Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
NORA RADIO
Bel dan op No. 42
Abonnementen kunnen elke iveek ingaan, doch
opzegging van abonnement moei geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10
De Gembode
Advertentiën 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid by geregeld adver-
teeren. Advertenlièn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd.
Kantoor on Drukkerij Langegracht 28 te Amersfoort - Telefoon 314
Drie en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag
Dinsdag 7 Jan. 1930
Post-giro no. 44234
No. 80
Op het politieke vehl is dc algemeens
moraal verdrongen, om plaats te maken
voor een specialistische, welke geheel
geregeld wordt naar de belangen van
staat, partij en groep. Met ethisch pathos,
wordt het volk opgewekt, den „plicht"
te vervullen tegenover het „vaderland",
zonder dat men zich een oogenblik af
vraagt, of de betreffende handelingen
voor den mensch als menseh wel be
hoorlijk zijn te achten. Het vaderland
is inderdaad een groot goed, maar niet
het grootste
In de partijpolitiek worden regels als
absoluut verplichtend opgedrongen, die
inderdaad slechts zeer betrekkelijke
waarde hebben. Goedpraten van alles
wat de partijleiders beschikten, de een
heid der partij in alle omstandigheden
boven eigen zedelijke overtuigingen
stellen, wordt te vaak voorgesteld als
het hoogste gebod voor den kiezer. Dat
er lioogere doeleinden zijn dan het wel
zijn der partij, dat deze zelf slechts
een middel is tot het bereiken van
hoogere goederen, wordt te ivet uit het
oog verloren. Prof. IV. Pompe.
Bijzonderheden van
Amersfoort
door A. F. VAN BEURDEN.
Daken. 1441 wordt besloten, dal de
luiven, atdaken vóór de huizen, die
inel stroo en riet gedekt waren, wegens
het brandgevaar afgebroken moesten
worden. De huizen en schuren met
week dak, dus met stroo gedekt, moes
ten geschindelt worden of van schin-
dels, houten tegelen, voorzien worden
en met leem bestreken. 1171 bepaalde
de Raad, dat iemand die week dak had,
zijn schoorsteen niet lager mocht heb-
KANTOORBOEKHANDEL
F. A. TULP
L ANGESTRAAT 65 t.o. KBOMMESTR.
TELEFOON 326
Kantoorboeken in alle
liniaturen.
Kaartenkasten.
Briefordners.
lieden deuren opengekruid en gestoo-
ten. De Magistraat vond dat eene ver
storing der orde, die eene behoorlijke
straf verdiende. Zij moesten in hemd
en broek blootshoofds komen uit de
Zevenhuizen en dan den laad om ver
giffenis verzoeken; bovendien aan de
stadskas een Beijersche gulden boete
betalen. Men strafte zichtbaar tot af
schrik van anderen. Geryt Ruelofssoon
had steenen van de stad gestolen. Hij
moest Zondags over acht dagen na
St. Victor, in een paar linnen klcede-
vóór de processie op gaan, een
mand steenen dragendvoorts zou hij
met den Raad nog over de schade
moeten accordccren. Wie stadsslcuten
kerk veroverd. De soldaten van Amers
foort en Nijkerk omsingelden dezen
echter en schoten een vijftal bezette
lingen met bussen dood. Toen werd
over de overgave gehandeld, maar de
Amcrsfoorlers verlangde, dal men eenen
genaamd Jan van Schaffelaar, uit de
galmgaten zou werpen, hetgeen men
weigerde. Toen zeide Jan van Schaf-
felaar „lieve gesellen, ic moet toch
sterven en wil U in geenen last bren-
glien," Hij ginck toen boven op die
tynnen van den toren staen ende setten
die handen in syn syden en spronck
van boven neder, mer hy viel niet
dool, mer doe hy lach doe wert hy
dool geslagen, als my gezeyl is, zegt
Matheus de chroniekschrijver.
De Schaffelaars woonden op Groot
Schaffelaar in den Zuidwesthoek der
gemeente Bameveld aan de grens van
Leusden.
St. Barburakloostcr 1484. Het klooster
strekt zich uit van de Heerestraat tot
aan den Monnikendam.
Kroontjesmolen 1492. Buiten de Slyk-
of Arnhemsche poort staat een molen
genaamd de Groen. Nu spreekt men
nog van de plaats als Kroontjesmolcn.
Burenput 1515. In de Teut aan dc
Steeg, waardoor men naar den Poth
gaat werd een put gemaakt, door dc
buren betaalt en bekostigd.
Groute brand 1520.13 Juni groote
brand begonnen achter Sint Joristoren,
waarbij vierhonderd dertig woningen,
een vrouw en een kind verbrandden.
De kapel van de Poth bleef ongedeerd.
ben den zes voet (1.80 M.).
Schutterij 1444. Het Jongeschulten-
gilde op Camp, Bloemendaal en Spoetj
opgericht. De leden zullen zijn van
goed gedrag. Coninck, oudermans en
hoofdmans zullen alleen de leden aan
nemen, Coninck en ouderman zullen
een kwart wijns hebben van hel gilde.
De Coninck is vrij van waken en gra
ven. Men zal vergaderingen of morgen-
sprake houden, waarbij de ouderman
orde houdt. Zondags na Pinksteren
wordt de vogel of papegaai geschoten
daarna houdt men maaltijd. Elk zal
zijn muts of caproen dragen, die van
derdehande kleur is. Men zal met den
boog of de armborst schietenwie met
boog of armborst gewapend op straat,
ruzie maakt of schiet, verbeurt 50.10
steenen voor de stadsmuur. In 1446
werd ook de Broederschap van St. Joris
buiten de Roodetorenpoort opgericht,
welke op St. Joostcnsplaats ofdeVar-
kensmarkt bijeenkwam.
Het Beddeken. 1444. Omtrent Kers
mis kwam Geerlgen Arcnds van der
Nijkerk naar Amersfoort, om daar zus
ter in Sint Agnieten te worden en wierp
een klein simpel beeldeken van O. L.
Vr. aan de Kamppoorl in de gracht,
omdat zij zich schaamde zoodanig arm
beeldeken in het klooster Ie brengen.
Dit werd later gevonden, opgesteld en
vereerd in Sint Joosten of O. L. Vrou
wen Kapelle, 'wat oorzaak was van de
groote Bedevaart tot O. L. Vrouwe en
het stichten van den toren. Het beel
deken werd in 1446 reeds plechtig
omgedragen en later werd de kapel
verbouwd. Voor de arme pelgrims werd
een wandelhuis ingericht met slaap
plaatsen. Des winters werd aan de
daarin verblijvende arme lieden „ge
soden erwten met edik of azijn" uit
gereikt.
Pothbroedcrs. 1447. De Pothbrocdcrs
en H. Geestbroeders worden vereenigd
en krijgen een reglement, waarin zij
Broeders van den H. Geest, genaamd
de Pothbroeders geheetcn worden. Zij
worden door den Raad in bescherming
genomen, ook de goederen. De broe
ders zullen den etenspot uitdragen en
de armen huiszittenden bezoeken.
Groot Donckelaar. 1450. Steven
Zulen van Nyevelt en Wouter Peters
soen, gemachtigden van Frederic van
Renes en van Renouwen verkoopen
aan Peter van Hamersveld den vrijen
eigendom van het goed Groot Doncke-
laer in het kerspel Leusden gelegen.
Monnikendam. 1457. In dit jaar wer
den groote herstellingen aan de ves
tingwerken verricht, ook aan de muren
bij Monnikendam, waar een ijzeren
halmey of afsluithek hing, datineteen
rad opgewonden kon worden.
Burengerucht bij nacht enz. 1463.
Evert Sem, Reiner Bolh, Marten Hu-
gensone en Janj Jansone hadden met
een wagen des nachts op de straat der,
burgemeester, bouwt sin husïnge. ge
legen aan den kerk-rooster volgens
toestemming van Raad en Kapittel,
it Zuiderpand van de St. Joriskerk
is toen voltooid,
dc t'apenn.jstcdccn tiet Sluisje 1408.
De buien, die de werf aldaar gemaakt
hebben en bekostigd en toegemaakt,
>geu van de priesters of papen, die
larnnn niet betaald hebben, de kannen
of ketels of ander goed in beslag nemen,
ij tol hun geld te komen.
De Zusters van dc H. Barbara 1469
gingen van den derden regel van den
H. Franciscus naar dien van den H.
Augustinus over; zij dragen een zwar
ten sluier en houden slot. In het slot
beslaat de kleeding in een grof linnen
gewaad De zusters mogen eene kapel
bouwen met drie altaren en een kerk-
hol laten inzegenen.
O. I. Vr.-lorcn 1471. Wijl men dit
jaar aan O. L. Vr.-toren zal metselen,
zoo waarschuwt de Raad de kindereu
thuis te houden, opdat deze niet di
afvallende steenen gekwetst zullen w
den; dg Raad zal daarvoor niet ai
sprakelijk zijn.
Alcxianen of Ccllezuslers van
Ursula 1478. Zij kwamen van Amster
dam en volgden den regel van St.
Augustinus. Zij vestigden zich in de
plaats genaamd de Haag bij de Stads
vest. Zij voerden hun naam van den
H. Alexius, verpleegden de zieken en
begroeven dc dooden.
Wolcompagnie. In 1479 vereenigden
zich Johan van Weslreeucn met nog
iji anderen tot eene compagnie, die
n Deventer en elders wol opkochten
n ze dan ter bewerking aan de lieden
uitgaven en daarvoor weer gereed ge
maakt laken in betaling aannamen. Zij
kregen daarvoor van stadswege
ioi rechten, als vrijheid van accijns
in bier, van waken en graven.
Schenking 1479. Henrick Foijcr ver
maakt zijn goed aan de Pothbrocdcrs,
waardoor ten eeuwigen dage op zijn
jaargetijde 4' mud weit in Sint Joris
kerk uitgedeeld kon worden.
Op 't oorlogspad 1481. Die van
Utrecht en Amersfoort 600 man sterk
trekken naar Naarden en winnen dit
door list. Zij verkleedden krijgslieden
in botervrouwen met mandjes, die
binnen gelaten werden. Deze doodden
den portier en lieten de anderen binnen.
Deze plunderden de stad, laadden
alles op wagens, dat hun wederom
door de hen vervolgende Hollanders
ontnomen werd.
Jan van Schaffelaar 1482. Eenige
ruiters van den Rosendael te Bameveld
geweest en hebben den toren
Bmnenland
RENTEKAARTEN.
Tot nog toe was de arbeider, die
een rentekaatt open vakjes had,
,.j| bevoegd, doch niet verplicht van
de reden der niet plakking aantecke-
niiig te stellen. Dit is nu gewijzigd.
Hij is nu tot het stellen van aanteeke-
niug in elk zegelvakje verplicht van
de navolgende wuorden.
Indien er niet is geplakt door „ziekte"
an het woord „ziek", door „werkloos
heid" van „werkloos", door „werk
staking of uitsluiting" van „werksta
king'. terwijl de vrouw, die niet in
loondienst is en een huishouding heeft
te verzorgen in de vakjes, waarin niet
geplakt is. de woorden „niet gewerkt"
moet plaatsen.
Zooals gezegd, men is verplicht deze
aanteekeningen te stellen't is ook in
het eigen belang van den arbeider,
omdat met deze aanteekeningen reke
ning gehouden wordt bij de toekenning
renten. Nauwkeurige aanteekening
us gewcnscht.
Uit den Omtrek
Baarn
De heer Mr. A. P. Korthals Altes,
wonende te Baarn, volontair op het
gemeentehuis te Blaricum, is benoemd
tot burgemeester van Oost-Hesselen
(Drente).
Bameveld
tenburg hebben den tolgaarders op die
wegen een ketting met slot doen be
zorgen, met de opdracht de tolbooinen
te openen en vervolgens met ketting
en slot te verzegelen, zoodat de tol
heffing op genoemde wegen tot liet
crlcden behoort,
- Burgerlijke Stand.
Geboren: Breunis, z. van E. Fran
ken en G. Borreti. Hendrika, d.
van H. Kruijf en G. v. Renselaar.
Elisabeth Clara, d. van P. M. C. Dek
kers en W. M. H. Mees. Willem
Beek en E.
Ooster. Woutera, d. van P.
en W. v. d. Wal. Aalbertha Wil-
helmina, d. van B. v. Ingen en E.
Vaarkamp. Hendrik, z. van D.
Kevclam en H. v. d. Koot. Heintje,
d. van J. Hendriksen en H. v. 't Land.
Wilhelmina Hendrika, d. van B.
Brunekreef en W. Koldenhof. Jo-
jhanna, d. van R. v. Middendorp en
Kamp. Johanna Gerharda
van W. v. d Brink en J. Davelaar.
Jannetje, d. van W. v. d. Hazel en J.
v. Donkersgoed. Ondertrouwd W.
d. Beek en M. v. Harten. B.
Hunenstijn en ,W. H. Rijswijk. Ge
trouwd: A. J. v. d. Berg en A.
Koekelt.
Ede
Aan de Kunstzijdefabriek werden
300 meisjes, 20 opzic'.teressen en 50
werklieden ontslagen.
Eemnes
Burgerlijke Stand.
Geboren: Hendrikus Johannes, z.
van J. Apeldoorn en J. H, v, Wouw.
Hamersveld
Onze Bibliotheek.
Zooals men weef, is er eiken Zondag
gedurende een half uur na de Hoog
mis gelegenheid tot boeken ruilen in
de R. K. Jongensschool voor de leden
onzer bibliotheek.
Die bibliotheek is een correspondent
schap van de R. K. Leeszaal te Amers
foort en kan daarom beschikken over
alle boeken, die daar aanwezig zijn.
Het is misschien gewenscht daar nog
eens op te wijzen, omdat sommigen
misschisn meenen, dat er alleen en
hoofdzakelijk kinderboeken zijn.
Weliswaar zijn er vrijwat jeugdige
lezers, (en het is een goed teeken. dat
ze liever een mooi boek lezen, dan de
kostelijke vrije tijd te verluieren), maar
>ok een flinke voorraad boeken
olwassenen. die geregeld in de
Amersfoorlsehe leeszaal omgewisseld
ordt.
Gewezen zij nog op de gelegenheid,
m studie- en vakboeken op elk ge
bied (ook landbouwboeken) te lezen.
Veel meer nog moest men ook eens
boeken lezen, waar wat uit te leeren
vji.t. Dit is een van de beste manieren
(maar nog te weinig toegepast) om
den boerenstand meer ontwikkeling
bij te hrengen, wat in onzen tijd zoo
hard noodig is.
Soestdljk
De jaarlijksche houtverkooping van
•oestdijk. Paleis en Domein van de
Koningin-Moeder, en van de Utr.
Waterleiding-Maatschappij zal worden
gehouden op Woensdag 15 Januari,
des voormiddags 10 uur, in destallen
het Paleis te Soestdijk.
Soest
Vanwege de Bijzondere Raad der
St Vincentius Vereeniging, een Col
lege, dat de belangen behartigt van
de in beide parochieën gevestigde en
werkende vereenigingen van den H.
Vincentius a Paulo, wordt aan de wel
doeners der beide vereenigingen en
voorts aan alle katholieke mannen een
uitnoodiging gericht lot bijwoning van
een vergadering, waarin Jos. Mineur,
lid van de gilde „de Klare Waarheid",
niet alleen een lezing zal houden over
het doel en de werken der St. Vincen-
•ereeniging, maar ook een beeld
zal geven van het streven der Gilde
„De Klare Waarheid", die zich zooals
bekend is, vooral tot taak stelt de
Katholieke leer door straatprediking
ter algemeene kennis te brengen.
Nog nimmer werd in Soest een
iodanige uitnoodiging tot onze Katho
lieke mannen gericht en daarom ver
dient het voor hen bijzondere aanbe
veling op 15 Januari a.s. des avonds
7.39 uur in St. Joseph-gebouw bijeen
te komen om zich eens over deze
werken te laten voorlichten.
liet door den Raad der gemeente
benoemde Burgerlijk Armbestuur heeft
zijn werkzaamheden begonnen.
Tot nadere aankondiging kunnen de
aanvraagformulieren voor ondersleu
ning op de gewone wijze ten raad-
huize aangevraagd en ingeleverd wor
den. Uitbetaling van het toegekende
bedrag zal ten kantore van den ge
meenteontvanger geschieden
Tot leden van het Burgerlijk Arm
bestuur zijn benoemdA. O. Dammers,
voorzitter; J. J. D. v. d. Berg; D. v.
d. Broek; T. Budding; J. Casteleijn;
P. A. Endendijk; M. Sukkel.
Het Armbestuur houdt voorloopig
iederen Woensdag zitting in het Raad
huis des avonds van 6 30 tot 7.30.
Voor Soesterberg zijn Casteleijn en
van den Berg bereid eventueel de
noodige inlichtingen te verschaffen.
Bevorderd tot Majoor van Politie,
H. J. van Leeuwen, thans hoofdagent
van politie.
Ter gemeentesecretarie van Soest
R. K. Spaarbank - Amersfoort
onder controle Centrale accountantsdienst Ned. Boerenbond
Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit d.d. 14 Maart 1913, no. 68
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot I uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur.
Dadelijk ingaande rente 3®/io pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Kassier Amsterdamsche Bank.
PIANOHANDEL S. DUIJKER
Koffer-Gramephoon vanaf F15- HAVIK 29 - TEL. 773
Volksuniversiteit Amersfoort
Inschrijving voor onderstaande cursusen
Maandag 6, Dinsdag 7 en Woensdag 8 Januari 1930
Kortegracht 26, des avonds van 7'/, tot 9'/, uur
1. Raden Ayou Jodjana „Leergang over Hindoe-Cultuur" met lichtbeelden.
2. J. Drijver „Vogelleven in Nederland" mei lichtbeelden en film.
3. joh. v. d. Spek „Leiding bij de beroepskeuze".
4. J. Tal „Grepen uit het Joodsche leven".
5. Prof. Dr. Veraart „Sociologie en Economie".
6. Annie van Wageningen-Salomons „De Vrouw en de literatuur".
Gratis uitvoerig programma verkrijgbaar bij de Heeren Boekhandelaren.
j Dorothea, d. van G. C. v. Hoften en
I Jj. A. Ruijs. Maria Geertruida, d. wordt gevraagd een bekwaam Typist(e),
in dienst te nemen volgens arbeids
overeenkomst, tegen een belooning
van f40,- per maand. Sollicitaties
moeten voor 13 Januari worden inge
zonden bij den Burgemeester.
Door den heer A. Endendijk, wet
houder van onderwijs, gasbedrijf en
volksgezondheid, zal voortaan het
spreekuur worden gehouden des nam.
••an 4 tot 3 uur ten gemeentehuize.
De politie hield een zekeren B. uit
Amersfoort aan, die met paard en kar
in kennelijken staat van dronkenschap
langs den openbaren weg reed. Zij
oordeelde het voor de veiligheid van
het verkeer noodig, den man over te
brengen naar het politiebureau om
daar te ontnuchteren.
Ten nadeele van den landbonwer
S. werd door een paar bloeddorstige
honden een zijner schapen, loopende
in een weiland bij zijn woning, aan
gevallen en dusdanig verwond, dat
het dier moest worden afgemaakt.
De eigenaren der honden wa
waren spoedig bekend, waarop de
politie zich met de zaak bemoeide,
hetgeen tengevolge zat hebben, dat
de schade zeer zeker wordt vergoed.
Iemand zag een meisje in bevvus-
teloozen toestand liggen aan den spoor
lijn Amersfoort—Amsterdam, ter hoogte
van wachtpost 41 onder de gemeente
Soest. Het slachtoffer bleek verschil
lende verwondingen te hebben be
komen.
Zij werd in de wachtpost binnen
gedragen.
Burgerlijke Stand. GeborenJan en
Adrianus Antonius, zoons van J. van
Leeuwen en H. W. v. d. Berg Chris
tine Leontine Marie, d. v. J. G. A.
Batenburg en B. M. F. Stoffels
Hessel.z. v. H. de Zoete en M. Tim-
meimans. Ondertrouwd: H. F. W.
Bloemendaal en B. Elzinga. Gehuwd:
C. J. J. v. d. Maas en H. J. Kwak-
Overleden: Aleida GerardaKinderdijk,
23 jr., ongehuwd Ida Eikelenkaujp,
74 jr., geh. met A. Helmer Gijsbertus
Westerbeek, 4 weken.
Soesterberg
Alhier heeft de teraardbestelling
plaats gehad op de R.K. Begraafplaats
van het stoffelijk overschot van wijlen
P, J. C. Steenberghe, oud-officier der
grenadiers en oud-afdeelineschef, le
klasse bij de Nederlandsche Spoorwe
gen, den echtgenoot van den voorzitster
van den Ned. R. K. Vrouwenbond
mevr. Steenberghe-Engeringh.
Pastoor H. Mocking van Soesterberg
droeg de H. Mis van Requiem op. Als
slippendragers fungeerden bij den gang
naar de groeve vier jongens
R. K. Weeshuis te Utrecht,
de heer Steenberghe regent was. Onder
de aanwezigen werden opgemerkt ge-
H. ELZENflAR
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Tcekenbenco-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
neraal-majoor Bueno de A\esquita,
oud-commandant der Genie, Dr. Aus-
sems en Mr, v. Maarseveen, alsmede
lr. Theyssen, afdeelingschef der Ned.
Spoorwegen en vele vertegenwoordi
gers van colleges te Utrecht, waarvan
de overledene deel uitmaakte.
Stoutenburg
De verwijdering der tolboomen op
den Hessenweg naar Amersfoort zal
nog wel eenigen lijd duren. De ge
meente Stoutenburg is niet bij machte
het van haar gevorderd evenredig deel
der kosten te betalen en de gemeente
Amersfoort is niet verplicht en ook
niet genegen haar daarin bij te slaan.
Een oplossing is te vinden door
dezen weg in onderhoud en beheer te
brengen bij het Provinciaal bestuur
van Utrecht.
Utrecht
Nu gedeputeerde Staten het Ge
meenteraadsbesluit betreffende den
Raadskelder hebben goedgekeurd, zal
de volgende week met volle kracht
met de restauratie der gewelven onder
het Stadhuis een aanvang worden ge
maakt. Een noodverlichting is bereids
aangebracht,
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
Pogingen worden aangewend om
in het Soesterkwarlier een postagent
schap gevestigd te krijgen. Waar de
bevolking in dat kwartier veel meer dan
het dubbele lelt dan in het Berg-
'rlier, waar reeds een dergelijk
kwa"
