I R. K. Spaarbank - Amersfoort Amsterdamsche Bank Bel dan op No 42 DE EEMBODE R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken AllONNBMBNTr.l kunnen elke week in gaan, doch opzegging van abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prl)a per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10. Ataonderlgke nummert 10 et. Dinsdag 18 Nov. 1924 - No. 67 Acht en Dertigste Jaargang KANTOOR: LANQEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT D1NSDAO- EN VRIJDAQMIDDAO Eerst rechtvaardig, dan weldadig medezeggenschap door lidmaatschap. Wanneer over eeitigc maanden de Katholieke candidatenlijst voor de ver kiezing va» de Tweede Kamer is vast* gesteld eo onze Koomschc Stemge- rcchtigden als goede Katholieke Staats burgers daaruit hun keus moeten doen, hoort men natuurlijk bier en daar weer gemopper over de samenstelling van die candidatenlijst. Waarom staat A er niet op, en waar om is B, niet geweerd enz. enz. Nu het nog volop tijd is, willen we onzen Roomschen kiesgerechtigden in dit verband den goeden raad geven sluit u allen aan bij de Roomsche Kiesvereeniging in uwe gemeente of parechie en doe dat bijtijds, dan kunt ge invloed uitoefenen op de samen stelling der candidBter. lijst. Vervolgens weest werkend lid dat wil zeggen j bezoekt steeds trouw de vergaderingen, ook al zijn ze aller minst aantrekkelijk en amusant en zegt daar wat ge op 't gemoed hebt. In de Kiesvereeniging kan worden overlegd en gepraat met en door alle leden. Zoodoende komt men tot overeen stemming. Niet ieder zal zijn zin ktijgen, maar in elk geval kan aan ieder die zijn zio niet krijgt, worden getoond waarom de zaken redelijkerwijze soms anders moeten ioopen dan bij het wenscht. Het getal leden der Kiesvereeniging moet in de meeste gemeenten nog meer dan verdubbeld worden. En een aansporing tot medeleven, tot trouw vergaderingbezoek is Bchier overal nuttig en noodig. De meeste penningmeesters zitten met een bundeltje onbetaalde rekenin gen en een leege kas. Wanneer het ledental stijgt en ieder oiTert naar vermogen, behoeven die financieele zorgen onze besturen niet lang te drukken. De komende stembusstrijd stelt weer zware eischen er moet geifferd worden. Zocder c fiers geen victorie. Strijdbaar Amersfoort. Door A. F. VAN BEURDEN. De tijden, «dat d' eerste partiën in Hollant quanten* waren zeer veward en woelig. De Kabeljauwen en de Hoeksen bestrijden tlkander en zetten het land in rep en roer en schaden huijs, man en boer. Ook het Sticht wordt verscheurd door twisten. Bisschop David van Bourgondie, bewoonde het sterke kasteel Wijk bij Duurstede. Hij was in 1456 te Utrecht ingezet, maar zijne onderdanen mochten hem niet. In 1479, na een proces sprak hij het interdict over de stad uit. De par tijen steken het hoofd op. Amersfoort diende den Bisschop niet meer en was halstarrig in zijn weige ring. Biaschop David nam ktijgsvolkin dienst. Dat was in 1481. In die periode vallen de feiten, die wij hierna even verhalen zullen. Men vindt ze in de chror.yken van Antonius Matl Analecta (1698) en in Bisschop David van Bourgondie en zijn stad door Ter- schat ff Utrecht Oosthoek 1920. Hoe de Amersfoorters het huts Ter Eem Het huis ter Eem aan de Eembrug over de rivier gelegen, in dc polders, was een der vier bisschoppelijke kastee- len van het Nedersticht. Het was de Amersfoorters op hun scheepsweg naar de zee zeer lastig. En zoo verhaalt de historie, dat de.Amersfoorters het.in 1481 insloten om de bezetting te dwingen het huis in hunne handen te leveren. Alleen konden zij het niet klaar krijgen, en zoo vroegen zij de Utrechtensren hun ter hulp te komen, wat deze »van stonde aen deden. Zij namen het groote kanon en de schermen mede, begonnen te schieten en vernielden het gebouw voor een gedeelte. Toen gaf men op St. Lam- bertusdag, zijnde 17 September hit huis over. Dc bezett:ng mocht n behoud van lijf en leven aftrekken. De andere partij van David v Buurgondië was daarover woedend wilde dat feit niet ongewroken laten en haalden er Petit Salazar, een krijgf- overste met zijn soldaten erbij, om Amersfoort het brutale feit, betaald te Hoc de Amersjoot ters doodgeslagen werden en gevangen. De Bisschop van Utrecht schreef aan Joost van Lalaing Stedehouder van Holland In den jare 1481 om ruiters, ant hij was voornemens met deze sn strooptocht naar Amersfoort te doen. Pctyt Salezar een «vroom dapper* legeroverste, vro-gerinFranichendiet st, geboortig uit Blscaije was een capltrijn ti 100 voetknechten met stalen bogen vijftig man te paard. Hij kwam met 34 man. Ridder Jan Cats en Jan van Boshuijsen plaatsten 400 stalbroeders daarnaast, terwijls des Bisschops volk driehonderd ruiters en driehonderd voet knechten beliep, alles te samen dus 1034 weerbare mannen. Dat legertje trok uit Wijck over de Eem naar het klooster de Birkt op den 'eg naar Soest. Zij begonnen alle vee in de Slagen- polder onder Hoogland bijeen te dtij- :n. Dat waren er wel 1500. Huogland werd geheel verbrand van Jan van der Burg af tot Hoevelaken toe, zoodat er bijna geen huizen recht stonden. De ruiters trokken met het geroofde iar Scherpen zeel. De Amersfoorters hadden de ruiters i laten gaan en de alarmklok werd dc stad geluid. De burgemeester Jan van Westrenen Peterszoon gebood, dat de burgers in hun harnas en gewapend met hem tegen de plunderaars op zouden trek ken. Vierhonderd burgers trokken uit gingen op Scherpenzeel aan. 3e ruiters zagen hen komen en be sloten de Amersfoorters aan te vallen. Die van Amersfoort stonden aan een doornen heg. De ruiters reden in galop tusschen den hoop en vielen zoo sterk n, dat de Amersfoorters de vlucht men, geslagen werden en gevangen. De voetknechten van Wyck volgden ruiters na en sloegen 200 Amers foorters dood en namen er nog 133 gevangen, die men naar Wijck voerde. In Amersfoort waB «een groot ge- icreij ende gekerm van die vrouwen :nde van dieghene, die hrur vrienden verloren hadden. Ende die borgemrijs- ter en wert nijet gevanghen, mer hij quam ewech. Mcr daer worden anders veel goede burgers gevangen.* 22 October 1581 deputeert deUtrecht- sche raad vier lederi naar Amersfoort, te onderhandelen. Utrecht heeft veel Hollandsche gevangenen vBn de tegenpartij. Amersfoort krijgt er 25 daarmede Amerafoortsche burgers te lossen. Maar de Amersfoorters hadden met hun veldslag niet goed afgebracht, Zij hadden eene kwade reis gehad, die geschiedt was «op Sinte Mauritiusdach Anno 1481«. Hoe de Amersfoorters Naarden plunderden De Utrechtenaars en de Amersfoor- rs waren verbonden door eene over eenkomst om Engelbrecht van Cleef, dien de Hoekschen in plaats van David Bourgond tot hun heer en Bis schop te maken. Hij was op Kerst dag 1481 in Utrecht gekomen en was gehuisvest in het Bisschopshuis bij de Domkerk. Het zwaard had het kruis verdrongen. De Utrechtenaars en de Amcrsfoor- rs hadden in 1482 Nijkerk veroverd. Onderhandelingen der oorlogvoerende partijen hielpen niet. Jan van Schaffe- laar offeide zich te Barneveld voor tijne gezellen op. Maar de verbonde- ïen wilden ook Naarden innemen. Zeshonderd man uit Utrecht en Amers- loort trokken den nacht van 10 op 11 December 1481, Maandags na O.L.V. Ontvangenis op Naarden aan en leger den zich in de boomgaarden bij de stad. Zij hadden drie hunner verkleed als vrouwen, die korven droegen en markt wilden gaan met eieren boter. Een vrouw was medegegaan, die den portier sprak. Argeloos opende deze de poort en werd doodgestoken, Toen gaf men die van buiten teeken, zoodat deze ook binnendrongen. Zij sloegen alle mannen en vrouwen, die zij op straat tegenkwamen, dood, ook in de- sacristie der kerk, waar zij er vier vonden en twee op het heilige Graf, dat evenals vroeger in vele oude kerken, daar opgesteld was. De beelden van het heilige Graf dropen van 't bloed en de sage zegt, dat men dat later bij 't afwasschen niet meer weg kon krijgen, In en bij de kerk werden 17 lieden vermoord, op straat in 't geheel 21. Dat brgon des morgens tusschen 8 en 9 uren. Daarenboven vingen zij wel twee honderd gijzelaars om het losgeld te bekomen. Kisten en kasten werden opengebro- n en uitgeplunderd, Der kerken rn kloosters sierBdc» werden medegcro- De bagiji.cn hulden het H. S cra- ment in een tonnetje gesloten en in den grond begraven. Men liet wagens uit Utrecht komen, om den buit op te laden en weg te voeren. Toen ging het gerucht, dat die van Amsterdam, Weesp en Muiden in aan tocht waren, om de Utrechtenaren en de Amersfoorters hunne wandaden he- taald te zetten. Daarom vertrokken de invallers Woensdagsmorgens en lieten veel goed Ie Naarden en op den weg tan. Een Utrechtenaar, die veel geld zijn broek en kousen meedroeg, kon tt vlug genoeg wegkomen, werd schteihaald ca doodgeslagen. Men achtervolgde ook de vertrekkende wa gens en de Naarders kregen nog veel goed terug. Maar de chroniek schrijft terecht: «Aldus icheijden die uitNaer- den en hadden 't scerqualicgemaackt.* onder controle Centrale Accountantsdienst Ned. Boerenbond De zittingen voor het inleggen en terugbetalen varf gelden worden gehouden in net R. K. Spaarbankgebouw BREEDESTRAAT bij dc LANGEGRACHT des ZONDAGS van 12 tot 1 uurWOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur en VRJJDAGS van 10 tot II uur Dadelijk ingaande rente 3*At pCt. Spaarbusjes gratis verkrijgbaar. Zalen tegen zeer billijk tarief te huur. lolichtingen bij den concierge. Binnenland Waarschuwing. Iedere leek op het gebied van electrc- techniek zal wel eens gezien hebben, op de ijzeren deur van de overal verrijzende omschakelhuis van de electr. geleiding, de op hem indruk makende woorden Hoogspanning, Levensgevaarlijk*. Meestal, om nog meer schrik aan te jagen (en terecht) is er onder het op schrift nog een gevaarlijke zigzagpijl bij geteekend, die flink in het oog loopt, Deze waarschuwing is ten hoogste loodig, wijl iemand^ die onvoorzichtig genoeg zoo'n huisje binnenliep, e~ leek 't een of ander aanraakte, den kunnen vinden door de geweldige kracht van een 20,000 hooge volt spanning. Maar waar meer om gedacht moest worden is, dat ook de gewone huis- leiding van 220 volt u dooden kan in cr slechte omstandigheden. Kort geleden bezocht ik 't Veilig heidsmuseum te Amsterdam Hobbemastraat. De directeur van het museum leidde is rond tusschen de zoemende hout en ijzerbewetkingmachines en liet ons zieu de verschillende bcveilingen van deze machines, b.v. een kapje over een schaafbeitel of slijpsteen, voor het be veiligen van de vingers, en verder een kastje, waarin de schakelaar en meter zich bevonden voor de electrlsche mo toren, dat de eigenschap had, dat bij het openen van het deuttje de st: in dat kasije automatisch werd broken, zoodat dc wetkmao, die in dat kasije wat te doen had, steedB kon werken zonder kans te beloopen een schok op te doen. Na een massa dingen bezien te hebben, die werkelijk van belang zijn, vooral voor patroons, kwamen we op de afdeeling electrische looplampjes en kamerlampen, Wij keken elkasr eens aan, toen de directeur vertelde, dat die verschillende lampen, die daar zoo vredig aan een touwtje hingen, elk een mensch ge dood haddeu. Met 220 volt? vrocgtn wij. Jazeker, zeide hij, en hij vervolgde -. Wij zien zoo dikwijls de woordenHoogspanning. Levensgevaarlijk, maar er mochten wel eens borden aangebracht woiden hier daar: Levensgevaarlijk. Laagspan- nirg, want zeide hij, van de twintig doodelijke opgevallen, die in Nederland gemiddeld per jaar voorkomen door eiectrischen stroom, zijn door laagspanning veroorzaakt. Hij liet ons nu een lampje waarin de vingerafd uk nog ingeëtst stond van den ongelukkige, die aan het ketelbikken was, niet genoeg licht had even het lampje wat dichterbij haalde en opilag dood was. Toen 't lampje onderzocht werd, bleek, dat cr een klein schroefje was los geraakt in dc fitting, dit schroefje bracht de stroom naar de buitensten koperrand en veroorzaakte, wijl de zeer goed met de aarde in contact was, «geaard* noemen de vakmenschen dat, den dood. De directeur vertelde van een werk- man, die een goede met hout geïso leerde tooplamp had, met bajonetfitting en dat deze de goede lamp ging ver- Kortegracht 16 Reserve (42.500.0 (c Amersfoort Kapitaal 155 000.000 Allo Bank-, Kassiers- en Effectenxaken, Deposito's Verhuring van SAFE-LOKETTEN anderen in een zchrocffllting, daar hij r^een-^bajonetlampje naar het mnga- moest, wijl hij een schroeffittlng- lampje voor het grijpen had, bij 't breken van zoo'n lampje den dood vond. Op zekeren dag grijpt hij, al9 anders, zijn looplamp, raakt de schroef draad van 't lampje en sterk geaard zijnde slaat hij dood. Zoo, zegt de directeur, zou ik voort kunnen gaan. In 't buitenland gebeurde het eens, dat een dame, In een badkuip zittend, een lampje naar zich toehaalde, ze raakte het koperen gedeelte van de lamp en was onmiddellijk dood. Ze was sterk geaard, wijl ze in het water zich be vond, toen de stroom haar doodde. De directeur waarschuwde dus drin gend, om bij het Inschroeven van een lampje in dc woonkamer steeds cer9t de stroom af te sluiten bij 't knopje. Immers het zichtbare koperen randje schroefdraad van het lampje, waar de lettertjes of cijfertjes 220 V. 25 kaarsen enz. op staan, staat onder stroom als de lamp brandt. Ook goed1 toezien dat het porseleinen ringetje, dat daar om heen zit, steeds in orde is en et stuk. Verder verdient het aanbeveling nooit et een lampje gelijktijdig een water leidingkraan of muur of gasleiding aan te raken, wijl dit zeer «geaard* is. Gewoon op een drogen houten vloei staande, met schoenen aan, zal men van een huisleiding niet zoo gauw een doodelijk ongeluk krijgen, maar je kunt nat zijn, of op een steeneo vloer staao, met dooroatte schoenen. Men kan niet te voorzichtig zijn. Ten laatste wees de directeur er nog op, om bij een ongeluk onmiddellijk met kunstmatige ademhaling te begin nen, en desnoods 8 uur volhouden; en verder bij het gebruik van electrlsche artikelen steeds goede waar te koopen, Amersfoort Bezuiniging. Door den gemeenteraad werd een paar jaar geleden besloten tot instelling a een bezuinigingscommissie. ft Loffelijk denkbeeld kwam van Raadsheer Boas, die 't mode-ideetje van den Vrijheidsbond leende. De gemeenteraad itad er In n deiheld wel sympathie voor, doch de belangstelling in de zaak was niet blijvend. Er wns in 't geheel geen leiding. Toen achtereenvolgens verschillende heereu bedankten voor het lidmaatschap der Commissie, kreeg het alien schijn, dat zoo'n bezuinigiogscomltc niet gewild as. De heer Boas is een slap raadsheer: hij meende 't natuurlijk goed met z'n commissie en was stellig van oordeel dat haar nuttig werk wachtte. Maar hl) blijkbaar de kracht cn het mogen om de commissie aan den gang te ktijgen. Later kreeg men nu en dan vage mededeelingen te hooren, wan niemand houvast had. Een rapport, waarin de bevindingen en voorstellen der commissie zijn ver werkt, laat nog altijd op zich wachten. Elders waren dergr'ljke commissies in staat beduidende sommen te redden, zonder het algemeen belang ook maar in 't minst te schaden. En niemand, die een beetje op de hoogte is kan zoo naief zijn, te meenen, Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort. dat is ons goede Amersfoort het ge- meentebeheer altijd gevoerd werd met 't vooropgezet strevengrootste tende- ment bij laagste kosten. Zijn hier niet tal van zaken aange pakt en geregeld, die in hun financieele gevolgen gerust fataal ge noemd kunnen worden Het is tegenwoordig kalm en rullig san den Westeingel. Maar we behoeven nog niel zoo heel ver terug te gaan, om te belanden in eene periode, dat de heeren maar zeiden bijeenkwamen of er werd minstens een ton gespen deerd voor allerlei nieuwigheden, die, zoo heette het dan, voor «de zich al lengs meer en meer uitbreidende ge meente Amersfoort* onmisbaar waren. En er was toen menig eenvoudig burger, die wel eens twijfelde aan den klaren zin der meerderheid in 'e Raads college. De luchtkasteelen zijn verdwenen. Of men wil of niet: er moet rekening gehouden worden met realiteit. En om den Raad dien weg op te helpen had zoo'n bezulnigings-commis- sle, met goede commercieele elementen, van veel dienzt kunnen zijn. Maar hier lijkt 't een mislukking. En deze mislukking is te betreuren, omdat daardoor, zeer stellig ten on rechte, de meening zal postvatten, dat. geen werk voor de commissie was Een schoolraad Dë verschillende schoolbesturen van Amsterdam hebben zich onderling aau- tngesloten tot een «Katholieken School- De Statuten zijn goedgekeurd, zoo dat zal kunnen begonnen worden met de naslreving van het doel, waar voor de schoolbesturen zich onderling hebben vereénigd, n.l. le. te bevorderen, datvoor alle R.K. kinderen voldoende gelegenheid zal zijn tot het ontvangen van voorbereidend, lager en uitgebreid lager onderwijs in daartoe doelmatig over de stad ver spreide scholen. 2e. er naar te ztreven, dat op ver schillende scholen van eenzelfde soort, zooveel mogelijk gewerkt worde vol gens een gelijkvormig leerplan en met dezelfde leermiddelen. bevorderen alles wat In gods dienstig, wetenschappelijk en technisch opzicht strekken kan to' een volmaking van het R. K. onderwijs. Met de oprichting van deze hoogst nuttige instelling is voldaan aan een uitdrukkelijken wensch van den Bisschop van Haarlem. Wij twijfelen niet, of ijj zal het Juiste middel blijken, om het al te eenzijdig volgen van eigen inlichten tegen te gaan en aller aandacht te behouden voor de meer algemeene belangen van het katholiek onderwijs. Ook elders zou navolging van het Amsteidamsche voorbeeld, met Inacht- nemen v .n plaatselijke toestanden, hoogst nuttig zijn.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1924 | | pagina 1