I
I
N.V. Middenstands-Credietbank
Credieten - Incasso's - Deposito's
Bel dan op No 42
Amsterdamsche Bank
OE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort Dinsdag 3 Maart 1925 No. 96
en Omstreken «2ËS Acht en Dertigste Jaargang
ABONNEMENTEN kunnen elke week In «Min, doch opxegglng van II „AM_nno .«nBn„in,T AMPBtPnnRT TPiPPnnw in II ABVBRTBNTiflN 25 cent per regel. Blllgke tarieven voor handel en
abonnement moet geschieden voor den aanvang Tan een nieuw kwartaal. I KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 nlverheld b| geregeld adverteeren. Adrertenöen moeten Dlnadag
Prijs per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort 11.10. DE EEMBODE VERSCHIJNT D1NSDAO- EN VRIJDAQMIDDAO Vrgdag vóór a uur worden besorgd. Een bepaalde plaat* kan
Afaonderllke nummers 10 ct. II II "let worden gegarandeerd.
Gelijk de visschen Iwn vrijheid ver
liezen, zooara ze buiten hel water raken,
evenzoo maakt de mensch zich zeiven
tot slaaf en wordt hij gebonden, zoo
dra hij zich van God verwijdert.
Ziet uw Koning
Nu staat des Vaders Zoon, geboeid
En zwijgend voor het volk ten toon,
Diep smartelijk steekt de doornenkroon
De slapen in, waar bloed uit vloeit,
Eo dropt eo glijdt de wangen af.
Een purpren mantel slaat men om
Hem heen en bleek en smarte stom
Neemt Hij den rieten stok als staf.
Men kranst den Koning, die verwint,
De haren met laurier en groen,
Om hem te voeren in festoen
Langs juichend volk, dat hem bemint
Maar acb, de Man van Smarten staat,
Van godlijk licht en hemelmacht
Ontdaan, voor 't grauw, dat spot en iacht,
Niet weet, dat Hij verwinnen gaat.
En bloedbesmeurd en wondeorood
Ziet hier de Vader, God, zijn Zoon
in rooden mantel op den troon
Voor 't volk, dat vloekend eischt
[zijn dood.
Hij hoort Zijn Engten klagen: «Ziet
Wat is des Konings kleed zoo tood
Die troond' in licht en 't al gebood
Draagt spotsgewijz' een staf van riet
Doch Jesus zwijgt in alle smart
Eu ziet zoo droef door tranen heen,
Zacht gaat de mond in stille béé
O mensch zoo mint Mijn godlijk Hart
T. G.
liefde verstikken kunnen wij riet, maar
les kan ik, in Hem die mij versterkt.*
Als innerlijk onze Gods liefde en
Gods liefde kan niet anders
ffereo, al maar offeren is irgrsteld.
is 't ons niet meer vreemd hoe de
Kerk Pauius' woorden»zie, nu is het
aangename lijd, nu zijn het de dagen
heils* op den Vastentijd kon toe
passen. Zeker, de bedoeliog is, dat het
tijd van genade is, omdat hel een
tijd van fferen en boete is, maar dat
blijft voor den menscbeüjken mensch
een onbegrepen formule, zoolang de
liefde haar niet met haar glansen be
licht heeft.
L'efde moet ons motief wezeo, en 't
ffer: het vasten, een natuurlijk gevolg.
W. v. B.
De fi. Uastentljd.
Als de H. Keik ons tot uiterlijk tee-
ken van boete met asch bestiooid
heeft, waarschuwt ze ons meteen, dat
we het vasten niet in dat uiteilijke alleen
moetm zoeken«Als ge vast, toont
dan geen betrokken en droevig gezicht,
zooals de huichelaars, want die mis-
maken hun gelaBt, de menschen mt
toch zien dat ze vasten.* (Evang.
Aschwoensdag).
Ons vasten eu onze boete dienen 1
al innerlijk Ie wezen Zeker, de H. Kerk
stelt uiterlijk regels van onthouding et
vasten, maar St. Pauius waarschuwt
al zou ik het in de versterving
brengen, dat ik mijn lichaam gaf
branden, als ik de liefde niet heb, het
baat mij niets. (Ep. Zondag Quit qua-
gesima).
Dus die uiterlijke regels moe
lijk aanvaard worden door de liefde. Eo
de echte liefde gaat niet gedrukt onder
de offers voor haar beminde, 'l is haar
een wellust nu eens echt iets heelemaal
van zch zelf te kunnen geven,
daarom »als gij vast zalf dan uw hoofd
en wasch uw gelaat*.
Veiborgen offers zijn dubbele offets.
O zoo verraderlijk kan ons onbewuste
egoïsme de mooiste kansen verspelen
dat ons cffif, ons pijnlijk offer voo
God, tot den jongsten dag zal moeten
wachten om bekend ie worden, dal
verdraagt onze eigenliefde zoo slecht,
dst lijkt dikwijls boven onz^ krachten,
Maa- dan waai schuwt Pauius ons: Eigen-
Amersfoort
Een der merkwaardige
Amertfoortsche Huizen.
door A. F. VAN BEURDEN.
Van de Havickergracht naar de Wever-
singelgra^ht gaat een groote duiker
onder de huizen door. Men noemde hem
duiker aan het .sluisje. D e
duiker loopt voor een klein gedeelte in
de Muuihuizen onder het huis met den
toten dóór en voor een grooter gedeelte
onder het huis der Hervormde Diaconie.
De gracht zet zich dan voort door den
tuin van het laatste huis.
schilderachtig stuk Oud
Amersfoort dat steeds de aandacht trok
schilders. Daarom ziet men dit ge
deelte overal tentoongesteld, in olieveif,
waterverf, in foto, m houtsnede, en
in den laatsten tijd soms van zeer
middelmatigen druk en afweiking. De
Kunst en Amersfoort'
stad is met die vierdebands naboot
singen, waarin licht en donker samen
gesmolten zijn tot één bruinzwart men
gelmoes weinig gediend.
In werkelijkheid steekt de donker
roode steenkleur mooi af bij
waarloosd licht grijze bepleistering,
waaronder de oude fel roode baksteen
op lucht en licht wacht, bij de bl:
tint van het spits en de door ouderdom
getemperde kleur der dakpannen.
En dan die verrassende tegenstel
lingen van licht en donker der in dt
2ich badende vreemdgevormde
huisjes, terugwijkende scheeve schoor
i, diepe vensternissen en diukke
topgevels.
Eo op den top van het achtzijdige
torenspitsje draait heel voornaam een
krassende windwijzer met een daarin
uitgespaard wapen een dwarsbalk met
het schildhoofd en in den schildvoet
de echt Amersfoortsche lelie.
Van dien toren en dat buis wordt
heel weinig verteld in van Bemmel en
Roulselaar, de twee Amersfooitschc
geschiedschiijvers.
Wel ziet men dadelijk, dat men met
m der oude Muurhuizen te doen beeft,
e evenals Tinnenburg, Nieuwenburg,
Bollenbutg, Rommeler.buig en meer
-burgen* de stad in staat van tegen
houden met haar poorten,
muurtorens, wal en grachten, toen
Amersfoort nog een simpele bemuurdr
n:et zoo gemakkelijk te regecren watcn
en het zwaard best te hanteexen wisten.
Wij behoeven niet verder te beschiijven,
hoe het huis aan het sluisje groot en
hoog opgebouwd is, dat ziet een ieder,
maar moeten tucb eens te weten komen,
of er ook eenigzir s licht in zijn ge
schiedenis te kiijgcn ia. Dat is over 'i
algemeen niet zoo gemakkelijk, want
goede kaarteD, behalve de gedrukle,
onlbrcken bijna geheel vooral ook kaar
ten, behoorer.de Lij de nog ten stad
huize voorhanden registers van het
huisgeld, waarin de nummeiiig, natuur
lijk reeds verschillende malen veranderd
is. De overlevering zegt, dal de raampjes
naar alle zijden gericht er uit bewakings
oogpunt er ingebracht zijn. Wij treden
nu eens binnen. Dadelijk valt op, dat
sploren is, waarin de om een
nog steeds gaven dikken
eikeDmast als spil zich winder.de trap,
door opvolgende binr endeuren toegang
geeft tot de beganen grondsche en
bovenverdieping. De oorspronkelijke
trap zit er nog in, boven zelfs nog me
de antieke treden eo de in schroeflij:
opspiralende leuning is in den spilmast
diep ingesneden. Men vindt dit nog aan
trap in den Potb, in de bijgebou-
van het Stadhuis en elders. De
ouden maakten veel werk van trapeor
en ieder leerling morst dit
degelijk bestudeereo. De maker
dezen trap heeft de kuost best vers
is er een geweest, die de orders
Vignola bestudeerd had en grootere
werken over trappenconstructie gelezen
practijk gebracht had. Boven in
den ronden kop van de trapspil is het
jaar 1569 ingesneden, als de onduide
lijke 5 goed gelezen is.
In Amersfoort vindt men nog enkele
mooie trappen, maar ik betwijfel cf
wel meerdere gevonden worden z
waard als deze. Wanneer men omboog
gaat en door de raampjes op de oude
Pappenhofstede, de woning der Ka
nunniken, den St. Joris, bet Havick en
de vreemdsoortig dooreenloopecde
straatjes en grachtjes ziet een ge
zicht, dat men eigenlijk uit den Sint
Jotistoren moet zien bemerkt
ras, dat men in het hait van de prion:
tieve stad zit, ook dat de traptoreD
eerst vrij vóór het groote huis gestaan
heeft, maar dat men hem later ombouwd
heeft en opgesloten in een later voor
gebouw, aan het oude aansluitende
lager fron
Men beeft getracht de aanpassing
van de achtkanten toren aan dak
geve! aannemelijk te maken, maa
metselaar of bouwmeester die dat
richtte, is een knoeier eerste klas ge
weest. Onbarmhattig heeft men later
ook het front van het buis gepleisterd
en als men 't nu voor goed en voor
eeuwig wil bederven moet men den
gevel maar cementen. Maar dat zal
Pastoor Hartman met zijn
Kunst wel verhoeden.
De binnenmuren van het huis, die dus
vroeger voorgevelmuren
steik en d:k, zooals die van Tinnecburg
andere hu<zen.
Wij hebben getracht om ook de af
komst van het huis, thans bij het Sint
J sephsgest cht getrokken, te we
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Qracht no. 4 - Telefoon no. 304
Depositorente van 3'/2-5%
komen. Het buis met tu n was groot
:s meer dan zeven roeden.
Het was genummerd wijk 836 en
wij viDden omstreeks 170U als eigenaar
Barlhelomeus van der Maeib, die twee
men had Arien en Volgius v, d. Maelh.
Deze beeft het verkccht aan Abraham
Iialiaander, bezitter van de tabaksspin-
derijen, die er ook zijn pakhuis had.
HQ betaalde aan de stad f 24 huisgeld
Deze Iialiaander bezat ook bet buis
837 daarnaast, dat nu aan de Dia
conie behoort, waaromtrent geboekt
staat, dat dit van johan de Goeie af
komstig was.
Deze was le kleik ter secretarie
had geheele vrijstelling van belasting
in de gemeente gevraagd.
De magistraat had hem 50 jaren vrij
dom verleend; 23 Nov. 1711 roet in
gang Paschen 1710, eindigende 1760.
Italiaander profiteerde daarvan. Die het
dichtst bij 't vuur zateo, warmden zich
bet best, vooral vroeger, daarom zorgde
de Goeijer voor zich.
Einde der 18e eeuw zien wij bet
huis in eigendom vao de Ten Brinks
Lambertus ten Brink was het toege-
schciden bij deelittg van 18 Jan. 1807.
Zijne kinderen eifden bet. Derk ten
Brink, Elisabeth ten Brink hvr. Willem
Lagerweij, Theodorus ten Brink, land
bouwer Amtrsfooit, Pastoor Hendrik
ten Brink te Schoonhoven, Maurits ten
Brink, goudsmid te Amsterdam, Anna
i Brink, gehuwd met Aart Blom,
grutter te Noordwijk en Turbanus
Brink, gehuwd met Maria van Nim-
wegeo. Deze erven verkochten, toen
Lambertus ten Brink 20 Maart 1842
overleden was, de heerenbuizing met
scbuur, pakhuis en tuin op bet Sluisje,
n 12 A 60 cA. aan de R. K. armen
het Zand aan de Kerk Soli Deo
Gloiia; 1 Sept. 1849 werden door pas
toor Blom buiten bezwaar van Ktrk
of Armenfonds het huis op het Sluisje
>r f 4000 gekccht met het plar,
hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
>t een R, K. Liefdehuis in te
richteD, dat Sint josephgestiebt zou
Den 4en Maart 1850 begon men deze
gebouwen tot dat doel in te richten.
Ze werden 2 December 1850 's avonds
door 40 personen betrokken. Ook werd
in betzelfde jaar door den pastoor voor
f 400 aangekocht den stal, behoorende
Brink, en ten dienste van het
Liefdehu's ingericht. De pastoor zorgde
geheel voor 't fiaancieele. De gebouwen
zijn voor een groot gedeelte door de
goede zorgen van Pastoor Hartman
onder de bouwkundige leiding van den
heer Kroes, geheel omgebouwd.
Het herbouwde gedeelte is zoowel
uit> als inwendig een sierraad der stad.
R. K. Kiesvereeniglng Recht en Orde
Amersfoort.
Uitslag der gehouden stemmingen
voor de aanwijzing van candidaten
voor de Tweede Kamer.
Prof. Veraart 95, Dr. ten Berge 84,
J. G. Suring 60, Chris Jansen 53, A.
Conijn 48, H. Brouwer 40. H. Venings
31, Van Wijnbergen 31, C. J. Kuiper,
31, Brouas van Besouw 21, Bronsveld-
Vitringa 21, Lambooy 21, P. Steenhoff
26, Nivard 17, Mr. van Schsik .9,
Steenbc ff-Smulders 5, Henri Hei mans
5, Max van Poll 4, Van Voorst tot
Voorst 3, Hazevoet 2, Guit 1 en A,
Smulders 1.
Kortegracht 16
Reserve f42,500.000
te Amersfoort
Kapitaal f55.000.000
Alle Bank-, Kassiers- en Effectenzaken, Deposito's
Verhuring van SAFE-LOKETTEN
Biiutn in Pilu hi Haarwater.
Sinds zijn doopsel heeft hij 'n prach
tig voorbeeld gegeven van Geloofs
leven en Geloofsijver, en voor hér
mocht de komst van den nieuwe
Bisschop zeker een vreugde-dag zijn.
Maar in welk een toestand is hij erbij
tegenwoordig! Naderbij geroepen,staal
hij krachteloos en sidderend voorden
Bisschopmet zijn grauwe deken over
hetbeenderige zwarie lichaam geslagen,
zijn hand in de handen van den Bis
schop, en zijn oogen gevestigd op de
witte gestalte van Monseigneur, die te
paard zittend, zich naar hem heenbuigt
en hem toespreekt levert hij een waar
beeld van ellende, dat allen tot mede
lijden beweegt.
Boven op den heuvel aangekomen,
begeven de Katholieken zich terstond
naar de kerk, waar eenige oogenblik-
ken later de nieuwe Bisschop verschijnt
in vol bisschoppelijk ornaat. Voor de
Missionarissen was het een gelukkig
oogenblik de Kerkvorst te zien tusschen
al die pasgewonnen Katholieken, die
bewonderend naar hem opschouwden,
en zoo be^eerig de woorden opvingen,
waarin hij zijn blijdschap uilte, nu hij
zich eindelijk onder hen bevond. Be
geesterd klonk het antwoord der Katho
lieken op de wenschen en vermaningen
den bisschop: „Trouw blijf ik aan
mijn doopbelofte; dienaar van Jezus
:n ik! Katholiek!"
Daarmede werd voor dezen dag
kerkelijke feestviering besloten. Mt
seigneur en Missionarissen begaven
zich naar de pastorie, waar de reizigers
zich van hun vermoeiende en „be
wogen" zeereis konden herstellen, er
de weetgierigheid van de Manus-klui-
zenaars langzamerhand zou bevredigd
wordenen onze Kanakken vonden
voor den dag werk genoeg, met toe
kijken en 't bespreken van hun eerste
indrukken over de gasten.
Den 27en April, Beloken Paschen,
ging de zon zoo prachtig boven Manus
op, dat dft alleen iemand tot de over
tuiging gebracht zou hebben: '1 Is feest
vandaag
O. L. Heer verstaat het toch beter
als wij, om alles een goed a
geven I Zonder dat er kwast of verfpot
bij te pas was gekomen, lag alles dezen
morgen in gloed nieuwe kleuren te
schitteren en te pronken.
Het eiland Andra, juist aan den hori
zont gelegen, scheen thans in die uit
barsting van zonnelicht omhoog ge
heven te zijnvandaar uit kon men de
deining op het rif langs geheel den
gezichtseinder waarnemen als
schitterenden band. De zee scheen
waarempel te glimlachen van het zonne
licht, en de kruinen der boomen hiel
den hel vast met een blos van verge
noegen. Ook de bergen hadden zich
mooi gemaakt met de zon, en hier of
daar was zelfs een lange guirlande
aangebracht van donzig witten nevel.
De lucht was zoo helder en klaar, dat
het als van zelfsprekend scheen, toen
de Kanakken den heuvel opkwamen,
allen, deftig met hun nieuwe heldere
lavalap, terwijl velen zelfs een witte of
gekleurde tinglet droegen. De vrouwen
met hun rok van geklopte boomschors
en hunne groote van gras gevlochte
taschen, die van 't hoofd over den
rug athangen, zagen er minder kleurig
uit, maar bij hen uitte zich de feest
stemming in hel drukke gepraat en
gelach, waaraan geen einde scheen te
konten.
Men was in spanning naar de dingen
die vandaag gebeuren zouden, en vol
vreugde hadden allen den dag zien
aanbreken, waarop zij zoo lang ge
wacht hadden. Dien dag toch zouden
talrijker heidenen, is het „Sacrament
der Kracht" van groote beteekenis.
Van alle kanten waren dus onze
volwassen Katholieken te zamen ge
stroomd: ze kwamen met kano's van
de eilanden Sort, Ponam, Audra en
Pitulu naar Bundralis gestevend, en de
„vastelandbewoners" kwamen van ge
heel de Noordkust van Manus, enkele
zelfs van de Zuidkust. De moeite
die zij zich gegeven hebben om present
te kunnen zijn, getuigde van hun ver
langen ohi het H. Vormsel te ontvangen.
Ook talrijke heidenen ui» de omgeving
of van de nabijgelegen eilanden waren
gekomen, zoodat onze kerk bijna te
klein was om alle aanwezigen! te be
vatten. Nu is de parochie-kerk van
Bundralis juist geen kathedraal. Het is
een eenvoudige bladkerk wanden van
slechts een meter hoog; daarop een
groot schuin oploopend dak. Gebrand
schilderde kerkramen zult u er nog
niet vinden; wel vier luiken, waardoor
een bescheiden licht valt. Zware kerk
pilaren waren hier ook niet noodig,
een aantal dikke posten schragen het
dak voldoende daar onze kerk echter
bijna 200 van onze Katholieken het tweemaal vergroot is, staan ze nog
H. Vormsel ontvangen, en vooral voor vrijwel in het midden, en
bankjes, die het voordeel hebben, dat
zij plaats leveren aan velen, en geen
beschikbare ruimte verloren gaat. De
eene zijde van de kerk is voor de
mannen gereserveerd en de andere helft
voor de vrouwen. Vooral op een dag
als dezen, waarop ook de vrouwen
vleugel geheel gevuld is, wordt in dat
gedeelte een bijzonder goed onder
houden concert gegevende zuige
lingen gevoelen zich bij zoo'n talrijke
opkomst sterk, en géén wil voor den
ander onder doen.
We hadden dien dag gezongen Hoog
mis: voor de eerste maal te Bundralis;
en waarschijnlijk gevoelden de klein
tjes zich door de grooten geinspireerd
om het hunne bij le dragen ter opluis
tering der feestelijkheiden ze deden
hun best! Dat het altijd harmonisch
klonk, kan niet gezegd worden; maar
de Kanakken zijn aan deze muziek ge
woon. In Europa zou men er zich erg
aan stooten. Hier valt het de menschen
bijna niet op; de vrouwen moeten nu
eenmaal hun zuigelingen meebrengen,
en niemand ziet er iets in, wanneer
zij met hun kiudje op den arm te
biechten en te communiceeren gaan,
ook al houdt de kleine zich daarbij
Manus, waar de enkele Katholieken uitzicht op het Altaar gedeeltelijk weg. [niet zoo eerbiedig als noodig zou zijn,
verspreid wonen onder de 30 maal I Als kerkbanken dienen lange kniel-1 (Wordt vervolgd.),
