Ir mm Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Koopt uw SchfijfmachinB Abonnementen kunnen élke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prjj3 per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10 De Gembode Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregdd adver- teeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur in den morgen zijn Kantoor en Drukkerij Lingegracht 28 te Amersfoort - Telefoon 314 Vier en veertigste Jaargang Verschijnt alken Dinsdag* en Vrijdagmiddag Post giro no. 44234 Vrijdag 16 Mei 1930 - No. 14 Werken en denken en leeren Is leven. De Genestet. Epistel en Evangelie. Vierde Zondag na Paschen. Les uit den brief van den H. apostel Jacobus; I, 17—21. Zeer geliefden! Alle goede gaven en alle volmaakte gift is van boven, af dalend van den Vader der lichten, bij wien geene verandering is noch over schaduwing van afwisseling. Vrijwillig toch heeft Hij ons door het woord der waarheid geteeld, opdat wij zouden zijn als eerstelingen zijner schepse len. Gij weet het, mijne zeer geliefde broeders I Ieder mensch nu zij vaardig om te hooren, doch traag om te spreken, en traag tot toorn; want de toorn eens mans werkt Gods gerechjigheid niet. Werpt daarom weg alle onreinheid en overtolligheid van boosheid, en neemt op in zachtmoedigheid het ingeplante woord, dat uwe zielen kan zalig maken. EVANGELIE volgens den H. Johannes; XVI, 5—14. In dien tijd sprak Jesus tot zijne leerlingen: Ik ga tot Hem, die Mij gezonden heeft; en niemand uwer vraagt Mijwaar gaat Gij heen Doch omdat Ik u dit gezegd heb, heeft de droefheid uw hart vervuld. En toch zeg Ik u de waarheidhet is u nuttig dat ik heen ga; want indien Ik niet wegga, zal de Trooster niet tot u komenmaar indien Ik wegga, zal Ik Hem tot u zenden. Als Hij nu gekomen is, zal Hij de wereld overtuigen van zonde en van rechtvaardigheid en van oordeel. Van zonde namelijk, omdat zij in Mij niet geloofd hebben; en van rechtvaardig heid, omdat Ik tot den Vader ga en gij Mij niet meer zult zien; en van oordeel, omdat de vorst dezer wereld reeds geoordeeld is. Nog veel heb ik u te zeggen, maar gij kunt het nu niet dragen. Doch als die Geest der waarheid gekomen Is, zal Hij u al de waarheid leeren. Want Hij zal niet spreken uit Zich zeiven, maar al wat Hij hooren zal, zal Hij spreken, en wat toekomstig is zal Hij u verkondigen. Hij zal Mij verheer lijken, want van het mijne zal Hij ont vangen en het u verkondigen. Liturgische Kalender. Week van 18-24 Mei. N.B. Dagelijks Prefatie van Paschen. Zondag 18. 4e Zondag na Paschen. Tijdeigen. Mis Cantate, 2e geb. H. Venantius. Maandag 19. H. Petrus Caelestinus, 2e geb. H. Pudentiana. Dinsdag 20. H. Bernardinus van Siëna, 2e geb. Concede, 3e voor Kerk of Paus. Woensdag 21. Mis als Zondag, zon der Credo, 2e en 3e geb. als Dinsdag. Donderdag 22. Mis als Woensdag. H. Aufridus. (Nederl.) Vrijdag 23. Mis als Woensdag. Zaterdag 24. Mis van O. L. V. Salve, (bij Votiefmissen), 2e geb. v. Geest, 3e gebed voor Ke d. H. iérk of Paus. Evangelie verklaring, De H. Kerk bereidt ons in haar liturgie voor op de twee belangrijke feiten die aanstaande zijn: de Hemel vaart des Heeren en het Pinksterfeest. In het Evangelie van dezen Zondag hooren we Jezus tot Zijn leerlingen zeggen: „Ik ga tot Hem die Mij ge zonden heeft, maar het is u heilzaam dat Ik heenga, want indien ik niet heenga, zal de Helper (de H. Geest) niet tot u komen doch indien Ik heenga zal Ik Hem tot u zenden". Christus stelt dan de H. Geest voor als Zijn pleitbezorger: „En als Hij zal gekomen zijn, zal Hij de wereld over tuigen van zonde, van rechtvaardig heid en van oordeel." Vooreerst zal de H. Geest de wereld overtuigen van zonde: „omdat zij in Mij niet geloofd hebben." De zonde, hier bedoeld, is dus de zonde van ongeloof. Door de inwerking des H. Geestes hebben duizenden uit het Jo dendom Jezus erkend als den Messias, hebben duizenden en nogmaals dui zenden verzaakt aan. het heidendom er daardoor de wereld d.i. het Jodendom en heidendom het besef van schuld en zonde bijgebracht. Vervolgens zal de H. Geest de wereld KANTOORBOEKHANDEL F. d. TULP Langestraat 68 »,o. Krommastrut TEL 326 KASTPAPIER overtuigen van rechtvaardigheid d.i. van de heiligheid van Christus, den Rechtvaardige bij uitnemendheid „om dat Ik tot den Vader ga". De wonder bare Hemelvaart des Heeren zou de kroon zetten op al Zijn wonderwerken en de wereld het duidelijkste bewijs leveren van Zijn heiligheid en recht vaardigheid. Dit zou de wereld onder de inwerking des H. Geestes erkennen. Eindelijk zou de H. Geest de wereld overtuigen van oordeel „omdat de vorst dezer wereld reeds geoordeeld is". Door de verkondiging van Jezus' H. Leer en de genade des H. Geestes werd de wereld overtuigd van Gods oordeel en vonnis over den duivel, den vorst dezer wereld. Hel rijk des duivels verdween en door de inwerking des H. Geestes verzaakten millioenen en millioenen aan den duivel, aan zijn werken en zijn ijdelheden om als brave Christenen te leven en God alleen als hun Heer en Meester te dienen. Geheel de bovennatuurlijke werking van den H. Geest, zooals zij zich toont in het leven der Kerk, is de vervulling van deze voorspelling: de rechtvaardi ging van Christus en de beschaming zijner vijanden. Bidden we den II. Geest dat Hij ook is het licht zijner genade moge schen ken, dat ook wij den Christus mogen erkennen en belijden, dat ook wij den duivel en zijn werken verzaken, opdat ook wij niet met de wereld mogen geoordeeld worden. Christus is ten Hemel opgeklommen, maar vandaar zal Hij eenmaal wederkeeren om te oordeelen de levenden en de dooden dan zal de wereld nogmaals overtuigd worden van haar zondeschuld, van Christus' onschuld, en haar strafwaar digheid en haar veroordeelend vonnis hooren: „gaat van Mij in het eeuwige vuur". tendom. Maar achter deze helden en marte laren verschijnt de Satan van het mam- monisme. Hij doet „zaken". Hij doet in petroleum, in textielwaren, in zijden kousen, in alcohol, nicotine en alles, wat gij maar denken kunt, mits het om te zetten is in goud, zeer veel goud. „Hij en zijne satellieten speculccren onze ondeugden en moedigen ze n", zegt Gandhi. Hij heeft gelijk. Voor deze aanbidders van het gouden kalf is niets heilig, alles „wirtschaft- lich". Waar zij verschijnen, verdwijnt het leven der ziel als de bluesem voor de nachtvorst. In Europa zijn wij dit al gewoon i alles ligt hier in bewondering voor den vooruitgang der techniek, die men beschaving noemt. Natuurvolken, tot wie iets van het Christendom is doorgedrongen, zien het als erger „slavernij", dan zij ooit hebben gekend, Zij noemen het met Gandhi demoralisatie, verschrikkelijke ontaarding. Van onze „wirtschaft" hebben zij geen begrip. Zij begrijpen niet hoe het mogelijk is, dat wij, om nóg meer rijkdom, millioenen werkloos „rationa- liseeren" en met veel geld genot be talen, wat geenszins vergoeden kan de opzettelijke verarming van ons zitle- leven. Het schijnt alsof de tijd reeds aan gebroken is, waarin missionarissen uit Indie het Christendom komen prediken Europa! Luisteren wij naar de slem van Gandhi I De stem van Gandtil. Uit de vele korte berichten over de redevoeringen van den Indischen volks leider Gandhi heeft de Volkskrant het volgende samengesteld Gandhi, de leider van den opstand in Britsch-Indië, is geen communist. Godsdienstige motieven liggen aan zijne actie ten grondslag en hij heeft be wondering voor het ware Christendom. Wat hij echter uit den grond van zijn hart haat is de Westersche be schaving. Hij noemt deze kortweg: ,de aanbidding van den Mammon". De aanraking met de Engelschen (hij had evengoed de Europeanen kunnen zeggen) demoraliseert ons, ver klaart hij. Tegen die Engelschen als menschen hebben wij niets, maar wij kunnen ze niet dulden als heerschende kaste. Als zoodanig hebben zij ons geen goed gedaan. Zij hebben gespe culeerd op onze ondeugden en deze aangemoedigd. Zij hebben ons hier in aanraking gebracht met de slavernij der groot-industrie. Dat zou ons geluk bevorderen. Het was de ondergang van ons volk. Dit volk kende weinig behoeften en had een goed bestaan in de nationale klein-industrie. Thans worden vreemde producten met groote snelheid in massa vervaardigd, maar kregen wij ook de Europeesche volks kwaal der werkloosheid. De geheele volkshuishouding wordt nu ingesteld op het behalen van groote winsten. Men noemt dit vooruitgang en be schaving. Wij noemen het ellendig materialisme. En bij dit materialisme past zich aan eene geestesgesteldheid, die den godsdienst uit het gedachten- leven bant en schijnschoone theorieën en sentimenleele gevoelens wil doen doorgaan voor hoogere beschaving. Wij verachten dit alles! Het is eene beleediging van God. Na dit betoog komt de Volkskrant met de schrijnende vraag: Is het niet een bittere aanklacht tegen „christelijk" Europa? Ja, hiervan leeren de Indiërs iets, wanneer zij in aanraking komen met onze heldhaftige, zichzelf opofferende missionarissen. Zij worden getroffen ,door de groote liefde van het Chris- „Dt raad U aan oa er eea gewoonte van te maken dagelijks te gebrotken. Dit la de orlglneele ft- permunt, die derhalve vat, maar bereid la alt het echte na tnurprodncL Hieraan ontleent zij haar schende eigenschappen en den lekkeren en toch krachtigen smaak." Waarborg Het Boarnache St. Annatflld. Door T. Pluim. Zien wij thans wat werd uitgegeven. Aan plukgeid bij 't verhuren van 't gilde-land 3 gld. 6 st. Aan belastingen (voor 't gilde-land) 23 19 St. 12 penningen of duiten. Voor bier op 't g'Mefeest 64 Voor drie dagen giït* est aan Mefcest 64 gld. igen gild bert Teunissen Lichter aannemer De strl|d om de zielen. Bij al het droevig nieuws, dat we :eds hooren uit Rusland en waarvan onze dagbladen vol staan, doet het ons ook goed eens te vernemen, hoe heer lijk er gewerkt werd en wordt tot heil der zielen. Als men het teven leest van een t. Franciscus Xaverius, staat men ver steld over het wonderbare succes, dat die missionaris behaalde. Franciscus doopte met eigen hand 30.000 heidenen. Verleden zomer werd in het stille Vlaamsche dorpje Moorslede het mo nument onthuld van een anderen Xaverius: Pater Constant Lievens S.J. Heel de Vlaamsche studentenwereld was uit getrokken om den man te huldigen, die 27.000 heidenen tot vrienden van O. L. Heer maakte. Onlangs stierf in de missie op 82 jarigen leeftijd Zuster Lucie. Ze doopte in haar leven 44.000 heidenen; meest kinderen. Pater Laval, missionaris van den H. Geest, de eerste missionaris van Pater Libermann, een bekeerde Israëliet, mocht met eigen hand aan 67.000 zwarte slaven op het eiland Mauritius, waar hij 23 jaar gewerkt heeft; het H. Sacrament der wedergeboorte geven. Van Juli 1927 tot Juli 1928 werden in de 21 Afrikaansche missiegebieden meer dan 100.000 doopsels door de Paters van den H. Geest toegediend. En de ons zoo bekende Witte Paters van Kardinaal Lavigerie schonken dit H. Sacrament aan 72.582 negers in de 17 missiegebieden, welke zij in het Zwarte Werelddeel bewerken. In ons schoon Indië, in 't Vicariaat der Kleine Soenda eilanden, werden door de missionarissen van het God delijk Woord uit Steijl bijna 23.000 menschen van slaaf des duivels tot kind van God gemaakt. Watjdoen deze berichten ons goed, wanneer we lezen over het duivelsch en monsterachtig werk, wat de Sovjet Republiek verricht, om de menschen, vooral de kinderen, af te trekken van God en hen met een duivelschen haat te bezielen voor alles wat op Goden godsdienst betrekking heeft. WJe rekent, kiest of neemt een abonnement voor onder houd van uw schrijfmachine bij h. ELZETÏAAR KANTOORBOEKHANDEL LANGESTRAAT 84 TEL. 628 Na ten huize van den Internuntius aan {de lunch te hebben aangezeten, vertrokken Mgr. Jansen en zijn Secre tarissen weer naar Utrecht. Woensdag heeft de nieuwe aarts bisschop officieel bezit genomen van den aartsbisschoppelijken zetel en daar mede alle bevoegdheden aan zijn ambt verbonden, verkregen. Een aandachtige schare was in de Kathedrale kerk aan de Lange Nieuw- straat te Utrecht getuige van de plech tigheid, die vooraf werd gegaan door een hoogmis, opgedragen door den hoogeerw. heer Fock, kanunnik en deken van Amersfoort, met assistentie in dr. Hegge en kapelaan Mulder. Na afloop kwam het metropol itaan kapittel in vergadering bijeen, waar Mgr. Jansen de pauselijke documenten aan de kauunnikken heeft getoond. Onmiddelijk hierop werd de nieuwe aartsbisschop gekleed als huisprelaat, de kathedraal binnengeleid dool den iroost van het Metropolitaan kanittel, Jr. Schaepman en Mgr. B. A. de Wit. Mgr. Jansen sprak vervolgens vervol gens de kapittelheeren toe en bracht dank aan allen voor den hem verleen den bijstand gedurende den tijd, dat hij als vicarius-capitularis het bisdom heeft bestuurd. De rede van den aartsbisschop werd beantwoord door Mgr. Dr. Schaepman, waarna alle kanunniken den aartsbis- schopoelijken zegen ontvingen. De plechtigheid werd besloten met het zingen van het Te Deum. Met vergunning van Z.H. den Paus zal de Bisschopsconsecratie van Mgr. J. H. G. Jansen plaats hebben op den feestdag van de H. Bonifacius en Gezellen, door den Internuntius, Mgr. L. Schioppa, in de kerk van O. L. Vr. Hemelvaart te Utrecht. (Biltstraat) op Donderdag 5 Juni a.s. In het St. Jozephsgebouw te Utrecht heeft onder leiding van mr. de Vink een vergadering plaats gehad van ver tegenwoordigers onder de Utrechtsche Katholieken. In deze bijeenkomst werd besloten om Mgr. J. H. G. Jansen, na zijn wijding tot Aartsbisschop, te hul digen. Een huldigingscomité werd samen gesteld en besloten werd de huldiging op 15 Juni te doen plaats hebben. De huldiging zal bestaan in een optocht langs het bisschoppelijk palcis en een er van) 142 gld. 8 st. 14 penn. Voor 't aftappen van 7 tonnen bier cn een anker wijn (dus het arbeids loon) 12 gld. De rest van den maaltijd voor de armen geboekt 22 gld. De speelman voor 4 dagen spelen gld. 10 st. (Dat was ook voor de Baarnsche dansen, die op 't Landspel zulk een succes mochten boeken). Voor vertering van den speelman gld. 11 st. Voor een anker wijn 8 gld. (U weet nog wel, dat was voor de bestuurde- ren, 20 ets. per (lesch). Voor de vracht van 'I bier (uit Amersfoort) betaald 3 st- Aan Oijsbert Meeusen voor de brug maken in de Smidstraat 13 gld. 12 st. penningen. De geheele ontvangsten beliepen 26 gld. 6 st. De iheele uitgaven gld. 6 st. batig Kerknieuws. AARTSBISDOM UTRECHT. Mgr. J. H. G. Jansen, benoemd Aartsbisschop van Utrecht, heeft, ver- -ezeld van zijn secretarissen, J. v. d. Jurg en Dr. W. Mulder, een bezoek gebracht aan den Pauselijken Internun tius, Mgr. Lorenzo Schioppa te'sGra- venhageen in diens paleis de Pause lijke bulle, houdende zijn officieele benoeming tot Aartsbisschop van recht, ontvangen en den eed en de geloofsbelijdenis afgelegd. latholieke vereenigingen zullen worden uitgenoodigd aan deze huldi ging deel te nemen. RECTOR S. J. v. d. GROOTEVHEEN. Naar wij vernemen is de toestand in rector S. J. van de Grootevheen in het St. Radboudgesticht te Oot- marsum, die van de H.H. Sacramenten der Stervenden is voorzien, vooruit-1 gaande. door eenige gildebroeders om kend, n.l.Jacob Aelten Maeser (hij zette maar als merk I. A. M,), Wouter Evertsen Strijdhorst, Teunis Jansen, |acob Tonisz van de Vuerst (Vuurst), Aart Teunisse van Duynen, Jacobus Mouton, Cornells van der Thoniss (verder is zijn naam onlees baar). Verder verklaart de nieuwe Dekan Jacob Aelten Maesser, dat hij 't ge noemde batig saldo van den afgetreden Dekan Backer ontvangen heeft. Tot de onderteekenaars behoort ook Jacob van de Vuurst (wiens vader Thonis of Teunis heette). Hij behoorde tot een protestantsche familieook later ontmoet ik eveneens namen van Her vormde inwoners in 't boek, o.a. de molenaarsfamilie Varecamp, Jan de Zoete (dc koster op den Brink) en Zelf Teunisse van den Hoek. Oorspronke lijk zijn er dus ook protestanten lid van 't gilde geweest. Bij de invoering der hervorming, zijn blijkbaar de pro testant geworden gildebroeders toch lid gebleven en konden zij volgens 't reglement hun zoon in't gilde koopen. Doch na 1800 zie ik enkel katholieke namen. Trouwens de oprichting berust geheel op het katholieke gebruik van het bijwonen der H. Mis, waartoe de leden zooveel mogelijk verplicht waren. En hiermee hebben wij de eerste rekening en verantwoording doorge- loopen, zeer interessante herinne ringen aan oud-Baarn. De verdere rekeningen ik bedoel over de volgende jaren sluiten zich meestal bij de andere aan. In 1795 bedroeg de jaarlijksche pacht van de smids-maat f73.50; in 1707 f5450; de landprijzen waren dus met 50 pet. gestegen. Trouwens alles was in die eeuw duurder geworden: zoo kreeg de speelman oorspronkelijk 5 gld., maar later reeds 15 gld. (voor 4 dagen) en een flesch wijn. Toen was het anker reeds tot 40 gld. opgeloopen. Wat niet is gestegen, is de „boete" (d.w.z. de bijdrage) voor het trouwen en't ontvangen van een erfenis; hier voor werd altijd dus van 't begin af 2 gld. 40 ets. betaald. Zoo lees ik in 1795, dat van 't lid N.N. ontvangen is de somma van 4 gld. 16 st. „voor de erfenis van allebij zijn grootjes" (grootmoeders). Toen in 1787 iemand die bijdrage niet voldeed, werd hij als lid geschrapt, of zooals het heette: „hij was zijn gild kwijl" Een 'extraatje viel de kas in 1765 te beurt. Men had een stuk heiveld Jpresent gedaan aan Zijn Hoogheljt den heer Prinse van Orangen en Nas sau", maar er toch 30 gld. voor ge- egen als tegengeschenk. Zooals reeds gezegd Is, stond het gilde vóór 1800 ook voor Protestanten opende gildekas betaalde zelfs mede in onkosten van de reparaties van kerk en toren op de Brink; bijv. in 1731 aan den predikant Moesbergen voor dc kerk van Baarn betaald 14 en |n 1723 voor de reparatie van terk en toren 8 gld. 1 stuiver. Maar die uitgaven houden omstreeks na 1800 op; dan lezen wij geregeld een post „aan den heer Pastoor voor de Intentie der overledenen", of: „aan den heer Pastoor voor Missen", terwijl dan ook de zangers bedacht worden. In 1812 koopt Geurt Schoonderbeek ,de post van secretaris" voor 35 gld.; waarom hij dat deed, kan ik niet zeg gen, want in de uitgaven komt geen enkel douceurtje voor den secretaris voor. Dat bedrag van 35 gld. wordt evenmin geboekt, maar later vind ik aangeteekend, dat het voor de armen was. i jaar is er geen gildefeest ge in, n.l. In 1870. Toen was er oorlog tusschen Frankrijk en Duitsch- land en er bestond gevaar, dat ook ons land er in zou betrokken worden. Het was dus een angstige tijd en zoo besloot men volgens het rekening boek met 13 tegen 10 stemmen geen feest te houden. In plaats daar van zou elk der 58 leden 9 gld. uit de kas ontvangen en de armen 21 gld. (er was nl. nu geen overschot van den maaltijd). Op de voorlaatste blz. van het oudste gildeboekvan 1707 tot 1794 leest men: „Terwljle het Gildeboek vol is, sal men een nieuw boek aanleggen, het welk is geschied in het jaar 1795 den 4 October, het eerste jaar der Bataaf- sche Vrijheijt". O, die Vrijheid! De kas kon al heel spoedig den 50ste penning (2 percent) extra belasting op de eigendommen betalen, nl. 66 gld., en dit was helaas! niet de laatste maal. En hiermede zal ik de boeken slui ten. Mij dunkt, zij hebben ons een aardige film van Oud-Baarn gegeven. Nogit Bulselaar en aan de heer P. de Ruyter, die mij op de gildeboeken opmerkzaam heeft gemaakt. Naschrift. In het eerste rekeningboek vond ik in 1711 een zeer belaagrljk stuk, erg verbleekt en vol doorhalingen, zoodat ik het in 't begin maar oversloeg. Maar bij tweede lezing ontdekte ik pas de belangrijkheid er van. Het stuk bevat de voorwaarden waarop de levering van de gildemaaltijden wordt aanbe steed. ik lees o.a.behalve een ge zond vet rund, zal de aannemer zes schapen koopen, tot genoegen van het bestuur. (Later veranderd in: acht hamels). Op den derden dag voor ieder paar aan den maaltijd te leveren: een gebraden hoen. Later is dit ver anderd in schapenvleesch. Ten vijfden zal de aannemer een goed gesloten kelder leveren, „daer men het bieren de wijn vertrouwen kan". Ten zevende mag de aannemer bier noch wijn van het gild „sinisterlyck" (laaghartig, op slinksche wijze) verbergen of weg laten. De aannemer zal gehouden zijn deze voorwaarden met eigen hand te on- dertcekenen. Jaren en jarenlang is het stuk telkens door de aannemers met hun handtee- kening bekrachtigd. Baarn, Mei 1930. Eén was een klaplooper geweest, *"1 had zich op kosten der kas aan den gildemaaltijd te goed gedaan. 18'opt en klein, altijd dadelijk hulp Ma,, l,l| moest later dwroor de toe- Eerste Hulp. f Vadem, om in Uw gezin aan te kunn ten vergoeden.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1930 | | pagina 1