De Gembode
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENflAR
Bel dan op No. 42
Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adver-
teeren. Advertentièn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd.
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Pry's
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10
Kintoor en Drukkerij Lingegricht 28 te Amersfoort - Telefoon 314
Drie en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dlnsdig. en Vrljdigmlddsg Post giro no. 44234
Dinsdag 4 Juni 1929 - No. 19
Vrees en gebrek aan geloof gaan
liand aan hand. De eerste is het kind
van de tweede. Zeg me, in welke mate
iemand zich aan vrees overgeeft, en ik
zal u zeggen, hoezeer het hem aan
geloof ontbreek.
Ben Vredesprogram
Er is eigenlijk maar één geldige
reden aan te wijzen, waarom oorlog
somwijlen rechtvaardig en geoorloofd
kan zijn.
En die is: het ontbreken
rechtsmachl; een macht, die geschillen
tusschen volkeren kan beslechten, en
haar uitspraken kan doen eerbiedigen
gelijk dit in de burgerlijke maatschappij
geschiedt door rechter en politic.
Het recht, om in geval van nood
zich zeiven te helpen, is een der meest
fundamenteele rechten ons door de
natuur toegekend. Doch als een hoo-
gere macht het bewaren der rechtsorde
op zich neemt, is de mensch, die op
maatschappelijke samenleving van na
ture is aangewezen, verplicht hiertoe
zijn toevlucht te nemen.
Zoo zou nu een „oorlog" tusschen bijv.
Brabant en Limburg, Holland en Fries
land, e.d. nu altijd onrechtvaardig en
misdadig zijn, wat vroeger niet altijd
het geval is geweest. Want thans is
er een hoogere instantie met dwin
gende macht, die wettig alle rcchts-
en belangengeschillcn tusschen derge
lijke, toch min of meer autonome
iichamen, kan cn moet uitmaken: de
Nederlandsche Staat.
Maar tusschen de souvereine staten
onderling ontbreekt een zoodanig
rechtsinstituut. Van den anderen kant
zou het in de internationale samen
leving ontoelaatbaar zijn, dal de staten
uit afkeer van de verschrikkelijke of
fers des oorlogs. hun rechten en be
langen willoos prijs geven, aan wie
er maar naar grijpen wil. Dat zon een
internationale anarchie, een onder
drukking en uitbuiting van nationale
groepen geven, die erger was dan
oorlog. Of meent men, om maar één
historisch voorbeeld te noemen, dat
ons volk niet het recht, en waar de
kans geboden werd, misschien den
plicht had om het ondragelijk juk der
Fransche overhecrsching in 1813 ook
met oorlogsgeweld van zich af te
schudden? Al heeft die overheersching
ons wel goeds gebracht, toch was het
verlies van onze nationale onafhanke
lijkheid de volkomen vernietiging van
onze handel en grootendeels ook van
de industrie, het misbruikt-worden van
onze jongelingschap en geheel onze
nationale volkskracht voor uitsluitend
Fransche, ja Napoleontische belangen,
een onduldbare toestand. De Neder
landsche vrijheidsoorlog van 1813 was
inderdaad rechtvaardig en geoorloofd!
Tegenover den staat, die zich aan wet
noch recht stoort, mag en moet de
verongelijkte natie zich te weer stel
len. Dit zal, als de tegenstander niet
anders wil, alleen door oorlog kunnen
geschieden, omdat er geen ander mid
del bestaat.
In de erkenning van dit laatste feit
ligt tevens de oplossing van het vraag
stuk, dat ons bezig houdt; dit heeft
de Vredespaus Benediclus XV met
klaren blik doorschouwd en aan vor
sten en volkeren voorgehouden. Im
mers een aanvallende staat, hoe wei
nig ook het recht ontziende, zal toch
altijd voorwenden, dat hij ter hand
having van onvervreembare rechten
en zoogenaamde vitale belangen
oorlog wordt gedreven. Dat werd zelfs
door Napoleon beweerd.
Welnu, als er dan wederzijds altijd
rechten in het spet zijn, of beweerd
worden te zijn (en ook zoogenaamde
belangengeschillen kunnen hier steeds
toe worden teruggebracht), dan ligt de
oplossing voor de hand: er moet een
instelling zijn, die deze rechtsgeschillen
met dwingend gezag beslecht.
„In de plaats van het stoffelijk ge
weld der wapenen, moet gesteld worden
de zedelijke kracht van het recht," dat
is de grondslag van het vredesprogram,
dat Benedictus XV op l Augustus 1917
den oorlogvoerenden voorlegdedat is
de vredeskreet, gelijk de Paus het zelf
noemde, dien hij uitte temidden van
het donderend geweld der kanonnen.
En op dezen grondslag heeft Z. H.
een meesterlijk, kort en klaar, scherp
omlijnd en praktisch uitvoerbaar pro
gram opgebouwd.
Het algemeene princiep te vinden
was niet zoo moeilijk; dat was al
zoo lang verkondigd, door pausen
KANTOORBOEKHANDEL
I F. <1. TULP j
Lingestrait 69 t.o. Krommestraat TEL. 526
ALLE BENOODIGDHEOEN VOOR
VEREENIGINGEN
anderen
Maar de toepassing te formuleeren,
die voor allen aannemelijk en prak
tisch uitvoerbaar was, dat was voor
behouden aan Benedictus XV, die een
ervaren staatsman was. En waar komt
zijn voorstel nu op neer? Het is toch
waarlijk m.i. niet mis te verstaan, al
willen sommige Katholieken in mis
plaatste en schadelijke haast de deelen
van het pauselijk program wel eens
gaarne uit elkaar rukken.
Doch geven wij eerst het program
zelf.
Drie punten worden voorgesteld
I. Vermindering van bewapening tot
de mate, die noodig is om de open
bare orde in de afzonderlijke staten
te handhaven
Instelling van een scheidsgerecht,
waaraan de staten zich zullen ver
plichten hun geschillen te onderwerpen.
3. Vaststelling van dwangmiddelen
of sancties, teneinde ook een even
tueel onwilligen siaat tol naleving van
de uitspraak van het scheidsgerecht te
kunnen dwingen.
En wat de uitvoering van dit pro
gram betreft, wordt voortdurend en als
van zelf sprekend op twee punten ge
wezen: 1. Dit alles moet worden tot
stand gebracht door gemeenschappelijk
overleg van allen. Bij elk der drie
bovengenoemde punten wordt dit af
zonderlijk herhaald. En natuurlijk
Zonder dit is elke poging tot schep
ping eener internationale rechtsorde
de zuiverste utopie; niemand die het
beter weet dan de ervaren staatsman
Benedictus XV. En 2. vormen de drie
punten een onverbrekelijk geheel: de
bewapening wordt verminderd, als de
rechtszekerheid door scheidsgerecht en
sancties is tot stand gebracht; of om
gekeerd: zijn scheidsgerecht en sanc
ties vastgesteld, dan kunnen die de
legers vervangen en kan de bewape
ning verminderd worden. Het eene
dient in de plaats gesteld te worden
van het andere. En ook dit weer: na
tuurlijk! Zou een staat zich weerloos
maken, vóór de internationale rechts
orde door scheidsgerecht en sancties
was verzekerd, dan zou hij afzien van
zijn recht op zelfverdediging, door de
katholieke oorlogsteer hein toegekend,
zonder dat het andere, betere en hoogere
middel reeds aanwezig was. En toch
gaat alleen hierdoor zijn recht, om in
bepaalde gevallen eigen rechter te
mogen zijn, verloren. Men kan er zeker
van zijn. dat de overgroote meerder
heid der staten voor zulk een weer
loosheid en rechtsonzekerheid niet te
vinden is, (als men dat misschien niet
mooi vindt, laat men zich dan aan de
werkelijkheid houden!), noch ook dat
Benedictus XV dit van welke natie ook
verwachtte of verlangde. Ziehier de
eigen woorden van zijn programma,
waarin de zinsneden, die op het ge
meenschappelijke overleg slaan, wor
den gecursiveerd:
„Het fundamenteele punt moet zijn,
it aan de stoffelijke macht der wape-
:n in de plaats gesteld worde de
moreele macht van het recht. Vandaar
een rechtvaardige overeenkomst van
allen omtrent de gelijktijdige en weder-
zijdsche vermindering van bewapening,
volgens regels en waarborgen vast te
stellen naar de mate, die noodig en
voldoende is om de openbare orde in
de afzonderlijke staten te handhaven.
Verder, ter vervanging van de legers,
de instelling van het scheidsgerecht,
met zijn hooge, vredelievende be
stemming, volgens regels die beraamd
moeten worden (i concerter), en sanc
ties, te bepalen (a determiner) tegen
den staat die weigeren zou Af de inter
nationale kwesties aan arbitrage te
onderwerpen, óf de beslissingen daar
van aan te nemen."
Ziedaar het pauselijk program, en
voor ons Katholieken dus de katholieke
vredesleer: Vermindering van bewape
ning, scheidsgerecht, sancties. De beide
laatste moeten de bewapening ver
vangen. Dit kan alleen geschieden bij
gemeen overleg.
en van het steeds dreigend oorlogs
gevaar.
Dan is de oorlog altijd een misdaad,
althans van den kant van den staat,
die zich niet houdt aan hetgeen bij
overeenkomst is vastgesteld: een mis
daad, die door de gezamenlijke be
schaafde wereld zal worden bestreden
i bestraft.
Licht nu iemand uit dit zoo kort
en logisch in elkaar sluitend program
een zinsnede uit, dan haalt hij wel
woorden van den Paus aan, maar geeft
niet weer de bedoelingen van den
Paus. Zegt hij: „De H. Stoel wil ont
wapening; dus moeten wij, Neder
landers, maar vast beginnen," dan ver
staat hij, met de beste bedoeling
waarschijnlijk, het pauselijk program
verkeerd. Daaruit blijkt toch duidelijk,
dat de Paus voorstelt gelijktijdige en
wedcrzijdsche ontwapening, door ge
meen overleg, en zoodra bewapening
overbodig gemaakt is door de organi
satie van een internationaal instituut
•or arbitrage en sancties. Dat alleen
ook praktisch en reëel mogelijk. En
den regel heett Rome blijk gegeven
nogal oog te hebben voor de realiteit
dingen
Waarschuwing.
Van bevoegde zijde vestigt men onze
aandacht erop, dat het niet tijdig inle
veren van behoorlijk ingevulde aan
gifte-biljetten, zoowel voor de Inkom
sten- als voor de Vermogensbelasting
sedert I Mei 1927 gestraft wordt met
een boete van ten hoogste duizend
gulden voor ieder der 2 belastingen.
We raden onze lezers dan ook in
hun eigenbelang aan, om door spoedige
invulling en inlevering van de aan hen
uitgereikte biljetten moeilijkheden in
dat opzicht te voorkomen.
Landbouw.
MELK.
In den afgeloopen winter werd door
het Melkcontrólestation Utrecht een
wedstrijd inmelkwinning georganiseerd,
waaraan door 188 veehouders werd
deelgenomen. De wedstrijd vond plaats
in de maanden December t.m. April.
Deelnemers uit tal van plaatsen, over
de geheele provincie verspreid, hadden
zich daarvoor aangemeld.
Gedurende den wedstrijd werd ge
regeld de melk der deelnemers bemon
sterd en onderzocht, terwijl tevens 3
commissién van deskundigen de boe
renbedrijven bezochten, ten einde na te
gaan onder welke omstandigheden de
melk gewonnen werd (onderhoud van
den stal, verpleging van het vee, be
handeling van de melk, toestand melk-
gereedschap, watervoorziening etc.).
leder bedrijf werd 2 maal bezocht.
Zoowel bij de beoordeeling van de
melk als bij het stalbezoek werd het
oordeel vastgelegd in een puntenschaal.
Dezer dagen heeft de uitreiking der
prijzen plaats gehad in Utrecht, waarbij
tal van autoriteiten tegenwoordig waren,
en waarbij door den directeur van het
Contrólestation, den heer S. Stuurman,
een uitvoerige toelichting werd gege
ven omtrent doel van den wedstrijd,
opzet enz.
Onder de 31 prijswinners konten o.a.
tor: H. Meiling te Leusden te prijs
P. van Hofslot te Soest 2e prijs.
Verder verwierven enkele een eer
volle vermelding, omdat zij tijdens den
wedstrijd tot verbetering van de melk
winning waren overgegaan, o.a. L. van
Berkhof te Stoutenburg, P. v. d. Bre
mer te Soest, J. Mastenbroek te Amers
foort en P. Stalenhoef te Soest.
MIJNHARDT's
Hoofdpijn-Tabletten 60 ct.
Laxeer-Tabletten 60 ct.
Zenuw-Tabletten.75 ct,
Staal-Tabetten 90 ct,
Maag-Tabletten 75
Bij Anoth. en Drogisten
uitgevoerd dan is de wereld ook ver
lost van de verpletterende legerlasten
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
Zaterdag vond na de vergadering
van den Raad van Arbeid, eene bij
eenkomst met hel personeel van dien
Raad plaats, zulks in verband met het
feit, dat 10 jaar geleden met de werk
zaamheden ten dienste der Sociale
Korter kan het niet. Maar wordt dt* verzekering werd aangevangen.
,J Na een herdenkingsrede van den
Voorzitter voerden verschillende spre
ke s namens Bestuur, Raad en Ambte
naren het woord.
Namens het personeel werden den
Voorzitter een tweetal boekwerken op
Sociaal terrein aangeboden en vond
verder nog eenigen tijd een gezellig
samenzijn plaats.
Van gemeentewege werd aanbe
steed: het verbeteren en uitbreiden
van het tweede gedeelte van de open
bare school Puntenburgerlaan.
Inschrijvers: Barten f 17.371; v.
Keulen f 16.745Jong en van Gent
f 16.987; de Wit f 16.990; G. de Jong
Woudenberg f 17.570; Van Dorth
t 18.040; Roos, Jubbega f18.548;
Genderen, Soest f 18 380; v. Seven-
ler, Zeist f 19.809.
Door den bouwkundige Joh. Blom
w;rd aanbesteed de verbouwing van
huizinge Metgensbleek.
Inschrijvers waren Wijland 17750;
Hendriksen f7790; Heere 179.42; de
Hoog f8050; Hienekamp 18050;
Lagerweij f9071.
Burgemeester en Wethouders ma
ken bekend dat melk en of melk
producten en als zoodanig aangeduide
waren bij een melkverkooper niet ten
verkoop in voorraad aanwezig mogen
zijn in ruimten, waar tevens op melk
o! melkproducten gelijkende stoffen,
aanwezig zijn.
Burgemeester en Wethouders van
Amersfoort maken bekend, dat is be
paald, dat met ingang van 1 Juli ver
voer en ten verkoop in voorraad hou
den van melk en of melkproducten
van als zoodanig aangeduide waar
door of vanwege hem die het bedrijf
van melkverkooper uitoefent, niet mag
plaats vinden zonder een door den
Bnrgemeester (of vanwege den Burge
meester door den Directeur van den
Keuringsdienst voor Waren te Utrecht)
te verleenen vergunning.
Hierbij wordt er aan herinnerd, dat
de tot dusver verleende vergunnings
bewijzen (oorspronkelijk vervoerbe-
wljzen) hunne geldigheid hebben ver
loren.
Aan de Industrie- en Huishoud
school begint September:
1. de opleidingsklasse voor leerares
bij het Huishoudonderwijs (acte N VII,
N VIII, N XVII en N XVIII). School
geld f 150 p. jaar.
2. de opleidingsklasse voor Huis
houdkundige. Leeftijd 17 jaar. School
geld f 1.50 p. jaar.
3. Opleidingsklasse voor linnen- en
costuumnaaien. Leeftijd minstens 12
jaar. Schoolgeld f 30 p. jaar. Duur der
opleiding 1 jaar. Leerlingen boven de
15 jaar kunnen dadelijk in de 3e klasse
geplaatst worden.
4. de opleidingsklasse voor Hulp in
het Gezin. Leeftijd 14 jaar of niet meer
leerplichtig. Schoolgeld f 0.25 p. week.
5. Cursus in koken voor dames
Schoolgeld f35 per cursus van 5 m.
6. Cursus in koken voor dienstbo
den. Schoolgeld f 10 per cursus
maanden.
N.B. Tot dezen cursus kunnen ook
toegelaten worden dames, die overdag
hare bezigheden hebben. Voor haar
bedraagt het schoolgeld f 15 p. cursus.
Aanmelding bij de Directrice Maan
dag 2—4, Donderdag 6—8.
Carrillonbespelingop 5 juni 'savonds
van 8 tot 9 uur.
Marschlied Brands Buis.
Mijn Nederland, Kent Gij dit land
Een Draaiers jongen van R, Hol.
Mei-Morgen J. Mackensie.
De Ruiter, In Oorlog en Vree, Naar
Zee en De kabels los van J. Viotta.
Onze Duinen Huber,
Marschlied
Aan U o Koning der Eeuwt
Ik wil U o God mijn dank betalen.
Nutsspaarbank, Amersloort.
In Mei ingelegd in 11.668 posten
f566.057.69; Terugbetaald in 4.340
posten f433.472.64; Meer ingelegd
dan terugbetaald f 132.585.05; Nieuwe
boekjes uitgegeven 185; Afbetaalde
boekjes 101; Gespaard in busjes
1 1.774.29.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange dracht no. 4 - Telefoon no. 304
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 4 pet.
Dominus Lingbeek, de leider der
Hervormd Gereformeerde Staatspartij,
kwam in een lezing voor belangslel-
lenden en geestverwanten de idealen
van zijn partij bespreken en aanprijzen.
Wanneer hij zegt in den aanhef zij
ner rede: de „Herv. Gereformeerde
Staatspartij," wenscht dat ons volk
worde geregeerd naar de leer Gods,,
vraagt men zich af of andere politieke
groepen die zich op Christelijk stand
punt stellen niet evenzeer zulks wen-
schen, en of daarvoor zijn partij nu noo
dig is.
Hoort men echter dezen bekrompen
politicus verder praten, dan wordt het
dra duidelijk dat hij het voornaamste
gebod van de leer Gods, ten aanzien
van de Katholieken buiten werking wil
stellen, want van naastenliefde gaf
zijn verward betoog allerminst blijk.
Als de heer Lingbeek over eenig ge
zond verstand beschikt zal hij moeten
erkennen dat een staatsverband, een
regeering volgens zijn eigenaardige
voorstellen onmogelijk is te vormen
of te handhaven in onze dagen.
De vrijheid van onderwijs is hem
n doorn in 'f oog. En dat onder
wijzers en onderwijzeressen, die leven
als leden eener religïeuse orde tracte-
ment krijgen is hem een gruwel.
Hel meest elementaire rechtsbeginsel
schuift Ds. Lingbeek gaarge op zij,
als „Rome" in zicht is.
't Is wel treurig dat een man die
zich dienaar van Gods woord noemt
zich zoo door allerlei vooroordeelen
en waanvoorstellingen laat beïnvloeden
en dan komt tot het debiteeren van
allerlei onzin. Er is beter en edeler
werk te doen, óók voor hèm.
Er is bepaald bij de eindexamens
van het Gymnasium te Amersfoort dr.
A. G. van Hamel, hoogleeraar aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, als ge
committeerde zal optreden in plaats
van dr. W. Mulder, hoogleeraar R. K.
universiteit te Nijmegen.
GEMEENTERAAD.
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Telef 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt tl een
Taxi of aufo noodig
Amersfoort.
ij afwezigheid van den heer Boas
wegens ziekte, vergaderde Vrijdagavond
de gemeenteraad onder leiding van
Burgemeester van Randwijck.
Na mededeeling van ingekomen
stukken kwam als eerste punt der
agenda aan de ordede benoeming
van een lid der Commissie van toe
zicht op het Middelbaar Onderwijs.
Benoemd werd Mevr. Liefrinck Baert
de la Faille.
Aan de openbare scholen Leusder-
weg, Heerenstraat en Oude Soesterweg
werden onderwijzers benoemd volgens
aanbeveling. Mej. van Ruijven werd
benoemd tot onderwijzeres aan de
school voor buitengewoon onderwijs.
Bij de benoeming der leden van de
stembureaux plaatste de heer Rekkê
de opmerking dat de partijverhoudin
gen niet in het oog waren gehouden
bij de keuze.
De voorzitter betwistte zulks en gaf
den heer Spiekermann, die personen
miste die vroeger steeds fungeerden,
te kennen dat er ook een opkomend
jong geslacht is hetwelk aan de beurt
moet komen.
Aan Dr. van der Hoeven en Ir. B.
Verheij wordt eervol ontslag ver
leend als lid der commissie van toe
zicht op het middelbaar onderwijs.
De heer Spiekermann informeerde
naar de mogelijkheid vereent oudiging
aan te brengen in het toezicht op de
Handelsscholen.
Wethouder Thien heeft overweging
,n dit denkbeeld toegezegd.
Afgewezen werd het verzoek der
Montessori-schoolvereeniging om gel
den voor aanschalfing van school-
meubelen.
Op een terrein ten Noorden van de
architect een nieuwe school worden
gebouwd. Voor de Clir. school aan
de Miereveldstraat zal een hek worden
geplaatst.
De verordeningen regelende de ge
meentelijke diensten van openbare
werken en bouw- en woningtoezicht
werden aangenomen.
De gewijzigde verordening op het
grondbedrijf werd goedgekeurd.
De staangelden voor woonwagens
het woonwagenpark werden op
voorstel van den heer Hehenkamp
verhoogd tot 20 ct. per dag met II
tegen 10 stemmen.
Aangedrongen werd op spoedige
voltooiing van het woonwagenpark.
Wethouder Thien heeft medegedeeld
wat elders wordt geheven en te kennen
gegeven dat B. en W. 50 ct. per week
voldoende achten.
De heer Noordewier bepleitte een
toegevend optreden ten aanzien der
woonwagenbewoners, die moeten wor
den opgeheven en liet zich na de
stemming verleiden tot de schampere
opmerking „Hebt uw naasten lief", die
door den heer mr. Stadig als dun werd
gekwalificeerd.
Het voorstel tot onttrekking aan den
openbaren dienst van de Sluisstraat
werd aangehouden.
Het rapport der commissie stads-
autobusverkeer lokte heel wat dis
cussie uit.
Vrij algemeen werd de samenstelling
van het rapport geprezen, maar critiek
op de conclusies bleef niet uit.
Mr. Stadig betwistte de noodzaak
eener uitgave van f 10.000'sjaars voor
de stadsautobusdienst met de risico
van nog meer tekort, door de ge
meente te dekken.
De heer Van Koetsveld ziet in het
voorstel der Commissie een verkapte
gemeente-exploitatie waaraan hij niet
wil medewerken. Hij bepleitte behoud
- in den tegenwoordigen dienst.
De heer Spiekermann kan met de
voorstellen accoord gaan omdat is vast
gelegd wat er in 5 jaar aan zal worden
ten koste gelegd.
De heer Van Nieuwenhuizen bepleit
benoemen van een der commissarissen
door de vertegenwoordigers van het
particulier kapitaal.
De heer Verheij wees er op dat de
Commissie vrijheid had eiken vorm
Roos doodt het haar.
e bloemslraat zal door den stads-1 bet
Wtijf met de v...„
hoofdhuid en wasch daarna Uw h
warm water en gewone zeep ol nog beter
met Purolzeep. Herhaal dit zoo nu en dan.
Uw hqpfdhuid wordt daardoor rooevrij.
r schoon en zacht en valt niet uit,