DUYKER Havik 29 Amersfoort FORTUNA Amsterdamsche Bank DE EEMBODE R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken ABONNBMBNTBN kunnen etk« week In (Mn, doch Opzegging vin abonnement moei geschieden voor den aanving van een nieuw kwartaal. Pr|s per drie maanden I IJ». Builen de gemeente Amersfoort 11.10. Aisonderiqke nummers 10 ct. VrUdag 19 Febr. 1926 No. 91 Negen en Dertigste Jaargang KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT D1NSDAQ- EN VRIJDAQMIDDAO AOVBBTBHTllW 23 nlvcrbcid b| geregeld en Vr«dag vóór g uur i niet worden gegarandeerd. f Wanneer men krachtdadige toewij ding zoekt voor de belangen der mensch- held, bondgenooten in den strijd tegen maatschappelijke kwalen, richte men zich tot hen, die iedere menschelijke nood als de hunne beschouwen, die bereid zijn lot offers, en niet tot de gevierden en de gelauwerden, die de wereld voorname geesten noemt, Bet groot* arbeidsveld. Een onoverzienbaar terrein ligt voor de Katholieken ter bewerking open. 't Komt er niet zoozeer op aan, welk stuk van het arbeidsveld men (er be werking ueemt, maar hoe men hel bewerkt. Wie een katholiek blad steunt door sijn abonnement en advertenties ei tracht te verspreiden in de katholieke gezinnen, die t nog met een liberale of zoogenaamde neutrale krant doen, werkt eveo goed voor de uitbreiding van Christus' rijk als de redacteur, die in moeizamen arbeid vanuit zijn bureau de actie der Katholieken stuurt in de goede richting. En ais de moeder in stillen, huise- lijken kring haar kinderen tracht te doordringen van den echt-christelljken geest, terwijl de vader in fabriek of werkplaats door een kloek voorbeeld van matigheid, reinheid en godsdienstzin predikt voor zijn medearbeiders, dan streven beiden den geheelen dag naar het heil der zielen. Ieder zal het prijzen, dat men de mannen en vrouwen geestdriftig huldigt, welke de hun door God gescbonkeD talenten besteden in den dienst der katholieke zaak, maar dan moet men ook de verdiensten dier duizenden kloosterzusters erkennen, die, onbekend voor de wereld en zonder aciief op te treden, onze flinke medehelpsters zijn in de uitbreiding van het koninkrgk Gods op aarde; dan mag men niet ver geten, dat het succes van dien arbeid mede bewerkt wordt door eenvoudige huismoeders, die haar rozenkrans bidden voor de bekeerlng der zondaars en heideneD, Gods zegen afsmeeken voor de priesters en Hem nieuwe arbeiders vragen in zijneD wijngaard. Wie de godsdienstige en zedelijke afdwalingen onzer dagen in geschriften en lezingen bestrijdt, werkt voor het rijk Gods. Doch ook de fabrieksjongen, die zulke redevoeringen of boeken niet be grijpt, maar zonder menscbenvrees met een dapper antwoord een met den godsdienat spottenden kameraad den mond *eet te sluiten, toont evenzeer, dat bij voor het beil der zielen iets over heeft. De geestelijke werkeo van barmhartig heid worden tot enkele teruggebracht, maar in het dagelijksch leven verschijnen rij in duizenden vormen. Om veel voor Christus' rijk te kunnen doen behoef: men juist geen groot redenaar, bekend schrijver of bestuurslid eener ver- eenigiug te tijo. Sommigen moeten leideo, anderen geleid worden. De eene bezit kracht genoeg voor zwaar ontginningswerk, den andere behoo t lichter arbeid te worden opgedragen. Niet ieder ontving vijf talenten, doch hij alleen is schuldig, die zijn talent begraafl. Welke plaats men moet innemen onder Christus' arbeiders, hangt ;1 van stand, staat, begaafdheid en allerlei omstandigheden. Naarmate iemands talenten grooterzija, zal zich ook veelal de kring zijnei werkzaamheid verruimen. Doch hoofd zaak is en blijft, dat hij nederig is en niet zich zelve zoekt, Groot is het arbeidsveld. Geen enkel goed werk is ons, Kalholieker, vreemd. Men behoeft slechts om zich heen te zien om de veelzijdigheidjter katholieke actie te bewonderen. Juist, omdst de gcheele actie der kaïholieke Kerk op ééa punt uitloopt, kso en moet alles, wat goed is en edel deo Katholiek tot geestdrift stemmen. Daarom verschilt onze actie zooveel met die der ongeioovigeo. Ook zij kunnen zich met hart en ziel aan een of ander werk wijden, maar hiervan maken zIj dan ook dikwijle hun sgods- dienst,< welke den waren godsdienst vervangen moet. Onder het kleine koepeltje van hun levensideaal bewegen zij zich en begrijpen niet, wat daar buiten geschiedt. Vandaar de eenzijdig beid in hua oordeel, die moedeloosheid, dat ééne werk mislukt, dat gebrek waardeering van alles, wat door de geloovigen geschiedt. Zij kunnen zich niet indenken in eene alles om vattende actie. Waar zij hun levensdoel zoeken, zien wij slechts een middel om tot ons ééne doel, Christus, te geraken. Als ons aller doel dus één is, daD moeten wij ook elkander steunen en wcardeeren, dan moet de werkzaam heid der eenen aanvulling zijn van die der anderen, dan mag geen enkele daad, welke werkelijk een bijdrage is tot bel «Alles herstellen ut Christus.* tot de uitbreiding van zijn tijk op aarde, door ons met onverschilligheid worden be jegend. Het Godeoordeel. Alleen als men dicht bij de rots kwam, verdween zij en zag men niets dan eenige groote denneboomen met lage struiken aan den voel. Niemand waagde zich echter sinds dezen tijd op den Urtelsfels. Een jonge waaghals die het beproef de, kwam nooit terug. Later heefteen warm burger den paal met het kruis laten zetten, maar ook dit was niet in staat de akelige verschijning te ver bannen. De Spanjaard kijkt reeds eeuwen lang in het dal. Amei werd de vrouw van den stads voogd, maar een gelukkig huwelijk gaf het niet, want Amei was door de vree- selljke gebeurtenissen, waaraan zij zich min of meer schuldig gevoelde, geheel geknakt en zeer.jong nog en bijna krankzinnig is zij gestorven. Dit was een lange en zonderlinge geschiedenis, die ik den eersten avond van mijn verblijf in Karnach vernam. Eenigen lijd later was ik met den kantonrechter Winter, met wien ik kenn'.« gemaakt had, op de wandeling. Wij waren de oude poort uitgegaan en zoo verdiept in ven levendig ge sprek, dat ik aan den Spanjaard in het geheel niet dacht. Opeens hief ik het Binnenland ootvsDgen en wanneer zien, dat onze kapitaalvorming te wenschen laat, dat de belastingen een ongehoorde hoogte hebben bereikt en dat de weikloosbeid overweldigend groot is, dan komeu wij tot de over tuiging, dat daar lekken zijn, waardoor ize welvaart wegvloeit. Een van die lekken is, dat wij onze inkomsten uiet goed besteden. Dat wij niet altijd het binnenlands voorlgebracb te koopen als het met hel buiteolandoche kan mededingen, Hoeveel werkloozen zouden te werk worden gesteld in het moreel en ecc- mich belang van geheel Nederland, indiea alle Nederlanders allereerst tracht ten Nederlaodscb fabrikaat te koopet Lesrpücht. Het is dit jaar een kwarteeuw ge leden, dat de Leerplichtwet werd uit gevoerd na een heftigen polllieken strijd, waarin door veten een beginsel strijd werd gezien hoewel de z»ak in kwestie toch geen levensbeginsel der Ks.ih. partij raakte. Na heltigen tegenstand gelukte bei Minister Goeman Borgesius in 19C0 zijn Leerplichtwet aangenomen te zien. Het eerste ontwerp, m 1898 ingediend, onderging zooveel wijzigingen, dat het weid teruggenomen en vervaDgen door een tweede, dat eveneens scherpe be strijding ondervond. Ten slotte werd de wet aangenomen Nederlandsch Fabrikaat. Zonder twijfel zijn er teekenen, die een geleidelijke verbetering van den economischen toestand in ons land lijzen, maar van een algemeenen op bloei is nog geen sprake; de toestand der scheepvaart toont, behalve bij sommige vaste lijnen, nog weinig ver betering en het aantal der industrii ëi, die in werkelijk bloeiecden toestand verkeeren, is nog geringbet aantal 'erkloozen blijft groot. Dit wekt bevreemding, omdat ons land zulke groote voordeelen trekt uit onze koloniEo. Voordeelen niet alleer voorts pi uitende uit dr: belangrijke orders die zoo industrieelen ontvangen vao cultuurondernemingen en mijnbouw- oodernemiogen in onze Indidn, maBr voordeelen ook, die wij genieten uit de resultaten vaD die cultuur- en mijnbouw ondernemingen. Wanneer wij bedenken, dat ons land is gebleven buiten den oorlog, dat hei ligt in het verkeeicentrum vao Europa dnt wij steeds waren een arbeidzame natie, dat er nooit een tijd is geweest dat de wetenschap zoo groote vordc- riugen heeft gemaakt, dat wij. Neder, landers, van onze koloc'ëi 200 4 300 millioen gulden 's jaars aan uitkeeringer hoofd op en daar zag ik hem weer duidelijker nog dan anders. Het leek of hij zoo over de wolken zou klimmen. Den kantonrechter scheen mijn zwij gende beschouwing op te vallen. „O ja, de Spanjaard," zei hij zacht. Ik keek hem aan en zei dat ik reeds verscheidene malen de sage had hoo- ren verhalen en daarna voegde ik er nog eenige opmerkingen over het ont staan en de waarde van zulke volks verhalen bij. Winter had mij rustig laten uitspre ien, doch toen keek hij mij met een igenaardigen glimlach aan. „U spreekt an een sage", zei hij met bijzonderen nadruk. .Blijkbaar weet u niet, dat deze Oonzo werkelijk bestaan heeft." „Bestaan," vroeg ik, alsof ik deze bewering niet wilde aannemen. „Ja, ja werkelijk bestaan," her haalde Winter op zijn gewonen kalmen toon. „In de oude kerk en raadhuls- registers zijn de feiten duidelijk en ontegensprekelijk opgeteekend. Een Spanjaard, die opgaf Enriquez Gonzo te heeten en geboortig te zijn uit Cor dova in de Spaansche provincie Anda- lusië, is in het jaar 1598 beschuldigd van moord op den beeldsnijder Valen tin Gertie en wegens gebrek aan be wijzen aan een Godsoordeel onder- t 50 v i 49 uil slag alleen tengevolge van de afwezig heid van deo anti-revoluiionnaireo af gevaardigde,' graaf Schimmelpeoninck, burgemeester van Amersfoort, die door bet struikelen vao zijn paard uit het zadel was gevallen en te bed lag. Met bijzondere gevoelens werd deze et door het volk ontvangen. Hel aren niet alleen voorstanders van bij zonder onderwijs, door.wie ze meest ver oordeeld werd tal van ouders zagen haar een aanslag op de persoonlijke jjheid der ouders. Inderdaad de et was niet populair. De practiscbe gevolgen van deze wet hebben echter den tegenstand bij velen, doen verdwijnen, althans sterk doen verminderen. Er zijn zeker weinig wetten alt deze, die bij een strenge, maar tegelijkertijd tocb soepele toepassing zooveel goeds voor de maatschappij hebben ultge- weikt. Minister Borgesius verklaarde inder tijd, dat op 1 Januari 1897 niet minder dan een 60.000-tal kinderen (usschen 6 en 12 jaar in ons land werden aan- getri ffen, die in het geheel geen lager onderwijs of huisonderwijs genoten hadden. De statistiek zou aanwijzen, DOET UW SCHOENEN GOED worpen. Dit oordeel werd op de rots, waar de moord moest gepleegd zijn, en die sedert dien tijd Urtelfels (Oor deelsrots) genoemd werd, voltrokken. De afloop is u bekend De spreker zweeg en ik zag hoe zijn oog met een vreemde uitdrukking in het verschiet staarde, daar waar de reusachtige figuur met den Spaanschen kraag stond. Wat ik hoorde, maakte mij sprake loos van verbazing en een geest van tegenspraak bezielde mij. „Ja," ging mijn metgezel voort, „in dien oudi.i tijd ging men zoover om ook den hond te vermelden. Ook Per- rito, het verstandige trouwe dier, heeft bestaan. Het duizelde mij voor de oogen. Bestaan, geleefd had de Spanjaard! Alles was werkelijkheid geweest! Hij had geleefd, geleefd in Karnach! Hij was zoo, werkelijk zoo, als de reus achtige figuur hem weergaf, eeuwen geleden den weg gegaan naar de rots zijn laatsten gang. Plotseling wendde ik 'mij wee den kantonrechter. „En dat daarboven," vroeg ik met half verstikte stem. „Dat daar boven," hethaaide Winter met een zonderlingen glimlach. wat men niet kan verklaren, daarvan dat tengc voige vap de werking van de Leerplichtwet dit getal tot een minimum teruggebracht i«. Thanz zijn 't slieen nog maar wat woonwagen- en schippers kinderen, die door de mazen der wet kunneu lieenglippen. Aan het absoluut schoolverzuim is n einde gemaakt en bij een behoor lijke toepassing de. wet wordt het rela tief schoolverzuim tot eeD zeer gering percentage gereduceerd. De Commissies tot wering van School- rzuim h. dden een belangrijk aaudcel de behandeling der overtredingen De belet kenia dezer Commissies hing natuurlijk af van de wijze, waarop zij hare taak opvatten. Hoe ruimer die taak werd opgevat, hoe beter de resultaten dezer ovei- helds bemoeiing. Het mioisterie-PiersonBorgesius rekende de wet op den leerpl cht onder de verschillende voorstellen van ac ciale wetten, door haaf ingediend en ook dt historicus D'. N. Japikse rekent haar tot de sociale wetten: «daar zij beoogt de zorg voor de jeugd, in het bijzonder van de minder bevoorrechten in de maatschappelijke samenleving. Zij is maatregel van sociale voorzorg, overre tij alle kinderen een zekere mate van ontwikkeling tracht te doen deelachtig worder*. Teflen da moderue mode. Teneinde te trachten paal en perk stellen aan den vloed van onzedelijk heid, die onze moderne beschaving mei ondergang bedreigt, hebben de beslurcD der Federatie van R. K. Vrouwenbonden in. Nederland en van den Ned. Christen Vrouwecbood een gezamelijk rotd schrijven gericht tot alle dames der hoogere standen in den lande om mo reelen steun in den strijd tegen de moderne mode. Coaatatcerend, dat op het gebied van delijkhcid en vrouwelijke eerbaarheid ook onder de toonaangevende dames betreurenswaardige id 6a ingang hebben gevonden, wijzen de Bonden zeer na drukkelijk op het feit, dijt het begrip welvoeglijkheid voor een groot deel afhankelijk is van het voorbeeld en de gedragingen der hoogere standen. Kamerontbinding? Na overleg met het Partijbestuur heeft de Sociaal Democratische Tweede Kamer-iractie bealoten, bijeenroeping der Tweede Kamer te verzoeken ter behandeling van een voorstel der fractie om aan de Koningin te verzoeken tot Kamerontbinding over te gaan. Do politieke toestand. De heer A. C. A. van Vuuren, 2e Kamerlid,j._hield ^dezer dagen in een vergadering van den R. K. Kieskring Friesland een gemoedelijk praaije over :risis cd haar gevolgen. Na een uiteenzetting van de reeds gepubliceerde feiten, herinnerde spr. aan de overwe gingen der voorstemmers der motie- Kersten. Wij hebben het ongeval kun nen voorzien, want de C.H. hadden hun program. Wij lubben ook kunnen weten, wat bij inks zou gebeuren. Bij de begrooting in de afd. is door een zekere groep gezegd, dat de rechterzijde erop moest rekenen dat de linkerlade net rou helpen cp punten, waar de 'echieizijde het met eens over was. Wij I Alvorens u beslist bij bet koopen van een Instrument is het mede in uw,belang ook eens te komen zien in den Piaro- en Orgelhandel Wees Wijs en schaf U een aan. Vertegenw. voor Amersfoort en Omstreken Kantoorboekh. H. Elzenaar De Snelschrijfmachine Langestraat 54 - Telef. 528 - flmarsfoort moet men ook de beteekenis niet trach ten op te sporen." Wij zwegen beiden een geruimen .d en later kwam geen van ons op d'it onderwerp terug. Ik kon mij echter niet losmaken van wat ik gehoord had, de historie, die ik voor ijn sage had gehouden, wilde mij niet uit het hoofd er. vooral de natuurspeling der denneboomen liet mij geen nst. Ik besloot bij helderen dag de rots nog eens te beklimmen. Dat zou mij wellicht mijn kalmte terug geven. Op een helderen, warmen na jaarsdag toen ik juist den tijd had, vol voerde ik dit plan. Er was een plechtige stilte in de natuur en kalm, bijna vroolijk betrad ik den weg naar de rots en toen ik deze beklommen had, bekroop mij het zelfde gevoel dat men bij het graf van een noodlottig omgekomen mensch heeft. Steil, bijna loodrecht ging de rotswand naar beneden, tweehonderd meter of meer diep ja, wat in die diepte den laatsten slaap sliep was nooit door een menschelijk oog be reikt. Daar beneden sloot een eeuwig zegel alle geheimen. Eindelijk rukte ik mij los uit mijn overpeinzingen. Mijn blik viel op den paal met het beeld. Nu in het volle te Amersfoort Kapitaal f55.000.000 Kortegracht 16 Reserve f43.000.000 Alle Bank-, Kassiers- en Effectenzaken, Deposito's Verhuring van SAFE-LOKETTEN I n dus uit welken hoek de wind kwam. Ik leg daar deu nadruk op, omdat men nog al eens zegt: «hoe beb je met die wetenschap in zee kuc- gaat*. Het antwoord is, dat m.i. niet anders gehandeld kon worden dan gehandeld is. Mgr. Nolens kon niet anders doen, dan bij gedaan heeft. Zoo was de crisis er dan. Volgens het parlementaire stel sel moet de man, die het gebroken heeft, de stukken heel maken. Marchant heeft ergens get -gd, dat het eigenlijk gemeen was eerst bij H.M. de Koningin hem aan te wijzen als formateur en later te zeggen dat sumen- verking niet mogelijk was. Dat sloeg p Mr. Nolens en toch was iets anders niet mogelijk. Wat zou hij wel gezegd hebbfen als Mgr. Nolens reeds aan H.M de Koningin bad gezegddat van samenwerking met Marchant en R. K. □iets kwam. Dan had Marchant aan Mgr. Nolens verweten, dat bij de frac.ie de part ij niet had gehoord in dezen. Wij zouden dus het beroemde Rood- Roomscbe Kabinet krijgen en twee cadeautjes erbij. Nu moet men altijd erg voorzichtig z$o bij het in ontvangsi nemen van cadeautjes, maar hier kwam het niet eens tot bezichtiging. Iets on- bchoorlijkers dan het aanbieden van die beide geschenken, art. 123 er handhaving van het Gezantschap kon niet geschieden. Wij hebben mr. Mar chant afgewezen. Het had kunnen ge beuren op grond van de groote onbe schaamdheid van het voorstel, maar daarop hebben wij bet niet gedaan. Wij hebben het afgewezen om princi- eele grondslagen en achten het alleen mogelijk bij uitetste noodzaak. Met dal woord is men toen gaan sollen. Wal wij verstaan onder uiterste noodzaak dos allen bekend en ock aan hen. Als die uiterste noodzaak geconstateeid licht zag ik dat het geheel van zeer 'ruw maaksel was. De steen was een weinig verweerd, liet traliewerk aan het kastje v.'aarin het beeld hing was bijzonder sterk. Dit of een andere reden deed mij aan het getraliede deurtje tasten en ik ontdekte een mechaniek het te openen. Onwillekeurig trachtte ik deze in werking te brengen en met behulp van de werktuigen in mijn zak mes gelukte het mij. De getraliede deur ging open. Het beeld was een weinig schuin gezakt en ik wilde het voor zichtig recht zetten toen ik tot mijn verbazing iets zag blinken, dat tusschen het beeld en den steenen achterwand geklemd was. ik greep het met twee vingers en haalde een klein, plat zil veren doosje te voorschijn. Besluiteloos stond ik met mijn vondst tusschen de vingers. Het was een ovaal doosje van glad metaal zonder eenige versiering, doch openmaken kon ik het niet ondanks al mijn pogingen. Wat beteekende dit ding? Een ver verwijderd gerommel van onweer deed mij opschrikken. Ik had door mijn zonderlinge bezigheid heel niet op het weer of de lucht acht ge geven. I (Wordt vervolgd.) wordt, moet het zijn bij eenstemmigheid oordeel en wanneer andere partijen het ook doen. De uiterste noodzaak duizenden zielen kosten. De logica en de historie zeggen bet. Wat is het verschil, vraagt spr., tusschen menschen, die niets van gods dienst moeten hebben, en de R. K_ De onverschilligen worden niet gods dienstig, maar de godsdieostigen wor den onverschillig. Dan ia er oog een ander groot verschil weg te werken. In :e partij zijn alle groepen vereenigd de S. D. A. P. is een partij van klassenstrijd. Zij behartigt vooral de sti ffelijke belangen van haar groep. De R. K. zou altijd worden beschouwd als de rem, are tegenhoudt van het ideaal, dat bereikt moet worden doorheD. Wat heeft het samengaan met de liberalen ons gebracht? Heelefamilies. niet alleen die, welke geen t$d hadden om de principes goed te be- doch ook de ontwikkelden onder de R. K. zijn door dit politiek samen gaan verloren geraakt. Zij zijn thana nog aan te wijzen bij honderdtallen. Zij hebben iets eigenaardigs over sich, een eigenaardigheid die wij wel kennen. Dat zijn bewijzen, dat xjn feiten van mijn bewering, dat een samengaan met de S. D. A. P. duizenden zielen zou kosten. Nadat mr. Marchant was afgedaan, kwam dr. de Visser aan de beurt. De heer De Visser had als hij logisch had willen zijn, een nieuw rechts kabinet moeten vormen, maar dat heeft h$ niet gedaan. Hjj beeft de C.H. getracht te bekeeren inzake hun standpunt ten opzichte van den gexantschapspost, maar dat is niet gelukt. HIJ heeft alleen de C.H. gevraagd en is niet bg oni gekomen. Daarna kreeg bij een nieuwe ondracht en toen heeft hij, met goede bedoeling, alles verknoeid. Hij heeft bij zijn pogen maar aan één ding gedacht, de bestaande ministers aan het bewind te houden op een compromis. Hoe hij het dan met zijn eigen paitij klaar zou pelen is een vraag maar bij heeft het ;ich veel moeilijker gemaakt dan noo- dig was. Hij heeft door deze wijze van zoeken een andere oplossing eigenlijk onmogelijk gemaakt vóór het nog be proefd was. 1» 1913 is er een extra- paTenwi.tair kabinet geweeat van man- in van lioka. Op deietfde wijie had :t nu gekund en dan uitsluitend uit annen van rechts. Spr. hoopt nu, dat mr, Limburg zal slager, waot 100 dagen crisis is lang genoeg.-Maar het wordt een liberaal kabinet, want mr, Limburg zal wej willen laten zien aan Marchant, dat hij nog wel degelijk V. D. is, Een extra parlementair kabinet beeft echter een groot voordeel, namelijk dat het atuk voor stuk vernieuwd kan worden en aangevuld met nieuwe ministers zonder dat dit het kabinet hindeit. Uw Lippen springen bij guur weer vaak atuk of worden ruw en schraal. Dtt Is spoedig tc verzachten en ie genezen door Doos 30 cL Purol

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1926 | | pagina 1