R. K. SPAARBANK
Rijwielen vanaf f65.-
L,. Posthouwer -:
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Vrijdag 27 Juli 1923 No. 34
Zeven en Dertigste Jaargang
ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, doch opzegging van
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Pr(|s per drie maanden f 1.00. Bulten de gemeente Amersfoort f1.10.
Afzonderlijke nummers 10 et.
KANTOOR: LANQEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DÈ EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAOMIDDAQ
ADVBRTBNTlfiN 25 cent per regel. Bll!|ke tarieven voor handel en
nijverheid bij geregeld adverteeren. Advertentlün moeten Dinsdag
en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde pln.it» kan
niet worden gegarandeerd.
Roomscb Katholiek
Onderwijs.
Nu werr een schooljaar nagenoeg
ten einde ia, en straks, in September,
de nieuwe leergang een aanvang neemt,
kan het zijn nut hebben eens te wijzen
op de voorschriften betreffende het
onderwijs der jeugd, vervat in het
Kerkelijk Wetboek, de tCodrx Juris
Canonici*.
Canon 1372.
tj 1. Alle geloovigeti moeten van
hun kindetjaren af zoo worden opge
leid, dat hun niet alleen niets worde
geleerd, wat ingaat tegen den katho
lieken godsdienst en de goede zeden,
maar dat de godsdienstige en zedelijke
vorming de allervoornaamste plaats
inneme.
3 2. Niet alleen de ouders overeen
komstig can. 1113, maar ook allen,
die hun plaats innemen, hebben het
recht en de zeer zware verplichting,
om de christelijke opvoeding van de
kinderen te verzorgen.
Can. 1113. De ouders zijn onder d
zwaarste verplichting gehouden zoowel
de godsdienstige en zedelijke als de
natuurlijke en burgerlijke opvoeding
hunner kinderen met al hun krachten
te verzorgen, alsook in hun tijdelijke
belangen te voorzien.
Canon 1373,
1. In iedere lagere school moet
;iau de kinderen overeenkomstig hun
leeftijd godsdienstig onderwijs worden
gegeven.
S 2. De jeugd, die de middelbare
en hoogere scholen bezoekt, moet meer
uitgebreid godsdienst onderwijs genie
ten, en de Bisschoppen moeten er voor
zorgen, dat dit geschiede, door priesters,
uitmuntend door ijver en kernis.
Canon 1374.
Katholieke kinderen behooren geen
niet-kaiholiekc, onzijdige, gemengde, d
w. z. ook voor niet-katholieken open
slaande scholen te bezoekeo. Het slaat
alleen aan het hoofd van het Bisdom,
overeenkomstig de voorschriften van
den Aposlolischen Stoel te bcslissrn,
onder welke omstandigheden, en met
inachtneming van welke voorzorgen
tegen liet gevaar van bedeif, het be
zoek uvan deze scholen kan worden
geduld.
Canon 1375.
De Keik heeft het recht scholen voor
elk vak van onderwijs te stichten, niet
alleen lagere, maar ock middelbare en
hoogere.
Canon 1379.
S 1. Waar geen lagere of middel
bare scholen overeenkomstig can. 1373
bestaan, daar moet, vooral door de
Bisschoppen, gezorgd worden, dat ze
gesticht worden.
S 2. Dc geloovigen mogen niet ver
zuimen overeenkomstig hunne krachten
bij Ie dragen voor dc stichting en het
or deihoud van kalholieke scholen.
Canon 1381,
1. De godsdienstige opleiding der
jeugd, op welke scholen ook, is onder
worpen aan het gezag en het toezicht
ven de Keik.
2. De Bisscht ppen hebben hel
recht en den plicht om te waken, dat
in alle scholen binnen hun gebied niets
tegen liet geloof of de goede zeden
worde gelceid cl geschiede.
S 3. Zij hebben eveneens het recht
om dc godsdienst-onderwijzers en de
boeken voor het godsdienst-onderwijs
aan hun gocdkeuiiog te onderwerpen
alsmede om te eischen, dat in het be
lang van godsdienst en zeden, onder-
wijzers of boeken verwijderd worden.
Canon 1382.
De Bisschoppen kunnen ook of zelf
óf door middel van anderen alle scholen
kapellen, onlspanmngsgclegenheden er
palronatCD enz. in velband met de gods
dienstige en zedelijke opleiding aar-
canonick onderzoek onderwerpen aan
dit onderzoek zijn niet onttrokken d<
scholen van religieuzen, tenzij voor zoc-
het betreft de ir.terne scholen vooi
degenen, din hun professie hebben ge
daan in een exempts orde.
Straatschenderij.
i.
Dc burgemeester van 'sGravenhagc
is zeer verbitterd geworden over dc
gepleegde baldadigheden der Haagschc
schooljeugd klemtoon op school
en in dien toestand richtte Z.Ed. zich
tot dc onderwijzers. Hun werd gevraagd
dc schooljeugd te wijzen op het in elk
opzicht afkeurenswaardige en diep
betreurenswaardige van dergelijke feiten,
En daarbij werd ccn nota van kosten
cn schade overgelegd van de, door de
Haagsclie schooljeugd, in één jaar, aan
openbare gebouwen, bestrating, enz.,
feplcegde vernielingenin cijfers
70.0CÖ, waarbij 100 pCt. gevoegd moet
worden aan ergernis, last. hinder, on
gerief en gevaar.
Dit beroep op het hart ties onder
wijzers, roert tevens aan een heel oud
onderwerp dat wel eens onder de oogen
mag worden gezien. Weliswaar behoort
Soest b.v. tot die gelukkige plaatsen \v
dank zij de opvoeding in huis
school geen baldadige schooljeugd
is natuurlijk is cr mogelijkheid, dat
ik me vergis maar vermits de wereld
hoe langer hoe slechter wordt, kan van
Soest gezegd worden »wat niet is, kan
komen
Voor de overheid is de straatschen
derij sinds ecuwen ccn onderwerp van
veel zorg cn hoofdbreken geweest.
Immers, het beschermen van personen
cn eigendommen tegen handelingen van
straatschenders is haar plicht, vormt
zelfs van ccn harcr organen, de politie,
een belangrijk deel der algemeene taak.
Eenmaal werd voor dc politieagenten
den titel uitgevonden van «opvoeders
der straat*. Die titel was bepaald
prachtig, maar ook heel lastig. VV
hij gaf reden zich telkens af te vragen
waarom dc agenten nu zoo traag ble
ven in het vervullen van hun laak als
opvoeders van de straat. En de onte
vredenheid nam toe, toen men tot de
ervaring kwam, dat het vcrleeneu van
dien titel niet dc minste uitwerking ten
goede had. Men ging klagen over ge
mis aan ijver, tact, bekwaamheid en
-er ik-wcet-nict-wat-al-meer.
Nu behoort hierbij vermeld te worden,
P U U VIS'
TARWENA
dat de politie vaó den beginne af niet
bijzonder ingenomen is geweest met
dien, aan hare dienaren gcschonkcntitel.
En dit niet zoozeer wegens dc taal
kundig onjuiste benaming, dan wel
omdat daarin ccn onuitvoerbare op
dracht lag besloten.
Over het hoofd was gezien, dat in
de meeste plaatsen een dienaar van
politic op dc straat niet veel te zeggen
heeft, dal iedere mep die hij, al» straat-
onderwijzer, had uit te deelcn het
gevaar mede xou brengen voor den
rechter te moeten verschijnen en dat
hij door het publiek altijd wordt bevit
of hij gelijk beeft of niet. Geen wonder
dus. dat werd geredeneerd »de taak
die gij ons oplegt, behoort aan dc
ouders cn onderwijzersvriendelijk
dank voor den ccrc-titcl».
Maar de ouders begeerden dc taak
,n straatopvocders allerminst. Een
ieder heeft genoeg te stellen met eigen
kroost in huis, zoo redeneeren zij in
het algemeen op dc straat moeten
onderwijzer» cn politie maar tegen dc
streken der jeugd handelend wctcu op
te treden.
De onderwijzers evenwel schov
overhaast dien straat-opvoedcrs-titel v
zich af met de zeer juiste opmerking
»wij zijn geen politic-agenten.
De vraag, wie nu eigenlijk wel ver
antwoordelijk te stellen is, bleef da
door evenwel onbeantwoord. Mocht ik
ccn antwoord geven het zou luiden
noch onderwijzers, noch politie, noch
onmiddellijk dc ouders. Dit ant
woord berust op mijne overtuiging,
dat de straatschenderij, zooals die zich
in ons land openbaart, eene erfenis is,
die nolens volcns ons bij dc geboorte
wordt opgedrongen. Tuchteloosheid
toch zat onze voorvaderen in het bloed
cn 't bloed verloochent zich nooit. Wat
in Spanje dc stierengevechten zijn. is
hier te lande dc straatschenderij.
Als men een Spanjaard spreekt over
dit in onze oogen barbaarsch volks
vermaak, zal hij ons met ccn zucht
gelijk geven, terwijl hij wellicht
juist ccn cnlrve heeft genomen voor
dc eerstvolgende voorstelling. Negentig
procent wellicht van degenen, die
klagen over dc verregaande straat
schenderij, hebben zelf ccn aantal ge
broken ruiten, gemoerde belleknoppen,
uitgedraaide lantaarns, gestoorde vogel
nestjes. beschadigde deuren, enz. enz.
op hun geweten. En velen, wier plicht
het is dc boosdoeners op te sporen cn
tc straffen zullen vermoedelijk bij een
terugdenken aan de vervlogen jeugd
moeten zeggen peccavi
AMERSFOORT
onder controle Centrale Accountantsdienst
van den Nederlandschen Boerenbond.
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden
gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT.
ZONDAGS van 12 tot 1 uur
WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur.
Dadelijk ingaande Rente 3410 pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Wij leveren in elk opzicht tegen uiterst concurree.-cndc prijzen:
ADEK in Luxe uilvoering vanaf f 99.-
Een prima Engelscli rijwiel f100.-
ARMSTRONG met dubbele remmen, alluminlum velgen, olicbad,
kettingkast, kruisframe, drlc-vcrsnellingsnaaf, 10 jaar garantie f 17S.-
INRUILEN M VERHUREN VERKOOPEN
fiillijke Reparatie-Inrichting
Utrechtschestraat 25
Amersfoort
Door bcürving zijn wij m.i. aan dat
kwaad gekomen, en is dit oordcel juist,
dan drukt de schuld op den erflater,
gezien onze onmacht die erfenis te
verwerpen.
Men behoeft de oude stadskeuren
maar eens na te lezen om mijne be
wering bevestigd te zien. mits men in
acht neemt, dat in vroegcrcn tijd
straatschenderij let» anders bctcckende
cn dan ook iels anders inhield dan
baldadigheid.
Er is bijna geen gemeente in ons
land die in zijn oude strafwetvcrordc-
ningen bepalingen mist tegen dc bal
dadigheid. Ze gelijken alle op elkaar
en daarom neem ik cr maar een over
afkomstig van Schout en Schepenen
van dc bannc Oost-Zancn,
»Al*oo hoe langer hoe meer groote
rcbclligheit ende dartclhcijl wert in dc
Kerck aende School, op 't Kerckhof.
aende Bomen, voor 't Rechthui]*, cn
dacr omtrent, door dien aldacr inde
Kcrckc. acn leuningen, banckcn ende
anders, dngclijck* wordt gesneden, opte
Kerck, dc School ende der sclver gla-
scn worden ingegoijt, insgclijck» on 'I
Kerckhof gegoijt met stenen, ktuijtcn
of ander»Item lopen jagen, springen
over dc Kerckhof en dc GravenItem
Bomen brccckcn schudden, ende anders,
ende voort alle andere moetwil cn
ighcijt, tot groot Icctwesen ••an
Hecrcn Schout cn Schepenen i» ge-
daen, ten cijndc met kcurc hier inue
version te xullen werden, hebbe dacr-
ommc Gckcurt als volght:
Ten eerste, cn sal nicmant hem ver
vorderen in dc Kerk nen banckcn, leu
ningen ende ander* te snijden, of andere
moetwil tc bedrijven, opte boeten v
n, kolven, kaetscn la de Kerckc-glascn
i dc School-glascn, of op tc Kerck,
togen goijen, schie-
PÜH. iaocKerc'
SchooLalasca. MBpiV
of op en teghens dc School n
nen. kluijten. klooten ofte ballen, opte
boeten bij ieder tc verbeuren als voren.
Item, cn sal nicmant inde School
mogen gaan op te Middagh, ende an
ders wanneer dc Schoolmeester niet
inde School cn is, eenigc rcbclligheit
ende omstant te doen ofte bedrijven,
op boeten als voren bij ieder te ver
beuren.
Nieinant en sal mogen hem vervor
men eenigc Bomen op ten Kerck-Hof
tc brceckcn. of acn de zelve te schud
den, op te boeten en bij de zelve te
verbeuren a!» voren.
hem, en »ai nicmant vervorderen op
't Kcrck-hof, ofte voor den Toorn, en
omtrent het Rccht-huijs tc loopen jagen
ofte draven, ende alsoo ccnige moetwil
met gooyen 't zij dan met Sternen,
Kluijten, ofte anders bedrijven, noch
niet op, ofte over de graven ie gaen
cn springen, opte boeten ende bij ieder
te verbeuren als ve
Ende omdat dit te bondiger ende
vaster wesen, mogen alle Buren, mon-
digh zijnde, ende oock den School
meester ende Kramer Jan, aoo wel al*
den Schout bekeuringe doen, ende sal
dacr vooren genieten dc halve boete,
Actum den tweeden Februay anno 1644.
Twee bijzonderheden komen in die
oude verbodsbepalingen naar voren,
eerstens dat dc onder* verantwoordelijk
worden gesteld, tweeden# dat dc onder
wijzer» dc macht kregen, tegen de bal-
dadigen procesverbaal op tc maken.
DE ROOVER.
Mas
r ernstig en strak naar den grond
keek hij, zooals ook heden, wanneer hij
zich herinncidc de ontmoetingen, waar
bij het wel degelijk meenens was ge
weest door de werkelijke tegenwoor
digheid van hem en zijn beide hermanos,
rijn brocrijcs, gelijk hij zijn twee nava-
jas in vroolijkc ogenblikken schertsend
noemde cn die hem nooit verlieten,
Tc ch waren zij de eenigc familieleden
nitt die hem zoo trouw vergezelden en
soms hadden moeien helpen.
wanneer al dat scherpe tuig in
zijn bont gestreepten fsja, den breeden,
ruw-zjjden gordel, eens had kunnen
spieken, van meer dan één bloedig
gevecht zou het hebben verteld; de
geheimen van allerlei harten, jonge en
oude, van vrouwen- en manner-harten,
waarin zijn stalen lemmer een kijkje
had genomen, zou hel verraden hebben I
Vooral dc grootste van die twee ver-
8clirikkelijke_nav»jas, die Isnge, scherp
gepunte, lang er. scherp van punt aU
het blad van de alcë. Ja, terecht werd
zoo'n wapen door het volk een mun-
dadienle bel diabolo genoemd, een
tandenstoker van den duivelI Msa;
ook andere, misschien even verschrik
kelijk, die met een akelige scherts na-
ija del Santolio heette, droeg dien
beieekeaisvollcn naam niet onverdiend
Daarbij vergeleken waren die cuchillo
en dat paar punals, hoewel niet te ver
achten en beproefde dolkmessen uit Al
bacete, slechts kinderspeelgoed.
Neen, verre van aangenaam was dc
herinneriug voor Nonno jaan de ont
moetingen, waarin die stomme, stalen
gezellen een of ander slacht. lf;r een
laatsten hartverscheurende kreet hadden
doen slaken en daarna een zwijgen vooi
eeuwig hadden opgelegd. En waarom
nu zoo'n leven van misdaden Om
wat goud I Om wat begeerlijk goud,
druipend-rood goud uit een beck van
bloed op tc vissclien I Maar dan de
wroeging I Het was alsof hem van ieder
goudstuk, op deze wjjze gewonnen, de
oogen van den vorigen, ongelukkigen
bezitter aanstaarden. Wel verdween de
geroofde schat door het rijk verteer dat
Nunno maakte, even spoedig uit zijn
grooten, leeren alfrogas als daarin ge
komen was, maar die oogen, die bre
kende oogen verlieten Nunno
nooit en zagen hem overal, dag cn
nacht, droevig en zachtverwijtend aan.
Hier waren zij, dóór waren zij. Hier
tusschen de bladeren door vnn het lage
struikgewas schenen zij hem aan te
gluren, ginds, uit het schemerdonker
van het diepe woud kwamen zij
achter de boomen aanzweven; voor zijn
voeten op het zachte mos en op dc
witte woudbloemen, die hij langzaam
met zijn henneppen sandalen vertrad
en uit het golvende, wuivende koren
van gindschen hueita, dien hij nu be
spiedde, overal de blikken dier onge
lukkigen, die nu zijn onafscheidelijke ge
zellen waren, onafscheidelijk van hem
als in zijn gordel dc moordtuigen die
hadden omgebracht, verwant aan hen)
's zijn wapens door gruwzame banden
in bloed,
Soms, ja soms scheen hij een oogen-
bhk van die altijd zwijgend en droef-
kijkende aai klagers bevrijd. Dat was in
de stad waar veel groote hulzen ston
den cn veel heibergen waren, waai
menschen waanden, die niet vroeger
van wien of vanwaar het goud kwnm,
dat werd geboden in ruil vour hun
brood. Die niet konden zien wat hij
zag: die oogen, die toode vlekken op
zijn handen, omdat die menschen niet
hadden gehoord en niet witten wat hij
wist en had gehoord van reizigers, die
wel vertrokken waren, maar nooit be
reikten hun doel. Dat was in dc stad,
in den roex van het vermaak, bij hut
doorbrengen van den bultdóór kon
hij die gezellen zijner eenzaamheid een
oogenbhk vergeten. Maar teruggekeerd
in het woud, verstomde zijn lach om
een uur van genot, want die oogen
wachtten hem naar en zagen hem weer
verwijtend aan. Och, wat dit nog maar
zijn eenige foltering geweest. Maaj wat
hij nooit uit zijn hart verdrjjveo kon,
was dut stil verdriet om lang vervlo
gen, gelukkiger dagen, «óór hij werd
wat hij nu was.
Dat heimvee uaar zijn onschuldige
jeugd en jongelingsjaren, naar een
braaf cn veelbelovend leven, l-u ver
woest door eigen schuld, tooverde hem
beelden voor dan gees', die mankten,
dat hij sommige nachten niet kón uit
gaan op roof. O I wanneer hij daar een
zaam, in het midden van het wijdu, don
kere, zwijgende woud, bij zulke nach
ten zich in zijn groven marloto had ge
wikkeld en uitgestrekt op den grond
den slaap veibcidde, die maar niet
komen wou en door het zwarte blade
rendak dc nooit veranderende sterren
aan den donkerblauwen hemel be
schouwde, dan kwamen die beelden uit
zijn jeugd scherper dan gewoonlijk voor
hem staan. Diezelfde sterren beschenen
in dezen nacht ook een liefelijk dorpje'
dat daar verre lag, verweg, aan gene
zijde van de bergen met hun dichte
bosschen van groen zjjn geboortedorp-
Lang geleden bad daar eens een
kind geleefd, c
ït
kruIIcDol; een kind, onschuldig als i
andere dorpskinderen, dat met hen
speelde de kindcrenspden, onbezorgd
cn blij. Een kind, dat als de andere
kinderen In den oogsttijd lachendj en
dansend met de scgudorc* naar de vel
den trok, gekroond met de roode bloa
men der adeifos, de rozensluiken, die
stonden te bloeien ann den rand der
wegen. Een kind, een knaap later, wiens
zonden slechts kinderzonden cn wiens
ondeugden slechts jongensondeugden
waren. En diezelfde sterren beschenen
nog dat kind, maar nu een man gewor
den, een man, eenzaam In een woud,
alleen met een schuldig geweten, alleen
met het kwaad, dat hij jarenlang bedreef.
Maar ook een man, schreiend van
verlangen om nog eens te kunnen zija
die onschuldige knaap, gelijk hij zich
zelf weer zag, knielend voor dc Madon
na in het durpskerkjr, n rast zijn moeder,
de vrome Dolores, of 'a avonds, wan
neer de Engelen de sterren ontstoken
#nn het donkerend blauw, als een an
dere engel het licht ontatckead voor
het beeld der ichoone Senora en haar
goddelijk Kindeke, dat stond op den
hoek van het onderlijk hui».
(Wordt vervolgd.;