DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
kdnne
Vrijdag 9 Nov. 1923 - No. 64
Zeven en Dertigste Jaargang
ABONNBMBNTBN kénnen elke week In gaan, doch opxegging van
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prijs per drie maanden 11.00. Bullen de gemeente Amersfoort f 1.10.
Afionderlljke n
KANTOOR: LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAQM1DDAG
ADVBRTBNTlfiN 25 cent per regel. BIU|ke tarieven voor handelen
nijverheid bQ geregeld adverteeren. Advertentlën moeten Dinsdag
en Vr|dag vóór 8 uur worden beaorgd. Een bepaalde plaata kan
niet worden gegarandeerd.
TWEEDE BLAD
VRIJDAG 9 NOVEMBER 1923
Epistel en Evangelie
LES uit den brief van den H. apostel
Paulus aan de Kolnssemen
III, 12-17.
BroedersDoet aan, als uitverkorenen
Gods, heiligen en welbeminden, hartelijk
mededongen goedertierenheid, nederig
beid, bescheidenheid, lankmoedigheid,
elkander verdragend cn elkander ver
gevend, zoo iemand eenige klacht heeft
tegen een andergelijk de fleer u ver
geven heeft, aldus ook gijRover: dit
alles echter hebt de liefde, die de band
der volmaaktheid is. En in uwe harten
zrgeviere de vrede van Christus, tot
welken gij ook geroepen rijt in één
lichaam en weest dankbaarHd woord
van Christus wone in u overvlocdiglijk.
in alle wijsheid, elkander leerend en
vermanend met psalmen, lofzangen cn
geestelijke liederen, Gode door de ge
nade zingend in uwe harten. Al wat gij
ook doet met woord of werk, doet alles
in den naam des Heeren Jesus Christus.
God en den Vader dankzeggend door
Jesus Christus onzen Heer.
EVANGELIE
volgens den H. Matihtüs; XIH.2430.
Itl dien lijd sprak Jesus tot de scharen
deze gelijkenishel Kijk der hemelen
is gelijk aan een man. die goed zaad
op zijnen akker gezaaid had. Doch ter
wijl de menschen slieper, kwam zijn
vijand, zaaide onkruid midden tusscheu
de tarwe en ging hceD. Toen nu de
halmen opgeschoten waren en vrucht
droegen, vertoonde zich ook het on
kruid. En de dienaren des huisvaders
kwamen en zeiden tot hem Heer i hebt
gij geen goed zaad op uwen akker ge
zaaid? Vanwaar heeft bij dan onkruid?
Hij nu zeide tot henEen vijandig
msnsch heeft dit gedaan. En de die
naars zeiden hem: Wilt gij, dat wij gaan
en het verzamelen Doelt hij zetde
Neenopdat gij misschien niet, hel
onkruid verzamelend, tegelijk daarmee
ook de taiwe uitrukt. Laat tbeide groei
en tot den oogsten ten tijde van den
oogst zal ik aan de maaiers zeggen
Verzamelt eerst hit onkruid en bindt
het zamen tot bundels om te verbran
den maar vergadert de tarwe in mijne
schuur.
Liturgische Kalander.
ZONDAG 11 November.
25e Zond. na Pinksteren. Tijdeigen,
Mts Dicit, 2e geb. St. Maarten, 3e
geb. H. Mennas, beide 11 Nov., 3.
geb. Octaaf H. Wtllebrord, 4e geb.
H. Mennas. Praef. v. d, H. Driev.
MAANDAG 12 November.
H. Lebuinus2e geb. H. Martinus
I, Paus. Feesteigen 12 Nov., 3e geb
Octaaf H. Wtllibrord en Oedo.
DINSDAG 13 November,
H, Didacus 13 Nov. 2e geb. H. Wtlli
brord, 3e geb. v. d. H. Maagd, Con
cede; Credo.
WOENSDAG 14 November.
Octaafdag, Mis als 7 Nov., 2e geb.
H. Josaphat.
DONDERDAG 15 November.
H. Gertrudis,
VRIJDAG 16 November.
H. Willehadus.
ZATERDAG 17 November.
H. Gregorius Tnaum. 2e geb. A cunc-
tis, 3e geb, naar keuze.
Dt Sint martinusviering
door A. E. VAN BEURDEN.
De avond vóór Sint Martinus- of Sint
Manrtensdag, dus die van den lOcn
November is cr één vol vreugde voor
de jeugd der Zuidelijke provinciën.
Waar Sint Maarten, j_dc krijger-bis
schop de patroon is van tientallen kerken,
wordt zijn aandenken in groote ver
eering bewaard. Zijn naamfeest wordt
geopend, den avond te voren met het
aanbieden van bloemen en geschenken
aan de huisgenooten die Martinus hceten
met eette vaste, algemeen verspreide
formulevan avond is de avond, en
morgen is den dag, dat inen Marlinuske
besteken mag. De uitdrukking „be
steken" komt van de gewoonte die
men vroeger had, om een groene tak
aan de woning van den feesteling te
steken ook maakte men den klopper
op de deur, die de tegenwoordige bel
verving, groen.
In Limburg alleen zijn in de twintig
kerken aan den Heilige gewijd. Als
patroon werd hij nog vereerd te Utrecht,
Groningen, Arnhem, Middelburg, Tiel,
Bolsward, Sncek, Dokkum, Bovcn-
karspcl, enz. De dorpen St. Maarten,
St. Maartensdijk, Maartcnshoek dragen
zijn naam. Sint Martinus was eerst
officier, later bisschop van 'fours,
apostel van Gallie en heilige der Franken.
Men viert tot op den huidigen dag zijn
feest door liet aansteken van groote
vuren op de hooge punten van Nedcr-
land's Zuiden. Het was vroeger nog
meer ingeworteld dan nu. In Maastricht
legde men m de XVI eeuw groote
vuren aan In de straten der stad cn op
de pleinen. De Magistraat of het be
stuur der stad zag daarin een groot
brandgevaar, wijl er destijds nog zoo
veel houten gebouwen met stroodakken
bestonden. Er werd een straf verbod
itgevaardigil de vuren aan te leggen.
Het volk stoorde zich daaraan totaal
maakte oproer cn vermoordde een
burgemeester en den heer van Hamel
Toen was Maastricht in nood. Een der
raadsleden had een betere kijk op 't volk
n raadde aan de oprocrigcn den plicht
ip te leggen vuren aan te leggen tot
straf voor bun verzet. Toen volgde
dit bevel niet op. omdat men
- toonen, dat het volk zich niet
liet dwingen en de vuren waren
lor goed vergeten,
üp Sint Maartcns-avond schrijft het
Limburgsch jaarboek I, 72 kan men
door geheel Limburg en Brabant op
dc heuvelen langs de Maas de Sint
Maartens-vuren zien opgaan.
Het was juist in 't vallen van den
avond voor Sint Martinus toen wij ons
opmaakten om den lioogen toren der
Roermondsche Kathedraal te beklim
men teil einde van het honderdmeter
hooge standpunt waar te nemen welke
uitbreiding en omvang de oude gewoon-
nog had. Üc laatste stralen der zon
■erguldden r.og even de torens en den
koepel der Maria Munsterkerk en kleur
den de wolkjes met rozige randen, die
spoedig matgoud werden.
Er gaat een traptorentje langs de
drie verdiepingen omhoog tot waar de
klokken hangen. Men draait bij het
stijgen maar steeds om een as. Alleen
gaat men een paar deuren voorbij,
ruwgeschaafd cn dik van hout. Deze
geven toegang tot de spookachtig don
kere ruimte van den rcuzentoren, waarin
het gangwerk der klok met statigen tik
zich laat hooren en om het half uur
zijn raderen rond doet tollen, ratelen
en blazen alsof een groote heksenkat
hier haar toorn zat te luclilen.
Het wordt allcngskens donkerden cn
op den trans gekomen, aan den voet
der hooge spits, waarop Sint Christoffels
beeltenis staat, staan wij al in donker
blauwe duisternis. Dc hemel draagt al
verschillende sterretjes en naar "t Zuiden
en Noorden zien wij nog alleen dc
zilveren Maas diep onder ons liggen.
De stad tcekent hare straten met
lichtlijnen en tegen den horizon aan
den Oostkant teekenen zich de groote
industrie-steden op Pruisisch gebied
door de lichtsprciding af. Wij hebben
i.:-, een vergezicht zonder weerga en
den omloop zien wij ver naar alle
zijden het land in.
Wij gaan aan den Zuidkant staan en
:n in de verte al een paar lichtjes
rschijncn en weer verdwijnen maar
dan pinkt er een op over Echt heen,
wordt en grooter dan begint het op te
vlammen. Dat moet een groot vuur
zijn, want de lucht wordt eCnigszins
rood gekleurd. Nu komt er een weinig
rechts, in de Belgische Kempen, één,
neen, twee, drie te gelijk en dan ver
schijnen dc aardsche sterretjes op
volgend overal. Het vlamt en gloeit,
kortbij en ver, ook naar den Duitschcn
in» Herkenbosch, Wassenberg,
Vcnlo toe en terwijl wij meer
links zien ook in 't land van Weert.
Tellen gaat niet, hier gaat er een uit,
daar komt er weer een op. Er zijn er
te veel. In Maasniel of Azenraij, wie
't zeggen in dezen nacht, rondom
is men ook al in vlam. Wij
dat het gebruik nog onverzwakt bestaat
en aan Sint Martinus rijkelijk de eer
bewezen wordt, die hem toekomt.
Bij het afgaan van de smalle t<
treden zijn wij voorzichtig cn komen
dus gelukkig onder in het licht der
Markt te staan, voldaan over ons eigen
aardig examen van 'n oud volksgebruik,
Venlo meent daarbij nog cene eigen
aardige plaats in. Dc jeugd fabriceert
zich daar wierooksvatcn van oude
bloempotten, waardoor men vier lange
koorden getrokken heeft. Daarin doet
gloeiende houtskolen, strooit daar
wierook op en zwaait deze dan in sier
lijke slingering door de straten. Er is
geen straat of straa'jc, of men ziet er
die nagemaakte glocipotten. Dagen
lang bereidt men zich voor op deze
aaioefeningen. In Vcnlo plaats men
ook kaarsjes op den vloer en springt
daar over heen. In sommige gemeenten
Orden aan den bijccngebrachten hout
ii turfhoop, nadat hij in vlam gezet is,
irooicn fakkels aangestoken op stok
ken gezet, waarmede men dan de velden
doorloopt. Vooral in de Belgische Kem
pen doet men nog veel aan het „fak
kelen." Daarbij worden nog liederen
gezongen, ook die over het Sint Mariens
vogeltje.
Het is wel loonend eens na te
.peuren, hoe de liedjes over het Sint
Martinus vogeltje die in ons land en in
dc aangrenzende landen gezongen wor
den, er uit zien.
In Venlo leeft liet Sint Martinus-
liedje nog in volle gezondheid. Maa.
luidt hetSintermertes veugelke, Hét
:in roefd Keugelkc, En cin blauw
itcrtje, Hoepsa Sintermerte.
In een geheel anderen hoek van ons
land heeft men toch de kleedij en de
kleur van het vogeltje bewaard. Daar
zingt men:
Sunte Meertens vogeltje, met zien
kip kap kogeltje, met zien rooie rokje,
met zien vleddern stokje.
Een variatie, die Halbertsma mede
deelt is Sunte Maartcns veugeltje, zat
al op een heuveltje, met zijn rood rokje.
Gaan wij nu over de grenzen in de
AltmarkMart tin Murtiin vaegelken,
net sün verguit snaevelkenGeft us
vatt un lat us gau, Dat wil hüiit noch
Men weet, dat het Nederlandsch
lit Vlaanderland nog in een strook nog
•er naar 't Zuiden schiet langs de zee
op tot achter Duinkerken. In Duin
kerken zingt men
Sinte Mariens veugeltje. kwam met
zijn roo Uapeugeltje, Gestorven, ge
vlogen, al over de Rijn, waar de vette
varkens zijn, goede vrouwe geeft
wat, alle hennen leggen wat.
Dr. Schrijnen in zijn Nederl. Volks
kunde ziet in liet Sint Martens vogeltje
de bondespecht die staalblauwe veeren
en een donkerroode kap op heeft, want
het kogeltje waarvan gesproken wordt,
liet oude woord kogel of kovel, dat
kap betcekent, wat nog te zien is
het spreekwoord, kap en kogel ve
liezen of verspelen.
Men ziet, dat cr toch wel eenheid
zit in de wijze, waarop de Martini av:
wellicht ontstaan uit Martis avis overal
beschreven wordt. Daarbij dient
te weten, dat men in Spanje spreekt
van den „pajaro Sint Martin" in Frank
rijk den „oiseau Saint Martin," Littera
tuur daarover vindt men in Schrijnen
Nederl. Volkskunde bl. 106, Dr. Knap
pert Gron. volksalmunak 1899, Dr.
Knippenberg Limb, jaarboek 1911
Schrijnen id. 1899. De Sint Martinus-
vierdors gaan ook rond, om turf, hout
cn giften cn zingen daarbij liedjes, die
over 't algemeen van één makelij zijn
als volgt:
Vandaag is 't Sinte Marien
En morgen Sinter krukken
Wij komen uit goeder harten
En hadden gaarne een stukske
Een houtje of een turlje
In Sinter Martens kurfkc enz.
Ten slotte nog ccnigej weersvi
spellingen van Sint Martinus of 11
November. Als 't loof niet valt
Sint Martijn, Dan zal liet een harde
winter zijn. Nevels in den Sint Martens-
nacht, brengen winters kort en zacht
Uit den Omtrek
ACHTERVELD
Een brief uit Achterveld voor Achter
veld van een Moddertreëer.
ander stukje weg is in
bewerking, eilaas altijd nog maar door
de commissie vanjden weg n.l. naar
Groot Zandbrink. Het ziet er daar aller
treurigst en onbegrijpelijk uit.
Allertreurigst, de weg is eenvoudig
et meer te berijden of te begaan. En
ik duif zeggen, onbegrijpelijk is het dat
dit onnoozel stukje weg nog altijd zoo
liggen blijft.
Goed 1'/, K M. ofwel ruitn 1500 M.
die modderpoel met z'n kuilen als
vischvijvers, waaraan zooveel menschen
waaronder groote boeren wonen
en waar toch zoo'n groot belang in
steekt, hoofdzakelijk voor de menschen
die er over moeten, doch ook voor de
Handelsvereeniging moet het een schade
zijn en voor de fabriek is het een
kwaden hoek.
Wat elders een groote moeilijkheid
kan zijn, dat men b.v. gaat kibbelen
de weg heen zal komen of dat
geen accoord kan treffen met een
grondeigenaar, is hier niet aanwezig.
De landheer heeft de grond afgestaaD,
de weg is uitgeslagen, de kabel ligt er
reeds langs. Het gaat hier enkel over
't vereffenen van de baan en 't ver
harden. Een groote som moet door de
belanghebbenden reeds zijn toegezegd.
Echter nog niet geheel '/s der kosten,
waarmede volgens zeggen de
burgemeester de uitvoering had v
Nog' eens 1500 M., 't lijkt me t
U met een ernstige wil de weg
spoedig zou liggen.
Maar dan moet men niet in 't onzekere
blijven praten over dure bruggeti, nieuwe
dure steenen en fabelachtige sommen.
Gaarne wil ik mijn meening voor een
betere prijsgeven, doch wanneer degenen
die zich voor dit stukje weg interessee-
begonnen met wat klaarheid
te brengen, b.v. op deze wijze wan-
aeer ze eens een deskundige van elders,
ik bedoel een aannemer van wegen,
geld en een vriendelijk woord
vroegen over te komen. Wanneer ze
dan met hem de situatie eens opnamen
hem eens afvroegen of in plaats van
die befaamde brug geen m>nder kost
bare het doeD kan, of inplaats van met
die nieuwe dure klinkers geen andere
dragelijke en goedkoope weg te makeD
was, zou b.v. een weg als naa- de
Glindhorst, midden een pad van oude
klinkers de wagensporen aangevuld met
basalt en grint misschien niet minder
kosten en toch voldoende zijn Dit
aar bij wijze van voorbeeld.
De betrokkeD personen zouden z<
n en ander met dien deskundige
kunnen overleggen en bespreken
deze zou dan een rapport kunnen
brengen, wat klaarheid gaf. Een speci
fiek rapport met een beraming voor
grondwerk, de brug, steeneD, basalt
grint, het vervoer en het verwerken
daarvan.
Dan zou het duidelijk worden
doen viel. Het kon eens mogelijk
zijn dat de toegezegde bijdragen reeds
'/3 bedroegen van de begrootiog. Z o
liet dau was er verder te zien. Dan
tou b.v. op een vergadering*een beroep
kunnen gedaan worden op de boeren
t met ieder weikpaard b.v. één of
;e vrachtjes verhardingsmateriaal
brengen. Wat een steun zou dat zijn
geen enkele boer zou cr
worden. Ei kom, gij geeft zoo menig
offertje aan een goede zaak, gij helpt
menigeen uit den nood, zoudt gij
uw dorps- en standgenoot niet een
handje willen h.-lpen, wat u geen geld
slechts een kleine moeite kosten
Zij zullen dat niet vergeten zijn
eer gij eens wat zult vragen. Het
getuigen van gemeenschapizin
solidariteit, van Chr. Jiaastenliclde
behulpzaamheid, wat op een dorpje als
het onze kan cn moet zijn en zeker
steeds meeraangekweektdientte worden.
Waarlijk 'c wil niet uit mijn hoofd
de waarheid van het spreekwoord
ll'aar ecu wii is, daar is ook ten weg"
scheeden lang groen kunnen eten, de
kleinste andijvieplanten zetten zich tut
kroppen en worden goudgeelgisteren
at ik nog spinazie, en beden smulden
we nog van een heerlijk malsch sla-
gerecht van volle, vaste kroppen. Ja,
't is een eenige nazomer en voorherfst
geweest. Maar nu loopt het toch ten
einde. De beesten krijgen het te kwaad
in de wei met al die nattigheid, de
melkgift nam al af. Het is nu zaak
zorg te dragen voor een geleidelijken
overgang van groen naar droog voe
der te snelle afwisseling zoo ziek ma
ken. Dus passé de stalvoeding zich
zooveel mogelijk aan bij die in de wei,
ook wat gehalte en voedingsverhou-
ding aangaat. Een uitstekend voeder
zijn de mangels en de voederbieten.
Deze worden geoogst als de suikerbie
ten. Er bestaat tusschen deze beide
geen belangrijk verschil, de suikerbiet
is in 't algemeen rijker aan su.ker en
minder waterrijk. Bij het rooien der
bieten worden de koppen afgesneden,
echter veel kleiner dan bij de suiker
biet. 't Is het voordeeligst om loof met
koppen zooveel mogelijk verscb te
vervoederenhet overige worde in
verschen staat ingekuild. De bieten
moeten na het rooien in de bewaar
plaats worden gebracht, welke niet te
warm mag zijn, maar beslist ook vorat-
vrij. Bij inkuiling, dat in deze maand
moet geschieden, wordt niet direct de
dikke aardlaag er over gebracht, dat
geschiede eerst bij invallende koude.
Eerst moet men volstaan met de be
schutting tegen regen en nachtvorst.
Laat in den herfst komen de knolrapen
de beurt om geoogst te worden
zij zijn voor vorst n.l. weinig gevoelig,
zoodat eerst de bieten en worte-
zijn gerooid, Hiermaa
wordt een aanvang gemaakt, als
het loof in October oi in deze maand
geel begint te worden. Men rooit ze
de riek. Het blad draait men er
i legt dan de wortels, eer ze naar
de bewaarplaats te brengen, een paar
dagen te drogen. De bewaarplaats zij
luchtig en koel, daar wortels zeer licht
In den kelder of de schuur leg-
n ze in vrij dunne lagen, afwis
selend een laag wortels en een laag
zand. Ook kan men ze, gelijk koolra
pen, inkuilenin smalle hoopen en
zorgende voor een goede luebtverver-
In den tuinLate appelen en peren
worden nu ook geoogst en op droge,
orstvrije plaatsen toch hoe koeler
hoe beter bewaard. Kelders zijn in
den regel te vochtig. Aanbeveling ver
dient het onder en boven de vruchten
kranten te leggen, dit beschut zeer tegen
de vorst. Leg nu een bak aan voor
de aardbeien, die ge ter verzurging in
Augustus in potten hebt gezet. Vul
daartoe den bak met versch blad en
paardenmest, leg er dan de ramen
en plaats er de polten met aard
beien in. Zet uw Biusselsch witlof op
in een bak, verwarmd door
het inbrengen van versch blad en ruigen
paardenmest, oi met stroomattenmis
schien oogst ge dan na medio Dec.
hoopje. Ook kan meD, om er dezen
ter van te profiteeren, voor de winter
invalt, een deel van de wortels binnen
halen op een donkere, warme plaats.
Denk cm uw stamrozenzij hebben
strenge vorst te lijden. Buig ze bij
tijds om met den kroon op den grond
is de stam dik, dan eerst de grond
rondom wat los maken, anders zou hij
kupnen breken. Breng een laag zand
op de kronen en dan een laag blad,
ze komen dan goed den winter door.
Struikrozen kan men dekken door blad
fijne soort brenge men binoen,
n koudea bak of schuur.
Candbouw, tuinbouw,
Pluimvee.
Wat elke maand te doen geeft.
NOVEMBER.
De oogst der balmgewassen was la
cn het rooien der aardappelen kon
daardoor ook later worden aangevan
gen. Het regenachtige weer heeft boven
dien veel belemmering gegeven. De
groeikracht der natuur, welke sedert
de hitteperiode sterker zich openbaarde
dan ooit, ginp tot heden zelfs door.
Van de stamboonen heeft me
fl.
D.
DOM.
Jan, eertijds eigen baas,
Sjouwt nu langs straat als knecht
Al wat hij eens bezat,
Kwam in de kroeg terecht.
Verloopen in zijn zaak,
Verarmd ztja gezin
Hij gooide met het glas
Zijn eigen glazen in.
