R. K. SPAARBANK Weet U L. POSTHOUWER DE EEMBODE R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken Vrijdag 2 Febr. 1923 - No. 87 7.ES EN DERTIGSTE JAARGANG Kantoor i Lancetracht 28, Amarifoort DE EEMBODE verschBnt Dinsdag- Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke week in gaan, doch opxegglng van abonnement geschieden voor den aanvang van een n nummer* 10 cl advcrteeien. Advcrtentldn moeten Dinsdag en Vrij vóór 8 uur worden bezorgd. Een bcpa plaats kan niet worden gegarandeerd. Ons verdiepen in hel verleden, steeds zoekende naar een betere toekomst, vergeten wij het tegen woordige, dat toch alleen in onze macht is. In Rom*. i. Waarheen het eerst te gaan, als in Rome is Dat is werkelijk moeilijke vraag voor den toerist, komt om de merkwaardigheden van Rome te zien. Lukraak de stad in loopen heeft hij op zijn reizen reeds lang af geleerd. Men moet zich te voren eei zins op de hoogte stellen en een i systeem volgen, wil men niet veel tijd verknoeien en daarbij de kans, neen de zekerheid hebben de merkwaardigste dingen te missen. Maar zelfs Meijer's of Baedeker's reisboeken, steeds een veilige toevlucht, kunoen hier de moei lijkheid niet geheel overwinnen Rome biedt te veel voor den haastigen toerist I Denk U er eensin: vijfbeschavings perioden, die ieder het hare te bieden hebben, op en over en door elkaar: de Oudheid, de eerste Cbristeneeuweo, de Middeleeuwen, de Renaissance en de nieuwere tijd. Reeds Goethe onder vond* dat," toen hifiöderhalve eeuw geleden Rome bezochtop andere plaatsen, schrijft hij in zijn reisverhaal, moet men het merkwaardige opzoeken, hier dringt het zich aan u op en wordt ge erdoor overladen. Toch, deze moeilijkheid, waar te be ginnen, bestaat niet voor den katholiek, die als pelgrim komt naar het heilige Rome. Voor hem is het geen vraag, waarheen hij het eerst zal gaan. Hij denkt aan niets anders dan aan bet Vaticaan Sint Pieter wil hij zien. neer knielen bij het graf van den Prins der Apostelen en eerbiedig het oog opslaan naar de ramen van het Vaticaansch paleis, waarachter Petrus' opvolger, de Stedehouder van Jesus Christus leeft en lijdt. Zoo ging dan ook natuurlijk onze eerste wandeling naar het Vaticaan een minuut of zeven gaans van de Anima. De strakke Italiaarsche lucht zette alles in een schel licht dien mooien Septembermorgen. Onvergete lijk beeft zich in dat licht in miju geest vastgezet het beeld van den geelen Tiber, die met een grooten bocht voor den Vaticaanschen heuvel uitwijkt, van de Ponte Angelo (Eigelenbrug), dien we overgingen en waarop we de bekende beelden van Petrus en Paulus opmerkten, van den majestucuzen Engelenburg, bekroond door S. Michael met getrokken zwaard aan de overzijde, van het kolossale, geheel witte paleis van justitie ter rechterzijde van de door drie oude, nauwe, door zeer hooge huizen overschaduwde straten, die evenwijdig aan elkander van de bruggen naar het Sint Pieters plein voeren. We gaan de drukste, de Borgo Nuovo door en daar staan we in eens op het grootste en meest be roemde plein der wereld, het Sint Pietersplein, Heerlijk gezicht I De dubbele kolon- nade van Bernini houdt als met reuzen- in het groote plein omvangen. Vier rijen zware zuilen dragen het dak, van waar af 162 monumentale heiligenbeel den in verheven rust het gewoel op het plein overschouweo. Twee ruischen- de fonteinen stuwen metershoog bun waterstralen op, die als een regengordijn terugvallen op het plein. In het midden een obelisk, eenmaal sieraad van een afgodstempel in Egypte dan, nadat hij door Cal'guU naar Rome was overge bracht, pronk der keizerlijke tuinen, waar hij de getuige was van nacht- orgieön, waarbij Christenen als levende fakkels moesten branden nu bekroond met het kruis, Christus' zegepraal met gouden letters aan de wereld verkon digend Christus overwint, Christus regeert, Christus heerscht 1 Auto's en rijtuigen komen af inderden menschen (menschjts zou en hier willen schrijven) bewegen zich 'er de wijde ruimte en geven kleur i leven aan den waardigen voorhol in de wereldkerk der Christenheid. Aan het einde van het plein de breede gevel van deD Sint Pieter, waarvan ieder wel eens een afbeelding gezien heeft. Rechts en links van de breede trappen, die opreiden naar het voorportaal de ruiterstandbeelden van Constantijn de Groote en Karei den Groote, de beide machtigste keizers der Christenheid, die de eerewacht houden bij het graf van den Galileeschen visscher. Vijf zware gedreven b onzen deuren geven toegang tot de kerk. We gingen 'enwel niet onmiddelijk binnen, lezer, aar hadden eerst een ontmoeting, aarvan ik U met een enkel woord vertellen wil. Ge moet dan weten, dat Z Em. Kardinaal van Rossum ons de groote eer en vriendelijkheid had be wezen ons tijdens zijn verblijf in 't vaderland een aanbe -eling -mede te geven voor een audiëntie bij Vader. Dezen brief moesten den dienstdoenden kamerheer van Z.H. 'erhandigen, zoodra we in Rome Zoo gingen we dus, alvorens Sint Pieter binnen te gaan, eerst rechts af naar de trappen, die toegang geven tot de Vaticaansche paleizen. Onder aan den trap staan Italiaansche soldaten, boven de wacht van stoere Zwitsers, gehelmd, in geel en bruin gestreept uniform, de lans in de hand. We keken :ime gangen en wijde trappenhuizen i ge kunt begrijpen, dat we het befaamde gevoel kregen van een kat in een vreemd pakhuis. Waar en hoe hier den dienstdoenden Maestro di Camera te vinden i Daar komt geestelijke de trappen af, bij schijnt hier goed bekend te zijn. Een nog jonge man met vriendelijk gezicht. De paarse bef, het ord.-rscheidiDgsteeken der Monsignori, weerhoudt ons niet hem aan te spreken. Waar we den dienst doenden Maestro di Camera kuDoeD vinden we hebben een brief van Kar dinaal van Rossum te bezorgen, lichten te onze beleefd gestelde vraag toe. Signori sono Olanderi (De heeren zijn Hollanders komt tot onze groote verwondering een wedervraag, die met «Si Monsignori» beantwoord wordt. En dan hooren we, dat we onze vraag ge richt hebben tot Mgr. Orsenigo, Pause lijk Internuntius sedert drie maanden in den Haag, vanwaar hij den vorigen avond in Rome is aangekomen. Hij komt juist van Z. H., bij Wien bij zijn opwachting heeft gemaakt. Monseigneur had de buitengewone vriendelijkheid ons n te bieden, zelf met ons mee te gaan de aangelegenheid der audiëntie voor s met den Kamerheer te regelen. We beseffen, dat we zeldzame geluksvogels zijn en feliciteeren ons zelf met zulk een mentor. Monseigneur vraagt intus- schen belangstellend naar onze woon plaatsen en onzen werkkring en vertelt, dat hij Olanda eenjprettig'iand vindt en den Haag een aardige stad. Hij vertelt, hoe hij bezig is Hollandsch te lreren en het al zoover gebracht heeft, dal hij Holland- sche kranten leest, waarvan hij de Maas bode, de Tijd, en de Residentiebode me noemt. Al pratende woiden paar monumentale trappen be klommen en een paar zalen doorge. wandeld bij iedere deur presenteert schildwacht het geweer en komen in de werkkamer van den Maestro di Camera, door wien we, om ons hoog geleide, met de meeste ouderscheiding worden behandeld. We overhandigen a brief; de dag der audiëntie, die particuliere» zal zijn, wordt bepaald i registers ingeschreven tegelijk met ons lijdelijk adres, waar ons nog nade» bericht zal worden gezonden. Mgr. ver laat met ons het palcis en neemt aller- 'riendelijks' afscheid. Opgetogen over deze ontmoeting en de beloofde particulieic audiëntie gaan i de trappen op om Sint Pieter i. Wat een bekend gezicht, die priester in reiskostuum, die daar de trappen komt afdalen in gezelschap van een gepijden monnik I »Ook Hollan ders?» roep ik, en jawel daar komt op mij af een mij goed bekende Holland sche Pater. We maken even een ge zellig praatje en terwijl ons groepje daa- zoo bijeenstaat, komt op ons af een monnik in zwarte pij, die al even naar had staan kijken. «Natuurlijk Hol landers» klinkt het joviaal en we maken kennis met Pater Huisman, Minder broeder Conventueel eo bi .chtvader in Sint Pieter, aan vele Rome-pelgrims welbekend. Gul biedt hij aan r ns door Sint Pieter te gidsen. De beide anderen waren er juist geweest en gingen dus buns weegs en wij met onzen vriende- 'ijken en alleszins bevoegden gids Sint «Ma*® -T-,: BREMER, Br (Wordt vervolgd). Amersfoort Ter blijde herinnering aan het 12 '/a jarig beslaan van het St. Alfonsus Retraitenhuis wordt Zondagavond 6 uur de Parochiekerk van O. L. Vrouw Hemelvaart (Elleboog) een feest-rc col lectie gehouden. Alle oud-retraitanten en leden van de Retraitcpeoning dienen daarbij tegen woordig te zijn. Men gelieve een zangboek mede te brengen. In verband met de beperking van den treinenloop in Duitschland werden •einen D 37 BoxtelGoch en D 38 GochBoxtel, treinen D 134 Njjmegeu- AmersfoortAmsterdam C.S., D 135 Amsterdam C.S. —Amersfoort—Nijme gen, D 140 NijmegenRotterdam U.P. Nijmegen, D 142 NijmegenAmers foort, 142 Rotterdam D.P.Hoek van Holland, D 143 AmersfoortNijmegen tot nadere aankondiging opgeheven. Dirigent Petri heeft ontslag gevraagd als leider van het zaogkoor Toonkunst. Bij wijze van proef is door Beekhuis te Bunschoten een autodienst geopend Spakenburg via Bunschoten en Den Ham naar Amersfoort. De bevolking der gemeente Bun schoten telde op 1 Jan. 4258 zielen. Zes administratieve ambtenaren der Spoorwegen zijn op wachtgeld gesteld. AMERSFOORT onder controle Centrale Accountantsdienst van den Nederlandschen Boerenbond. De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van geiden worden gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT. ZONDAGS van 12 tot 1 uur WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur. Dadelijk ingaande Rente 3°10 pCt. Spaarbusjes gratis verkrijgbaar. dat dat wij per abonnement voor slechts 30 cent pei week Uw rijwiel schoonhouden 't Is het behoud van Uw karretje wij een uitstekende werkplaats hebben, waar alle her stellingen van leder merk vakkundig geschieden? Utrechtschestraat 25 - Tel. 81 - Amersfoort Zij moeten eiken dag zich aan het sta- gaan overtuigen, of er soms werk gelegenheid is. Voorloopig bt-houdc ze bun laatstgenoten salaris totdat e> i regeling is getn ffen De Ned. Maatschappij voor Nijver heid en Handel depariement Amersfoon houdt eene algemeene vergadering op Maandag 5 Februari 1923, des avond* n 8 uur in hotel Mouopole. SprekerJ. Peper, diri cteur dei Handelsschool. Onderwerp Ons Handelsonderwijs De leden kunnen belangstellenden tot deze bijeenkomst uitnoodigen. Ter kennisname ontvingen wij een 'erhandeling, over de N.V. Melkerij 'Hofstede Oud-Busstim» betreffende. Genoemde Model-Melkenj heeft alhier :en depót gevestigd, zoodat thans de producten der Melkerij, bekend door hun uitstekeode hoedanigheden en vooral zter aanbevelenswaardig voor zwakken, zieken en her stellenden, op gemakkelijke wijze ie 'eikrijgen zijn en op verzodk dagelijks thuis bezorgd worden, Vergadering der Kamer van Koop handel en Fabrieken «De Geldersche Vallei» op Dinsdag 6 Februari 1.45 precies Aruhemscheweg 23. 1. Opening en Notulen. 2. Bespre- iing ontwerp statuten voor de op te iebten Ver. van Kamers van Koop handel in Nederland. 3 Rondvraag en sluiting. Na afloop der vergadering oflicieele i eeoigszins feestelijke opening van :t nieuwe gebouw der Kamer door den Algemeenen Voorzitter, Mr. A. M. Bos P. Azn. Dinsdag vergaderde de gemeente raad onder leiding van Graaf van Rand wijck bij afwezigheid van Wethouder Vels-Hcijn en Raadsheer Kraan. Nadat eenige ing.komen verzoek schriften om advies aan B. en W. waren gezonden, kwam in bespreking eene mededeeling van B. en W., vergezellen de een rapport over het gevoerde be heer bij Openbare Werken. De Voorzitter wijst er op, dat 't zaakje van ouden datum is. Nu dezer dagen plaats had, wil hij 't inder. tijd ingediende rapport weer in handen der commissie stellea voor nader onder- De beer Kroes keurt de houding van B. en W. af. Hij had die meer door tastend gewild. Waar zoovele ambte- n in bediering zijn bevreemdt hem :eer onvoldoende controle. Meer dan millioen steeoen is verdwenen. Er is ook voor een zeer beduidend bedrag hout verdwenen door onvoldoend toezicht. Mr. Stadig vraagt wat uit het com- isste-rapport is gebleken en wat B. en W. hebben gedaan om 't gesignaleerde k aad te h-rstellen en te voorkomen. Voor f20000 is de gemeente b.v. be nadeeld bij omrekeoing van het hout. En dat B. en W. met dit feit voor oogen nog zeggeo we hebben geen aanl ig u voorstellen te dotn, keurt Mr. S. .dig nu af. Raadsheer Noordewier keurt ook af dat B. en W. niet ingrepen. Raadsheer van Veen merkt op, dat de c-immisaie de schuld werpt op B. en W. Bevreemd het ft 't he n, dal de commissie zelf niet is gekomen met een voorstel. De man, die niet in staat is geweest juist te cijferen en technisch niet vol doende onderlegd was het lek irt te instateeren, had op voorstel der com- issie kunnen worden ontslagen. Zeer terecht verzet de beer Kroes 2 HET SOESTERVEEN. Door T. PLUIM. Het schijnt, dat het veen goede voor raden opleverde, althans men leest anderhalve eeuw na het graven der Praamgracht, dat deze grift te ondiep en te smal was geworden. Dienten gevolge verleende Bisschop Floris van Blaokenhijm in 1389 vergunning tot het uitdiepen en vetbreeden der Praam gracht en wel aan Evert Reijoersz. van Lodcnsteijn, Rutger Jacobsz., Hendrik Nolen en Johan de Goede. Zjj kregen tevens het recht den benoodigden grond te mogen onteigenende onwilligen zouden door ,'s Bisschops stadhouder, den Maarschalk van Eemland, die op 't Huis ter Eem bij Eembrugge woonde, met geweld tot onteigening van hun grond gedwongen worden. (Dat Huister Eem had donkere kelders, weet U1) Ook mochten de ondernemers zooveel schut sluizen maken, als zij-noodig oordeel den, «sonder eenigh wedersegghen ymar.t». Die sluizen in do Praamgracht jn dus al meer dan 5 ecuwen Zoo leverde het Snesterveen, ni :n waterweg naar de Eem en d< had, laat ons zeggen sedert 1400, veel turf af. Maaralweer wa fiscus er bij om ook op de afgeleverde turf belasting te heffen, impost of cijns gcheeten. Wij hebben daarvan tarief van 12 Jan. 1577, waarbij bepaald werd, hoeveel men per schouw (scbuit) schuldig was en wel »Uyt alle Zoester en Baarnse ve elke schouw swart (d.i. zwarte of bag- gerturf, de beste voor brandstof) ander halve stuyver (of 12 duiten). «Item elke schouw grauw (d.i. grauwe turf, een mindere soort) een blanck d.i. 6 duiten. «Item van alle andere schouwen turfs, die binnen gesleeten, worden, sal me soveel tot impost geven, als teexcijs d.w.z. van turf, die in Soest zelf gebruikt wordt, zal men ook dezelfde verschuldigde belasting betalen. Voor ten was zulke luif vrij van impost. Om deze turfbelasting te innen, liet de Regeering haar verpachten de pach ter zorgde dan wel, dat hij niet te kort kwam. Zoo bepaalt de Prins van Oranje in 1580, nog als Stadhouder van den KoniDg, dat in Eemland «de Impost op den Tuiff, in den Lande van Utrecht gedolven ende aldaar geconsumeert (gebruikt) cf weggevoerd wordt», zal betaald worden aan Gijsbert Lambertse, schout in den Oostveen (d.i. Maartens dijk). Dat was dus toen de pachter. Ook voor de brandzoden, de «Do!- dersche Turf», was men belasting ver schuldigd. In 1709 bzpalen Gedepu teerden 's Lands Utrecht, dat «aan deD Pachter vaD den impost van den turf in het District van Soest», zal worden betaaldvan elk voer (vracht) plaggen l'/s stuiver, en van elk voer, dat uit gevoerd wordt, 15 stuivers. Nu had men destijds van Amersfoort af tot aan de Eembrug toe verscheidene kalkbranderijen, die enkel turf stookteD. Ook die moesten daarvoor belasting betalen, eerst 20 gulden per keer stoken, aar sedert 1722 maar 10 gulden. Nog in 1723 is de turverij in vollen gang, blijkens een besluit van de Staten >ao Utrecht; daarin wordt o.a. gezegd, <dat de voerlieden, dewelke tu>f met wagens, karren of ander voertuig uyi de Veenen voeren, t'elken reyse ge houden sullen sijn, in het eerste Dorp of Gehucht, daer sy sullea aenkomen of doorrijden aan den Collecteur (ont vanger) aldaar aan te brengen (aan te geven) de quantiteyt van den turf, die sy hebben geladen (dus de hoeveelheid) om daarvan een briefje te ontvangen en den Impost te bctaleD op verbeurte van den turf en vijftig gulden daaiboven. Langzamerhand echter raakte hel veeD uitgeput en ging deze rijke bron van inkomsteo, die eeuwen lang van zoo veel belaog voor Soest was geweest, voor goed verloren. Het veeoland werd grooteodeels tot 'eiland gemaakt en men besloot het geheel in te polderen, waarvoor ïd 1907 en Waterschap «Het Soesterveen» 'erd opgericht. Nog altijd spreekt men an «het Veen» en wijzen nog enkele pjassen op den vroegeren toestand. De plantkundigen hebben er dikwijls «•en reis voor over, om bij of in die plassen zeldzame pl-oten te zoeken, o.a. de Parnassia. En een der wegen, die van den hoogen Eng naar dat «Veen« daBlt, heet nog heden Turfweg, een naam, die ons nog herinnrrt aan het «natte goud», waarvan voorheen Soest grootendeels moest leven. Ook de stad Amersfoort moest naar andere plaatsen uitzien om turf te krij gen gelukkig begonnen de hoogvenen in Friesland en Drente in de behoefte aaD brandstof te voorzien, al zal die turf, wegens den langen weg van aan voer, ook wel duurder zijn geweest. Baarn, Dcc. 1922.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1923 | | pagina 1