Bel dan op No. 42
Katholiek
Orgaan voor
Amersfoort en Omstreken
N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Pi-jjs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10
Kantoor en Drokkerll Langegracht 28 te Amersfoort Telefoon 314
Vier en veertigste Jaargang
De €embode
Advertentiën 26 cent per regel. Büljjke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adver-
teeren. Adverteniièn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen ztfn bezorgd.
Verschijnt eiken Dinsdag- an Vrijdagmiddag - Post giro no. 44234
Dinsdag *9 Sept. 1930 - No. 47
Het vierkant voorop stellen van de
rechtvaardigheid bij de sociale vraag
stukken. doet stelling nemen tegen den
oogendienst van hen, die uitbuitende
bezitters in het gevlei komen, en legt
ieder Katholiek den plicht op, om naar
best vermogen mede te werken aan
het opbouwen van een sociaal huis,
waarin de mensch niet langer door het
geld de slaaf van de machine is.
Pater Beuns S. J.
Het Beursspel.
In „Schonere Zukunft" schreef de
socioloog Pastor Hafele onlangs, dat
de gecompliceerdheid van de beurs en
haar werkwijze een zedelijke beoor
deeling zeer moeilijk maakt.
Voor alles moet men vasthouden
aan een fundamenteel onderscheid
lusschen individueele en openbare mo
raal. Want het blijkt, dat de meeste
beursmanipulaties volgens de maat
staven van de individueele moraal
heelemaal niet verkeerd zijn. Een beurs
speculant of makelaar kan zich sub
jectief van alle schuld vrij wanen, ter
wijl toch zijn werk objectief ten zwaarste
te veroordeelen is.
Voor de objectieve beoordeeling
stellen we vast, dat het wezen en de
wortel van het kapitalistische beurs-
wezen onchristelijk zijn. Hier wordt
bedoeld, de grenzelooze winstbegeerte,
die het bestaansmotief is van de te
genwoordige beurs. Een zeer hard
oordeel. Maar om te bewijzen, dat het
moderne beurswezen, zooals trouwens
de geheele kapitalistisch-speculatieve
geest, voortkomt uit de grenzelooze
winstbegeerte, behoeven we slechtste
denken aan de stellingen van Sombart
en van andere niet-katholieke geleerden
en wereldbeschouwers, die geen mora
listen zijn, en daarom niet te straf
zullen oordeelen.
Sombart geeft als hoofddoel van den
ontwakende kapitalistischen geest aan
snelle verrijking, geldmakcrij, en brengt
zelf nadrukkelijk naar voren, dat het
doel heelemaal niet meer is zooals
vroegerhet verdienen van een levens
onderhoud, maar dat het verdienen
van geld het doel in zich is geworden.
De winstzucht van de speculatie in het
beursverkeeriszoo groot dat ze nergens
voor terugschrikt behalve voor den
strafrechter. Men behoeft slechts een
maal de typen van menschen te zien
wier voornaamste arbeidsveld de beurs
is, en men weet reeds genoeg van den
geest of van de geesteloosheid, waar
uit zij leven. Men moet niet zeggen,
dat ieder, die op de beurs] handelt, van
grenzeloos winststreven bezeten is,
maar dat het beurswezen als zoodanig
uit dezen geest leelt en door zijn
hoofdvertegenwoordigers in dezen geest
wordt opgevat. De katholieke moraal
veroordeelt niet het streven naar rijk
dom op zich; rijkdom die goed besteed
wordt is geoorloofd, hoewel hij zijn
bezitter in sommige gevallen aan groot
geestelijk gevaar blootstelt. Wordt de
rijkdom echter als doel nagestreefd,
om wille van zichzelf, of om wille van
het genot en van de macht, die hij
verleent, dan is dit streven aan den
Christen niet geoorloofd. Wie de mo
derne kapitalistische verhoudingen, et
de beurs in het bijzonder, kent zal
wel weten dat het thans meestal niet
te doen is om een verdienen van een
levensonderhoud, maar dat het
wedren is naar goud en geld, omdat
in de kapitalistische economie diegene
den grootsten invloed bezit, die de
sterkste financieele macht achter zich
heeft.
De beurs kan er zich ook niet op
beroepen op een bijzondere wijze de
cultuur te bevorderen. De speculatie
staat, zooals zij zich zuiver laat zien
noch objectief noch subjectief ir
nautoe betrekking tot de cultuur.
Vanzelfsprekend bedoelen we ab
soluut niet dat alle speculanten gelijk
te stellen zijn met roofridders en al
chimisten. De kapitalist, die thuis blijft,
en in commissie voor zich laat specu-
leeren, staat los van iederen bepaalden
tak van cultuur, van ieder cultuurgoed
van iedere onderneming. Wellicht weet
hij niet eens, tot welke productie zijn
kapitaal meewerkt, misschien wel tot
een zoodanige, die aan de grootste
moreele en materieele wancultuur hulp
verleent.
Het feit, dat aan de beursspeculatie
geen moreele verdienste ten aanzien
van de cultuur kan worden toegekend,
verdwijnt niet door de overweging, dat
zij (die speculatie) de bron is van
buitengewone werkkracht en arbeid.
Er moet worden vastgesteld, dat die
eigenschappen in de eerste plaats door
de beurs aangekweekt worden omdat
de moderne, buitengewoon fijne en
gecompliceerde techniek van het za
kenleven, dit zonder meer vordert, en
zonder deze eigenschappen zelfs niet
functioneeren, dus uit motieven van
ijzeren noodzaak en eigenbelang. An
ders zou het immers niet voor kunnen
komen, dat dezelfde zakenkringen dik
wijls juist volgens de tegenovergestelde
eigenschappen handelen, wanneer maar
het woord of de openlijke betiteling
„bedrieger" e.d. vermeden worden; dat
oneerlijkheid onverschillig beschouwd
wordt, of zelfs als buitengewone zaak
kundigheid geprezen wordt, wanneer
het iemand maar gelukt uit een con
currentiestrijd als overwinnaar te voor
schijn te komen.
In zooverre de beursspeculatie louter
kansspel is en absoluut geen arbeid
is, dus een arbeids-loosjinkomenjver-
schaft, in zooverre is ze zonder meer
moreel te veroordeelen.
KANTOORBOEKHANDEL
I F. <fl. TULP i
Lanjjesfraat 65 to. Krommestraat TEL
SCHOOI- EU TEElEKBENOODieOHtDEII
voor alle inrichtingen van onderwijs
Binnenland
worden gezorgd, dat weilanden waar
ziek of verdacht vee loopt, duidelijk
kenbaar zijn.
Voor zoover dat maar eenigszins met
de eischen van het bedrijf overeen te
brengen is, dient men er voor te zor
gen, dat de laatste 14 dagen dus
na 8 September geen vee wort#
verweid.
Immers als kort voor de oefeningen
vee wordt verweid, kan de besmetting
plaats vinden doordat terreinen, waar
tijdens de oefeningen geen vee loopt,
worden betreden.
De bekende mond- en klauwzeer-
borden zullen door de zorg van de
burgerlijke autoriteiten in grooter aantal
dan tot dusver worden geplaatst in de
besmette weiden. Dit alleen is echter
niet voldoende. De hierboven bedoelde
terreinen kunnen nog duidelijker ken
baar worden gemaakt, indien door de
veehouders zelf langs de rand hier en
daar stroowisschen worden geplaatst.
Men plaatse deze dus vooral daar,
waar de gesteldheid van het terrein
dit het meest noodzakelijk maakt.
Vooral op een bedekt terrein zal men
ze op niet te groote afstand moeten
plaatsen. Alleen wanneer op deze
wijze de noodige steun wordt ver
leend, zal de kans op verspreiding
werkelijk tot een minimum worden
teruggebracht.
ieder veehouder kenne dus zijn plicht!
Men bedenke evenwel dat het uit
sluitend gaat om de door den Vee-
artsenijkundigen Dienst de laatste 14
dagen voor de oefeningen, derhalve
na 8 September, besmet verklaarde
weilanden. Op andere weilanden
se men dus geen stroowisschen.
VOORKOMING VAN DE VERSPREI
DING VAN MOND- EN KLAUWZEER
BIJ DE A.S. LEGEROEFENINGEN
(22—25 September).
Van 22—25 September zullen groote
militaire oefeningen worden gehouden
binnen een gebied, dat ongeveer be
grensd wordt door een lijn, gaande
vanaf Amersfoort oostwaarts langs de
spoorlijn tot Stroe, vervolgens in Zui
delijke richting over Harskamp tot Ede,
vandaar langs de spoorlijn in N.W.
richting tot Lunteren en vervolgens in
W. richting (langs Goorsteeg, Brink-
landerweg, enz.) over Renswoude,
Scherpenzeel en Woudenberg en ver
volgens in N. richting vanaf paal 91
bij Heischoten naar Amersfoort. Verder
zullen troepen zijn gelegerd in de
omgeving van Voorthuiznn en in de
omgeving van Zeist, Rijsenburg en
Driebergen.
Het spreekt vanzelf dat een ver
plaatsing van troepen dooreen gebied,
waar nogal wat mond- en klauwzeer
heerscht, een groot gevaar kan ople
veren voor de verspreiding van deze
ziekte.
een bespreking, die plaats heeft
gehad door vertegenwoordigers van
het Bestuur van den Algemeenen
Nederlandschen Zuivelbond op het
Departement van Defensie, bleek men
van deze zijde gaarne bereid om in
overleg met den Veeartsenijkundigen
Dienst voor zoover dit in het ver
mogen van de militaire autoriteiten
ligt, maatregelen te treffen, waardoor
de kans op verspreiding zoo klein
mogelijk wordt.
Van belang is hierbij, dat de mili
tairen zich niet rechtstreeks van hun
woonplaatsen naar het gebied begeven,
waar de oefeningen plaats hebben,
maar zij zullen zoowel vóór als na
de oefeningen eenige dagen in de
kazerne vertoeven. Verder zal inkwar
tiering speciaal op boerderijen
tot een minimum worden beperkt en
zal deze, zoo zij als gevolg van
de weeromstandigheden noodzakelijk
mocht zijn, niet plaats hebben op
hoeven, waar mond- en klauwzeer
heerschi. Tenslotte zal na afloop van
de oefeningen het schoeisel van de
militairen worden ontsmet.
Tijdens de oefeningen zal, voor zoo
ver dat maar eenigszins mogelijk is,
het bel reden van terreinen, waar ziek
of verdacht vee loopt, worden voorko
men. Daar er van de zijde van de
militaire autoriteiten dus alle mede
werking bestaat, ligt het zeker op den
weg van de veehouders om ook hun
nerzijds maatregelen te nemen, waar
door deze goede bedoelingen ook
werkelijk het volle effect zullen hebben.
In de eerste plaats is het dus
noodzakelijk, dat zij zoo weinig mo
gelijk in aanraking komen met de
militairen en verder dient er voor te
DE KATHOLIEKE VERKENNERS.
Welpenleidfstjerscursus.
Voor leekenleid(sl)ers, die het mooie
apostolaat van jeugdleiding in de jonge
en frissche Katholieke Verkennersbe
weging ter hand willen nemen, wordt
een welpenleid(st)erscursus van vier
dagen georganiseerd. De cursus wordt
gegeven Zaterdag en Zondag op 20,
21, 27 en 28 September te Utrecht.
Door het volgen van de cursus ver
plicht men zich tot niets. De inschrij-
vingskosten bedragen f6.50. Men kan
zich opgeven en inlichtingen vragen
bij den Diocesaan Commissaris W. E.
Froger, Hugo de Grootstraat 23 Den
Haag en bij den Adj. Comm. J. J. P.
Boozeman, J. :W, Frissotr. 2 Utrecht.
Opgave uiterlijk tot 16 September.
Waar er momenteel een groot gebrek
is aan goed gevormde jeugdleiders,
vooral op verkennersgebied, wordt deel
name ten zeerste aanbevolen. De cursus
geeft de noodige training om een welpen-
horde te beginnen. Practijk en theorie
wisselen elkaar af. Bijzondere zorg wordt
besteed aan de godsdienstige vorming.
Moge een ruime deelname aan deze
cursus bewijzen, dat ook hier de „nieuwe
banen" gevolgd worden, tot heil
de jeugd.
HET GOOI.
In de bestuursvergadering van „Stad
en Lande" is men tot overeenstemming
gekomen omtrent de oppervlakte var
het in het Gooiland te vormen natuur
reservaat.
Hiertoe zullen worden verkocht 1530
H.A. heide en bosch, inbegrepen de
heide bestemd voor de zanderij van de
Spoorwegen en de 94 H.A. bosch bij
het Hilversumsche Waschmecr. De ge
meentelijke bestuursleden verklaarden
zich er mede accoord, dat de Gooische
gemeenten afstand zullen doen van haar
in artikel 37 der Erfgooierswet toege
kende rechten tot naasting der over
blijvende 200 H.A. bij ontbinding tot
de helft der getaxeerde waarde.
Met algemeene stemmen werd be
sloten de algemeene vergadering voor
te stellen den verkoop der 1530 H.A.
onder deze voorwaarden voor twee
millioen goed te keuren, mits kapitaals-
uitkeering wettelijk wordt mogelijk ge
maakt.
VLOOT-AGITATIE.
Het Bestuur der R. K. Staatspartij
verspreidde een proclamatie aan de
Katholieken van Nederland, waarin op
de onwaarachtigheid der socialistische
actie ten aanzien van Minister Decker's
vlootvoorstel wordt gewezen, terwijl
tevens wordt gezegd, dat de R. K.
Staatspartij thans geen officieeel partij
standpunt kan vaststellen, omdat de
beoordeeling van de vraag, of het
voorstel der Regeering in overeenstem
ming is met ons program, zaak is van
de fractie's der Tweede en Eerste
Kamer; de uitslag van dit beraad mag
niet door eenige partijinstantie van te
voren worden voorgeschreven.
In zijn memorie van antwoord ont
kent minister Deckers met den meesten
nadruk, dat het regeeringsvoorstel lijn
recht in zou gaan tegen de uitspraak,
in 1923 door de Kamer gegeven met
betrekking tot de toen aanhangige
Vlootwet. Toen was het wel degelijk
de bedoeling der regeering, dat de
samenstelling van de noodig geachte
vloot bij de wet zou worden vastge
steld en aanbouw der geheele vloot
binnen enkele jaren zou geschieden.
Tevens [zou een vlootfonds worden
ingesteld, aangezien aanbouw van die
vloot uit de jaarlijks beschikbaar te
stellen bedragen binnen den in die
wet bepaalden tijd niet mogelijk was.
Thans echter wordt aangegeven hoe
men geleidelijk kan komen tot het
scheppen van een materieel-reserve
voor het Nederlandsch eskader in
Oost-Indië, vernieuwing van het ver
ouderde materieel in Nederland en het
bouwen van een vaartuig voor den
dienst in West-lndië, een en ander
geheel te bestrijden uit de jaarlijks
beschikbaar te stellen bedragen voor
aanbouw.
De regeering is van oordeel, dat
met inbegrip van de thans aangegeven
reserve de vlootsterkte zal beantwoor
den aan het in de Troonrede 1929
genoemde strikt noodige voor hand
having van de onzijdigheid van den
staat. Meer wordt niet gevraagd en
meer zou de regeering ook niet
wenschen.
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
Nu door het college van Burge
meester en Wethouders op den wette
lijk vastgestelden tijd de begrooting
van inkomsten en uitgaven voor het
dienstjaar 1931 aan den Gemeenteraad
is gepresenteerd, lijkt het ons niet
dienstig in korte trekken uiteen te
zetten, waarop de gemeentelijke be
grooting grootendeels berust.
De begrootingspolitiek stelt zich ten
doel om na te gaan in welke behoef
ten van de gemeente moet worden
voorzien en op welke wijze de kosten,
aan bevrediging dier behoeften ver
bonden, kunnen bestreden worden.
In tegenstelling dus tot privaatrech
telijke lichamen wordt bij publiekrech
telijke lichamen, zooals de Staat, de
Provincie en de Gemeente de nering
naar tering, in plaats van de tering
naar de 'nering gezet. Indien men zich
van de taak, welke de gemeente krach
tens haar roeping in het maatschap
pelijk bestel heeft te vervullen, nauw
keurig rekenschap geeft, behoeft men
zich daarover niet te verwonderen.
De gemeentebesturen beoogen i
mers niet het maken van winst gelijk
handelsondernemingen doch hebben de
verzorging van de meest uiteenloopende
belangen der burgers tot eenig doel.
De gemeentelijke overheid richt zich
derhalve op de eerste plaats op dat
gene, dat ter bevordering van het al
gemeen welzijn noodzakelijk en ge-
wenscht, om zich pas daarna reken
schap te geven van de wijze, waarop
de benoodigde financiën moeten wor
den verkregen.
Dit beteekent natuurlijk niet, dat de
gemeentebesturen zich niet om de finan
ciën behoeven te bekommeren, het is
juist de regeling van het financieel be
heer, welke den opzet vormt voor iedere
begrooting.
De jaarlijksche begrootings-behande-
ling zou men kunnen splitsen in een
negatief en een positief bestanddeel.
Het negatief bestanddeel bestaat dan
in de algemeene beraadslagingen, in
de besprekingen van het beleid van
het gemeentebestuur over de afgeloopen
periodein een crilische bespreking over
de houding, welke naar het inzicht
der leden van den Raad, het gemeente
bestuur voor de toekomst heeft in te
nemen.
De begrootingsdebatten, welke aan
het positieve bestanddeel, w.o. ver
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Oracht.no. 4 - Telefoon no. 304 en 697
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 3pet.
ten, zelf voorafgaan, vormen een be
langrijk bestanddeel der jaarlijksche
begrootings-behandeling.
Van de algemeene beschouwingen
kan dan ook veel invloed uitgaan ;op
het begrootingsontwerp van volgende
jaren.
De invloed van den Raad op de
leiding der gemeente is niet gering.
B. en W. zijn aan den Raad ver
antwoording schuldig en hebben des-
gewenscht alle door den Raad ver
langde inlichtingen te geven.
Het onweerlegbaar feit, dat de Ge
meenteraden het terrein hunner werk
zaamheden sedert jaren niet weinig
vergroot hebben is het noodzakelijk
gevolg geweest van den nieuwen tijd-
-aest.
Dringend gewenscht is echter steeds
een sluitende begrooting, maar ook....
een niet overdadige schuldenlast.
En wel omdat een overdadige schul
denlast elke vrijheid van beweging in
de tijden die komen, vernietigt en een
stilstand zou doen intreden die metter
daad achteruitgang zou beduiden.
T. G.
GODSDIENSTONDERWIJS.
Voor het geven van Godsdienst
onderwijs aan de Katholieke Kweeke-
lingen der Rijkskweekschool v. Onder
wijzers en Onderwijzeressen is even
eens aangewezen de Weleerw. heer
Kapelaan W. J. de Jong.
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Te lef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
dlgdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
Als opvolger van den Weleerw. heer
Beltman voor de functie van geestelijk
adviseur der R. K. Werkliedenvereeni-
ging is aangewezen de Weleerw. Heer
W. J. de Jong.
SPORTDAG.
Het programma van den A. B. v. L. O.
Sportdag, welke gehouden wordt op
Zaterdag 13 September a.s. op het
terrein aan den Leusderweg is als volgt
samengesteld":
1. Algemeene Vrije Oefeningen.
2. ToestelturnenBrug voor Dames.
Ringen voor Heeren.
3. Demonstratie openluchts.
leerlingen der openluchtspelcursussen
v. d. A. B. v. L. O. en door de leden
van Rood Wit.
Gedemonstreerd wordt Grensbal,
Slingerbal en Volleybal.
4. Serie's 4 X 100 M. Heeren.
Serie 4 X 80 M. Dames.
5. Toestelturnen: Ringen voor Dames.
Rekstok voor Heeren.
6. Serie's 4 X 100 M. Gemengde
estafette.
Serie's 4 X 80 M. Juniores.
Serie's 4 X 80 M. Meisjes.
7. Vrije oefeningen, uit te voeren
door de Vereeniging Jonge Kracht.
Brugturnen Heeren.
8. Finale diverse, estafetteloopen.
9. Finale der handbalcompetitie v. d.
B. v. L. O.
De opstelling der deelnemende ver-
eenigingen zal plaats vinden op den
Hof, vanwaar precies drie uur wordt
afgemarcheerd naar het terrein. Een
muziekcorps heeft medewerking toe
gezegd.
Aan dezen sportdag wordt deelge
nomen door de vereenigingen
Wilhelmina, Excelsior, Victoria, St.
Hubertus.Jahn, Rood-Wit, Jónge Krach},
Muziekvereen. R.O.G., Korfbalvereen.
„Amersfoort".
Voor estafetteloopen zijn fraaie prij
zen beschikbaar gesteld.
Als secrelaris-penningmeester van
den Amersf. Bond v. Lich. Opvoeding
is opgetreden de heer W. C. Ooster
man, Blankenheymstraat 29, die tevens
het secretariaat van de Expi. Comm.
Birkhoven" waarneemt.
Donderdag 18 September a.s. zal
Amersfoort's Mannenkoor een concert
geven in de Infanterie-kazerne voor
de militairen die in verband met de
herhalingsoefeningen hier gelegerd zijn.
Bij beschikking van den minister
van onderwijs, kunsten en wetenschap
pen is benoemd tot gedelegeerde van
de Nederlandsche regeering bij het 7e
internationaal congres voor de Geschie
denis der Geneeskunde, dat van 22
tot 27 September 1930 te Rome zal
worden gehouden, dr. F. C. Unger te
Amersfoort.
Tot lid van de Raads-commissie
voor wetgeving werd door den ge
meenteraad benoemd de heer Van Galen
Last en tot zijn plaatsvervanger de heer
IJ. Baan.
Voorls werden benoemd tof plaats
vervangend lid der gemeente-bedrijven
commissie de heer Van Tellingen; tot
lid der financieele commissie de heer
Baan, tot plaatsvervangend lid der
commissie voor de reiniging: de heer
Van Tellingen; tot lid der Raadscom
missie voor onderwijs de heer Baan.
Door den gemeenteraad werden
benoemd
Tot bestuurslid van de Nutsspaar-
bank notaris Klaassen.
Tot tijdelijk leerares in de wiskunde
aan het gymnasium Dr. Johanna Marx
te Deventer.
Tot tijdelijk leerares in de oude talen
aan het gymnasium Dr. N. Schepp te
Scheveningen.
Tot tijdelijk leeraar in 't Hebreeuwsch
aan het gymnasium Dr. F. C. Unger.
- Amersfoortsche R. K. Spaarbank.
Verslag over de maand Aug. 1930.
Per 31 Juli '30 totaal verschuldigd
f311.744.71
Gedurende Aug. '30
ingelegd - 10.822.85
f 322.567.56
Het laatste gemeentelijk concert in
rdit seizoen door de Amersf. Muziek-
staaif wordt de beslissing over de ge-1 vereen, wordt hedenavond om 8 uut
raamde voorgedragen begrootingspos-1 in het Plantsoen gegeven.
Gedurende Aug. '30
terugbetaald - 7.302.29
Totaal f 315.265.27
Boekjes per 31 Juli '30.
Totaal afgegeven 2713 nog in om
loop 2147. In Aug. afgegeven 11 totaal
nog in omloop 2158.
