OE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort Vrijdag 13 Febr. 1925 - No. 91
en Omstreken Acht en Dertigste Jaargang
ABONNEMENTEN kunnen elke week Ui gaan, doch opzegging van II u.NTnno. «NnpnoarHT r* AMFRSPfinRT TFiPPnnNzia II *9VBHTBNTlflN 25 cent per tegel. BIII|ke tarieven voor handel en
abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. I KANTOOR. LANOEORACHT 28, AMcKarUURT, IfcLErOON n|verheld b| geregeld adverteerr.n. Advertenlien moeien Dinsdag
Prfls per drie maanden 11.00. Buiten de gemeente Amersfoort f 1.10. de EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG en vHd»g »<Wr 8 uur worden besorgd. Een bepaalde plaats kan
Afaonderllke nummers 10 ct. Met worden gegarandeerd.
TWEEDE BLAD
Godsdienst en Kerk
Epistel en Evangelie.
ZOND AG GENOEMD SEX AG ESI MA.
LES uit den tweeden brief van den
H. apostel Paulus aan de Korinihiörs;
XI, 19 -XII, 9.
Broeders Gaarne verdraagt gij on-
wijzen, daar gij zelf wijs zijt 1 Immers
verdraagt gij het. als iemand u in sla
vernij brengt, als iemand u verslindt,
als iemand u aantast, als iemand zich
verheft, als iemand u in het aangezicht
slaat. Als oneer zeg ik het, als waren
wij zwak geweest onder dit opzicht
Waarop iemand durft roemen, (in on
wijsheid spreek ik) daarop durf ik het
ook. Zijn zij Hebreën, ik ook; zijn zij
Israëlieten, ik ook zijn zij Abraham's
geslacht, ik ookzijn zij dienaars van
Christus, (als een onwijze spreek ik) ik
ben het meerdoor zeer veel arbeid,
door gevangenissen overvloediger, door
slagen boven mate, door doodsgevaren
menigmaalVan de Joden heb ik vijf
maal de veertig min ééo ontvangen
driemaal ben ik met roeden gcgeeseld
éens ben ik gesteenigd driemaal heb
ik schipbreuk geleden een nacht en
een dag heb ik in de diepte der zee
doorgebracht. Door menigvuldige reizen,
door gevaren op riviere-,, gevaren van
roovers, gevaren van mijn eigen volk,
gevaren van de heidenen, gevaren in
de stad, gevaren in de woesiiji, ge
varen op zee, gevaren onder valsche
broeders door arbeid en kommer, door
veel nachtwaken, door honger en dorst,
door menigvuldig vasten, door koude
en naaktheid, Bthalve hetgeen van
buiten komt, mijne dagelijksche be
kommernis, de bezorgdheid voor alle
de gemeenten. Wie wordt zwak, zonder
dat ik zwak worde Wie wordt geërgerd,
zonder dat ik braode
Indien er geroemd moet worden, dan
zal ik op mijne zwakheden roemen.
God en de Vader oazes Heercn Jesus
Christus, die gezegend is in eeuwigheid,
weet dat ik niet lieg. Te Damaskus
bewaakte de stadhouder van den koning
Aretas de stad der Damascener» om
mij gevangen te nemer.en door een
venster werd ik in eene mand over den
muur nedergelaten en ontsnapte aldus
uit zijne handen.
Indien er geroemd moet worden (het
heeft wel gcea nui), dan zal ik komen
op gezichten cn openbaringen des
Heerep. Ik ken eenen mensch in
Chiistus, die, veertien jaar geleden,
óf in bet lichaam, ik weet het met
óf buiten het lichaam, ik weet het niet
God weet hetweggevoerd is ge
worden tot in den derden hemelen
ik weet dat die mensch óf in het
lichaam óf buiten bet lichaam, ik weet
het niet; God weet het; weggevoerd
is geworden in het Paradijs en geheim
volle woorden gehoord heeft, die hei
geen mensch geoorloofd is te spreken.
Wegens den zoodanige zal ik roemen
maar wegens mij zei ven zal ik niet
roemen, tenzij op mijne zwakheden.
Want ook indien ,ik zoude willen
roemen, ik zon geen dwaas zijn, daar
ik de waarhed zou zeggen maar ik
laat het, opdat niemand mij schatte
boven hetgeen hij mij ziet of van mij
hoort. En opdat de veihevenheid der
openbaringen mij niet trotsch make, is
FORD.
Ford de grootste industrieel ter wereld,
wil producten maken, die zoo goed
mogelijk zijd, wil zoo goedkoop moge
lijk leveren, en de hoogste loonen uit-
Rekenea wij eens vanaf 1910hij
maakte in dat jaar 18664- wagens a 950
DitUr; in 1920—21 vervaardigde hij
1.250 009 wagens a 335 Dollar (drie-
li inderd vijf en dertig)bovendien ver-
boogde hij het loon zijner werklieden.
Hij werd daardoor voor ieder ander in
hetzelfde vak een geweldig concurrent,
streed heftig tegen de bankiers, die z.i,
de industrie benadeelden (men deuke
hier aan de pl.m. 250 milltoen, waar
mee Nedetlandsche bankiers een aantal
induatrieën.t'oprichtlen en waarvan het
kapha tl voor 90 pCt. verloren ging),
hij maakte het bovendien duidelijk, dat
voor een bloeiend; industrie noch lage
loonen noch groote winstmarge nood-
zakelijk was, en dus behoeft het geen
betoog, dat zoowel in de Vereentgdc
Sta.en als in andere industrieele landen,
zijn woorden en daden heftig gecritiseerd
en zoo slecht mogelijk uitgelegd worden.
mij een prikkel mijns vleeschcs gegeven,
een engel van Satan om mij in het
aangezicht te slaan. Weshalve ik den
Heer driemaal heb gebeden, dat die
van mij wijken mochtmaar Hij zeide
tot mijMijne genade is u voldoende,
want de kracht wordt in zwakheid vol
komen. Gaarne zal ik dus op mijne
zwakheden roemen, opdat de kracht
van Christus in mij wone.
EVANGELIE
volgens den H. LucasVIII, 415.
In dien tijd, toen eene groote menigte
samenkwam en uit de steden tot Jesus
toesnelde, sprak Hij in eene gelijkenis
Een zaaier ging uit om zijn zaad te
zaaien. En terw I hij zaaide, viel een
gedeelte langs den weg e het werd
vertreden, en de vogelen des hemels
aten het op. En een ander gedeelte
viel op de rots en opgeschoten zijnde,
verdorde hit, omdat het geene vochtig
heid had. En een ander gedeelte viel
tusschen de doornen; en de doornen,
die tegelijk opkwamen, verstikten het.
En een ander gedeelte viel in de goede
aatde, en hel schoot op en bracht
honderdvoudige vrucht voort. Dit zeg
gende, riep Hij Die ooren heeft om
te hoortn, dat hij hooie 1
Zijne leeriingen nu vroegen Hem,
wat dit voor eene gelijkenis was. En
Hij zeidc hun Aati u is het gegeven
d; verborgenheid van het Rijk Gods
te kennen, aan de overigen echter in
gelijkenissen, opdat zij ziende niet zien,
tn hooiende niet verstaan. Dit nu is
de gelijkenisHet zaad is het woord
Gods. En die langs den weg het zijn
degenen, die boorendaarna komt de
duivel en neemt het woord weg uit hun
hart, opdat zij niet, geloovend, zalig
worden. Eu die op de rotszij, die,
na gehooid te hebben, het woord met
vreugde aannemen maar zij hebben
geene wortels zij gelooven voor een
tijd, en ten tijde van beproeving vallen
zij af. En wat tusschen de doornen
vielhet zijn degenen, die gehoord
hebben, maar door bekommeringen en
rijkdom en vermaken des levens wor
den zij gaande weg verstikt, en brengen
geene vrucht voort. Eu wat i.n de goede
aarde: het zijl degenen die, het woord
gehoord hebbende, het in een goed en
best hart bewaren en vrucht voort
brengen in lijdzaamheid.
Liturgische Kalander-
Week van 15—22 Februari.
ZONDAG 15. Sexagesima, Tijdeigen,
Mis Exsurge, 2ï geb. H.H. Faustmus
en jovita, 3e geb. A. cunctis, Prefatie
van de H. Drtev.
MAANDAG ló. Mis als gisteren, 2e
geb. A. cunctis, 3e geb. Fidelium, 4e
geb. naar keuze.
DINSDAG 17. Mis als Zondag, 2e
geb. A. cunctis, 3e geb. naar keuze.
WOENSDAG 18. H. Simeon, 2e en
3e geb. als gisteren.
DONDERDAG 19. Als Dinsdag.
VRIJDAG 20. Als Dinsdag.
ZATERDAG 21. Mis van O. L. Vr.
Salve, (bij de Votiefcnissei 2e geb
van den H. Geest, Deus, qui corda,
3e gi.b. Ecclesiae ol Deus omnium.
Prefatie van de H. Maagd.
R«t Hmersfoortscb*
6aig«nb«rgje.
DOOK A. F. VAN BEURDEN*.
Nu men het bekende Galgerbergj?
Al zijn weiken en streven heeft Ford
verhaald in een bock, eo dat bock is
nu eenmaal vertaald, o.a. in het Duitsch,
en nu ook in het Hollandsch, en dus
moet men trachten zicli er uit te redden
want dit boek is zeer duidelijk.
Dan zijn er al dadelijk velen, die
zeggen, dat de Amerikaan materialis
tisch is en Ford ook, omdat hij zijn
arbeiders volgens het z.g. Taylorsysteem
laat werken, en dus de arbeid zielloos
maakten een ander, een Duitsch
recensent, b.v,, zegt, dat zijn methode
„natuurlijk" niet op Duitsche toestanden
van toepassing is, want dat de Duit-
schets alle krachten moeten inspannen
enz. enz.
Ik hoop, dat de lezer later zelf zal
kunnen beoorderlcn, als hij het boek
gelezea heeft want hij moet het
lezen wat van dat alles waar is.
De eerste vraag, die iedere zakenman
stelt, is natuurlijkvanwaar het groote
succes van Ford?
Het spreekt vanzelf, dat hiervoor
meerdere factoren zijnalleen reeds om
dat aan zulk een bedrijf veel kanten
zijn, als de fabricage, de werkmethode,
de financiering, de handel enz.
bij den Watertoren aan den Utrecht-
schenweg ontgraaft, en het gemelselde
A fundament (5X5X5) met put enz.
weer te voorschijn gebracht is, willen
wij hier nog eens een overzichtje geven
van datgene, wat er omtrent de oude
Amersfoortsche justitie beker d is en
tegelijk herinneren aan de sage, dat
een der zeven boompjes steeds kwijnt
en niet kan groeier-,
In de ruwe tijder. van den tachtig
jarigen oorlog deden de oorlogvoerende
partijen elkander zooveel mogelijk
schade. Dorpen werden geplunderd en
verbrand. Alleenstaande hulsteden ten
vure gedoemd. Er ontstond groote
armoede, ook in de besloten steden,
die met garnizoen overladen waren.
Het gevolg was, dit er veel slecht
volk rondliep, diefstal cn mo:rd aan
de orde van den dag waren. De ont
slagen huursoldaten bedreigden burger
en boer. Men kan dus begrijpen, dat
de justitie handen vol werk had en
alleen door harde en strenge straffen
nog eenige orde in den warboel kon
brergen. Galg en rad moesten hun
werk doen cn de beul werkte overal
met koord, koevoet en zwaard.
De gerechten in de steden en de
vrije heer ijkheden hadden veelal het
recht over leven en dood.
Der steden galgen rustten op een ge-
metselden driehoek, waarop weer drie
stijlen op de hoeken opgericht waren
van boven met zevei balken. «Zeven»,
zegt het spreekwoord, »is een galg vol».
Een halve galg met twee stijlen be-
hcoide bij een geiecht van minderen
raDg, maar kon ook nog als toevoeg,
sel aan de heele galg voor de steden
dienen.
Waoneer er een voorbeeld gesteld
moest worden tot afschrik der boos
doeners, dan richtte men lijdelijk op
een openbare plaats een ga'g op.
In Maait 1579, toen Amersfoort door
Jan van Nassau ingenomen was, de
regeering met nieuwgezinden bezet en
de St. Jotiskeik geplunderd was, was
men door de houding der burgers vol
strekt niet zeker vaa de situatie, terwijl
ook de soldaten niet in toom te houden
waren. Daarom werd tijdelijk op het
Hof eene galg opgesteld, die er dertig
jaar geslaan heeft en in 1609 toen de
rust wedergekeerd was met de wip
afgebroken werd.
De plaats van het gerecht was in
de meeste gemeenten aan de grens
-an het grondgebied gelegen.
Zoo ook te Amersfoort. Op een kaart
van de ontworpen afbakeninge van de
sladt Amersfoort, soo als deselve aan
den Bergkant lusichen Soest en het ge
recht van Lcusdec zoude gelegen zijn,»
die ten siadhuizc oerust ziet men rechts
van den Utrechtschen weg aan den weg
van het 5e vak geteekend eene Pyra-
mide, met het bijschrift Piramide van
den heer v. Goudoever en rechts daar
van Plaits van hit Oude Get echt*,
in het orfentngsterrein Vlasakkers, dus
nog twee Kilometers verder dan het
legenwoordige Galgenbergje. Wanneer
dit gerecht meer op de stad aan
gebracht is, zeg. van 3emmel bl. 285,
heeft hij niet gevonden en dan behoeven
wij er ook niet verder om te zoeken.
d«ar hij gewooslijk goed ingelicht is.
I-i 1550 herstelt men het gerecht, In
1558 metselde men een put bij het ge-
Het beste echter zal het antwoord
blijkt n Uil de geschiedenis van zijn icvcn,
dat is de geschiedenis van zijn werk.
want de Amerikaan gaat i.-i zijn werk
op. Daaruit bli;kt al dadelijk dat Ford
een eenvoudig, maar ook origineel den
ker is. Geen e ibele, moderne phrase,
ter rechter- uo:h ter linkerzijde, schijnt
indruk op hem gemaakt te hebben.
Eeu'ge groepen uit het eeisie hoofd
stuk: „Mijn leidende gedachte" zullen
dtt duidelijk maken.
„De ontwikkeling van ore lard is
pas begonnen in spijt van al het
gepraat over nozen verb j:ci den voor
uitgang htbben wij oog nauwelijks de
oppervlakte gerankt. Maar als wij dat,
wat gepresteerd is, vergelijken met het
geen nog overblijft, zinken al onze tot
dusver behaalde successen in het niet.
Wanneer men bedenkt, dat alleen voor
het omploegei van den bodem meer
kracht vcbruikt wordt dan iu alle iu-
dustrieële ondernemingen vau het land
tezamen, dan krijgt men een idee, welke
mogelijkheden nog vóór ons liggen, En
juist op dat oogenblik, nu zoo vele
landen in de wereld een gistingsproces
doorstaan, nu bij dc ovetal heerschende
recht, om er de lichamen der misdadi
gers, die lang aan de galg gehangen
hadden, in te werpen.
In 1655 vinden wij een resolutie van
den Raad waarbij op een na het laatste
vak dtr gronden van den Amersfoort-
rchen berg, waar de halve galg stond,
aan den Schout Gerard Cocqs veihuurd
werd voor drie gulden 'sjaars. Toen was
ze daar al weg. In 1707 was de her
innering aan de halve galg op den Pits-
bcuvel nog niet uitgestorven.
Later is het Galgenbergje, dat nu nog
bestaat en ODtgraven is, opgeworpen
meer naar de stad toe en wij vonden
daaromtrent eene verklaring van een
zekeren Willem v. W. Corneliszoon,
die wel de moeite waard is nog eens
op te halen.
Toen deze in het begin der vorige
eeuw met zijn oom 'snachts om twaall
uur naar Utrecht moest gaan, en hij
nog jong was, nameu zij gewoonlijk
hun weg langs het Utrechlsche voetpad
door het gat van den Berg. Daar had
hij dikwijls in het gat van den Berg
veroordeelden, tot zeven te gelijk, zien
hangen. De oom was dan zoo brutaal,
dat hij de lijken aan de voeten trok.
Zij werden toen bij de tenuitvoer
legging van het vonnis niet met den
sirop om den hals van de ladder ge
stoelten, maar machinaal door middel
van een rad omboog geheschen.
Tot zooverte de aanteekeniog.
Een dertig jaar vóór dien tijd was
de galg bouwvallig geworden, daarom
werd 24 September 1770 voorgesteld,
om de steetien galg, die zeer overhelde
te vervangen door een houten galg.
Men heeft toen waarschijnlijk het boven
stuk, voor zoover bet van steen was
afgebroken en de fundamenten, dus de
A die nu blootgemaakt is laten zitten.
De geraamten, die men daar vindt, zijn
die van gehargeneo, die men onder de
galg begroef.
Ia de nabijheid zal ook wel het rad
gestaan hebb.n, waarop de ergste mis
dadigers «gevlochten» werden, waarna
hun door den beul met een koevoet
beenen en armen verbrijzeld werden en
gewoonlijk later een doodelijken slag
toegebracht werd.
Pijnbank, galg en rad kunnen in dien
tijd noodig geweest zijn, ons vervullen
ze met afschuw.
Amersfoort
Burgemeester en Wethouders bren
gen ter algemeene kennis, dat bij von
nis van den Kantonrechter te Amersfoort
rs veroordeeldde Wed. H. Lokhorst
van Manen, wonende te Amersfoort
Lagcwrg27 wegens het te Amersfoort
veikoopcn van melk die in ondeugde
lijken toestand vetkeetde (bijmenging
van melk van een aan nierontsteking
lijdende koe) tot f 10 boete of 5 dagen
hechtenis.
De R. K. Kiesvereeniging «Recht
enO.d» afdeelitig Parochie O. L. Vr.
Hemelvaart houdt een algemeene leden-
ve>gadering op Vrijdag 27 Febr. a.s.,
des avonds 8 uur, in het gebouw St.
Jozef aan de Lieve Vrouwestraat.
Agenda1. Opening. 2. Notulen.
3. Verslag Secretare*. 4. Financieele
medcdttlirgen. 5. Verkiezing bestuurs
leden wegers period, aftreding. 6. Het
stellen van 5 candidaten voor dc 2de
Kamer.
onrust, schijnt het oogenblik gekomen,
om tets voor te slelien, van wat neg
gedaan moet worden in het licht van
wat reeds bereikt is."
„Wanneer iemand van de groeiende
macht van de machine en de industrie
spreekt, verrijst allicht voor onze oogen
een beeld vari een koud--, metalen
wereld, waatin de boomen, de bloemen
en de vogels, door groote fabrieken
verdrongen zij"' een wereld, die uit
gzeren en menschvlijke machines bestaat.
Deze voorstelling is niet de mijne. Ik
gelord veeleer, dat, wanneet wij de
machines en haar gebruik niet beter
begrijpen, wanneer wij de mechanische
kant van hit leven niet beter leeten
verstaan, dat wij dan in het geheel geen
tijd kunnen vinden om ons in de boo
men en de vogels, de bloemen en de
weiden te verheugen."
„Indien ik alleen egoïstische doelein
den nastreefde, had ik niet nood'g, op
verbetering van de bestaande toestan
den aan te dringen. Zocht ik alleen geld,
dan ware het tegenwoordig sysieem
uitstekend; het werpt mij ecu overvloed
van geld af. Maar ik denk aan den plicht
van 't dienen. Het tegenwoordig sys
Burgerlijke standen.
BARNEVELD. GeborenJohanna
Aleide, d. v. W. v. d. Hengel en G.
v. Dijk Heintje, d. v. H. Huisman
en M. Groeneveld Aartje, d, v. A.
v. d. Ham en G. v. d. Kraats Hen-
drika, d. v. G. v. Meerveld en H. van
de Brink Reijer, z. v. G. Brunekreefr
en W. Bergers Rijkje, d. v. J. van
de Horst en G. Bonestroo Maasje,
d. v. G. Mastenbroek en E. Brom
Cornelia, d. v. G. Druijff en C. van
Kolfschoten Rijoije, d. v. J. de Vries
en D. Mosterd Marinus Heodrikus,
z. v. H. Vaarkamp en G. v. Amerongen
Jan, z. v. J. T. v. d. Brink en M.
Boekhout Gerardi Cornelia, d. v.
P. J. Kooloos en C. P. v. d, Sande
Gijsbertha Hendrika, d. v. H. de
Rooij en G. H. van 't Hek Gijsje,
d. v. E. v. Voorthuizen en H. Veld
huizen.
Gehuwd: A. J. Kamphorst en H.
Jansen W. v. Voorst en E. Lager-
weij H. v. d. Brink en K. Lagerweij
D. de Gooijer en G. Otten.
OverledenAleida L. v. Daatselaar
2 w. Hendrika J. v. d. Gronde 42
jr., geh. m. J, Stein Hendrik van
't Hek 72 jr., geh. m. G. van Beek.
NIJKERK. Geboren: Doortje, d. v.
G. Blooi en A. Versteeg Jannetje,
d. v. J. de Graaf en P. v. Essen
Jaccba, d. v. E. Tam el en en E.
Woudenberg Johannes, z. v. C. v.
Valkengoed en H. Bitterling.
Ondertrouwd: C. van 't Klaphek en
H. v. Ramsborst.
Overleden: Hendrik Kas, 46 jr.
Elbert v. d. Pol, 70 jr., wedr. van A.
de Graaf Aartje Klok, 81 jr., wed.
v. D. Smit Hendrikje v. Ramshorst,
5 mnd. Nicolaas v. d. Bunt, 79 jr.
wedr. v. R. v. d. Hazel Jacoba A.
Rademaker, 76 jr., echtg. van H. H.
Kievits.
EEMXES. Geboren Anthonius Jo
hannes en Richardus Anthonius (tweel,),
zs. v. M. A. van Leeuwen en M. J.
van der Wurff, OverledenC. van
Beijeren, 80 j., wed. vat B. van Asch,
eerst wed. van G. de Bruijn.
HOOGLAND. Geboren Catbarina
Lambertha d. v. L. van Dijk en C. van
der Velden.
LEUSDEN. GeborenAnthonie z.
van A. van Diatselaar en G. van Wel
Albertha d. van H. Houtveen en
B. Westerbeek Johanna Maria d.
van C. Tolboom en H. R. van Esveld.
STOUTENBURG.Ove- IrdenJacoba
Ktöper 85 jr., wed, van P. van Vliet.
SOEST. Geboren Autonius Caspet,
z. v. A. R. Schoonderbeek en F. A.
v. Dijk Christina Johanna, d. v. H.
Lammerse en G. Schaap Heodrikus
Cornelis, z. v. H. Beijer en C. J.
Wijntjes Gotis Cornells Gerard, z.
v. C. Betlem en B. H. F. Me Bert
Cornelis, z. v. G. Meijer en M. G. Bos.
Ondertrouwd: H. Wolfsen en T.
van Woudenberg J. C. v. Dolderen
en H. Cofljnse F. v. d. Valk en
W. A. M. v. d. Lugt. Overleden:
G. J. Vleeming, 59 j echtg. van G.
Tak C. H. M. Wille mars. 3 m., d.
v. G. J. Willemars en B. Schouten
K. P. va-I Santen, 65 j., wed. van J.
H. A. Blumer.
teem kan niet dc meeste nuttige diensten
bewijzen, omdat het eik soort verkwis
ting bevordert, want vele menschen
or.i houdt het 't Icon van hun werk.
Het is zonder richting. Al'es is een
kwestie van beter systeem en grootete
doelmatigheid.»
„Het is natuurlijk, te werken en te
eiker ncn, dat geluk cn welstand slechts
door eerlijken arbeid verkregen werden.
De menscheüjke miserie komt vooral
daaiuit vocit, dat men uit dezen natuur
lijken baad wil »priDgen. Ik heb niets
te zeggen, wat dit nntuurbeginsel aan
den arbeid op zij zou kunnen zetten.
Ik ga van de veronderstelling uit, dat
wij werker, motte". Onze tot nu tce
gemaakte vooruiigang is slechts het
resultaat van eeo zekere logische erken
ning, dat, nu wij toch weiken moeten,
het beter is, intelligent to vooruitziende
te werkendat het ons des ie beter
gaat, hoe beter wij werken. Dt'. is, mijns
inziens, wat het elementaire gezond
verstard ons voorschrijft."
(Wordt vervolgd.)
