2 Crapeauds en 4 stoelen
A. H. r. Hjsiwkeik tu.
f®.
2Wjnj!ï=2jfi_£ï,ÏE I I/Y Alii M\i\fit\ «oorden 4*~
iv 1 r III I iWlllr ^^zTtrszï?-
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
CONKLIN
N.V. Middenstands-Bank
h. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
De €embode
Abonvmmlm hunrum Me met ingaan doch M -A MA 44A a| .A AdvertmtUn is cml per rajrf. nayte «mmm
ooor dmoamxut^uanMn nüutafctoartaal. fYp. IZ 1/ I II I II 11 lm«l-iXnl'nmna^rinrtiT»n F.
Kutoor en Drukkerij Unj.jr.cht 28 Ie Ameeetoort Telefoon 814 yyn Verechljni eiken Dlnedeg. en Vri|degmlddeg - Pert-jlro no. 44234
Vier en veertigste Jaargang SEHjjW Dinsdag 31 Maart 1931 - No. 105
Zeer juist en schoon zegt Harnack,
de mensch heeft slechts zooveel idealen
als hij offers vermag te brengen.
Amersfoort vóór een
halve eeuw (1879)
DOOR A. F. VAN BEURDEN.
III.
Onderwijs.
Bij de handelingen van den Gemeen
teraad hebben wij boven reeds laten
uitkomen, dat Amersfoort ook in de
vroegste tijden niet achter gebleven
was in de zorg voor goed hoog on
derwijs. Wij hadden op de beroemde
mannen kunnen wijzen, die in hunne
jeugd van dat onderwijs genoten. De
stichting van het progymnasium met
veel moeite verkregen bewees dat ook
nu nog. Het telde aanvankelijk 25
leerlingen. De Rector had een salaris
van f2500 'sjaars. De leeraren in de
vier talen gaven ook les aan de be
staande Hoogere Burgerschool (direc
teur Dr. Menalda van Schouwenburg)
en kregen zoodoende een salaris van
f2000, naar onze tegenwoordige be
grippen niet veel. Maar men moet
hierbij wel in acht nemen, dat men
vóór 50 jaren met een gulden meer
kon doen dan nu met een rijksdaalder
en dat het leven ook eenvoudiger en
minder kostbaar gevoerd werd. Ook
voor de toekomst van het onderwijs
was gezorgd. Men had hier eene nor
maalschool, die echter den 1 Mei 1879
in eene Rijksnormaalschool omgezet
werd, 32 leerlingen tellende, die in
onzen tijd weer gewijzigd werd in eene
Rijkskweekschool.
De toestand van het lager onderwijs
was in 1879 bevredigend. Het onder
wijs voor de meisjes ging iets achter
uit, daar een dier scholen met 1 Mei
1879 opgeheven werd en eene andere
wat achterlijk scheen. De scholen waren
nog gemengd. Om deze redenen zou
men in het volgend jaar eene nieuwe
meisjesschool openen met eene onder
wijzeres aan het hoofd.
De Rijksnormaalschool werd in Mei
geopend, onder leiding van A. v. Veen,
zoodat men van vooruitgang kon spre
ken. In het geheel bestonden er 14
inrichtingen van gewoon onderwijs,
waarvan 4 openbare en 10 bijzondere.
Het herhalingsonderwijs werd slecht
bezocht. Openbare school voor gew.
en U. O. 118 leerlingen, C. J. van
Nagel, hoofd; Tusschenschooltelt284
leerlingen, H. W. de Heus, hoofd
1 e openbare armenschool336 leerlingen,
J, v. d. Horst, hoofd; 2e openbare
armenschool 178 leerlingen, J. Raders-
ma, hoofd; Kostschool voor R. K.
meisjes, firma v. Werkhoven, hoofd
j. M. T. HanloDagschool voor meis
jes, hoofd R. J. Almerode; Burger-
dagschool R. K. meisjes, firma v. Werk
hoven, hoofd M. NeuhausHerv. Dia
conieschool, hoofd J. Verwer; School
Chr. Nat. onderwijs, hoofd P. Mon
driaan; R. K. par. burgerschool voor
jongens, hoofd P. A. KrekelbergR. K.
armenschool voor jongens; hoofd G.
J. Ribberinken drie andere bijzondere
scholen.
De commissie van toezicht op het
onderwijs had tot voorzitter A. J.
en tot secretaris Celosse.
Deze laatste 14 scholen hadden in
1879 gezamenlijk 59 onderwijzers en
1775 leerlingen.
Postwezen en verkeer.
Het Postwezen was langzamerhand
ook sterk uitgebreid. Behalve de direc
teur C. Smitt Hzn. werkten op het
kantoor nog de commies J. Boonsma,
een assistent, twee surnumerairs en een
kantoorknecht. Er waren reeds
brievenbestellers en voetpostboden
naar Bunschoten, Hoogland, Stouten-
burg, Hoevelaken en Maarsbergen.
Het kantoor was regelmatiger en
langer geopend, echter toch met tus-
schenpoozen, 7-12, kwart voor een—3
4.55—5.45, av. 7—9 uur.
Vooral die onderdeelen van uren in
minuten maken een zonderlinge indruk.
Behalve de brievenbus aan het post
kantoor was er nog een in de St. Jans
straat en een aan het Station.
Chef van het station Ned. Centr&al
was J. van Asperen. Naar Utrecht ver
trokken per dag 5 treinen heen en
kwamen er 5 terug; naar Kaïnpen 4,
naar Hilversum 7, naar Zutphen 5.
Voor dien tijd was Amersfoort naar
alle kanten goed verbonden.
Er waren 4 paardenmarkten, 8 runder
en ossenmarkten, de kermis begon 20
en eindigde 25 October.
JOH. DE HEER
VARKENSMARKT TEL. 1309
AMERSFOORT
Piano- en Orgelhandel
Zorg voor zieken.
De verpleging van zieken buitens
huis had destijds nog niet dien om
vang genomen, die ze tegenwoordig
heeft. Men was nog altijd van oordeel,
dat een zieke niet in een andere om-
eving gebracht moet worde. Het St.
Jizabeths Gast- of Ziekenhuis nam
dan ook slechts II mannen en 12
vrouwen op, terwijl er op 31 Decem
ber nog slechts 3 en 2 in behandeling
bleven. Het Ziekenhuis in de Muur
huizen voldeed toen al weinig meer
aan de steeds vooruitgaande behande
ling van zieken en ziekten.
GeneeskundigenP. Smits, A. H. C.
van Driel, H. H. E. Morren.
Heelkundigen: L. Siddré.
VerloskundigenN. Pronk h.v. v. d.
Welk, Daniels h.v. Bijtelaar.
Apothekers: P. Hondius Tzn., Ten
Brink en Vermolen, J. P. G. Kok, J. G.
C. H. Sanders, G. J. van der Zoo de
)0 Veearts A. Overbosch.
Ook het toezicht op den verkoop
van levensmiddelen was zeer beperkt;
alleen vee en vleesch waren aan keuring
onderworpen. Van 712 koeien, 505 vette
kalveren, 1181 varkens en 2 schapen
weid het vleesch slechts 2 maal afge
keurd, wat ook geen scherpe keuring
verraadt.
Er werd toen nog geregeld visch-
afslag gehouden.
Politie.
Het politiepersoneel bestond uit den
Commissaris en acht agenten, die zoo
goed bezoldigd werden, dat er drie het
bijltje er bij nedergelegd hadden. Met
1 Januari 1880 zouden zij meer tracte-
ment krijgen, welk vooruitzicht volgens
rapport van den Commissaris eene
gunstige stemming veroorzaakte. Veel
beloven en weinig geven, doet al velen
toch in vreugde leven. De Commis
saris kreeg met 1 januari 1880 f 1600
traktement. Daardoor trok men echter
de toelage van f 150 voor bureaukosten
in. Men vond de boter anders wel wat
te dik op 't brood. Er Werden 117
menschen op de bon gezet, om de
drie dagen één, wat van groote goeder
tierenheid der ordebewaarders getuigt.
Komt er nu nog eens om met onze
70 politiedienaren en de grootstad
allures onzer woonplaats.
Brand was er weinig, alleen op
Mei kreeg men het met 't vuur te
kwaad in de Koningsstraat, waar door
den feilen wind 8 groote en kleine
woningen verbrandden met drie koeien
en veel hooi en stroo. En wat het toe
val wil in „de Vergulde Zwaan" in de
Utrechtsche straat brandde het dak en
zolder van den stal af. Op Sinterklaas
dag brandde in de Wolkersteeg een
schuur af, waarbij een paard omkwam,
terwijl „Klein Kolfschoten" in de Vlas
akkers 17 December in vlammen op
ging en een paard en een koe ver
brandden. Voor de verleende hulp gaf
men de buren premies.
(Wordt vervolgd.)
Uit den Omtrek
Hoogland
De laatste les van 't derde jaar van
de Landbouwwintercursus, was een
openbare, die werd bijgewoond door
de Rijkslandbouwconsulent, dr. K. v.
Daalen, de geestelijkheid der parochie,
het bestuur der afd. A.B.T.B. en eenige
belangstellenden.
Door de leider van den cursus wer
den de leerlingen allen over de ver
schillende vakken ondervraagd. Dit
nam veel tijd in beslag, aangezien een
groot aantal leerlingen die cursus
volgden.
De antwoorden waren van dien aard,
datdr. v. Daalen kon mededeelen, dat
allen het 3e jaars-diploma hadden ge
kregen. Echter 'is men bij het vast
stellen der „graden" van de diploma's
Van veel strengere eischen uitgegaan,
:dan tot nu toe de gewoonte was. Dit
KANTOORBOEKHANDEL
«I F. A TULP H
Unflastr. 6S to. Kromtnastr. TEL 52»
ENDURA
VULPENHOUDR
Onbeperkte en voortdurende garantie
v. Daalen, maakt achtereen
volgens aan ieder bekend, welk di
ploma zij hebben verkregen, terwijl hij
allen persoonlijk gelukwenschte met
het behaalde succes.
Het diploma, waarop de graad „met
vrucht", kregenTh. v. 't Klooster Thz.,
J. v. Middelaar Johz., H. Tolboom Az.,
G. v. Velthuizen, A. Bosman, J. v. d.
Grootevheen Nijkerk, D. v. Mispelaar
te Nijkerk, H. Bethlehem te Nijkerk, J.
Schoonderbeek Tz., H. v. Valkenhoef,
W. v. d. Hengel Thz., B. v. d. Hengel,
Johs. Blom, J. v. d. Hoef Dz.„met
veel vrucht"Ant. v. Middelaar Johz.,
W. van Velthuizen, P. Tondeur, Ant.
Huurdeman Tz., Joh. Voskuilen„met
er veel vrucht": A. v. Moorselaar,
v. Weerhorst, W. Brouwer Alb.z.,
Berg Jacz., J. Smink Jz., de Bik.
Dr. van Daalen houdt nu een toe
spraak. Hij brengt dank aan allen die
tot 't welslagen van deze cursus heb
ben meegewerkt. De leerlingen drukt
hij op 't hart het er nu niet bij te laten
zitten, doch het geleerde bij te houden
en uit te breiden. Een schoone gele
genheid bestaat hiervoor in deJ.B.Bond.
■lij spoort allen aan zich daarbij aan te
sluiten.
Na dr. v. Daalen worden de leer
lingen nog met eenige hartelijke woor
den gefeliciteerd door de Zeereerw.
Heer Pastoor.
Nu werd uit naam van alle leerlin-
;en door J. Smink Jz. een woord van
lank gebracht aan hen, die het geven
van deze cursus hadden mogelijk ge
maakt. Inzonderheid richtte hij zeer
waardeerende woorden tot den leider.
Als stoffelijk blijk voor die waardeering
bood hij hem een prachtige „Parker"
vulpen met inscriptie aan.
Ten slotte wenschte de leider zijn
leerlingen geluk met hun succes. Hij
kon het woord van dr. v. Daalen aan
vullen met de mededeeling, dat bijna
allen reeds lid waren van^de J.B.Bond.
Hij spoorde hen aan van die mooie
vereeniging nog lang lid te blijven,
maar vooral werkende leden, die ook
eens in de vergadering voor den dag
moeten komen. Dat is in hooge mate
leerzaam. Hij dankt hartelijk voor het
prachtige huldeblijk en hoopt de aan
gename herinnering, die hij ook aan
deze cursus heeft, nog vele malen bij
ebruik van de Parker te hernieuwen.
'en slotte zij nog vermeld, dat, be
halve de 24 leerlingen, deze cursus in
de afgeloopen winter ook is gevolgd
door 4 toehoorders, die reeds aan 't
eind van een der vorige cursussen het
3e-jaar diploma verwierven.
Burgemeester en Wethouders, die
tot deze eindles waren uitgenoodigd,
hadden tot hun spijt bericht van ver-
loeten sturen. Zij waren
der gemeente afwezig en
konden nu niet tijdig terug zijn.
Sg. te Hgl.
De leden der R.K.Kiesvereeniging
worden opgeroepen tot deelneming
aan de stemming voor de groslijst van
den gemeenteraad
dag in Concordia.
Het stembureau houdt zitting na de
vroegmis tot aan de Hoogmis. Na de
Hoogmis tot 12 uur en na het lof tot
5 uur.
Op het stembureau ontvangt
een biljet, daarop komen de volgende
namen voor: W. Brouwer Gz., P. Hil-
horst Pz., J. G. van den Hengel, A.
Kuier Az., A. van 't Klooster Az., P.
Kok Wz., C. van 't Klooster Pz, G.
Pommer, A. Sandbrink Jr., P.
Tweel en O. Voorburg Cz.
Men mag maar één hokje voor den
naam van één candidaat zwart maken.
Men maakt dus het hokje voor den
naam van den candidaat zijner keuze
zwart. Alle andere wijze van stemmen
is ongeldig.
Onder zeer groote belangstelling
had hier de
Onder de aanwezigen merkten wij
o.a. op de heeren van Daalen en Phijf-
fer, rljkslandbouwconsulenten, baron
Rengere voorzitter met eenige bestuurs
leden van het Waterschap beoosten de
Eem, het bestuur van de Boerenbond,
een leeraar met een 10-tal leerlingen
van de Rijkslandbouw-winterechool uit
Utrecht enz.
De demonstratie welke uitging van
de commissie tot verheffing van akker
en weidebouw in de provincie Utrecht
en de plaatselijke Boerenbond, stond
mede onder leiding van den heer Ma-
thijssen uit Vaassen, ontwerper dezer
ploeg.
Als trekkracht werden eerst vier
marden en daarna een tractor van den
leerH. v. d. Heuvel gebruikt, zoowel
de paarden als de tractor toonden het
gemakkelijk te kunnen trekken.
De greppelploeg leverde keurig werk
waardoor de demonstratie een vlot
verloop had, zoodat allen zeer voldaan
waren. Sg. te Hgl.
Burgerlijke stand.
Geboren: Margrieta, d. v. G. Ma-
lenstein en C. v. Putten Wilhelmus
Albertus, z. v. J. A. Blom en C. A.
Schoonderbeek. OverledenJohannes
Vedder, 8 m. Gerard J. Traa, 5 d.
Woutertje Overeem, 1 m.
Burgerlijke stand.
GehuwdR. Kamerbeek en J. van
Putten A. Lieftink en T. de Kruijff.
OverledenJohanna C. Berg, 8 ra.
De R. K. Kiesvereeniging stelde de
ende candidaten voor de raads-
iezing: Ant. v. d. Hengel, C. v.
Daatselaar, St. v. d. Berg, E. Kaas,
G, v. E^den, N. Brouwer, C. Tolboom,
Stoutenburg
Burgerlijke stand.
Geboren: Bernards Everdina, d v.
Pegman en M. M. Bottelier.
Overleden: Maria v. Dummeten, 27 j.
Op den openbaren weg te Stouten-
burg zijn gevonden twee rijwielbelas-
tingmerken. Inlichtingen bij de ge
meenteveldwachter.
stratie van greppelploegen plaats.
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
In het nieuwe pand Soesterweg
356 opende Zaterdagmiddag de heer
G. H. Scheerder een Café genaamd
„Sportlust". De inrichting van het ge
heel is keurig en gezellig. Voor de
komende warme dagen zal een terras
een gezellig zitje bieden.
MUZIEK.
Muzikaal Wijdingsuur, gehouden door
Max Löffler en zijn dochters: Johanna,
Susanna en Maria.
Dit instrumentaal en vocaal familie
kwartet concerteerde in het kerkje der
Doopsgezinde Gemeente, dat we, dank
zij het adresboek, in de Fred. v.
Blankenheimstr. vonden. Het aantal
belangstellenden bedroeg ruim 50, wat
we voor de executanten en hunne pre
staties wel wat grooter gewenscht
hadden. Het programma bevatte twee
nummers voor orgel, dat bespeeld
werd door den grijzen vader, die met
zijn artistieken kop sterk aan Beetho
ven deed denken. Het moet voor dezen
vader-musicus een groot genot zijn
met zijn begaafde dochters te musi-
ceeren en door veelvuldig oefenen de
volmaaktheid te benaderen. Vooral in
zangnummers vormden de vier
stemmen zich tot een schoon geheel,
dat doorloopend zeer zuiver bleef.|Van
de enkele mannenstem werd heel wat
zich wonderwel aan te passen,
de drie dochters muntte vooral de
mezzo-sopraan uit door stemkwaliteit.
Max Löffler is niet alleen bekwaam
organist maar ook luitspeler en alt
violist. Als componist diende hij zich
aan met een lijdenscantate voor vier
zangstemmen,strijkinstrumenten en luit.
De dochters hadden in een strijk
kwartet gelegenheid te toonen, hoe zij
alle drie resp. viool„en violoncel be
speelden. De sonate a tre van Joh. Seb.
Bach werd zeer mooi vertolkt.
Geeft het niet te denken, dat ieder
jaar weer de niet-katholieke christenen
in den tijd, dat wij door de liturgie
van den H. Vastentijd zoo levendig
aan het Lijden van onzen Verlosser
herinnerd worden, als aan een inwen-
digen drang gevolg geven door uit
voeringen van lijdensmuziek? Wel
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lufe Gracht no. 4 - Telethon no. 384 en 497
Deskundige Toorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Ups Safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelocredieten Incasseeringen
Spaar-depoBito's rente 3Va pet.
doet het vreemd aan onder de pauze
in een kerk thee te zien serveeren; toch
voelden we ons aan deze menschen
nader verwant, dan aan hen, die in
dezen tijd tooneelvoorstellingen of
bioscoop en bals bezoeken. B.
W1T-GELE KRUIS.
In St. Aechten had Donderdagavond
e Algemeene Ledenvergadering plaats,
a een woord van welkom van Voor
zitter C. Hehenkamp deelde een lid
der Commissie tot het nazien der
rekening en verantwoording van den
teester mede dat boeken en
;n in orde waren bevonden.
Uit het jaarverslag van den Secretaris
bleek dat de vereeniging op 31 Decem
ber 1930 962 leden telde. De Secre
taris hoopte dat het aantal spoedig
belangrijk hooger zal worden. Het werk
de Zusters prees de Secretaris ten
zeerste en terecht blijkens het volgende
Het aantal bezochte gezinnen bedroeg
II het aantal bezochte patiënten 262
_j afgelegde bezoeken 8226. Hersteld
zijn 208 patiënten en 17 in het zieken
huis hersteld, overleden 18. In het
wijkhuis zijn 47 personen geholpen.
Het aantal uitgeleende verpleg'
artikelen bedroeg 586 stuks aan
gezinnen.
De ontvangsten bedroegen over 1930
f3983,21 de uitgaven f3910,10 terwijl
een schuld is van f3500.
De aftredende bestuursleden Hehen
kamp, Berendsen, v. d. Hengel, van
't Wel en Mr. Kooien werden herkozen
en inplaats van het overleden bestuurs
lid de Heer J. Bergen de Heer H.
Nieuwendijk. Van de rondvraag werd
door een drietal leden gebruik gemaakt.
Zeer waardeerend werd over het werk
der Zusters gesproken.
DE B. J. V. LOTERIJ.
Donderdagmiddag heeft de trekking
plaatsgehad. Trekkingslijst te zien bij
Lorijns Kunsthandel, 't Zand en bij
S. v. d. Berg, Hamersveld.
De gelukkige winnaars kunnen hun
prijzen afhalen aan het Patronaatsge
bouw Elleboogsteeg Dinsdag en Woens-
van 7 tot 8 uur.
illen, die tot het welslagen van onze
loterij en van de tentoonstelling der
prijzen hebben medegewerkt, brengen
wij van ganscher harte onzen oprech
ten dank.
Namens Leiders en Bestuur der B.J.V.
G. J. F. Jansen, Voorz.
SINT PETRUS LIEFDEWERK
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Inlandsche Geestelijkheid
gebieden.
Sint Willebrordsbeurs
Saldo f618,25
Een onbekende gever
f 623,25
Gr. Kuntz, Hoofdzel.
't Zand 10.
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
UITSPRAKEN KANTONGERECHT.
Zonder muilkorf een hond buiten
laten loopen, die daarvoor door de
jlitie was aangewezen: V. D. H.
jesterberg f 15 of 5 d.
Loopen op verboden grondJ. W.
Soest f 15 of 15.
IJkwet: M. Hamersveld 5 maal (50
cent of 1 d.) en verb, gewichten.
Wielrijden
Links uitwijkenD. Z. Ermelo f 3
of 1 dag.
Zonder licht: M. H. D. Soest f5
of 2 d., J. B. Barneveld id., A. J. v. E.
Amersfoort f2 of 1 d., W. J. C. de B.
Amersfoort fl of 1 d., E. J. v. H.
Woudenberg f5 of 2 d., A. V. B. id.
Zonder bel: L. v. d. K. Soest f2 of
1 d., A. v. G. Baam id., G. T. Amers
foort id., J. W. id.
Zonder reflector: C. H. v. d. B.
Baam f2 of 1 d.
Zonder licht en belN. J. B. Lun-
teren f6 of 3 d.
Niet stoppen op verzoek: A. C. W.
H. S. Amersfoort f3 of 2 d.
Op verboden weg: B. T. Amersfoort
50 cent of 1 d., G. R. Leusden f3 of 1 d.
p linker rijwielpad: J. P. Barne
veld f3 of 1 d.
Rijden met motor of auto:
Op kruispunt een ander den wee
niet vrijlaten: H. J. C. Amersfoort f3
of 1 d., J. M. Soest f5 of 2 d.
Nummeren letter niet verlichthebben
H. G. L. K. Winterswijk f2 of 1 d.,
K. V. Hilversum id., T. B. H Heems
kerk id., J. v. d. B. Hilversum id., J.
N. Baarn idem.
Zonder rij- of nummerbewHsJ. H.
D. Ermelo f5 of 2 d., H. S. Huizen
id., H. v. R. Nijkerk id., dezelfde id.,
H. v. d. K. Amersfoort id., H. B. Am
sterdam id., H. J. L. Amersfoort id.
Zonder voldoende remmen: M. J.
de K. Utrecht f25 of 5 d.,A.K.Eem-
nes f5 of 2 d.
Zonder reflector: J. H. v. B.Amers
foort 50 cent of 1 d.
Links uitwijken: A. G. L. van S.
Apeldoorn f5 of 2 d.
Met voertuig rijden zonder reflector
C. B. Scherpenzeel f 10 of 4 d.
Idem zonder licht: H. D. Barneveld
f 10 of 5 d.
Idem zonder spiegelE. H. Garde
ren f10 of 4 d.
met prima Moquette of Velours bekleed vanaf
Beekenstelnsche Laan
Telefoon 543
Korte Beekstraat
Complete Woninginrichting
