ÉDE EEMBODE
jr R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort Vrijdag 8 Jan. 1926 No. 79
en Omstreken Negen en Dertigste Jaargang
Vrijdag 8 Jan. 1926 No. 79
Negen en Dertigste Jaargang
ABONNBMBNTBN kunnen elke «eek la gun, doch oplegging Tin
abonnement moei geschieden voor den unveng no een nieuw kwartaal.
Pr|s per drie muaden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort 11.10.
Alionderllke nummert 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT. TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAQMJDDAO
ADVBRTBMTltn 25 cent per regel. Blll«ke tarieven voor handel en
ngverbeld b| geregeld adverieeren. Advertentltn moeten Dinsdag
en VrDdag »öór uur «otden besorgd. Een bepaald* plaats kan
niet «orden gegarandeerd.
TWEEDE BLAD
Godsdienst en Kerk
Epistel en Evangelie.
LES uit den brief van den H. apostel
Paulus aan de Romeinen 15.
Broeders 1 Ik smeek u bij de barm
hartigheid Gods, dat gij uwe lichamen
opdraagt tot een levende, heilige, Gode
welbehagelijke offerandeuw geestelijke
eerediensten weest niet dezer wereld
gelijkvormig, maar hervormt u naar de
vernieuwing uws gemoeds, om te er
kennen, wat de goede en welbehage
lijke en volmaakte wil Gods zij. Want
ik zeg door de genade, welke mij ge
geven is, aan allen onder u: niet hooger
van zich te denken dan het behoorlijk
is te denken, maar met bescheidenheid
te denkeD. en zóó als God aan een
ieder eenc mate van geloof heeft toe
gedeeld. Want gelijk wij in ééa lichaam
vele ledematen hebben, doch al de lede
maten niet dezelfde verrichting hebben,
zoo zijn wij, velen, ién lichaam in
Christus en, ieder afzonderlijk, elkanders
ledematen, in Christus Jesus onzen Heer.
EVANGELIE
volgens deD H, Lucas; 11, 42-
52.
Toen Jesus twaalf jaar geworden was,
en zij, volgens de gewooote van het
feest, opgingen naar Jeruzalem en, nadat
de dagen voleind waren, terugkeerden,
bleef het Kind Jesus te Jeruzalem achter
en zijne ouders wisten het niet. In de
meening nu dat Hij bij het reisgezel
schap was, trokken zij ééae dagreize
voort en zochten Hein onder de bloed
verwanten en de bekendenen, Hem
niet vindend, keerden zij naar Jeruzalem
terug om Hem te zoeken. En het ge
schiedde, dat zij na drie dagen Hem in
den tempel vonden, zittend te midden
der leeraars, hen hoorend en hen vra
gend en allen, die Hem hoorden, waren
verbaasd over zijne wijsheid en zijne
antwoorden. Zij nu stonden verwonderd,
toen zij Hem zagen. En zijne Moeder
zeide lot HemZoonwaarom hebt
Gij ons zóó gedaan Zie, uw vader en
ik zochten u met smart. En Hij sprak
tot hen Waaiom zocht gij Mij Wist
gij niet, dat Ik ziju moet in be'gcen
mijns Vaders is? En zij begrepen hu
woord niet, dat Hij tot ben sprak. Hij
nu ging met hen af en kwam te Naza
reth, en Hij was hun onderdanig. En
zijne Moeder bewaarde al deze woorden
in haar hatt. En Jesus nam toe in wijs
heid en jaren en in genade bij Goden
de menschen.
Liturgische kalender.
Week van 10—17 Januari,
ZONDAG 10. H. Familie, Mis Ex-
sullai2e geb. van den Zondag onder
het Octaaf van Driekoningen, Prefatie
en Communicantes van Driekoningen
(ook Maandag, Dinsdag en Woensdag),
MAANDAG 11. Van het Octaaf, Mis
als 6 Jan., 2e geb. H. Hyginus, Feest-
10
Bi] de Indianen.
„Laat het nu genoeg zijn, mr. Jack
son," sprak Allen kalmeerend, terwijl
hij den vreemde de hand op den schou
der legde. „Ge zijt mij als gast wel
kom, zoolang ge maar wilt. Maar matig
uwen toorn en vergeld geen kwaad
met kwaad. Tot we te Nacogdoches
zijn blijft de Indiaan bij ons, zooals
we reeds hadden afgesprokendaar
krijgt hij het loon dat hem in billijk
heid toekomt. En nu, mijne heeren,
we hebben nog eenige uren vóór het
aanbreken van den dag; laten we deze
goed besteden. Wel te rusten I"
De wachten werden afgelost, en de
mannen wikkelden zich weer in hun
dekens. De Indiaan deed als de overigen.
Toen alles rustig geworden was en
een luid snorken verkondigde, dat allen
in slaap waren, stond hij heel zachtjes
op, tuurde naar de wachters en ver
dween toen als een schaduw in hel
struikgewas.
De Indiaan sloop langs den oever
der Sabinerlvier. Daar, juist op de
plaats waar men den woudlooper uit
het water gehaald had, bleef hij staan
en boog zich voorzichtig over het water.
De boomstam, waarop mr. Jackson in
DINSDAG 12. Van het Octaaf, Mis
et 2e en 3e geb. als 7 Jan. Credo,
WOENSDAG 13. Octaafdag van
Driekoningen, Mis aU 6 Jan. Credo.
DONDERDAG 14. H. Hilariu», 2e
geb. H, Felix, beide 14 Jan. Credo.
VRIJDAG 15. H. Paulus, 2e geb.
H. Marcus, beide 15 Jan.
ZATERDAG 16. H. Marcellus, 16
Jan. 2e en 3e geb, als 7 Jan.
Da Internationale Bidweek
van 18 tot 25 Januari.
Dat allen één zijn mogen.,.,,
Dit was de Harteweosch van het
Goddelijk Hart van Jesus reeds vóór
negentien eeuwen, op het plechtige
oogenblik, dat Hij het menschdom ver
laten ging en met Zijn bloedigen Kruis
dood die al zoolang verscheurde een
heid ons ging terugkoopenen het
bleef tot nu toe belaas nog steeds een
wenscb.
Nu meer dan ooitl
Wat een verdeeldheid onder de men
schen op politiek, op sociaal, op
godsdienstig gebied.
Op godsdienstig gebied.
Anderhalf milliard menschenzielen,
die God niet kennen noch den door
Hem Gezondene, Jesus Christus; heele-
maal niet kennen, zooals de arme Hei
denen, of maar half en verminkt, zooals
de dwalendeo.
Dat alien één mogen worden I Dat
de dwalenden den weg'mogen hervinden
iar de éénr, ware Kerk.
Daarvoor diene de Internationale
Bidweekgelijk die ook reeds de vorige
hier is aangekondigd en aller
dringendst is aanbevolen.
De Internationale Bidweek is in 1918
begonnen door een Engelschen, Angli
kaaoschen Geestelijke, den later zeil
ms Roomsch Geloof bekeerden Mr,
Paul Francis. Hij bedoelde ermee, door
gebed van God te veikrijgeo de her-
eeniging der verschilleude kerken, wier
volgelingen de Godheid van Jesus
Christus belijden. Reeds aanstonds
:n veel Katholieken er aan deel,
het doel dezer gebedsactie wijzigend
in Katholieken zin: de terugkeer der
afgescheiden kerken tot den éénen
waren schaapstal, de Heilige Room-
Katholieke Kerk. Spoedig werd dc Bid
week dringend aanbevolen door Pausen
Bisschoppen, ook door de Bisschop
pen van Nederland. Verleden jaar ra
men in ons land Blleen reeds 220 OCX)
Katholieken daaraan deel.
Alle Roomsche Nederlanders worden
dringend uitgenoodigd tot dezen mo-
:rnen Gebedskruistocht.
Dat allen één mogen worden I
Uit vervlogen tijden.
Door A. F. VAN BEURDEN.
Hoe meer men zich verdiept in de
Amersfoortsche geschiedenis, des te
vaster zet zich de overtuiging, dat deze
stad een groot verleden achter zich
heeft. Vooral in den tijd der middel
eeuwen, toen hier een rijk Roomsch
leven bloeide, toen de schoone O L.Vr.
het wafer gelegen had, lag op den
oever, en de doorgesneden touwen
hingen in het water af. De Indiaan
nam ze in de hand en onderzocht
nauwkeurig den afstand der knoopen,
waarmee hef om den stam gebonden
was. Een tevreden lachje gleed over
hef bruine gelaat.
„Dc oogen der bleekgezichten", fluis
terde hij, „zijn met blindheid geslagen.
De armen en beenen van dit bleekge-
zichthad hij vrij om te roeien. Het is
een verrader".
Hierop wendde hij zich naar hei
dichtere struikgewas, dat een eind ver
der langs den oever groeide, bracht de
hand aan den mond en deed driemaal
het geschreeuw van den uil hooren.
Niet lang duurde het of uit de zwarte
schaduw van den anderen oever maakte
zich een kano los en stak de rivier
over. De roeier was ook een Ind
en hij legde aan in de nabijheid van
de plek, waar de ander stond te wach
ten. Deze stapte in en geruischloos
gleed de kano weder over de rivier.
„Zijn de krijgslieden der Kichi's ge
reed?" vroeg zoodra ze aan den an
deren oever gekomen waren, de Indiaan
die zooeven het kamp van mr. Allen
verlaten had.
„De broeders van Quayhamkay zijn
i oog vreemdeling en pelgrim
de plaals aanwees, waar de Moeder
des Heeren bijzonder vereerd werd en
godsbuis naast godshuis gesticht was
r eere Gods en tot heil der burgerij.
De Sint Joriskerk, middelpunt van de
godsdienstplechtigheden, prijkte met tal
van altaren, rijk gedoteerd, met een
schitterend koor, slank omhooggaand
piachtig overwelfd, met een cxaal,
kunstig in marmer gehouwen, zoodat
des gelijkends niet gevonden werd
de omgeviog. De kanunniken zongen
bun officies co de vicariSn, door
ime lieden gesticht tot lafenis hunner
zielen, ten getale van een-en-twintig,
schonken de middelen tot onderhoud
der priesters,
Maar ook het onderwijs behoorde tot
de .onmiddellijke zorg der clercken, ter
wijl zaïg en muziek de jeugdige kora
len aangeleerd werden door cantor eD
scholaster.
De hoofdkerk der stad was het cen
trum, van waaruit alle werken, die met
de opvoeding, de verpleging, de op-
beuriDg, het weldoen aan den even
naaste in verband stonden, uitging.
En de geloovige, die de Sint Joris
bezocht, zag er niet alleen de dagelijk-
sche oefeningen der tien kanunniken en
hun deken staande in de choorstoelen,
maar ook de diensten op het groote
hoofdaltaar, de twee voorname zij
altaren en op de andere zeven-en-
reitig altaren tegen de pilaren aange
bracht, waaraan vicariën of inkomsten
gehecht waren.
Van Bemmel blz. 111116 geeft er
n-en-twintig met naam en toenaam
en daarbij nog dertien broeder
schappen.
Deze broederschappen bestonden in
ne gemeenschap van geloovigen, mei
het doel om voor elkander te bidden,
aalmoezen uit te deelen, jaargetijden te
eren eD werken van menschlieveod-
:id tot stand Ie brengen.
De kerk zelf was gepolychromeerd
i op de zijwanden waren de heilige
patronen afgebeeld als voorbeelden van
rein leven, die nu nog hier en daar vbd
onder de kalk te voorschijn komen.
Maar de beeldenstorm kwam als een
orkaan en wierp de beelden van hun
voetstukken brak de altaren af en men
rijderde de sporen van hun bestaan
in den grond toe. De kostbare
Librije, een middelpunt van studie rn
ontwikkeling, werd in beslag genomen
de kostbare werken werden hopeloos
De gekleurde glazen, ten deele inge
worpen en versplinterd, werden niet
hersteld en ontdaan van kunst door ge-
ruiten vervaDgen. De kerk werd
:eo wille kalkwade overtogender
Heeren Staten macht onttrok ze ->an de
Roomschen, die ofschoon meerderheid,
slopkerken verwezen werden,
it is al lang geledende vrede
die gewelddaden is al lang getee-
kend, maar ook uil kunstoogpunt kan
Veel goeds is er van St. Joris in die
dagen uitgegaan en Dog getuigt o.a. hel
groote SiDt Elisabeth's Gast- of Zieken
huis van het krachtige licht, dat er van
uitstraalde.
De broeders en zusters van het we
duwen t-f H. Drievuldgheidsallaar van
gelegerd dicht bij de kloof, die de
bleekgezichten moeten doortrekken,
Wunnestan Ifteft ze hierheen gevoerd
en ze hebben zich in hel woud ver
borgen, want sinds gisteren zwerft een
aantal bleekgezichten nabij de kloof."
„Oef, oef 1" riep Quayhamkay. „Hoe
veel mannen hebt gij geteld?"
De Indiaan opende en sloot twee
maal de handen en stak drie vingers
omhoog. Drie en twintig rr
Daarna ging hij voort:
„Ze verbergen hun sporen en zijn
vijanden van de bleekgezichten daar
aan den anderen oever."
Quayhamkay knikte tevreden en sprak:
„Het zijn bleekgezichten van de
grensrivier der blanke mannen, de Cal-
sasien-rivier. De mannen van Nacog
doches echter zijn als met blindheid
geslagen en zien hun vijanden niet.
Maar Quayhamkay heeft ze herkend,
zoowel den man uit Natchidoches, dien
ze tot gids genomen, als den ander,
dien ze uit het water opgevischt heb
ben. Zijn vrienden, de bleekgezichten,
hebben hem zelf op dien boomstam
gebonden, en niet de Kichi's Maar de
hoofdman der Kichi's zal zich wreken.
Hij zal het bleekgezicht, dat tegen
roode mannen gesproken heeft, door
de sqaws de tong laten doorsteken.
St. joriskerk, zijn in 1559 de eigenlijke
aanleggers van deze stichting, die tot
op den huidigen dag zoo belangeloos
zorgt voor de zieken en noodlijdenden
der srad.
Maar wij behoeven alleen niet stil te
blijven staan bij de Sint, Joris, overal
-'et men de sporen.
Ook de in den beginne zoo klein als
pelgrimshuis begonnen H. Geestkapel
heeft baar roem in Amersfoort's an
nalen met recht verdiend. Uit haar is
de H. Geest Poth voortgekomen, die
nog altijd de overlevering van weldoen,
zij het dan gewijzigd, getrouw blijft.
De Broederschap van den H. Geest
zorgde ook voor het onderwijs der arme
kinderen en dezelfde beer Jacob vaD
Hees, priester en notaris, die ook mede
werkte aan het tot stand komen van
het Gasthuis, stond ook hier weder
voorop in de rfl.
Het memorieboek zegt daarvan het
volgende:
Den Heyligen Gheestschool heeft zijn
aenvanck iu den beginne gehad in de
H. Geestcapelle in den jaere 1568 op
den vijf en twintigsten dach Aprilis,
welck toe was Octaeff van Paesche, ter
oorsaecke, dat bevonden wort, dat de
ie kynderen in haer gelove, vader
i, die groeteoisse van Maria en die
tbien geboden noch geleert worden,
noch oick tot deugden gehouden wer-
den, 't welck men verhoopten deur
deselve schoei geremedieert te sulleo
worden ende synt alle kynderen om nyt
gegeven boecken, pappier, ynct ende
andere behulp gedaen.
De school werd omschreven volgens
het register, als de school van den
Heiligen Geest, leerschool van heilzame
heiligheid, eens gesticht, steeds hecht,
gezegend door den H, Geest, geheiligd
teeken van geestelijke kennis.
Het aantal kinderen bedroeg in 1569
tl 72 kinderen. Er werd ook Zondags
chool gehouden deze laatste verdween
n 1589. In dat jaar lezen wij ia r
rekening: »het is verder verboden d
kynderen te leeren offte oase schole
onderhouden*.
De inkomsten der school gebruikte
en tot bet onderhouden van twee
rrkiurichtingen.
Het zijn slechts eenige kleine grepen
i bet volle leven van 't Amersfoort
der vorige eeuwen.
Zij bewijzen, dat in die
vaak gesmaad als duister,
lichtend, levendig geloof der polrters
leven vergezelde en men vooral de
armen en lijdenden niet vergat,
eigen zielenheil.
Het oude H. Sacraments- en Sint
Pietersgasthuis, thaDS Pieters en Block-
lar dsg&sthuis, het Weeshuis, ontstaan
uit het Sint Nicolaasweeshuis en stads
kinderhuis, spreken daarvan nog mede.
Namen en plaatsen houden de
levend, de steenen spreken.
Amersfoort
Gevestigd
G, Bloembeuvel, N.H., Dievenwrg 21
G. v. Pol, L.d.H., Havik 35. kap.Ld.H.
H. Veling, R K,, Stationsstraat 31a
M. Streub, P. Polteisu., Insp. Spaarv.
A. Groen, Resedartr. 32, korporaal
Houd onze krijgers gereed om morgen
avond na zonsondergang de bleekge
zichten in de kloof te overvallen. Geen
in hert' zal..."
De hoofdman hield plotseling op.
Van den kant der rivier werden de
slagen van een roeiriem hoorbaar. De
twee Indianen wendden hun scherpe
blikken in de richting van het water.
„Oef, oefklonk het vol verbazing
van Quayhamkay's lippen, nadat hij in
het heldere maanlicht de inzittenden
herkend had. „Het zijn de beide bleek
gezichten! Volg mij broeder!"
Zonder eenig geluid te maken ver
dwenen de Indianen in het dichte
struikgewas. Onderlusschen was de
kano aan den oever gekomen, en de
beide mannen slapten aan land. Het
waren mr. Williams en Jackson.
,Zoo, hier zijn we veilig," sprak de
eerste, „en zelfs die ellendige rood
huid, die mij in de laatste dagen stap
voor stap achtervolgt, kan
niet beluisteren. Het wordt hoog tijd,
dat we hem uit den weg ruimen."
„Wat een dwaze gedachte was
van mr. Allenmaar waf brengt ge
voor nieuws Jackson?"
„Kort gezegd, dat we morgenavond
den overval zullen wagen. De kapitein
is van plan veranderd. Hij wil Nacog-
Firma
VAN DEN BUR6
AMERSFOORT
Grietje de Vries, N.H., Leusderweg 70
AIQda v. de Veen, N.H., Varkensm. 13
Gijsbertha Teunissen v. Manen, N,H„
St. Ansfridusstr. 21, hulp in de huish.
van Scbageo, N.H., Cav. Kazerne
I. Stitselaar, N.H., Groenesteeg 8
A. de Rooy, N.H., Wjjersstraat 10
Afioa Slump, G.K., Beekenst.laan 33
J. van Rooyen, R.K., Cav. Kazerne
Wed. N. Stark, Schimmelp.str. 56
Johanna Micborius, R.K., Anjerstr. 6
Elisabeth de Lang, Narcisstr. 29
Gretchen Kollermann, R.K., Muurh, 89a
Th. ter Haar, R.K.. Cav. Kazerne
Annetje v. d. Hengel, G.K., Muurh. 3
Cornelia de Groot, D., Huygenslaan 3
W. Donkers, H.D.L.D., Bergstraat 25
Th. Don, N.H., Cav. Kazerne
Margaretha Rijnboek, R.K, Kamp 84
Anna van Drie, G.K., Zogstraat 2a
Maria Droit, N.H., 't Stort 14, dostb.
W. Betlehem. N.H., Kapelweg 16
Hermina Berg, N.H., K. Bergstr. 19
Lubbertje Iberts, N.H., P. Bothlaan 21
Katbarina Andrea, D.E., Regeot.laan z
W. Nijland, G.K., Cav. Kazerne
Jobanoa Westerhoven, N.H., Regent.l. 9
P. Spierenburg, G.K., Beekenst.laaa 25
J. Rcyers, R.K., Stationsstr. 16a
A. Sartorius, Soesterweg 75, bakker
A. Schuller, N.H., Arnh.weg 54
Jacoba Tommei, R.K., Breestraat 21
F. Smit, R.K., Mierev.str. 28, waterb.k,
Cb. Riechers, N.H., Utr.straat 1, mont.
Gerritdina Oljans, N.H., Residastr. 3
H. Kastermans, R.K., Heiligenb.w. 43
W. Eversen, R.K., Plantsoen Nrd. 4
v. d. Kooi, G.K., Randenbr.weg 38
v. Everdingen, Coorohertlaan 14
Jaasje Daatselaar, G.K., Leusderw. 58
Wed. E. Dekema, G.K., E.Meysterw. 21
Francisca Dijkstra, D.. Muurbuizen 61
Wed. H. Boerhaven, N.H., Verhoeven-
straat 50
D. Kamerling, Utr.weg 35, kant.bed.
Everdina Gommers, R.K., 't Zand 19
Petronella de Wit, Westerstraat 33
Rijkje v. d. Hoef, N.H., Isseltschew. 11
A. Baggen, R.K., Utr.weg 228, oud.w.
W. de Groot, N.H., Papaverstraat 9
Aafje Onnekes-Kessen, N.H., Schim-
melp straat 66
J. Westerik, N.H., Soesterweg 220
W. Wammis, N.H., Leusderw. 226. serg.
Veldhuizen, N.H., Ranonkelstr. 57
J. Tinga, N.H., Rozenstraat 17
doches voorloopig met rust laten en
zich met zijn volle macht op mr, Allen
werpen. Mij heeft hij gezonden om u
de noodige bevelen over te brengen."
„Hm!" sprak mr. Williams. „Ge zijt
al op een heel zonderlinge manier ge
komen 1"
Jackson lachte.
„Och Williams", sprak hij, er is
geen beter middel om bij de menschen
in een goed blaadtje te komen dan hun
medelijden op te wekken!"
„Maar in ieder geval was het erg
dom van je, om het dadelijk met dien
Indiaan aan den stok te krijgen!"
„Och kpm! Van dien Roonhuid zul
len we niet veel last meer hebben,"
antwoordde jacksott op geringschat
tende toon. „Weet ge wat hij mij in
het oor fluisterde? „Het bleekgezicht
is een verrader," siste hij. Nu, ik weet
niet of ik al eens ergens kennis met
hem gemaakt hebt, maar in ieder ge
val zal men nu in het kamp op hem
letten, en dat wilde ik juist. Morgen
en overmorgen zullen de lui daarginds
duchtig uitkijken naar de Roodhuiden,
en dan kunnen wij ongehinderd onzen
slag slaan.
