CROKA-SLAOLIE
R. K. SPAARBANK
Rijwielen vanaf f65.-
L. Posthouwer
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Vrijdag 3 Aug. 1923 No. 36
Zeven en Dertigste Jaargang
ABOrtNBMBNTBN kunnen elke week In gun. doch opzegging vzn
abonnement moei geschieden voor den unvang van een nieuw kwartaal.
P'la per drie maanden ti.OO. Bulten de gemeente Ameraloort 11.10.
Ationderlgke nummers 10 et.
KANTOOR: LANOEORACHT 28. AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODB VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAOMIDDAO
ADVRRTBNTlfiN 29 cenl per regel. Blllgke tarlevea voor handel ea
nijverheid bl| geregeld adverleeren. - Adrcrtentl4n moeten Dlnadag
en Vrfdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde pluta kan
niet «orden gegarandeerd.
Roomscb Katholiek
Onderwijs.
Op den 22 Juli 1868 vaardigde bet
Doorluchtig Episcopaat,
Bosch, een mandement
onderwijs.
Sinds zijn jaren verloopen en heeft
ons Roomsch Onderwijs een hoog:
vlucht genomen.
Maar nog altijd zijn de woorden van
net toenmalig Doorluchtig Episcopaat
van kracht. De oude lessen in dat ver
maarde mandement zijn ook nog voor
onzen tijd dienstig, en overweging en
behartiging overwaard.
Daarom worde het hier nog eens
stuksgewijze gepubliceerd
De Aartsbisschop en de Bisschoppen
van Nederland aan dc hun toevertrouw
de gcloovigcn zaligheid in den Heer.
Wanneer g ziet, Beminde Gcloovi
gcn, dat al dc Bisschoppen van Neder
land een gezamenlijk schrijven richten
tot hunne onderhoorigen, dan begrijpt
Gij reeds aanstonds, dat hetgeen zij U
willen zeggen, in hun oog iels van zeer
groot, van algemeen, van waarlijk
katholiek belang moet wezen. Inderdaad
bet geldt hier cene zaak, die in liet
nauwste verband staat met dc gods
dienstige en zedelijke toekomst van het
opgroeijend geslacht, van het geslacht
dat eenmaal in onze plaats moet treden
Wij willen spreken over liet onderwijs
der katholieke jeugden hetgeen Wij
U daarover gaan zeggen is, na 's Hemels
verlichting afgesmeekt te hebben, de
vrucht van rijpe beraadslagingen in cene
daartoe opzettelijk belegde vergadering.
Wij katholieken van Nederland, die
thans leven, gaan weldra heen, om ons
bij den Oppersten Kegter voor de
eeuwigheid te verantwoorden die Reg-
ter zal niet verzuimen ons te vragen,
wie wij na ons achterlaten, om het
katholiek geloof in ons vaderland waar
dig te vertegenwoordigen. Hij zal
ons vragen, wat er geworden is van dc
katholieke jeugd en jongelingschaphoe
wij hebben getracht te verhinderen, dat
zij in godsdienst en zeden van den
ouden stam ontaardenhoe wij be
zorgd zijn geweest om een echt geloovig,
godsdienstig, deugdzaam geslacht van
katholieken in Nederland op te kwecken.
Welnu, B.G., ecu der zaken, die, naar
Onze overtuiging, het meest zoude
kunnen toebrengen, om, wat God ver
hoede, een jammerlijke ontaarding in
godsdienst en zeden voor te bereiden,
SOU -rijn het gebrek aan het ver-
wanrloozen van een degelijk katholiek
onderwijs.
Immers, het is van den ccnen kant
niet te ontkennen, dat het niet katho
lieke onderwijs met den dag voor de
katholieke jeugd meer en meer onbruik
baar, uiterst gevaarlijk dreigt te worden
dit is het natuurlijk gevolg van het
ongeloof dat buiten de katholieke Kerk
dagelijks veld wint, en van de verderfe
lijke beginselen die overal verwoestend
om zich heen grijpen. Ten andere is
het blijkbaar, dat juist de voortgang,
welken de kwade tijdgeest rondom ons
doet, het meer en meer noodig maakt,
dat de beginselen van ons H. Geloof,
echt katholieke geest en gezindheid en
ware christelijke deugd diep en vast in
de harten der opgfoeijende katholieken
wortelen. Daarom ziet ieder, die oplet
tend den toestand overweegt, incer en
meerde behoefte aan voldoend katho
liek onderwijs dringend wordenniet
alleen opdat de jeugd aan het verderf
van schadelijke scholen ontsnappe,
maar opdat zij tot grondige katholieke
godsdienstigheid en deugd naar eisch
worde gevormd.
Het is daarom. B. G., dat Wij, door
God belast met de zorg uwer zielen,
U thans de katholieke beginselen over
een zoo gewichtig onderwerp willen
voorhouden, ten einde U op tc wekken,
om een echt katholiek onderwijs, in
zoo ver liet bestaat, Ie benuttigen, in
zoo ver het nog ontbreekt, te helpen
tot stand brengen en bevorderen.
Hoe de H. Kerk aangaande liet
onderwijs denkt, laat zich in weinige
woorden aldus samenvatten:
De Kerk wil, dal de jeugd in de
wetenschappen ondenrezen worde
lar zij eischt tevens, dat dit onderwijs
alle opzichten katholiek en godsdien
stig zij. Van de cene zijde wil zij niet.
dat de jeugd in onwetendheid opgroeije
maar van de andere zijde keurt zij niet
elk onderwijs goed. Zij verwerpt niet
alleen alle ongodsdienstig, maar ook
alle godsdienstloos, onzijdig onderwijs,
waarbij de godsdienst is uitgesloten.
Het eerste verfoeit zij als verderfelijk;
liet andere keurt zij af, als minsten»
voldoende en gebrekkighet eerste
mag nimmer, liet andere slechts bij
gebrek aan beter, worden aangewend.
I. Vooreerst, dc H. Kerk verlangt,
dat dc jeugd onderwezen wordezij is
errc af zich er tegen te stellen, dat
het verstand door gepaste oefening
onlwikkelc en met doelmatige ken-
:ii verrijkc dc moeite, daartoe aan
gewend, juicht zij van harte toeja,
zij zelve heeft nooit opgehouden, naar
vermogen en omstandigheden te ijveren
voor het behoud en verspreiding van
kennis en wetenschap onder alle standen
der maatschappij. Het zal goed zijn,
B. G,, hierbij een weinig stil te staan
een katholiek toch in onze dagen moet
eens liet verwijt hooren dat He
Kerk dc verbreiding van onderwijs en
wetenschap ongaarne ziet; dc Kerk,
zegt men hem, schuwt met opzet het
licht en zoekt hare geloovigon in dom
heid en ontwetendheid tc houden; als
liaddc de goddelijke waarheid, waarvan
de katholiek zich bewust is, iels van
warcwetenscliap of verlichting tc vree
zen I al wist de Kerk niet, dal alle
waarheid, alle wetenschap, en derhalve
ook alle natuurlijke kennis, wél beoefend,
slechts dienen kan, om hulde tc bren
gen aan de waarheid van ons heilig
Geloof I Slechts verwaandheid, trotsclic
eigendunk, of bedorvenheid des harten,
nimmer ware wetenschap, kan de Kerk
of het geloof vijandig wezen. Doch
waarom niet liever de feiten laten spre
ken Vanwaar, B. G., komt dc verlich
ting en beschaving, waarop Europa zoo
veel roem draagt Immers van de Kerk.
De Kerk, dit bewijst de geschiedenis,
verre van de wetenschap te haten
te vreezen, heeft ze bewaard, ver
spreid, en met milde hand uitgedeeld.
De Kerk, en de Kerk alléén, heeft de
ichatten der gewijde en ongewijde let
teren en wetenschappen behouden, toen
Vraagt Uwen winkelier
fabr; [ROK LAAN wormerveer
stroom van half wilde volken uit
het noorden, de Romeinsche wereld
wegsleepte, verwoestte en verscheurde.
Zij, de Kerk, heeft aan die ruwe hei
denen tegelijk met dc kennis der zalig
heid, ook de kundigheden der Grieken
Romeinen medegedeeld. Het eerst
heeft zij het onderricht, dat vroeger
schier uitsluitend aan meer vermogen-
den te beurt viel, voor alle standen,
voor de lagere volksklassen, ja
den armstcn toegankelijk gemaakt.
De herleving en verbreiding der lettc-
was stecd» verbonden aan dc namen
Pausen, Bisschoppen en kloosters.
In het diep geschokte Italië! is nauwe
lijks cenigc rust teruggekeerd, of een
H. Paus Agapitus vormt met Cnssio-
dorus het eerste plan tot eene oefen
school voor hoogerc wetenschappen
de twee scholen van Rome waren het
werk van den H. Paus Gregorius den
■ootctc Milaan ontmoeten wij den
Aartsbisschop Benedictus Crispus
Modena Bisschop Glso op den berg
Casino den H. Abt Benedictus niet
zijn kloosterbroeders, allen bezig om met
den godsdienst ook de wetenschap te
doen bloeien. Volgt in de volgende
ecuwen de voetstappen van geloofs
verkondigers of kloosterlingen, naar
Ierland. Gallie, Duitschland. overal
rijzen bisschoppelijke, parochiale, kloos
terscholen op. Reeds in de eerste helft
der achtste eeuw vinden wij het op
richten van scholen voor dc jeugd aai
dc Bisschoppen door Kerkvergaderingci
aanbevolen, en die stem der Kerkvvr
ringen herhaalt zich van eeuw tot
Later ziet men door ganscli
Europa hoogcscholcn oprijzen, schier
alle door Pausen opgericht, of ten minste
door hen goedgekeurd, bevoorrecht cn
begunstigd. In het kort, het is dc Kerk.
die dc Europeesche maatschappij heeft
opgevoed en onderwezen ennog bij den
Munsterschen vrede in 1648 moest men
naast kerken en hospitalen, ook nog de
scholen onder de heilige en kerkelijke
zaken optellen, Lord Marcaulcy was niet
katholiek, maar hij had toch in de ge
schiedenis gelezen, dal het geloof overal
Europa door ware wetenschap op
i voet werd gevolgdeen ongcloovig
Fransch schrijver van onze dagen zeide
ook, niet uit voor-ingenomeuheid met
de katholieke Kerk, inaar door de kracht
der waarheid gedwongen»dc geeste
lijkheid, in liet bezit der wetenschap,
bood die steeds met milde hand aan
grootcn cn gcringen aan.« En is nog
thans niet de Kcrlc, waar zij kan, ijverig
die richting werkzaam? Is het niet
haar geest, die zoo vele geestelijke
verecnigingen tot dat doel opwekte cn
goedkeurde is zij het niet, die voort
durend de aandacht der zielenherders
katholieke ouders op het onderwijs
der jeugd gevestigd houdt, en hen aan
spoort om van de gelegenheid daartoe
naarstig gebruik te maken? Dit deden
AMERSFOORT
onder controle Centrale Accountantsdienst
van den Nederlandachen Boerenbond.
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden
gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT.
ZONDAGS van 12 tot I uur
WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur.
Dadelijk ingaande Rente 36,0 pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Wij leveren in elk opzicht tegen uiterst concurreerende prijzen:
ADEK in Luxe uitvoering vanaf f 99.-
Een prima Engelsch rijwiel flOO.-
ARMSTRONG met dubbele remmen, alluminium velgen, oliebad,
kettingkast. kruisframe, drie-versnellingsnaaf, 10 jaar garantie f 175 -
INRUILEN S VERHUREN M VERKOOPEN
BlllIJKe Reparatie-Inrichting
Utrechtscheatraat 25
Amersfoort
ook altijd in uw midden, B. G., de
Eerwaarde Hecren Geestelijken, en dit
zullen zij steeds blijven doen, gedachtig
aan de aanbevelingen hun daaromtrent
len allen tijde gedaan, en nog onlangs
in het Provinciaal Concilie van Utrecht,
in het jaar 1865 tc 's Hertogenbosch
gehouden, hernieuwd, topdalzoo druk
ken dc besluiten van dat Concilie zich
Uit,» de jeugd niet m onwetendheid op-
opleiding misse.*
Gemengde Berichten
Het Gemeentebestnur van Huizen
l een rijwielpad aanleggen van
ijeiberg tot den Tafelberg, iwee
der hoogste punten vanhet Gooi, Het
pad krijgt aansluiting op de paden naai
dc Zuidcizee en naar den Boissevain-
g. Hel werk wordt door werkioozen
uitgevoerd.
Te Noordbeek (L.) werd ten nadcelc
van den landbouwer K. een stamboek-
e Ier waarde van f 1500 gestolen,
onderzoek bracht aan liet licht,
dat een paardenslachter te Maastricht
het taspaard voor 1175 had gekocht
en geslacht.
Men verzoekt ons het volgende
onder dc aandacht te brengen
Het gebeurt zeer vaak, dat chauffeurs
in autobussen aan de stopplaa
welke meerendeels nabij calé's gelegen
lijn, door dc reizigers worden onthaald
)p een gl asje. Vooral de plattelands-
reizigers maken er een gewoonte van
drank aan te bieden.
Om wille der openbare veiligheid
is het gewenscht eerder een chauffeur
Acht en twintig mannen rijn levend
begraven door een ontplr fling, welke
te Maltby plaats vond, de voornaamste
mijn b$ Kotherham. Een lijk heeft men
reeds geborgen, maar de moedigen
pogingen der reddingsploegen om de
anderen te bereiken, rijn tot nog toe
mislukt.
Sinds meer dan een «eek «aren de
wcikzaambcden tot het kolendelven ge-
ichorst wegens branden, die een groot
aantal mannen had getracht meester te
worden. Honderd twintig mannen wa
ren hiermede bezig, toea de ootplolTmg
geschiedde.
Een handelaar in mode-artikelen te
Amsterdam heeft de polltic meegedeeld,
hij voor f20.000 beatolen ir.
Volgens een bericht uit Sella sou-
i er bij een spoorwegongluk op de
lijn SofiaWarna (Bulgarije) 103 men-
schen gedood en 200 gewond zijn.
Deomset der Delftsch groenlenvei-
ling is tot nog toe ongeveet f200.000
lager dan verleden Jaar omstreeks
drnzelfden tijd.
In een hotel te Scheveningcn is ten
nadeele van een logeergast een geld-
kisje met een groot bedrag aan bank
papier van zijn kamer gestolen. Het
kisje ia later in een andere kamer te
ruggevonden, maar aan den inhoud
cotbrak ongeveer f3000.
De burgemeester van Dordrecht,
de heet Mr. Wijtema, die in Zwitser
land vertoeft, heeft medegedeeld dat
hij de eveotueele benoeming tot Burge
meester van Rotterdam, waartoe hij ia
aaogesocht, sal aanvaarden.
DE ROOVER.
O I Waarom gaf hij altijd maar toe
aan dat kleine gebrek, die lichtgeraakt
heid van zijn eerste jeugd I Totdat
dat gebrek groeide en groot werd en
opwies tot den hartstocht van niet meer
te temmen drift en toorn, beheerschend
geheel zijn hart. Totdat hij ten laatste
zichzelf vergat cn moest vluchten naar
het woud.
O I hoe schreide dan de arme zon
daar van ondragelijk zwaar verdilet om
een verloren geluk. Arme Nunno I Hoe
verlangde hij weer te knielen aan Maria's
voeten om Haar te smccken, dat Zij
voor hem zou bekomen de kracht om
God te vragen vergeving van al zijn
schuld.
Dat waren zware nachten voor Nun
no I Was die herinnering ook nu weer
bij hem opgekomen Minder wreed
stonden zijn trekken, zachter zagen
zijn oogen nu hij half peinzend langs
den woudzoom voortging, die hier een
een paar onbebouwde en verst afgelegen
akkers vati het dorp begrensde.
Nunno had geen oog voor de
schoonheid van het landschap. Ver
moeid zette hij zich op een boomstronk
neer, liet het hoofd in de handen
lusten en staarde voor zich uit.
Kleine wouddieren gingen langs hem
heen. Hij zag ze niet. De vogelen
floten boven hem. Hij hoorde ze niet.
Zelfs het Angeluskleppen, dat thans
van ver en van omlaag zacht maar
helder tot in het woud doorbrong scheen
Nunno in het begin nietjte hooren. Drie
maal trilde een reine klank als van
zilver aan door de lucht en driemaal
stierf hij weg tusschen het dicht ge
boomte van het woud. Even had Nunno
het hoofd opgeheven. Nog zachter,
bijna droevig zagen zijn oogen bij dit
welbekend klokgeklep.
Nu ving een luiden zonder onder
breking aan. Er scheen echter geen
einde aan te komen. De klanken schc-
sterker en sterker te worden.
Nunno had zich geheel opgericht en
aandachtig luisterend zag hij naar den
kant van den heuvel heen, vanwaar
het gelui steeds krachtig tot hem
doordrong.
Plotseling was hij opgesprongen,
»nt een ruenschenstem werd nu ook
duidelijk tusschen den klokkenklank door
gehoord. En weldra werden boven den
heuvelrug een paar trekossen sichtbsar,
die snuivend van inspanning een ploeg
tegen de helling opsleepten, terw^l de
klokjes aan hun halsbanden luid klin
kend heen jen weer bengelden. Dan
volgde een boer, die de dieren besluur-
en ze, door hen af en toe bij hun
en te roepen, aanmoedigde. Nunno
geheel veranderd, Vermoeidheid
droomerigheid waren geweken en
den landman met sijn ossenspan geen
oogenblik uit het gezicht verliezend,
sloop hij bchuedzanni achteruit, zoover
het bosch io, tot hij meende geheel
borgen te zijn. De boer scheen zijn
doel te hebben bereikt, want toen hij
aan het einde van den heuvelakker
gekomen was, liet hij zfyn dieren stil
staan. 't Waren groote, sterke beesten,
wel doorvoed, die een aardige som
geld moesten hebben gekost, De roovei
ontwaakte in Nunno. Dat was een
buit die hem hier op deze afgelegen
plaats onovethoopt in de handen kwam
loopen en die zijn geld wel ruimschoots
zou opbrengen in de stad. De gelegen
heid was hier buitengewoon gunstig.
Is begon Nunno bij zichzelf te
overleggen hoe hij zijn slachtoffer hel
best zou kunnen verschrikken of be
springen om het span ossen machtig
te worden, 't Gold hier een saakje,
dat wel een weinig overleg waard was,
Onhoorbaar sloop hij langs een ande
ren kant achter de struiken voort en
terwijl hij onafgebroken sjjn oogen op
den akker gevestigd hield, soeht hij
dicht mogelijk den niets kwaads ver
moedenden landbouwer tc nadereu.
Dan ontdeed hij zich van zijn mantel
en kuapzak om des te vrijer in zijn be
wegingen te zijn. Het blanke lemmet
blikkerde reeds tusschen het groen en
Nunno wachtte nu slechts het gunstig
oogenblik af om den argeloozen boer
iverhoeds op het Ijjf te vallen.
Deze had intusschen het span
t aan den akkerrand geleld, dicht bij
de struiken waar Nunno zich verbor
gen hield. Dit laagste stuk van den
heuvel moest omgeploegd worden en
hij scheen van hieruit te willen begin
nen, want hij begon nu alles voor het
werk in gereedheid te brengen. Meer
dan eens was Nunno onder het maken
dier toebereidselen op het punt geweest
uit dc struiken te springen, maar telkens
scheen hem de gelegenheid nog niet
gunstig genoeg te wezen. Eindelijk had
de boer zijn ploeg in orde gebracht.
Even stond hij stil, en met den rug
nanr Nunno gekeerd, wisclite hij tieh
het zweet van het voorhoofd. Nu was
het voor Nunno tijdManr ziet,
alvorens het span tot den atbeld aan
te zetten, knielde de landbouwer als
een braaf Christermenich eerst naast
zijn ploeg neer en met ontbloot hoofd,
de handen eerbiedig vouwend, begon
hij luidop en langzaam een paar Wees
gegroeten te bidden.
Waarom aarzelde thans Nunno om
zijn prooi te bespringen Gunstiger
gelegenheid had zich nog niet aange
boden. Wilde hij den landman eerst
zijn gebed laten uitzeggen, omdat dit
misschien zijn laatste zou sijn Waar
om hadden Nunno'a gelaatstrekken
alle wildheid verloren en staarden ifln
oogen wesenloos naar den grond
Waarom zonk zijn arm naar beneden
en viel de navaja uit zijn geopende
hand in het groene mo* met dof ge
luid Wat deed zijn gestalte, daareven
nog zoo lenig zien uitstrekkend en ge
reed om te voorschijn te springen,
nu ineensinken en gebogen neerknielen
O, de wegen van Gods barmhartigheid
rijn wonderbaar, en Maila, die zich het
liefst Moeder der zondaars hoort noemen
Is machtig bij haar Kind Zoon. Ja het
oogenblik om buit te behalen was ge
komen. Maar niet voor Nunno den
roover, want leder woordje van het
Ave, dat de vrome landman aandach
tig uit sprak ging ala een meaateck in
Nunno' hart. Dat was het gebed, dat
hij nooit ten einde had durven brengen
uit vrees dnl het hem bekecren en
slechts ougeluk en achande brengen zou.
(Wordt vervolgd^