DE EEMBODE R. K. Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken Vrijdag 27 Mei 1927 No. 17 Abonnementen kunnen elke week Ingaan, doch opzegging van abonne ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct. KANTOOR: LANGEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VR1JDAOMIDDAQ Een en Veertigste Jaargang AdvertentiSn 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór II 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd De gouden tijd, dat was de tijd toen het goud niet bestond. De spiegels van het leven. Een krant, al naar zijn omvang, is ïd mindere of meerdere mate, maar stééds, de spiegel van 't leven. En hor meer de spiegel ons meosche flatteert, hoe liever we er inkijken. Alles wat we in ome verborgen ijdelheid in ons zelf bewonderen, willen we sien in 't spiegelbeeld. En als dan de han dige slijpers bet glas tóó hebben weten te slijpen, dat al wat leelfjk isjverbor- gen blijft, ja zelfs nog een schijn van schoonheid schijnt te bezitten, dan roepen we de buren en magen.... Wij nu hebben de perswereld magazijn van spiegels in allerlei formant, van allerlei soorten glas, We hebben de journalistiek: 't slijpers-vak, 't vak van de geslepenheid óók. D g in, dag uit, zonder de r den nacht zijn duizenden bezig spiegels van het leven. Op enkele vier kante meters moet de wereld van i' dag geprojecteerd, vastgelegd en v veel vuldigd worden,opdat ieder, ieder' toch maar zal weten welke winsten het leven dien dag behaalde, welke ver liezen het leed.... Maar al de spie gels, welke dagelijks boven 't weg snellende leven worden gehouden, al de lerzen, die op gezette tijden de haastig wisselende standen helpen vast leggen op de gevoelige platen der menschenharten (om de sinistere ver gankelijkheid nog eenigzins te camou- fleererzij zijn even verschillend van makelj als onze »faits diverss van inhoud. Kortweg: de levensbeschouwing slijpt 't glas en dat zal het leven weerspie gelen in den zin van de visie, En daarom ook bestaat er een mentaliteit. Al wie vent met de journalistieke spiegel, waarin zoogenaamd bI de uitiogen van het in zijn geheel gevatte leven zuiver, commentaarloos, visie-loos, zonder camot llage van vermeende gebrekeD, zonder accentueering van vermeende deugden, fijn gen (beteerd, die vent met een leugen. Want het instrument, dat aldus met veel propaganda en Kakadorus-talent op de wereldmarkt wordt gebracht beslaat niet dan in mis lukte pogingen, op het meer dan min der opzettelijk bedrog. Maar ook nergens geldt het «mundus vultdecipi* meer dan hier. Het is im mers om dezelfde redenen dat we de «schuimende* zeep koopen, die niet schuimt, het patente horloge, dat niet loopt en de neutrale krant, die Diet neutraal is. En tóch gelooven we niet in 't bedrog van die marktzeep, die nooit schuimen zal, die horloges die Dooit zullen loopen en die neutrale kranten die Dooit neutraal zullen zijn. Want achter ill die artikelen schuilt toch een trétscb, 'n verstand, 'n hart. Het verstand weet dat de beloofde zeep en de beloofde horloges róóit tegen den gestelden prijs te koop zullen worden aargeboden. De mensch jour nalist, die zich verschuilt achter zijn blad wéét dat hij nooit de meeningen, die hij als mensch-met- verstand koestert, de iozichten, verlangens, die éét met hem zjjn, zal kunnen begraven buiten i zijn levenswerk, dat dan een neutrale krant, d.i. een doode, tcte-fotogr»fische spiegel van 't beteekenisvolle leven zou *3" Het i3 onmogelijk. En we zien 't, we weten 't. En óók weten wr, dat daar mede de volstrekte pers neulraliteit niet slechts als onmogelijk is geoordeeld, maar véroordeeldj'taaobodals zoodanig, a-moreele, areligieuze, mogelijk zelfs anti-katholieke visie quasi kinderlijk en onbevangen verstopperije speelt achter de hooge boomen van de neutraliteit, Die zijn imponeerend hoog, maar blij ken wortelloos te zijn onder 't geringste zuchije van waakzame oplettendheid. Bovendien is deze verstoppertjes- tsktiek eigenlijk al niet meer van onzen tijd, Hoe dichter we 't einde van de wereld nabij komen, hoe scherper het vóór en tegen Christus zal gemaskeerd staan in het levensboek, dat met Adam begoD en met den Anti Christ zal eindigen. Nóch de godsdienst, r och de zede loosheid, tóch de deugd, róch de ondeugd, in welken vorm ook, werkt meer uitsluitend in de binnenkamers. Nu het Katfct.licisme van de Catacom ben en de zolders een horizon-vrije plaats in het openbare leven kreeg, nu glijden ook de wrakke, onevenwichtige levensbeschouwingen te boop, week de ,-^error-g.rig onreinheid huizen de iedereen, c Want we moeten willen zien. Het g' flatteerde beeld in den spiegel, llat- icerend r. fl xvaoons in- en uitwendig leven, isons dikwijls nog te heftig. Onder het zwijgende spiegelbeeld, onder de zwijgeode zwarte letters, waarin echter de gewoonste stemmen spreken, die 'i geweten moeten sussen, om altijd weei de zeep en de horloges aan te prijzen met een aplomb dat eiken dag opnieuw slacht! iters moet maken onder 't geeste ijk ongewapende marktpubluk. Nóg hebben we een katholieke pers. Maar mogen haar al de feilen aanklever. van ons «hipocriet journalismee, ze is niel neutraal, moet en mag 't niet zijn. Tenslotte hebben we niets meer te 'erbergen, ook onze gebrekr Hoe dieper we die zelfs verbergen, hoe scherper het daglicht schijnen. Wat we te vermijden hebben, is niet de angstig voorzieae publicatie van onze journalistieke zonden, maar du zondeo zéll en heil den geneesheer du de moed bezit de wonden eens blooi leggen, waarna hij, al dan niet in insult, het mes er in kan zetten. Vóór alles echter hebben we de spiegel, die Christus is. Want als we het beeld van de jour nalistieke spiegels die dagelijks boven het voorljagende leven worden ge houden om ons door dat »gesamt-*~"J vijs-te maken in de doling naa eindelijk Begin, dan kunnen we beeld niet beter completeeren dan door Christus de eenig rechte Spiegel te journalistiek. Door Hem, den Weg, de Waarheid en het Leven steeds te be schouwen als het kristal waarin al de gebeurtenissen en de uitingen, de lijkheden, de raadselen, de voorspoeden de tegenslagen van bet volle leven weerspiegeld tot klaarheid en verklaring komen, wordt het «vak* een roepiog, nen van katholieke pers en literatuur overduidelijke plicht, n wie nog meent dat dóardojrhet katholieke blad minder «leesbaar wordeD, dan de courant, welke g geerd wordt op bureaux met tienmaal meer agentschappen, correspondent schappen, telefoons en «eigen lijoen* dan fatsoen en moraliteit,|die is óf met blindheid geslagen, óf bij heeft gelijk. Als bij bliod is moeten we doorgaan met de medische hulpverleeuing, stééds doorgaan Heeft hij gelijk, dan moeten we on middellijk de hand in eigen boezem steken. Mogelijk kunnen de lezers hun steun-systeem, mogelijk de journalisten hun werk-systeem herzien. Want de, in de tocht van dit leven iar de Eeuwigheid, onbeslagen Spiegel er de oorzaak niet vao, N. de P. Nijkerk en haar Klokkenspel. 1777 - 13 Juni - 1927. Nijkerk met haar kerk en toren, ze zijn éér. Saamgeklonken al van eeuwen her, zelfs in den naam. KeDt gij Nijkerk? Ga er heen als natuur is ontwaak! i groen en bloemen het aardrijk sieren. Toef er en geniet! Breng er een dsgje van Uw vacantie door, ge zult naar meer verlangeD. Maar ga vooral, alB de toren zingt I En al luisterend doemen beelden op 1 't verleden, toen hier aan den rano der «bijstere* Veluwe oog spaarzame men woonden van de oudste bc- rs van ons landtoen hier nog vloeide een oude tak van den Rijn; Ludger kwam en het Christendom predikte. Het oude kerkje van Bidniogahem erd hier gesticht. De samensmelting an deze kerk met de kerk te Britten gaf het «kirspel van Nierkirkcn*. Zoo kreeg de plaats den naam naar de nieuwe kerk (1222). De stieek werd meer en meer bevolkt. Nog dragen vele boerderijen namen van eeuwen her. Reinald III van Gelre vergunde de bewoners in 1356 hun land te bescher men tegen het woeden der zee. Zoo ontBtond de polder Arkemheen. Niet alle geluk is bestendig. De lig ging op de Geldersch- Ulrechtsche grens deed Nijkerk veel lijden door de twisten der Middeleeuwsche vorsten, De Hertog, en de Bisschop vlogen elkander maar al te vaak in 't haar en dan betaalden hun onderdanen 'i gelBg. Als tegemoetkoming voor hel lijden in oorlogstijd, kreeg de plaats van Reinald IV in 1413 stadsrechten; er kwam een muur en gracht. Moeilijke t$den biaken voor het stadje aan. Karei van Egmood streed de laatste worsteling om de kroon van Gelre. Vooral de jaren 1510 en 1511 staan voor Nijkerk bloedig aangerchre ven. Karei bracht uit het slot Hulke- 9teijn ten Noorden van Nijkerk, aan der oever der Zuiderzee, de Bourgondiërs veel nadeel toe. Stormenderhand werd het kasteel in 1517 door Fel x van Oostenrijk ge nomen en verwoest. Karei gaf met op I In Juni van 't zelfde jaar werd dt herbouw begonnen, maar als 't krijgs- gewoel,is verstomd komt erger vijand: de waterwolf. Langzaam maar zeker worden muren en torens ondermijnd en eindelijk golft de zee waar eeos krijgs geschrei weergalmde. Nog liggeD de fundamenten een kwart uur gaans in zee. Uit het puin verrees te Nijkerk een nieuw kasteel, het Torenhuis, vr ongeveer 75 jaar verbracd. En als eenmaal de vrede er is, c is Nijkerks leed nog niet geleden. Lees maar wat geschreven staat, boog J gewelven der Ned, Herv. Kerk: 1540, den 15 Augusti, Neemt hierop merek, Verbrande de Veste En de oock de Kerck. In 1461 had Peter v richter van Veluwe den eersten steen van 't nieuwe Godshuis gelegd. Spoedig verrezen stad en kerk, de laatste met een hooge Gothische punt toren, uit de asch. In het laatst der 16e eeuw giDg Nijkerk tot de reformatie >ver en na pastoor Evert Swaer kreeg 'ij haar eersten predikantRutger van Syburcb. Hij bekleedde zijn ambt maar kort. Spaansche legerbenden sloegen na de overgave van Deventer in 1587 hier hun tenten op, de boerderij «het SpaaDsche leger* bewaart nog den naam hiervaD. Later brak voor Nijkerk een lijd vaD st en bloei aan, alleen onderbroken door den inval der Spanjaarden in 1629 i der FraDschen in 1672. Er zat durf in die oude Nijkerkers I De namen Van Curler, Van Rens selaer, Van Sligtenborst zijn onafscheid baar verhoeden aan de slichliDg van Nederland, het begin van New- York, de groote haven van Noord- Amerika. Een bronzen plaat in de Ned. Herv. Kerk, aangeboden door het nageslacht dier voortrekkers aan de overzijde van den Oceaan vermeldt den naam Arent van Curler. Ocder het bewind der ambts jonkereo gaat de plaats vooruit. "*e noemen de nameDBeulick. Delen, van Oldenbarneveld, van der Helle, van Goldistcijo, Schrassert, Fiistenburg, Scblmmelpennirck, Reede. van Spaeo, e.a. Nog wonen nazateo op de buitens in den om treknog staal het van Delens huis in de Langestraatnog is tr een Schras- :n Delen stichting; een weeshuis; luis voor ouden van dagen, vruchtbare groDden werden benut den tabaksbouw. Een levendige scheepvaart en handel was er het ge lig van. In 1720 kwam de nieuwe vaart klaar. «Het was de gouden eeuw voor Nijkerk*. De vaart en de waag wierpen gtoote insten af en toen de bouwvalligheid van den toren grooter werd, rees het denkbeeld, dien te vervangen door een nieuwen, met een klokkenspel. Dt gothische spits werd in 1774 afgebroken en in 1777 nu 150 jaar geleden i kwamen toren en carillon klBar. en Henricus Petit te Someren bij Eindhoveo kregen opdracht de klokkeo te gieten. Hun weik werd af gekeurd, behalve de drie luidklokken. Daarna volgde de opdracht aan Adreas Joseph van den Gheyo te Leuven om 34 klokken te leveren. Zoo verkreeg Nijkerk een klokkenspel met een loons om vang van c tot d, het de transpo nerend, want elke klok kliolil ander- NVHUL5K0 AWWXHT halve toon hooger dan het klavier aangeeft. Onder leiding van Jef Denijn en der tegenwoordigen beiaardier Joh. W, Meijll werd de Nijkeiksche beiaard irgerichl volgens het Mechelsche stelsel. Wijier Dr. L, van Elfrinkhof stelde in 1915 daarvoor f 2000.beschikbaar. Eer gedenkplaat in den toren vermeldt zljr nobele daBd. In den loop der tijden is een klok gebarsten. Hei was een goede gedachte van d< Commissie, die zich vormde om hei 150 jarig bestaan te vieren, om de ge meente een nieuwe klok aan te bieden. Op deze klok staat de inscriptie: «1777 Gescherk van Nijkerks burgerij '27 13 6 1927* De klok is gegoten door John T*ylei iu E geland. Zoo is or a klokkenspel weer com pleet, en we kunnen genieten als dt heer Meijll zich neerzet voor zijn klavier, hoog in den toren. In den loop der tijden werd Nijkerk als 't ware één met haar klokkenspel Geen bijzondere gebeurtenis in de stad zonder het spel van den toren. Een nationale feestdag zonder volks liederen, die ver over ons stadje klin ken, is ondenkbaar. Eiken Maandag morgen wordt het carillon bespeeld in de Meimaand hoort men op eeo avond van elke week een uur i" Maar het mooist zijn toch de certen in de zomermaanden, wat een met zorg gekozen liederental in den stillen avond weerklinkt. Dan zijn 't niet alleen volkswijzen, dan hoort men ook werkeD van toonkunstenaars, door een meesterhand aan 't instrument ontlokt, en menig vreemdeling en in woner zoekt een stil plekje om te ge- oieteD, van deze eigenaardige kunst uiting der «lage lar-den aan de zee*. Nijkerk. F. KRAGT Hz. Binnenland Belasting betalen. Nog steeds schijnen er personei lijn, die, nadat zij in vroeger jaren nogeDs- of inkomstenbelasting hebben ontdoken, blijven voortgaan met jaar 'jaar uit or juiste aangiften in te leve- hoewel zij gaarne bun verhouding den fiscus zouden willen zuiveren, vrees voor strafvervolging ofwel de onzekerheid nopens de te betalen ont doken belasting, weei houdt hen hunne belastingzaken in het reine te brengen en voor het vervolg juiste aangiften te doen. Naar wij van bevoegde zijde heb- vernomen, wordt echter Id gevallen in de belastingschuldige geheel eigen beweging den inspecteur met iduibiogen in kennis stelt, volstaan :t vordering van de te weinig be taalde belasting over de jaren, waarvoor de termijn van navordering nog niet is verstreken, dus over ten hoogste drie jaren, zonder eenige verhooging. Strafvervolging zal tegen zulk eeD belastingschuldige niet worden ingesteld. Bovendien kan aan hem, die de te weinig betaalde belasting niet dadelijk en in eens kan voldoen, gelegenheid worden gegeven het verschuldigde op eenigszins langer termijn aan te zuiveren. Vrijhandel en protectie? Oudminister Colijn hield te Getcre :en warm pleidooi voor den iuternatio- talen vrijhandel, terwijl hij nog pas, zijn reis, prof. Diepenhorst steunde q diens aandrang om tot vethooging ran onze economische weerbaarheid inzen onderhandelaren een wapen in de hand te geven eu de daartoe d.ffe- rentieering van bet tarief voor te be- Hier is laakbare tegenspraak, wordt gezegd. Internationale vrijhandel en eenzijdig! vrije invoer mogen niet worden verward. Maar, zoo merkt «De Standaard* op «Oprecht en ernstig kan worden ge streefd naar een zoo groot mogelijke lijbeid van het internationale ruilver keer en toch kan men genoodzaaki n in eigen land tot vethooging var rechten over te gaan. tls voor onze producten de tolmuren al hooger worden opgetrokken, is vcr- :r, niet ongeoorloofd, maar plicht. Wordt daartegen verzet geboden, wordt daartegen met een hoogere hef fing gedreigd, dan geschiedt dit juist om protectionistische uitwassen te voor «Zoo is van tegcrstiijdigbeid in di houding van den senator Colijn en der gedelegeerde Colijn geen sprake, «Evenmin als er tegenspraak ligt ir de beginselverklaring van de vereeni- giog voor actieve handelspolitiek, dit internationalen vrijhandel begeerlijk acht maar niettemin niet wilt gedoogen, dal NcderlandsCbe producten door het bui- teuland str; ft'eloos kunnen worden ge weerd.* Bevolking. Nederland telde op 1 Maart j.l, 7.531.718 zielen, tegen ,7.427.362 een jaar te voren, gevende een toeneming met 104 356 zielen of 1.41 pet. In de grootste steden telde de bevol king op 1 Maart j.l. 1.853 395 inwoners, tegen 1 822.912 een jaar tevoren, hier was de toeneming deihalve 30.983 in woners of 1.70 pet. De trek naar de groote steden neemt dus weer toe. Buitenland In het Engelsche Lagerhuis deelde minister Baldwin mee, dat de Engelsche regeering heeft besloten de bandels- overeenkomst met Rusland op te zeggen, het vertrek der Russische missies uit Londen te eischen en de Britsche missie uit Moskou terug te roepen. Minister Baldwin uitte de ernstige beschuldiging, dat er systematisch spion- nage werd verricht en gepoogd werd documenten van hoogst vertrouwelijker! aard, op militaire aangelegenheden be trekking hebbende, in handen te krijgen. De spionnen ontvingen bun instructies van de Russische handelsdelegatie. Baldwin ontmaskerde de propagar.da- politiek, zoowel van de Sowjet-ambas- sade als van de At cos, welke uit de gevonden papieren gebleken was er gaf eeD Bantal voorbeelden van de Russische activiteit met betrekking tot communistische zeemaosclubs, de Chi- neesche beweging, de vakvereenigings- actie en de verspreiding van communis tische propaganda, zoowel in Engeland als in Noord- en Zuid-Amerika, Mexico de Dominions. Gemengde Berichten Omtrent de mislukking van vliegtocht Londen— Iodië wordt nog gemeld, dat Carr en Gilman, de beide vliegeniers, acht uur op zee ronddreven boven op hun omgeslagen machine. Zij waren gedwongen geweest te dalen wegens benzinc-gcbrek. Om het drijvende vliegtuig wemelde het van haaieD, zoo dat zij van geluk mogen spreken er zóó goed VBO te zijn afgekomen. Een vuur- iwachter bemerkte hen het eerst, na een boot werd ubgezet cm beo op te pikken. De oudste inwoonster van Haarlem, evr. de wed. M. J. LibosanVerhaar, Zondag op I03<jarigen leeftijd De scheepswerker B. te Alphen ge raakte bij zijn werk met de hand onder cirkelzaag, tengevolge waa hem een viDger werd afgezaagd, In de Marnixslraat te Amsterdam en 7 jarige jongen door een auto aangereden en door den chauffeur met een bloedende hoofdwonde naar het Wil helminagaslhuis vervoerd. Het knaapje is aan de bekomen verwondingen overleden. Uit de vijf gemeentelijke productie bedrijven te Deu Haag (Gas, Electri- teit, Telephoon, Waterleiding en Slacht huis) komt over 1926 aan de gemi goede f5.708 728. Quick Quaker VLUGKOKEND HAVERMOUT de spijs voor jong en oud. Tengevolge der ii fluenza is het aantal sterfgevallen in Engelmd en Wales, dat 1644 meer bedroeg dan het lantal gebooiten in het eerste kwartaal ran dit jaar, gestegen tot 38.196 boven dezelfde periode van 1926. Het geboorte cijfer was het laagste, dat ooit in 'n kwartaal werd bereikt. Nauwelijks was de vliegenier Lind bergh behouden te Parijs aaogekomen of van alle kanten kwamen er aanbie dingen binnen van theaters en biosco pen die den «luchtbeld* wilden enga- gecren. Alle tezamen overschiijdeD de aanbiedingen het mililoen dollar. Cobham, de bekende Engelsche vliegenier, heeft verklaard dat de vliege nier Lindberg niet alleen de eerste maar wellicht ook de laatste is, die den tocht van Amerika naar Europa alléén gedaan heeft. Voor nauwkeurige navigatie is eeo tweede man noodig. Kranig noemde Cobham het, dat Lindbergh, toen hij eenmaal boven land was, toch den weg boven zee verkiezen bleef. De eenige fout, die hij gemaakt had, was zifn ver gissing te Parijs, toen hij het vliegveld Le Bourget in een andere richting zocht toen eerst weer geruimen tijd om vloog. Slaap had bij geen oogenblik gehad en hij had weinig gebruikt en niets dan water gedronken, Twee knaapjes die op den Klaren- dalschen weg te Arnhem speelden, zijn, zij plotseling de straat overstaken, door een auto aangereden. Na bij de omwonenden binnengebracht te zijn, bleek één hunner geen letsel te hebben bekomen, terwijl het andere knaapje overleden bleek. Het 13-jarig dochtertje van den chef der Staatsspoorwegen Rauwkamp Ban de Klomp bij Veenendaal klom uit een dakraam in de dakgoot, om aan haar jonger zusje een jonge spreeuw te laten zien uit het zich onder een dakpan bevindende spreeuwennest. Zij is toen uit de dakgoot gevallen en zwaar ge wond opgenomen. Spoedig is zij zonder tot bewustzijn te zijo gekomen, aan de gevolgen overleden. In West-Vlaanderen is men nog steeds bezig met het vernietigen van oorlogsmunitie. D!t werk bezorgt de bevolking veel overlast. Zoo gebeurde het dezer dagen nog, dat bij het tot ontplcfiiog brengen van een stapel gas- granaten te Knokke, hat stikgas door wind over de velden werd gedre- en de landbouwers, die daar aan bet werk waren, nauwelijks den tijd len om de vlucht tc nemen. Twee hectaren bebouwd land zullen door den schadelijken invloed van het gas dit jaar geen oogst geven. De belangheb benden hebben een aanklacht ingediend bij de regeering. Professor Koellicker, een Zwitser- sche geleerde, heeft ontdekt, dat de visschen kunnen hooren en zingen. Tenminste, dat beweert hij. Volgens den geleerde zou er zelfs zekere har- mooie in het gezaog zitten. De karper maakt echter een uitzondering; deze visch is inderdaad zoo stom als een viscb. Te Alphen a.d. Rijn is een 7-jarig meisje onder een driewieligen wagen geraakt. Het kind was onmiddellijk dood. Te droeviger wordt dit ongeval, waar dit reeds het derde kind in dit gezin is, dal door een ongeluk om het leven In het Zuid-Limburgsche mijngebied, dat sterk in bevolking toeneemt, heb ben de bouwvakarbeiders 't druk. Ver leden jaar zijn er 1165 woningen bij gebouwd; aan bet eiadc des jaars waren nog 1103 woningen in aanbouw. En nog vreest men voor een stijgend woningtekort. Wat een EDgelsche kruiser kost. In aolwoord op een vraag in bet Lager- hvis ia gezegd, dat de bouw van een kruiser van 10 000 tot f25.680.000 be- dragen. Het jaarlijksche onderhoud f 2.580 C00. De bouw vau een kruiser van 8000 ton kost f 13.800.000, het jaarlijksche oadeihoud f 1.800.000. Kagende pijnen in gewrichten en lede maten, alsmede hoofd- en kiespijn, verdrijft men met P r tel buisje 25 ct. Bij Apoth. enDrog. Sanapirin-tabletten

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1927 | | pagina 1