JURGENS'
PLANTA
PRIJSVERLAGING •THANS 60 i
R. K. SPAARBANK
DEFAJNSTE PLANTENBOTER
CTSPERPDND
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
ABONNEMENTEN kunnen elke week In gaan, doch opzegging van
abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prfls per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort 11.10.
Afsonderl|ke nummers 10 ct.
Vrijdag 28 Sept. 1923 No. 52
Zeven en Dertigste Jaargang
KANTOOR: LANGEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Blllfke tarieven voor bandelen
nijverheid bij geregeld adverteeren. Advertentlïn moeten Dinsdag
en Vr|dag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
Groot* mannen uit groot*
gezinnen.
Bij de «Volksverein.* te Gladbach
verscheen voor eenige jaren een leer
zaam boekje.
Het draagt tot titel »Ehe und Volks-
vermehrung* en is samengesteld door
een phiiosoof en een priester, een arts
en sociaal-politicus. In dat boekje lezen
wij, dat de wereldgeschiedenis leert dat
groote en goede persoonlijkheden juist
uit groote gezinnen zijn voorgekomen,
en zich in de zorgen en kommernissen
van het groote gezinsleven hebben ge
sterkt en ontwikkeld.
De Egyptische Joseph was onder elf
broeders groot geworden. Bernard van
Clairvaux had vier oudere en meerdere
jongere broers. Leonardo da Vinei ge
noot z$n opvoeding tusschen elf broers.
Albrecht Dilrer deelde de kinderkamer
met niet minder dan 18 broers en
zusters, Napoleon Bonaparte heeft tus
schen 7 broers en zusters leeren ge
hoorzamen en heerschen.
Washington groeide op in een gezin
van tien kinderen, Galilei had zes
jongere broertjes en zusjes, Vincentius
a Paulo, Haydn, Mozart, Charles
Dickens enz. deelden allen hun kinder
jaren met 5, 6, 10 en 12 broers en
Daniel O' Connell, Emmanuel von
Kelteier en pater Matbew stammen uit
groote gezinnen.
Benjamin Franklin was de 10de zoon
en het 18de kind van een tweemaal
getrouwden zeepzieder, het achtste en
jongste kind van zijn moeder.
Opvallend is evenzeer het feit dat
beroemde en groote mannen niet altijd
eerst-geborenen behoeven te zijn.
Velen waren 't, maar velen waren 't
ook niet.
Hildegard von Bingen was het 10de
kind, Ignatius van Loyola het 11de
kind zijner ouders. Descartes was hel
derde kind van zijn moeder, Blücher
de jongste van zeven zonen, Hans
Mending het zesde kind, Handel de
jongste van tien. Schubert de jongste
van veertien, Leo Tolstoi de jongste
van vijf. En daar zouden er nog heel
wat meer te noemen zijn.
B. v. de H. Calharina van Siënna
'n vrouw die onder allen mee wel
den meesten invloed heeft gehad op 't
wereldgebeuren was het 23e kind
harcr ouders. En toch werd haar moeder
racer dan 80 jaar. Onze Vondel was
een kind uit de zes.
De Roomsch Katholieke
Kerk van Soest.
door T. PLUIM.
I.
De oudste Katholieke kerk moet reeds
tusschen 1027 en 1054 beslaan hebben,
want men leest, dat toenmaals de Abdij
van St. Paulus te Utrechl Patronus of
Collator der kerk te Soest was, d.w.
zij had het recht lot aanslelling van den
Pastoor van de Kerk. Evenwel liet
zij dit recht uitoefenen door den Pastoor
van Leusden, de Parochie, die zelfs
ouder is dan Amersfoort, zoodat de
bewoners dezer laatste plaats aanvan
kelijk te Leusden ter kerk gingen, hun
kinderen er moesten laten doopen en
ook hun dooden begroeven. Wel
verkregen de Amersfoorters later een
kerkje of kapel (bet H. Geest-kerkje op
de Vischmarkt), maar in den beginne
mochten er nog geen kindereo gedoopt,
noch dooden begraven of de H. Sacra
menten ontvangen worden, alleen de
dienst werd er verricht door den Pastoor
Leusden. Deze geestelijke, die dus
blijkbaar in boog aanzien stond, be
noemde ook volgens het bovenver
melde bericht de Pastoors van Soest.
De Soester ingezetenen beklagen
zich in 1569 in een stuk, aan den Koning
gericht, dat van alle tienden onder het
dorp twee derde deelen gaan naar den
Abt van St. Paulus te Utrecht, en één
derde deel naar de Pastorie te Leuiden,
welcke pastoery wel heeft boven de
400 Carolus-gulden jaerlix, ende die
Pastoor van Soest dye heeft gheen eens
'eertigh gulden*. (Een Carolus-gulden
eas een goudstuk van 12 gld. waarde).
De Soesters zouden dan ook gaarne
i, dat het genoemde derde deel niet
:r naar Leusden werdgezonden. maar
hun dorp bleef, daar de kerk dit
bedrag hoog noodig had.
Toen in 1578 de Staten van Utrecht
tol de Geuzenpartij overgingen, werd
weldra de uitoefening van den R. K.
godsdienst verboden. Als gevolg hier
van werden op Kerstavond, juist toen
de plechtige Kerstnacht zou gevierd
worden, de Katholieken door de Her
vormden uit de kerken van Baarn,
Soest, Leusden en de kapel van Isselt
verdreven. Van dien tijd af was dus de
oude Katholieke kerk van Soest
handeD der Hervormden. Op 26 Aug.
1581 werd nogmaals bij placcaat
de Staten van Utrecht overal de
oefening van den R. Katli. godsdienst
verboden.
Maar de groote meerderheid der
ingezetenen van Soest bleef den Kath.
godsdienst getrouw. Toen dan ook in
1593 een Commissie, in opdracht der
Staten van Utrecht, het platteland be
zocht om te onderzoeken, welke vor
deringen de Herv. godsdienst gemaakt
had, wordt er over Soest gerapporteerd
»De kerk is nog niet gerepareerd, noch
behoorlick van d'oude wesen gesuy
vertc, d.w.z. er waren oog beelden in
Bruno Jacobus van Amersfoort, eer
gewezen monnik uit het klooster de
Birckt (Birkhoven), bedient hier sedert
8 jaren de kerk, maar is zeer onkundig
en wenscht liever ontslagen te zijn«
En in een noot van een paar maanden
later voegt de Commissie er bij: «Deze
monnik is nu weg en is op den 14
Juni 1594 Theodorus Anthony Victor
benoemd».
Maar ook deze predikant had nog
weinig gehoor. Zelfs zijn opvolger
Samuel Pitius verklaart nog in 1606
de Synode te Utrecht, dat »hij
een redelijk gehoor heeft* (d.w.z. nog
bijzonder talrijk). Hij klaagde ver
over de «superstitiën* en dat er
nog geen psalmen ingevoerd zijn dat
de burgerlijke overheden den school
meester op straffe van ontslag verbie
den psalmen te laten zingen, boewei
de man en de gemeente er wel toe
genegen zijn. Ook had hij nog geen H.
Avondmaal kunnen houden*, enz., een
duidelijk bewijs, dat de Hervorming
nog bij lange na niet was ingevoerd.
laturscben, hoezeer zij ook de meer
derheid vormden, was den Katholieken
de openbare uitoefening van hun gods
dienst verboden, later opnieuw bij
placcaten van 1609,1610,1639 en 1651.
Toch waagden het eenigc moedige
geestelijken in stilte te komen, welke
zware straffen hen ook bedreigden. Zoo
klaagt de Predikant Harlingen in 1665
er over, dat er te Soest, waar in geen
dertig jaren een Roorascbe Geestelijke
was geweest (d.w.z. metterwoon zich
had gevestigd) »nu een was ingekomen*.
De overheid nam wellicht nu haar
laatregelen, al'bans in 1666 verklaart
de genoemde Predikant, dat bedeelde
Kath. Geestelijke weer vertrokken is.
Maarin hetzelfde jaar vestigde
zich in Soest Joannes Hage (of Haegen),
vroeger Pastoor te Deventer. Dit was
na de Hervorming de eerste aeygen
en iawoonende Pastoor* van Soest, die
ondanks de vroegere placcaten werd
toegelaten. Immers de Landregeering
begon verdraagzamer te worden en al
liet zij nog niet de Katholieken tot
openbare ambten toe, hun Pastoors
werden van nu af op verschillende
plaatsen, waar een sterke Roomsche
meerderheid was, «geduld*, en zoo
kreeg ook Soest weer een eigen Pastoor,
die levens Baarn (en Santvoort)
bediende.
Bij zijn komst was er natuurlijk gi
kerkgebouw en geen bezittingen n
weet ook niet, waar de Katholieken
toen vergaderden. Wel wijst de
levering een woning aan op het Lange
Eind, voorbeen een boerderij die om
streeks 1850 door den toeomaligen ge
neesheer bewoond werd. Want al liet
de Regeering de godsdienstoefeningen
oogluikend toe, een eigenlijk gezegde
kerk werd nog niet toegestaanzij
moest uiterlijk op een gewoon huis
gelijken. Ook in Baarn wordt door de
overlevering een boerderij inZandvoort
als vergaderplaats voor de Katholieken
tijdens de eerste jaren der Hervorming
aangewezen. Wordt vervolgd.
AMERSFOORT
onder controle Centrale Accountantsdienst
van den Nederlandschen Boerenbond.
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden
gehouden R. K. JONGENSSCHOOL BREEDESTRAAT.
ZONDAGS van 12 tot 1 uur
WOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur.
Dadelijk ingaande Rente 3% pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Candbouw, Cuitibouw,
Pluimvee.
Ontsmetting.
(Speciaal vanstallei
Twee stoffen zijn er echter, die ook
goed werken en giftvrij zijn, n.l.
kalk en creoline, die wg beide dan ook
er ruim en overvloedig gebruik
aanbevelen.
Gewone witkalk is kiemdoodend, zoo
lang ze versch is. Stallen en kippen
hokken kunnen er van binnen mee be
smeerd worden, terwijl 't dan tevens
heldere boel geeft, 't Minste spatje
p zien we, wat tot voordeel heeft,
dat iemand met hart voor zijn zaak 't
aanstonds met de witkwast weer
Nog grooter hulp hebben we van
creoline. Dit is een donkere op teer
gelijkende vloeistuf, die zeer friscb en
volgens sommige personen zelfs
aangenaam ruikt, 't Is voldoende ia den
handel, die wel zoo welwillend zal zijo
eerstdaags bij voldoend gebruik de klein
handelsprijs belangrijk te verlagen, want
creoline zal binnen niet te langen lijd
luxe«-artikel een dagelijks gebruikt
artikel worden.
Van 1 L. creoline maken we met
ater er 30 van. Deze oplossing is dus
ter sterkte van pl.m. 3 pet. Hiermee
bespuiten we stallen, kippenhokken tot
in de kleinste hoekjes er gaatjes. Vloer
en bodem niet te vergeten. Verdund tot
een 2 pet. oplossing wasschen we ons
vee er mee en bespuiten onze kippen,
Naspuitcn met schoon water is aan te
bevelen, 't Werkt radicaal tegen luizen,
mijten, bacteriën, 't Bespuiten is echter
voor velen een werkelijk bezwaar. Nu,
gooi een scheut creoline door de wit
kalk en bestrijk daarmee muren, wanden,
zitstokken, schotten enz. Dat zijn dan
twee vliegen in één klap.
En daD moeten we niet met deze
stcffen werken, als we de ziekte al
hebben, neen, dat zou znn de pul
dempen als 't kalf verdronken is. We
moeten uit voorzorg wekelijks creoline
gebruiken. Die paar centen maken ons
niet arm en de voordeelen zijn groot.
Lees slechts 't volgende citaat uit
een leerzame brochure
«De creoline is door de eenvoudige
en afdoende wijze van toepassing,
sedert langen tijd het ontsmettings
middel geworden, dat algemeen wordt
gebruikt. Voor scholen, fabrieken,
ziekenhuizen en op de boerderij is creo-
linehet aangewezen ontsmettingsmiddel.
Elk veehouder kent creoline, als het
middel, dat vooral in de laatste jaren
meer wordt toegepast om,
door regelmatige ontsmetting van de
stallen, de besmettelijke ziekten te
voorkomen en ze van hel erf te weren.
Bij vele veehouders is deze methode
van regelmatige ontsmetting een ge
woonte geworden waardoor tevens
zoowel de dieren als de verblijven
volkomen vrij worden gehouden van
ongedierte, dat het vee (pluimvee) dik
wijls hinderlijk plaagt en het doet
kwijnen, terwijl dit het uithoudingsver
mogen eu de productie doet vermin-
Nog een voordeel heeft creoline, n.l.
dat de mestlucht volkomen verdwijnt
by gebruik van deze ontsmettingsstof,
wat vooral een uitkomst is by hoender
hokken, die 's zomers allesbehalve
aangenaam ons reukzintuig kunnen
Den laatsten tijd is men vooral aan
hoenders creoline gaan geven door 't
drinkwater en wel ter sterkte van
Drinkwater is zoodoende ontsmet en
zieke kippen besmetten dan niet zoo
de andere. Sommige hoenders zijn een
beetje afkeerig van de sterke lucht, die
creoline afgeet, geen uood, een weinig
kaliumpermanganaat door 't drinkwater
werkt eveneens ontsmettend en heeft
oor hoeoders evenmin nadeelige ge-
'olgen. Op 't laatste komen we nog
rel eens terug.
Gemengde Berichten
Albers Creameries hebben ter be
vordering van den afzet harer producten
een pakkende en zeer gewilde reclame
bedacht. De jeugd zal nu stellig met
veel ambitie »A. C. L.-knipsels gaan
vergaren om de mooie premiën te be
machtigen die tegen St. Nicolaas een
prettige verrassing^beloven.
Aanzienlijke schade is te Boejoerd
in Perzië aangericht door de aarbeving.
Verscheiden dorpen zqn geheel ver
woest. Het aantal dooden bedraagt tot
dusver 123.
In den nacht is een automobiel op
den weg van Arlon naar Luxemburg
omgeslagen. Drie personen werden
DE WLIZE WEEGT MET SCHERP GEZiCHT
ZiJN UITGAAF MET EEN GOUD GEWICHT
VOEDZAAM HEERLUK VODRDEELIG
