmnts
Alhier kwamen heemraden en hoofd
ingelanden van hel waterschap Eemnes
met den nieuwen dijkgraaf, A. J.
Locxma van Weideren Baron Rengcn
ten raadluiize in vergadering bijeen.
De waarnemend voorzitter, van Oi
te Hilversum heette den nieuwen voor
welkom. In welgekozen bewoor
dingen roemde hij den heer Kengers
de mat ervaren op hei gebied v
waterstaatsaangelegenheden, waars
men niet anders dan goede leiding
verwachten mag, Met dc beste wen-
schcn voor een langdurige aangename
iking overhandigde spr. den
dijkgraaf den voorzittershamer.
Baron Renger* zegt dank voor die
vriendelijke woorden. Met vreugde aan
vaardt hij het voorzitterschap van dit
waterschap, plechtig belovend in des-
zelfs dienst zijn beste krachten te geven.
Teneinde een voorbeeld te stellen
heeft deurwaarder D. de Groot te
Amersfoort, op last van B. en W„
excutorlaal beslag gelegd op den in-
H, H. aan de Molenbuurt,
w-gens weigering van betaling der ver
schuldigde schoolgelden. De goederen
zullen publiek worden verkocht.
Earen
GeborenJohanna Antonia, d. van
J. Schenk en H. Machlelse. Clemen
tina Antonia, d. van C. Buurland en
G. de Groot.
Ondertrouwd J. J. Calis en J. Schaap
herder. R. Calls en J. Mulder.
G. B. Jansen en M. Hogenblrk.
OverledenJkv. Albertine Charlotte
Cornelia de Bratiw, 71 j.
Utrecht
Een bewoner der Biltstraat te Utrecht
werd 's nachts wakker en zag iemand
doende de zakken van zijn (des be
woners) jas te ledigen. Onmiddelijk
vloog de bewoner op en de inbreker
poetste ijlings de plaat. Een hem ach-
ternn gezonden revolverschot had geen
zichtbaar resultaat. De kerel wist te
ontvluchten en tot lieden is men zijn
spoor bijster. Het bleek dat hij uit de
portefeuile in den zak des bewoners, een
bedrag van f 1200 had gekaapt en
daarna de portefeuille weer netjes in
den binnenzak had gedeponeerd.
Amersfoort
Wij herlnneran aan da Recollectie,
voor ouil-retraltanten, leden der retrai
te iienningvoroenlaingon en belangstel
lenden. te houden hmlen. Dinsdagavond
half-aclit in de Paroohiokerk 0. L. Vr.
Hemelvaart, Langegracht-
Voor het examen acte Engelsch
lager onderwij* alaagde o.a. onze stad-
genoote mej, G. L, J. Kaaragarcn.
Ingenieur Van Veen heeft de be
noeming tot raadslid aanvaard.
UIT TYROL.
«Ik wil geen geld verdienen," zeide
Eriedl, ..Maar ik wou de vogels maar
twee of drie dagen te leen hebben.'
«Maar twee of drie dagen vroeg
de handelaar verwonderd. «En dat
a»aja,"dal zou ik je wel zeggen, als ik
maar wist, hoe je over de l-'ranschen
denkt,zeide Eriedl slim. Er was hem
iets ingevallen. «Kijk eens, de E
schen hebben het toch goed met
voor, zij brengen veel geld in liet land
en dus mag ik hun generaal wel een
dienst doen, en dat zou ik kunnen, als
ik uw vogels had Ik zal er goed wat
mee verdienen, en hoor eens jr
zult er de helft van hebben, als je m<
de vogels voor drie dagen afstaat!'
De knaap had aandachtig toege
luisterd, en zijn knap, jeugdig geziclil
was op eenmaal donkerrood van woede
gewordentoen Eriedl ophield te
spreken, sprong hij op, greep hem in
de borst en schudde hem verscheidene
keeren geducht heen cn weder, «Zoo
schelm I Verrader van het vaderland 1
Je wilt de Eranschen voor geld dienen
spitsboef I En daarvoor wil je mijn
vogels hebben? Wacht ik zal je vogels
geven, leelijke, geineene hond lr
Hg wilde juist Eriedl, die innig ge
lukkig stond te kijken, gaan slaan, toen
deze zeidel «Hou toch eens op, drift
kop'. Ik wou maar eens zien, of je
goed Tyroler waart; dat weel ik
en nu wii ik je ook zeggen, wat ik
de vogels voor heb. Maar eerst it
op de hand beloven, er niemand
•an te vertelllea I
vogelverkooper liet ni
de dreigend gebalde vuist zakken,
zijn blik bleef toch nog wan
trouwig op Eriedl gericht, cn hij zager
uit, alsof hij aanstonds gereed was den
vermeenden Eranschenvriend verder af
te ranselen. Hij reikte hem nu liet papier
over, waa op Hofer de boodschap voor
generaal Hiller had geschreven. De
knaap zette groote oogen op en zeide:
Zoo, drommclsche jonge», ben jij dan
vaarlijk Eriedl Waldlluber
«En wie zou ik ar.ders zijn vroeg
Eriedl.
iZoo, zoo, dezelfde Eriedl
Passeyer dal, op wien de Beieren willen
schieten, en die later Dami Waldhuber
uit de geyangenis bevrijd heeft Ben
je dat wezenl(jk?«
«Ja, ik denk wel, dat ik het ben
zeide Eriedl lachend. «En nu
waarom ik de vogels hebben wil: ik
wil als koopman door de Eranschen
trachten te sluipen, en je ziet dus, dat
je, als echt Tyroler, mij gerust uw
vogels kunt leenen
«De vogels riep de koopman uit,
«wel, beste jongen, je kunt alles krijgen,
mijn tnars, de kanaries, cn, als je mij
zelf gebruiken kunt, beschik dan over
mg. Ik zal wachten tot je weerkomt, al
duurde het drie weken. Wel, jongen,
denk je, dat. wij in Ober-lnn-dal je niel
kennen? Denk je, dat we niet weten,
il je de Beieren beet hebt ge
had? Denk je, dat we niet weten, hoe
'e uw vader hebt bevrijd Was toch
'erstandig geweest en had mij dadelijk
iw naam genoemd.'
»Ja,« zeide Eriedl recht in zijn schik,
.maar ik kon toch niet vooruit weten
of je liet goed met het vaderland meen-
del En als dat het geval niet was
;ewcest, dan had je me Immer» kunnen
'erraden, en alles was verloren I Voor
zichtigheid en slimheid hebben ni.-mand
ooit scha aangebracht. Denk
aan Nazi I Je hebt zeker wel van hem
gehoord
«Of i.c van dien schelmaclitigen
genstrop heb gehoord riep de koopman
uit, en hij kreeg weer een kleur van
.woede, «I.nat hem maar oppassen, dat
Innsbruck moord en brand schreeuwde,
toen wij mijn vader bevrijden,' zeide
Eriedl. «Zijn uurije zal wel ga..w slaan
want hij zal zijn trekken wel thuis krijgen.
Maar vertel mij nu eens, hoe je heet,
en waar ik je vinden zal, al* ik met
de vogels van Salzburg terugkom
«Ik ben Jlhannes Stelnhauser van
Immst, en hier kan je me weer vinden,.
zeide dc koopman.
«En als de Eranschen de vogel* nu
wegnemen, wat dan?» vroeg Eriedl.
»Ja, dan moet ik weer andere gaan
halen, en als ik mijn patroon de toe
dracht der zaak vertel, zal hij 't mij
volstrekt niet kwalijk nemen,ant
woordde Johannes.
«Nu, dat is braai, cn als dat mocht
gebeuren, dan zul ik ze wel voor je
halen,* zeide Eiiedl. «Je behoeft niet
bang te 7.|jn voor de zangers, ik zal
wel goed voor hen zorgen.*
«Dat geloof ik graag,zeide Johannes.
«Maar nu moet je nujn wambuis aan
trekken cn mijn hoed opzetten, ander»
zien ze, dat je uit 't Passes erdal zijt, en
niet uit het Obcr-Ioodal. Wc zijn zoo-
wat even groot, dus zal dat wel gaan.--
«Kijk, dat is slim," zeide Eriedl, «daar
had ik niet aan gedacht. Geef u
i den weg komt!» cn hoed i
ar niet vergeten, dat hij te j In weinige oogenblikken hadden
van kleeding verwisseld.
«Zie eens aan, nu zal niemand Eriedl
Waldhuber in je zoeken,' zeide Johan
nes, «ga er maar gerust op los, de
Eransclteu zullen Je wel door laten gaan,
«Dat denk ik ouk,« antwoordde Eriedl,
«maar ik zal toch voorzichtig zijn.'
Hij nam den brief van Andreas Hofer,
dien hij in den gordel had geh d, en
verborg hem in den dubbelen bodem
van een der kooien. «Daar zal niemand
hem zoeken,' zeide hij, *en mij kunnen
ze visiteeren van hoofd tol leenen. Nu,
vaarwel, Johannes. Als alles goed gaat,
zie Je me binnen een paar dagen weer
om. Ik ben wat in mijn schik, dat ik
echten Tyroler ontmoet licb ik
zaHict san Andreas Hofer vertellen."
:uwe vrienden namen afscheid.
Johannes hing Eriedl de kooien om,
zeide hem meteen, hoe hij met de
'ogrls moest omgaan, cn daarop be
gaf Eriedl zich op weg.
Moedig ging hij er op los, bij St.
Johann te Achenbach werd hij voor
het eerst aangehouden, en hem gevraagd,
waarheen hij Ring hij antwoordde Mink-
weg: «Naar Salzburg, daar wil ik zien,
dut ik mijn kanaries verkoop, over een
paar dagen kom ik terug.'
(Wordt vervolgd.)