I
Bel dan op No 42
Amsterdamsche Bank
CREDIETEN
R. K. Spaarbank Amersfoort
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Dinsdag 4 Nov. 1924 No. 63
Acht en Dertigste Jaargang
KANTOOR: LANQEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT D1NSDAQ- EN VRIJDAQMIDDAQ
ADVBRTHNTIÊN 23 cent per regel. Blll|ke Urieven voor batdel en
n^verheid b| geregeld adverleeren. AdvertenHta moeten Dinsdag
en Vr(dag v6ór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
Treurige wereld, waar niet-klein Ie
zijn, reeds groot maakt.
Emnslesics.
Conventioneele fatsoens-eischcn z n
vaak, voor velen, gtbiedender dan de
materieele gezondheidseischen.
Menigeen zal liever bezuinigen op
zijn eten en zich ondervoeden, dan (jofel
in de kleeren voor den dag komen,
zóó dat kennissen en buren zeggen
"dat is een kale boel daar.*
Menigeen dte thuis eiken cent om
keert alvorens dien uit te geven, en op
de roodige levensbehoeften het uiterste
en meer dan dat bespaart, zal buiten
niet durven nalaten een fooitje te geven,
of aan een dien hg toevallig or.tmoet,
een sigaar te presenteeren.
•Dit en dat kan men tcch niet laten
Dit is een macht, voor velen even
dwingend als honger- en kcudgevocl.
Een macht die hen tyranbiseert
overheerscht, waaraan zij nitt willen
kunnen ontkomendie een grooter of
kleiner deel der uitgaven voor z ch op-
eischt.
Deze fatsoensmacht legt even druk
kende belastingen op velen als de Staa',
en int ze nog onverbiddelijker.
Feitelijk is het een belasting op de
valsche schaamte.
Ze komt voor in alle klassen der
maatschappij: in de kleine middel
arbeidersklasse zeker niet minder dan
in de hoogere of meer welgestelde.
Het is bekend hoe iemand die mar
schappelijk bijv. op den twir.tigsten rang
staat, gewoonlijk meer neer ziet op rij i
buurman dien hij tot den een en twintig
sten rang rekent, dan men van uil den
derden op den vierden zal doen.
In de arbeiderswereld en in de bur
gerij is de fatsoens-opvatting opper
machtig.
Hoevele offers heeft het velen i
gekost een «mooie kamer* er op
te houden, waar men nooit in zit, w
de gordijnen angstvallig dicht gehouden
worden opdat de zon de meubzlstoljes
niet verschieten zal.
Hoe hunkert men niet Dal
modische blouses of schoentjes, die het
buurdochterlje ook al heelt en bij w'
men toch niet ten achter wil staan
Voorbeelden waren met honderdi
aan te voeren, maar het is niet noodig
Een heel zware proef vuor de valsche
schaamte is echter, wanneer men bezig
is van de welstandsladder af te dalen,
wanneer het bepaald ondoenlijk wordt
om aan alle fatsoenseischen te voldoen
die door de rangklasse waartoe men
tot dusver behoorde, worden gesteld.
Dat vereischt inderdaad voor som
migen een wanhopende inspanning. En
deze toestand maakt het leven
velen pijnlijk.
De eenc dame kan geen dienstbode
meer houden en moet een dagmeisje
nemen. De tweede kan niet eens
een dagmeisje betalen en moet
schrik niet!.... zelf den aschbak
buiten dragen, zelf de stoep dweilen,
Een derde heeft geen geld voor nieuwe
kleeren en moet in een oudmodisch pak
blijven loopen, dat dag aan dag kaler
wordt. Een vierde kan geen
klasse-kaarlje meer betalen er
tweede, ja zelfs derde reizen. En zoo
tot het oneindige.
De reden van al die pijnlijkheid is
de heerschende glad-verkeerde fatsoens
opvatting, dat armoede scharde is.
De grouwelijiu
schouwende Siecktc.
Door A. F. VAN BEURDEN.
In de tijden, die enkele eeuwen achter
ons liggen, bestonden er in do be-
muurde steden slechte hygiënische toe
standen. Men achtte niet op reinheid
en was met kleine donkere huizen te
vredea. Wijl men allerlei zopderlingr
begrippen over het ontstaan van ziekten
had en men in het duister tastte i
trcDt de ooizaken en de snelle 1
spreiding van de grouwelijcke »coi
gieusr* ziekten, kon men geen algemeen
werkende middelen gebruiken, om deze
in haar oorsprong uit te roeieD.
Men wist, dat afzondering der be
smetten noodig was, men kende de
reinigende kracht van de zon, maar
men bleef aderlaten klisteeren, zetten
tn pest-dranlcen uitdcelen, die uit azijn,
roet en allerlei onschuldige dselen
samengesteld waren.
Deed eenmaal eene besmettelijk»
ziekte, pest, zwarte dood, dysenterie
hare intrede in eene stad, dan greep
de angst het groote publiek aan de
Magistraat verbood het eten van witte
kool, onrijp fruit, deed de mestvaalten
op de straten opruimen en de gooten
Rnbilir is opiin mltoii.
Van Roomboter niet te onderschei
den en de helft goedkooper Is De
Oruyter's hoogfl|ne Melange. Per
pond slechts 85 ct.
Plantenboter slechts 00 ct. p. pond.
Alléén In Do (Iruyter's winkels!
Kerk*
Te andire Engt'sche Bisschoppen
lieten zich in denzelfdcn zin uit als de
Aartsbisschop van Westminster.
Onze Koningin.
De rrémoires van de Meckler.burg-
sche hofdame Paula von Billow, ge
boren gravin von Linde, die dezer
dagen het licht zagen, bevatten, twee
brieven van de groothertogin Maria
von Mecklenburg, die betrekking heb
ben' op onze koDirgin, In den eersten
brief zegt de groothertogin over konin
gin Wilhclmina, naar aanleiding van
het huwelijk van prins Hendrik, waar
door zij de schoonmoeder van onze
koningin werd
Koningin Wilhelmina is tamelijk
klein, heeft een mooi, fijr.e pre fit';
met een zeer vast en resoluut karakter
er.igt zij groote vrouwelijkheid en
liefelijkheid.*
Vijftien jaar later schreef de groot
hertogin over haar schoondochter:
Hoe vrouwelijk haar uiterlijk wezen
ook gebleven mag zijn, ook mannelijk
is haar karakter geworden. Zij is zeer
bijdehand, heeft een helder en vér ziend
verstand en groote politieke begaafd
heid. Zooals van zelf spreekt, hebben
dergelijke sterk geprononceerde persoon
lijkheden ook harde kanten. Haar wil
is sterk als ijzer, zij wordt in haar
land bemind en tegelijk gevreesd. Ik
meen echter, dat dit voor een regent
lof beteekent
Uit Engeland.
De aartsbisschop van Westminter,
Zijne Em. Kardinaal Bourne schreef den
Katholieken de volgende gedragslijn
>r bij de Engelsche verkiezingen
De Katholieke Kerk verklaart niet
heeft nooit verklaard, dat zij
voor Katholieken uiterst gemakke
lijk is wijd uiteenloopende politieke
meeningen te hebben. Maar bedenkt,
dat gij in de politiek beginselen moet
hebben, welke steunen op de leer
Christus en van Zijn Kerk.
Denkt er om, dat er in dit land geen
politieke partij is, waaraan iemand zijn
trouw verpanden kan, zonder als
Katholiek eenig voorbehoud te maken.
Hij geve zijn trouw aan de partij, welke
hem over het geheel genomen het beste
schijnt te zijn voor het land en het
meest in overeenstemming met de
christelijke beginselen. Een Katholiek
moet nooit vergeten, wanneer hij tot
een politieke partij behoort, dat hi
eerst onderdanige trouw verschuldigc
is aan God, aan Christus en aa
vegen. Maar verder kwam men
woonlijk niet, want de wetenschap
nog weinig voortgeschreden op het ge
bied der ziekteleer.
Ook Amersfocrt is herhaalde r
met den geesel der besmetting geslagen
geworden. Wij zullen aan de hand der
oude gegeveos in de raadsprotocollen
vervat eens nagaan, hoe het er in de
stad in die tijden, toen de gevreesde
ziekte overal sgrasseerde* in de stad
aan de Eemsvoorde uitzag. Wij cara
daartoe de jaren van 1655 tot ver
de 18e eeuw.
In 1655 begon ze weer sterk op
komen tot 1656 toen ze ophield, maar
negen jaar later maakte ze weer slacht
offers, schoon niet zooveel en tastte
ook anderen gedeelte van het Sticht a:
In 1667 hield ze weer op. Af en tc
kwamen er in de volgende jaren enkele
gevallen voor, zelfs in 1700, 1725 en
1746 werden er waarschuwingen ge
geven in verband met de ziekte.
In Juli 1655 vroegen Portugeesche
Israëlieten aan den Magistraat dan zich
hier te mogen vestigen. De Magistraat
had er niets tegen mits zij niet be
zocht waren door de pest en geen
meubelen uit van ziekte verdachte huizen
Amersfoort
Onze Centrale Boekhouding.
Toen bij de vaststelling der gemeente
begreo irg 1924 door een der raads
leden i.i de afdeelingen werd gezi-ispee'd
op de mogelijkheid door reorganisatie
de Centr. Boekhouding een cauwer
act te bereiken tusschen het bedrijf
en de boekhouding, stelde de vuerzitter
in 't vooruitzicht de instelling eener
commissie met opdracht een rapport
uit te brengen over de functioneering
de Centrale Boekhouding.
en W. hielden deze benoeming
zich en achtten het zelfs de rhoeite
waard den Raad mede te deelen
wie deel uitmaken van de commissie.
Later bleek dat onze stadgenooten
dcheeren Huygen, Verhry en de Pool
dc commissie vormden.
Van beide eerstgenoemde heeren her-
;meren we ons nog eens een keer 'n
igezonden stuk te hebben gelezen over
de kosten der gemeente-bcdrijveo, waar
van de inhoud duidelijk deed uitkomen,
dat critiek was geleverd zocder vol
doende kennis van zaken.
Met deze opdracht in handen, en ver
gezeld van den heer De Pool, toege
laten tot de bronnen, kwam een rapport
voor den dag, waarvan de conclusies
hier mogen volgen
Centrale Boekhouding (C. B.).
lc. C. B. is een gemeente-belang,
omdat het systeem er toe leidt de boek
houding der bedrijven commercieel in
te richten.
Deze methode is door haar duidelijk
heid een blijvende stimulans J-
De kosten der C. B. zijn niet veel
hooger dan die van het gedecentrali
seerd systeem.
De C. B. in Amersfoort dient der
halve te blijven bestaan.
2e. De fouten, die de C. B, thans
nog aankleven zija te ondervangen.
Alle voordcelen zijn op den duur tc
verkrijgen.
Daarvoor is echter noodig dat er een
ambtenaar wordt aangesteld of aange
wezen, die toegerust met kennis van
particuliere bedrijven en handelsecono
mie de gemeente de vruchten kan doen
plukken van de door de C. B. verza
melde waardevolle gegevens.
Deze ambtenaar zal met groote be
voegdheid bekleed moeten worden en
een krachtige persoonlijkheid moeten
zijn.
3e. De verhouding lusschen C. B.
en bedrijven, zoomede tusschen de be
drijven onderling behoort door krachtig
ingrijpen te worden verbeterd.
4:. Door vereenvoudiging in de boek
houding zal bezuiuiging verkregen kun
nen worden.
5e. Bij de bezoldiging der ambte
naren der C. B. zal gestreefd moeten
worden naar overeenstemming tusschen
bezoldiging en aard van het werk.
6t. B. en W. zullen een dusdanige
reorganisatie moeten treffen, dat door
Ite Amersfoort Kortegracht 16
Kapitaal f55 000.000 Reserve f42.500.1
HANDEL - NERINO - INDUSTRIE
onder controle Centrale Accountantsdienst Ned. Boerenbond
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur
Dadelijk ingaande rente 36/10 pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Zalen tegen zeer billijk tarief te huur. Inlichtingen bij den concierge.
medebrachten.
Ook mochten andere burgers geen
gedragen kleederea uit «contagieuset
plaatsen mede brerigen, zeker uiel vai
Amsterdam. Erfhuizen mochten niet
gehouden worden.
Ia Augustus van dat jaar vaatdigdt
men een «resolutie uit* aangaande
pest. Zij werd van de Pui van het
stadhuis op 't Hof afgelezen eu aan
geplakt.
De grachten moesten ter dege schoon
gemaakt worden, het zand eu de vuilig
heid, die eilar.djes gevormd hadden op
geruimd. Waar een pestziekte overleden
was, moest een strooien krans uitge-
bargen worde. opstriffivan driegulden.
Jan Jansz. In de Kreupelsteeg was
aan dc pest overleden. Mer. moest het
huis voorzichtetijk mijden en geen
rouwvergaderiog houden.
Enma weduwe van Willem Brouwer,
wonende op den Cingel bij St. Agatha
mocht haar huis piet openen en zich
onder het volk begeven op poene
verbanning uit de stad.
Het regende besluiten van het stad-
2 October 1655 mochten de herber
giers geen logies verstrekken aan voer
lieden, met besmettelijke ziekien.
Een besmette familie die van Jacques
•tellen van bovengenoemden
ambtenaar, het salaris-budget in totaal
niet wordt vergroot.
De commissie is zich bewust dat haar
rapport niet volledig is.
De administratie der Gemeente en
hare bedrijven zijn echter zoo omvang
rijk, het vraagstuk der C. B. is zoo
veelzijdig, dat het voor een commissie,
bestaande uit outsiders, niet mogelijk is,
alie vragen volkomen te beantwoorden.
Agenda voor de raads-vergadtring
op Woensdag, 5 November om 7 uur.
I. IigekjmM stukken ca medideelin-
2. Voorstel om in beginsel te be
sluiten tot het oprichten van een
gemeentelijk slachthuis, hiervoor aan
te wijzen een terrein aan de Nijverheids
straat en een crediet te verleenen van
f 10.000.voor het uitwerken van
plannen,
3. Voorstel onr een crediet te ver
leenen van f 200.000 voor het bouwen
nieuwe karr.erovens aan de gas
fabriek.
4. Voorstel om gunstig te beschikken
op het verzoek om eervol ontslag van
den Directeur van het gemeentelijk
Bouw- en Woningtoezicht en woning
bedrijf.
5. Voorstel tot vaststelling van een
verordening, regelende den verkoop
van bevroren vleesch.
6. Voorstel tot het geven van straat
namen in het Soesterkwartier.
7. Gunstig advies van B. en W. op
het adres van het R. K. Schoolbestuur
der scholen aan de Breestraat en
Schimmelpenniuckstraat om medewer
king te verleenen voor het aanschaffen
van schoolmeubelen.
Kellenbach's Poppenspel.
Het was van het Bestuur van den
R. K. Vrouwenbond eene goede ge
dachte af te wijken van den regel, voor
de leden lezingen enz. te doen houden;
door nu eens een middag te organi-
seeren voor de kinderen.
Allerheiligen-middag trokken dan de
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
kleinen al of niet begeleid in groote
getale op naar het gebouw St. Aechten,
teneinde daar te genieten van Kellen
bach's Poppenspel. Het is een succes
geworden, zooals het Bestuur zélve niet
heeft durven denken. Spoedig bleek,
dat de groote zaal zelfs nog te klein
De heer Kellenbach bewees een echt
kindervriend te zijn en in het spel der
poppen dat te geven waarmede
hij de kinderen dadelijk te pakken had,
zoodat al heel spoedig al die kleinen
mede leefden in wat vertoond werd.
Wat een wijze lessen leerden zij uit het
verhaalTafeltje dekje 1 Hoe leefden zij
mede met Roodkapje en wat waren
sommigen aDgstig toen de wolf te voor
schijn kwam en toen Roodkapje aan
gevallen was en hoe genoten zij van
het spel van Jan Klaassen en Cathrein.
Wat is er niet gelachen, gezongen,
gewaarschuwd en gegild I Ze waren zoo
echt in het spel 1 Het was een middag
vol genot en met leede oogen zagen
de kinderen het »gele gordijntje» voor
den laatsten maal zakken.
De kinderen hebben zoo echt geno
ten en de grootenik ben er zeker
van, niet minder, want het is zoo heer
lijk met de kinderen, kiDd te zijn.
Het lang zal hij leven>na het einde
tereere van den heer Kellenbach aan
geheven was zeker gemeend I
Moge de woorden van de presidente
gevolg hebben, dat nog veel meer
dames lid worden van den R. K. Vrou
wenbond, want dan zullen volgens be
lofte nog meer vaD dergelijke middagen
gegeven kunnen worden. En daar ver
heugen wij ons nu reeds opP. H.
Jartier Kettiugspinder moest naai
Pesthuisde nog niet aangestokenen
naar de andere Pothuisjes gebracht
worden 10 Oct. 1655.
Tot ziekentrooster der pestzieken
werd benoemd Herman, de schooi-
—.eester en voorzanger.
Het kind van de huisvrouw van Her-
an Bostz. met de pest besmet, werd
't pesthuis gebracht, is gestorven
rouw besteld ten huize van Herman
I Bostz., moet elders gehouden worden
12 Nov. 1655.
Voor het uithalen der gestorven pest
lijders en het stellen op de baar, wor
den benoemd Baptist Henricks en Aert
Petersen, die voor een lijk van een
persoon boven de twintig ieder 20
stuivers krijgen, van 1220 jaar, 16
°'uivers en er onder 12 stuivers.
Aan twee personen als dragers schijnt
en nog niet genoeg gehad te hebben
ant in de Novembcr-maand stelde men
nog twee aan om de gestorven
lijders naar het Pesthuis, dat bij den
Poth lag over te brengen.
Men keek streng toe op de reizenden
n trekkenden. Ook werd op 12 Nov.
_an Robert Holland, den zwaardveger
verboden zijn dochter bij hem in huis te
nemen, omdat haar man te Naar den aan
de gevreesde krankheid gestorven was.
Het jaar 1656 zette zich niet goed
in, de Burgemeesters Both en Hendrik
van Schaeck met den Cameraar Samuel
Thiens en de Weesmeesters Gerard
Thiens, Hendrik van CooleDberch en
Johao Mom hadden de handen vol werk.
Het volk was bij alle vrees nog
zorgeloos.
Den 7e Februari 1656 hadden zij
weer vernomen, dat de bombazijnwer
ker Abraham Hendricksen de vensters
geopend had van zijn besmet huis en
dat moebt niet van wege de slechte
locht, die zich daaruit zou verspreiden.
De binnenvader van bet Pesthuis
werd er op afgestuurd, om de woning
dicht te spijkeren.
In dergelijke tijden trad de voorzan
ger schoolmeester Herman als zieken
trooster op. Hij kreeg van de dominees
Crinius en Teckman een verklaring, dat
zijn dienst in 't aanspreken en
sten der lijders wel verricht had en
kreeg daarop van het stadsbestuur een
bezoldiging van 1200 gulden 's jaars in
plaats van 400 gulden, die hij te voren
had. Aan zijn vrouw werd, als hij in
dezen dienst kwam te overlijden 200
gulden per jaar toegezegd.
(Wordt vervolgd)}
