L. Posthouwer vertrouwen R. K. SPAARBANK DE EEMBODE R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken Vrijdag 16 Febr. 1923 No. 91 ZES EN DERTIGSTE JAARGANG Kantoon Lan(tCracht a«, Aaoratoort DB EEMBODB verschlnt Dinsdag- en Vrl]dagmldd»K, ABONNEMENTEN kunnen elke wee gaan. doch opzegging van abonnement moei geschieden voor den aanvang van een i ADVERTBNTIÊN 25 cent per regel. Billijke ..i.—-a n|verheld b( geregeld :t worden gegarandeerd. Km zelve zaeck heeft menige aangezichten, Naar dal ie wort gedracit, ge went, gekeert. Op 's menschen oog. Vondels Jephta. Eerste Kamer. Het groote belang der aanstaande verkiezingen wordt duidelijk wanneer men let op het volgende De voornaamste wijziging in de kies. rechtregeling, is de groepeering der provinciën voor de samenstelling der Eerste Kamer, zoodat waarschijnlijk de psrlijsterkte der verschillende politieke partijen in dat Staatslichaam zal anderen. Zoo zal de katholieke fractie schijnlek verminderen van 21 op 15, de Anli-revolutionoairen van 14 op 9, de Christelijk-Historischen van 7 op 4de Vrijheidsbond zal stijgen van 1 op 7 of 8, de Vrijzinnig-democraten komen van 4 op 3, de S. D. P. zal klimmen van 3 op 11 of 12. De Keehtache meerderheid zal der halve slinken van 42 tot 28, de Linksche minderheid zal klimmen van 8 op 22. Een en ander natuurlijk gerekend naar de huidige stemverhoudingen in de Statencolleges. Het belang der a.s. verkiezingen de Provinciale Staten is daardoor zöó duidelijk aangetoond, dat wij er geen woord aan behoeven te verspillen. Want zoolang deEerste Kamer nog be staat, moet se in meerderheid rechts zijn. mtdtdeeling. Daar de ingezonden artikelen »Amera- foorter Bespiegelingen-, van Lars Nielsen tot bijzondere aanstoot aanleiding heb ben gegeven bij menschen, die meenden hierin de stem der Katholieke partij te Amersfoort te moeteo hooren, is de Redactie van De Eembode gemachtigd, te verklaren, dat de Geestelijkheid dezer atad, deze artikelen geenszins voor hare rekening kan nemen. REDACTIE. tiet stelsel van Iflaltbus. 1L ln het eerste hoofdstuk van het 4 deel van zijn boek, plant Maltbus de vlag op zijn economisch bouwwerk, dat ten doel heeft aan te toonen, dat de bevolking binnen zekere grenzen moet worden gehouden, door te be sluiten Aangezien het noodzakelijk is, dat de bevolking door eenigen hinderpaal beperkt worde, zoo zal het wel het beste zijn, dat zulks geschiedt door een voorzichtig vooruitzien der moeilijk heden, die den last van een gezin ver gezellen eer men er het gevoel van leed en behoefte kent.* Hij sluit hierbij de ondeugd uit en beveelt het niet-huwen aan, aan ben, die door het huwelijk in stoffelijke ellende zouden geraken. Dit nu wordt dzor Malthus tedtlyke beperking genoemd. •Zoolang zegt hij we nie. middelen hebben om in het onderhoud van een gezin te voorzien, moet de aedetjke beperking onze plicht zijn.» Hiertegen valt in 't algemeen niet* in te brengen. En de schrijver het zij tot zjjn eer gezegd roept hier zich zei ven een gebiedend halttoe Maar uit zijn leer is helaas het Nieuw- Malthusianisme gesproten, als een ontaard eu (bandeloos kind uit een onvoorzichtige moeder. Letten we even op de kern van Malt hu-.' betoog. Zij luidt aldus wanneer geen hinder- faint in den u/eg tredat. dan neemt de bevolking toe in een meetkundige reeks (1, 2, 4, 6, 8 enz.)de middelen tot onderhoud nemen slechts toe in een rekenkundige reeks (1, 2, 3, 4 enz) Dit betoog gaat mank. Immers, in het eerste lid dezer rede neering, namelijk in de meetkundige reeks, wordt een voorwaarde het ontbreken van hinderpalen gesteld in het tweede niet. De voortbrengiog bij den mensch is in werkelijkheid veel minder vruchtbaar dan bij de overige wezens uit het planten en dierenrijk. Hoeveel vruchten toch is een enkele boom niet in staat te levereneen hen kan tien, twaalf of meer kuikens uitbroeden, terwijl één men schenpaar, de talrijke gevallen van natuurlijke onvruchtbaarheid uitgezon derd, zelfs buiten beschouwing gelateo, in het betrekkelijk zeldzaam geval van een tweeling uitgezonderd, slechts ié a enkel kind voortbrengt. Nemen we met Malthus aan, dat de bevolking toeneemt in een meetkundige reeks, dan moeten de middelen tot onderhoud, bij wij re van spreken, in een oneindig meet kundige reeks toenemen. We zullen bier tegen Malthus in bet krijt laten treden, den anti-katholieken staathuishoudkundige Sismonde de Sismondi, overigens zijn volgeling en vereerder. Deze onderwerpt in zijn hoofdwerk: Nieuwe beginselen der Staathuishoud kunde,* de formules der reeksen, du> den groodslag waarop het systeem van Malthus is gebouwd, aaa een nauw keurig onderzoek, om daarna te be sluiten Deze redeneeting (die der meet kundige en reekenkundige reeksen) waarop bij (Malthus) in zijn boek telkens terugkomt, schijnt ons volkomen onge grond. Zij stelt de mogelijke vermeer dering der menschelijke bevolking voor, op afgetrokken wijze en zonder te letten op de mogelijke omstandigheden tegen- :r de stellige vermeerdering der dieren der planten, in een beperkte plaats onder voortdurend ongunstige om standigheden. Maar zóó moet men geen vergelijkingen maken. De vermeerdering der planten wordt door een oneindig sneller wiskundigen voortgang gevolgd dan die der dieren, en deze op hunne beurt, veel sneller dan die der menschen. •Eén tarwekorrel zoo vervolgt Sismondi brengt het eerste jaar 20 tarwekorrels voort, welke laatsten het tweede jaar 400, het derde 8000, het vierde 160.000 voortbrengen. Maai opdat de voortbrenging op deze wijze voort kan gaan, is het noodig, dat het voedsel, dus de darde, niet aan 't graan ontbreekt. De vermenigvuldiging der dieren die van de gewassen moeten leven, gaat veel langzamer. De schapen bijv. verdubbelen in vier jaar, vervier- dubbelen in acht. In het 24e j' volgens Malthus het menschelijk geslacht oog niet zou zijo verdubbbeld, zou de vermeerdering der schapen reeds gelijk 64 tot 1. 4) Tot zoover de Ita'iaansche Waarlijk, ook de Staatshuishoudkunde mag evenmin als de Historie tot een Procustus-bed worde a verlaagd, waarop de ledematen pasklaar moeten gewron gen, om in eeo vooraf bepaalden vorm te worden geperst en ondergebracht Op het stelsel van Malthus is de uit spraak van toepassing, waardoor elk stelsel tot waardeloosheid wordt ge doemd, de uitspraak,-dat het op ordeug dclijken grondslag rust. Bij de ontwikkeling van zijn stelsel legt Mailbus er den nadiuk op, dat het voedsel voor het steeds in aantal groeie: d menschdom op den duur niet gemakkelijk zal gevonden kunnen Wanneer, zoo zegt hij, telkens een nieuwe oppervlakte grond van de be staande ruimte wordt afgenomen en vruchtbaar gemaakt, totdat de gcheete vruchtbare aaide zal bebouwd zijn, dan zal de vermeerdering van de vooit- brenging noodzakelijk moeten afhaDgen de verbetering van den reeds be bouwden grond. Want natuurlijk gaat het voortbrengend vermogen in plaats vooruit, steeds achteruit.* :n en ander komt bieropneer.dat, de meeniog van Miltbus, er een lijd zal komen, waarop de aarde onmoge lijk hare bewoners zal kunnen voeden. Naar aanleiding van deze bewering geven we nu het woord aan den scherp zinnigen Jean Baptiste Say, die als het hoofd der Fransche liberale economi sche school kan worden beschouwd, -Ij Frankrijk aldus Say, die even als Sismondi eeo tijdgenoot va-i Malthus was waar de laudbouw in blocienden toestand verkeert, zijn nog 22 millioeu moigen land geheel onbebouwd en uit de reeds bebouwde gronden is nog lang niet dit voordeel getrokken, wat er uit Jiad kujncn.Dcltkcu. Als. dit laatste bedenkt ei weet, dat die groDdcn volgens de raeeoing van pracuschc landbouwers, aanmerkelijk meer zouden kunnen op leveren dat het doen verdwijnen dei braak liggende landen en de teelt der edergewissen die in het grootste ge deeite van Frankrijk nog één jaar op de drie, niet ter hand genomen wordt, op wonderbare wijze de kudden, de mest en 't slachtvee zouden ver meerdercDals men bedenkt, dat de aardappel, deze kostbare plant, op verre niet overal verspreid iswanneer i bij dit alles nog de 22 millioen onbebouwde morgen land voegt, die zoo geschikt zijn om vruchten voort te brengen, dan zal men tot bet besluit komen, dat Frankrijk zonder zijo toe vlucht te moeten nemen tot den invoer eeaig middel tot onderhoud, nog erre na niet zooveel inwoners telt, als het zou kunnen voeden.* T) Wat de groote economist ruim een uw geleden in zake het voortbrengend vermogen van zijn vaderland schreef, is in nog sterker mate in onze dagen van kracht, nu F/ankiljk in het teeken staat ner schrikbarende volksvermindering. Natuurlijk is zijn bewijsvoering in meer of mindere mate van toepassing op de andere landen van Europa en daarbuiten, waar nog tal van onbebouwde streken wachten op de arbeidzame band van den ontginner. (Slot volgt.) Haarlem. JOS. P. H. HAMERS. I An Essay on the principles of Utrechtschestraat 25 Tel. 81 Amersfoort. Adres van Reparatie-Inrichting voor elk merk door geschoold personeel. A DEK Rijwielen LAGE Prijzen DOUGLAS Motoren AMERSFOORT onder controle Centrale Accountantsdienst van den Nederlandschen Boerenbond. De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT. ZONDAGS van 12 tot 1 uur WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur. Dadelijk ingaande Rente 3\0 pCt. Spaarbusjes gratis verkrijgbaar. population, deel IV, hoofdstuk 3. 4) Sismondi, Nieuwe beginselen der Staathuishoudkundedeel VII, hoofd stuk 3. 5) Het aangehaalde werk, deel I hoofdstuk 1. De aardappel weid op het laatst der 18; eeuw onder de regeering van Lodewijk XVI naar Europa (Frankiqlc) overgebracht en S*y schreef zijn werk in de allereerste jiren der 19; eeuw 7) j. B. S»y. Cnurs comp'er d' Eco nomie Pclitque praclique, deel 6, hoofd stuk 6. Amersfoort De mazDdclijksche Godsdienstoefe r.ing voor de R. K. Militairen van alle rangen wordt gchoudtn door den Zeer Eerw. Heer M'joor-Aalmoezenier op op Dinsdag en Woensdag a.s., resp, 20 en 21 Februari. Dinsdagsmiddags half 4 de conferentie, 6—8 uur gelegen heid tot biechten, en 's Woensdags morgens half 8 dc H. Mis met preek en algcmeene H. Communie. Door de gecombineerde plaatselijke R. K. Kiesvereeoigingen werden stem mingen gehouden voor de aanwijzing van Candidaten voor de Provinciale Staten. Voor het politiek advies werdrn totaal uitgebracht 64 stemmen. Verdrf op Aarsman 6, Boersen 712, Bosch v. Oud-Amelisweerd 52, de Bruijn 19. van Ditzhuizen 47. van Dijk 16, de Goey 8, de Graaff 3, Grundmeijer 33, Mej. de Haan 743, G. v. Hazen doek 6. H. v. Hazendonk 4, W. v. d. Hengel 707, H. v. d. Horst 5, Kats 3, v. Klooster 32, Koigge 1, Kraan 745, Kroes 749, Kronenburg 4, Middelweeid 3, Orth 648, Payens 6, Roeieveld 4, v, Rooyen 6, Smiak 713, Slecnhoff 23, Stokman 45. Stiaver 2. Suting 123, Thlen 744, Verder 2, de Vrarkrijkcr 5. v. d. Woip 5. De omzetting in punten geschiedt door het Bondsbesiuur. Vele nieuwe leden werden vcoiaf gewocnen. De Burgemeester van Amersfoort deelt mede, d..t Dinsdag 27 Februari ZUIVERE RAUWE MELK KARNEMELK, YOGHURT BOTER, ROOM DepotUtrweg 74 Tel. 816 der gemeente Amersfoort, hoofdzetel van het Staten-stemdistrict Utrecht II, worden ingeleverd de lijsten van caudidaten voor de Provinciale Staten. De Commissie, gekozen door de leden der R. K. Kiesvereeniging Recht en Orde met opdracht te ontwerpen een programma voor R. K. gemeente politiek, heeft haar taak volbracht. Het concept wordt dezer dagen aan de Voorzitters der vier parochiale Kies verenigingen gezonden en vervolgens in de te houden ledenvergaderingen besproken en vastgesteld. Het Centraal bestuur is voornemens daarna de candidaatstelling voor den gemeenteraad aan de orde te stellen. Politiezaken. Door marechausée zijo aangehouden twee lluitscbers, niet in het bezit van papieren. Zij zijn uitgeleid. Op de Kamp brak een as van een mistwagen waardoor deze kantelde en de inhoud over den grond verspreid werd. Hel verkeer werd vertraagd. Een N'ijkerker werkman bezig met het ttaDspnu van boomen uit bet plant soen weid door 't terugslaan van een dommekracht aan de hand gekwetat. Een vinger werd nagenoeg afgesneden. In Kome. n. De eerste indruk van Sint Pieter is wat ontnuchterend. Ge hebt verbalen gehoord over de enorme afmetingen, ge zijt onder den indiuk van het wijde plein en den enormen geve), en als ge binnentreedtIs dat nu de groote Sint Pieter? denkt ge onwillekeurig. Het hoogaltaar boven het graf van S. Pieter meent ge vlak bij te zien. Een groote kerk ja, maar zóó groot Het komt omdat de aimetiogen en veihouditgen te reusachtig sijn voor ons oog: met een enkele oogopslag kan men de grootte van St. Pieter niet omvatten. •In St. Peter habe ich begreifen lernen, wie die Kunst sowohl als die Natur alle Masz-vergleichung suf heben kann,* zco beschrijft Goethe zijn ervaring. Alles is zoo geproportioneerd, zoo naar ver houding, dat men de geheel buitenge wone afmetingen eerst niet als zoodanig opmerkt. Eerst als men langzaam voortschrijdend en vergelijkend zijn ocg er aan gaat wennen, krijgt men gelei delijk het besef van het buitengewoon grootsche, dat bier gewrocht is. Onze gids begon met ons hierop opmerkzaam te maken. Nadat we even hadden stil gestaan bij een grooten ronden steen in den vloer, waarop in bet jaar 800 Karei de Groote door Paus Leo Dl tot keizer was gekroond, gingen we naar de wijwateibak, een schelp, die twee engeltjes uitnoodigend aanboden. Maar die engeltjes blijken in werkelijkheid reuzen te zijo. We loopen langs een pilaar en tellen meer dan twintig flinke passen om er langs te komen. We keeren terug naar het midden om te zien naar de koperen plaaijes, die dc lengte aangeven van eenige kerken, die op den St. Pieter volgen en zien daar dat de Dom van Keulen en die van Milaan, twee bouwwerken, die tot nu toe de geweldigste indruk van grootsch- heid op mij gemaakt hadden, het met een verschil van 53 M. lengte tegen St. Pieter moeten afleggen. Terwijl de Dom van Keulen 7000 M1. oppervlakte beslaat, bedekt de St. Pieter een veld van 22.000 M'. Ik geef U deze getal len, omdat oleta meer overtuigend Is dan cijfers, naar de Franschman zegt. De opeet der bouwmeesters, een keik te bouwen, die alle andere in grootte overtrffm, is volkomen geslaagd, voor eeuwig blijven aan haar de onsterfelijke namen vei bonden van Bramante, Raf<£l en Michel-Angeio. De St. Pieter is de grootste keik der wereld een symbool van dien eigen lijken, geestelijken bouw der Katholieke Kerk, die alle andere «kerker, in om vang en ledental overtreft. Langzaam zijn wij genaderd tot het graf van dea H. Petius. Het is in de ypte onder bet enorme hoogaltaar iet het 30 M. hoogc baldakijn, gedra gen op vier bronzen zuilen, die ge- maak' zijn naar bet model der zuilen van don tempel te Jerusalem, waarvan er zich nog één in St. Pieter bevindt. Dag en nacht branden om het graf 95 koperen lampen. Een dubbele marme ren trap leidt vóór het hoogaltaar Daar beoeden in de crypte. Hier knielt meD neer Daast het beeld van den knielenden Pius VI, eeo kunstwerk van Canova, om op de »Confessio Petri* de geloof belijdenis der Apostelen te bidden, Millioencn knielden hier in 'den loop Ier eeuwen neer om te getuigen, da' •ij beleden, zooals nu wij, menschen der twintigste eeuw, belijden, het Credo door Petrus hier verkondigd. En het is als lijst hij daai voor op uit zijn graf, de arme. onbekende visscher uit Gaïilea, zooals hij hier in de wufle, wereldwijze hoofdstad van het heidendom van zijn geloof en zijn liefde voor zijn godde- lijken Meester getuigde. Die wereld lachte hem uit, en zette hem gevangen, toen hij haar te lastig verd met zijn leer van nederighrid en kuischheid en naastenliefde, en Nero sloeg hem aan het kiuis hier op den Vaticaanschen heuvel. Maar waar is tiu het graf van Nero Ge 2oekt het in Rome tevergeefs :n zoo het er al was, wie tcu er omzien terwijl hier iederen dag, jaar in jaar uit, duizenden neei- knielen om het graf van Petrus te ver- 3. Zoo schiijft God's hand geschie denis voor wien ze maar lezen will Onze gids wees ons nog op een metalen urn geplaatst op het graf van St. Petrus. Daariti woideu de failtums voor de aartsbisschoppen en patriarchen bewaard. Het fallium is het onderschei- dingsteeken der aartsbisschoppelijke of patriarchale waardigheid, een band uit witte wol geweven, met zijden kiuifjrs bewerkt en met drie kostbare spelden up de schouders bevestigd. Ge kunt het den Aartsbisschop in dc pon tificale H. Mis zien dragen. Het wordt vervaardigd van de wol van lammeren, die op den 21en Januari in de kerk van St. Agr,es gezegend worden. Een aartsbisschop ontvangt dus het teeken zijner rechtsmacht als van Petius zelf, op wiens graf het heeft gerust. Door de zorgen van onzen vriende lijken geleider kregen we verlof eenige dagen later op 't giaf van den Piins der Apostelen de H. Mis te mogen op- diagen. We hebben toen onder t$n geleide ook de rijke scbatten van kel ken en tiaren, van monstransen en en reliekschrijnen, van misgewaden en altaar versieringen in de Sacristiün van St. Pieter bewonderd. TH. BREMER, Pr. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1923 | | pagina 1