F. A.Tulp
Kantoorboeken
Ordners
Kaartenkastjes
Kaartsystemen
Kantoorboekhandel
Bouwplannen
KING
R. K. Spaarbank Amersfoort
Kantoorboeken
Fa. H. Elzenaar
Bel dan op No. 42
Kantoor en Drukkerij Langegracht 28, Amersfoort
DE EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag
middag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden
per drie maandenbuiten Amersfoort f 1.10, franco per
post. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan.
i de Katholieke Stichting De Eembode,
gevestigd te Amersfoort
De eembode
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 27 Dec. 1932
ADVERTENTlEN 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bl) geregeld adverteeren
Advertentlën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur
in den morgen zijn bezorgd. Telefoon 314
Zes en Veertigste jaargang - No. 76
Vraag vóór gij over iemand een hard
oordeel veil eerst, of hij een gelukkige
jeugd heeft gehad.
In den Kersttijd
De kribbe Hèm een wieg verstrekt,
Die 't aardrijk met den hemel dekt
En el'ek dier bestelt zijn voeder.
O Kind, Gij zijt, gelijk Uw Moeder
Met pracht noch hoovaardij bevlekt.
Hier voert de neergedaalde God
De trotsche wereld om met spot
In zijn triomf, tot smaad der hoven;
Hier voert hij 't needrig harte boven
Met Hem in 't onverwinbre slot.
Hier is de wijsheid ongeacht,
Hier geldt geen adel, staat noch pracht.
De Hemel heeft het kleen verkoren:
Alwie door ootmoed wordt herboren
Die is van 't hemelsche geslacht.
Gij, die der vorsten harten leidt,
Gelijk een beek en schift en scheidt
Het licht van dikke duisternissen,
Laat den tiran den aanslag missen,
Die den onnoozlen lagen leit!
VONDEL.
Kerstboodschap van
Onzen H. Vader
den Paus.
De deken van het College van Kar
dinalen, Kardinaal Granito di Belmonte,
heeft de traditie getrouw, den H. Vader
Kerstwenschen aangeboden.
De H. Vader heeft daarop met de
volgende Kerstrede geantwoord':
Wij hebben op dit oogenblik het
heilig voorrecht, het H. College te
kunnen danken voor de wenschen, die
Z.H.Em. de kardinaal-deken heeft ver
tolkt.
Wij danken u in het bijzonder voor
uw onverdroten ijver, voor uw gebeden,
voor de deelneming van het H. College
aan onze zorgen, moeilijkheden en ver
troostingen, voor den voortdurenden
bijstand van uw gebed en voor uw
werk voor de Kerk van Christus.
Slechts één ding is er wat ons diep
bedroeft. Gij kent den allertreurigsten
toestand waarin de geloovigen en de
kerkelijke hiërarchie zich bevinden in
Spanje, Mexico en Rusland.
Er heerscht op dit oogenblik een
anarchie des geestes, oorsprong van
zooveel verdeeldheid tusschen de vol
ken en staten, van oorlogsgruwelen
en van burger-oorlogen en van zooveel
ellende in het bijzonder voor de armen
en arbeiders, die de hulp der chris
telijke rechtvaardigheiden naastenliefde
in het bijzonder noodig hebben.
Wij hebben echter anderzijds toch
ook een vertroosting, de plechtige
viering van het Eucharistisch congres
van Dublin, de ontwikkeling van het
Missiewerk en de bewonderenswaar
dige ontwikkeling der Katholieke Actie.
Wij spreken verder onze diepe bewon
dering uit over de heldhaftige daden
van priesters, religieuzen en eenvoudige
geloovigen in die landen, waar de Kerk
vervolgd wordt.
Wij moeten hier ook nog spreken
over een andere vertroosting, ons ge
geven in de laatste dagen, namelijk
de door onze bemiddeling gesloten
Kerst-wapenstilstand tusschen twee
elkaar bestrijdende landen, Bolivia en
Paraguay. Wij drukken de hoop uit,
dat deze wapenstilstand moge leiden
tot een volledigen vrede tusschen beide
landen. Al Onzen Eerbiedwaardigen
Broeders, allen religieuzen, allen pries
ters, allen geloovigen der gansche Chris
tenheid bieden Wij Onze gelukwenschen
aan en den hemel smeeken Wij voor
hen om kracht en sterkte in den naam
van den H. Geest.
Ook allen volken bieden Wij Onze
Kerstwenschen aan en Wij smeeken
voor hen af vrede, rust, wederzijdsch
vertrouwen en voldoende en naar be-
hooren beloonden arbeid.
Verder verkondigen Wij een blijde
boodschap voor de kinderen Gods, ja
voor de geheele menschheid in naam
van den Redemptor mundi, namens
den Verlosser, die Zijn leven gegeven
en Zijn Bloed vergoten heeft voor de
geheele menschheid.
Deze blijde boodschap bestaat in
de plechtige viering in het komende
jaar van het eeuwfeest van den dood
van Christus, dat voor de negentiende
maal hernieuwd wordt, dus in de vie
ring van een Anno Santo, een heilig
jaar, een jubileum-jaar.
Het aangekondigde Heilige jaar zal
den 2en April 1933 aanvangen tot den
2en April 1934 duren, dus van Palm
zondag 1933 tot den tweeden Paasch-
dag van 1934.
Voor de geheele Katholieke wereld
zal dit jaar dus een jaar zijn van gebed
Langestraat 65 t.o. Krommestr.
Telefoon 326
en van boete, waaraan alle weldaden
van een Heilig Jaar vcibonden zijn en
waaraan te zijner tijd nog nieuwe gun
sten verbonden zullen worden.
Zoo zijn de wegen Gods en des
Hemels niet alleen voor de geestelijk
heid en de geheele Christenheid maar
voor de geheele wereld, welke wij
vrede broederlijkheid en naastenliefde
toewenschen.
Tenslotte geven Wij aan alle volken,
gezinnen en aan ieder afzonderlijk, in
het bijzonder aan dc noodlijdenden en
bedrukten onzen Apostolischen zegen.
Landhuizen, Woonhuizen,
Bedrijfsgebouwen.
Beg-ootlngen, berekeningen.
Gewapend beton.
Adviezen kosteloos
P. Jos. Hak, A chitect
Timorstraat 17 - Amersfoort
PEPERMUNT
Met de heerlijke, opwekkende
eigenschappen van het edele
natuurproduct en onder contröle
van het laboratorium: Dr. van
Hamel Roos Hermens, A'dam-
onder controle Centrale accountantsdienst Ned. Boerenbond
Goedgekeurd bi] Koninklijk Besluit d.d. 14 Murt 1913, no. 08
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van geiden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot II uur.
Dadelijk ingaande rente 3°/io pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Kassier: Amsterdamsche Bank.
De loonpolitiek der
Nederlandsche
Industrie.
Het was op de jongste jaarvergade
ring van de Vereeniging voor Staat
huishoudkunde, geen sympathiek aan
doende demonstratie van de zijde van
deel der aanwezigen, luidruchtig
te applaudiseeren en bravo te roepen
telkens, wanneer er in de discussies
op de noodzakelijkheid van loonsver
laging werd gewezen. Prof. Goudriaan
heeft toen deze groep voorgehouden,
dat hij, als een der verantwoordelijke
personen in een groot concern in Ne
derland, wel uit de praktijk wist, dat
de industrie in het algemeen veel min
der onbesuisd te werk ging met der
gelijke loonsverlagingen als de luid
ruchtige toejuichers. die In het alge
meen in dit opzicht geen verantwoor
delijkheid droegen. Want, aldus deze
Rotterdamsche hoogleeraar, wij weten
zeer goed als induslrieelen, dat wij ten
slotte in ons eigen vleesch snijden.
.Vanneer loonsverlaging verder gaat
dan absoluut noodzakelijk is voor de
evenredigheid binnen ons nationale
economische leven, beteekent zulks,
dat de verbruikers want de massa
der loontrekkers is tevens de massa
der koopers voor vele artikelen van
onze eigen producten zullen afnemen.
Het ware te wenschen, dat deze voor
zichtigheid algemeen werd betracht
en dat men niet uitsluitend zijn heil
zocht in vermindering van loonen zon
der na te gaan, of niet op andere wijze
een zoodanige bezuiniging kan worden
verkregen, dat het bedrijf ook onder
de huidige omstandigheden min
meer loonend is te houden.
in dit licht dient de verrassende
mededeeling van de firma Bruijnzeel
te worden bezien, dat zij besloten heeft
de uurloonen voor geschoolde werk
lieden met eenige procenten te ver-
hoogen, maar daartegenover de verkorte
werktijd voorloopig te handhaven en
de grootere levendigheid in het bedrijf
te gebruiken voor het aanstellen van
meer personeel. Deze firma toont, dat
zij de verantwoordelijkheid harer po
sitie als werkgeefster beseft. Haar taak
bestaat niet alleen hierin om, ten koste
van wat ook, de winst tot het uiterste
op te voeren, maar de werkgever heelt
een algemeen economische taak, en
dat is om het arbeidsleger, dat thans
gedeeltelijk niet in staat is om zijn
de gelegenheid te stellen. De firma
geeft het voorbeeld van opoffering door
loonsverhooging van de best geschool
den, dat zijn ook meestal de menschen
met de grootste gezinnen, en verlangt
daartegenover ook van haar arbeiders
zooveel sociaal besef, dat zij zullen
instemmen'met het doorwerken gedu
rende een korteren wekelijkschen werk
tijd, met een geringer loon dus dan
mogelijkerwijze te bereiken ware bij
volle werkweken, ten bate van andere
arbeiders, die dan eveneens in het
productieproces kunnen worden opge
nomen.
de firma Bruynzeel onmo
gelijk zijn geweest deze houding aan
te nemen, wanneer zij niet in staat was
in haar deurenfabriek een product te
vervaardigen, dat aan hooge qualiteits-
cischen voldoet en toch tegen concur-
rcerende prijzen kan worden geleverd.
Nu dit resultaat eenmaal bereikt is
plukt deze firma zelf de vruchten
haar werk en is thans in staat, tenge
volge van een geringe opleving in den
bouw, over te gaan tot een maatregel
van groote sociale beteekenis, een
maatregel, die haar zelf ongetwijfeld
de giootste moreele voldoening zal
schenken.
Het is, helaas, niet in het geheele
bedrijfsleven mogelijk dezelfde resul
taten te behalen als aan de Hembrug.
Deuren zijn, wat men in de economie
een merkartikel noemt. Het is geen
standaardmassa, zooals kool ot petro
leum of ijzer ot koper. De kooper ver
langt „Holland"-deuren van Bruynzeel
of Bruynzeel-vloeren. Bij deze merk
artikelen productie kan de fabrikant
beter de vruchten plukken van zijn
werk, doordat zijn speciaal product,
wanneer het goed voldoet, hooger ge
waardeerd wordt dan het product van
anderen.
Iets dergelijks is bij vele takken van
bedrijf in ons land het geval. Wij heb
ben betrekkelijk weinig industrieën
van gestandaardiseerde massa-artikelen,
maar onze industrie en landbouw is
hoofdzakelijk gericht op de vervaardi
ging van merkartikelen. Als voorbeeld
kan derhalve* deze firma voor ons land
wel worden gebruikt, al geven wij
direct toe, dat het voorbeeld niet overal
nagevolgd zal kunnen worden. De
deurenindustrie is in hooge mate ge
mechaniseerd, zoodat het aandeel der
arbeidsloonen in de totale kosten niet
te hoog is. Bij industrieën, die meer
arbeidsintensief zijn, zou een dergelijk
resultaat veel moeilijker te bereiken
zijn. Dit neemt echter niet weg, dat
wij de oplossing, door de firma Bruyn-
Ult Oud-Amersfoort.
Door A. F. VAN BEURDEN.
Vastenavondviering verboden.
1648. De Regeerders bevelen, dat
oui alle voorvallen, ongeregeldheden
te voorkomen, men in den aanstaanden
vastenavond niet in eenige „dertelheijt"
zal verloopen door vermommen, door
rommelpotten te gebruiken of derge
lijke gekheden. Zij verbieden tevens
het werpen met slingers of steenen,
het klootschieten op de wallen of
straten. De jongens zullen geen zamen-
scholing mogen maken op een boete
van drie gulden. Wie niet kunnen be
talen, zal men te water en brood zetten
in de kelders van het stadhuis.
St. Gallenmarkt.
1648. De bekende Sint Gallenmarkt
zal ingaan 5 October van zonsopgang
tot den lien October daaraanvolgende
lot den zonsondergang. Het was een
der groote, veelbezochte markten,
De Amersfoortsche Ratelaars.
1648. Aan de 12 Ratelaars wordt
bevolen le. Zij zullen swinters
10—5 alle singels, grachten en straten
nagaan en bezoeken en des zomers
van 10—3 uren. Zij hebben te letten
op alle rumoer en moetwilligheid;2e.
n tijd van nood zuilen zij elkander
seinen geven en kleppen en elkander
hulp verleenen3e. zij zullen elke
maand van kwartier ol wijk veranderen
4e. eiken eersten dag van 't jaar den
eed vernieuwen5e. Bij vriezend we
der kunnen zij zich op iedere ronde
op het stadhuis in de wacht gaan
warmen, waar turf daarvoor is, er zal
echter een schildwacht op de trappen
blijven waken; 6e. indien de wacht
niet goed gedaan wordt, vervalt men
in straf7e. na middernacht alle uren,
nadat de ratelaars geroepen hebben,
met de klep het uur aangeven.
De dienaars van politie zullen niet
eer nageroepen worden voor hap
schaar en andere leelijke dingen. De
kleppen der ratelaars zijn nog in het
Museum Flchite te zien.
Stratemaker.
1653. Men wilde de Nieuwstraat
opnieuw geheel bestraten. Men vraagt
het advies van Van Clemensen, mr.
stratenmaker te Utrecht en van de
stratenmakers alhier. Tevens vraagt
Clemensen, welke de voorwaarden
IPIANO'S,VLEUGELS,ORGELS
Fa. R. van den BurS-Arnh.draal I
Bezoekt onze magazijnen; wij bieden K
U een enorme keuze zoowel In hel
eenvoudige als in het meest luxe genie
Betaling vanal (4.— per maand H
A.s. Woensdag 12—4 uur wederom
VOLKSVISCHDAQ
4 en 5 mooie gebakken visschen
voor 1 kwartje
ijmuidervischhandel
UTRECHTSCHESTRAAT 40
Het gesprek van den dag.
arbeidskracht nuttig aan te wenden, zeel aangegeven, als een juisten weg
daartoe zoo goed en zoo snel mogelijk uit de huidige crisis beschouwen.
zijn, waarop hij zich hier wil vestigen
Jan Clemensen vraagt voor iedere
roede 38 stuivers. Dat vindt men goed.
Hij krijgt nog een opperman en een
jongen voor hulp bij zich.
De goten werden hem op een voet
breedte toegemeten. Hij wordt stads-
stratenmaker. Bij het maken der Nieuw
straat werden de Uiijffels en de stoe
pen weggenomen. De straat was toch
al smal genoeg. Men lette er echter
streng op, dat er geen vrachtwagens
den weg verstopten. Men scheen toen
meer voor het onbelemmerde verkeer
der Nieuwstraat te gevoelen dan in
1932, waar ze halve dagen verstopt is.
Vreugde in de stad.
1678. Lodewijk de XIV de Zonne
koning had de Nederlanden met zijn
veroveringsoorlog geduredde een zes
tal jaren in een treurigen toestand ge
bracht. Ons land had zich dapper ver
dedigd en toen In 1678 de vrede var
Nijmegen gesloten was, werd de tijding
met vreugde in Amersfoort ontvangen,
dat ook door de Franschen zoover
mogelijk leeggehaald was geworden.
Het vreugdebetoon werd op Woensdag
5 October gevierd en de Magistraat
beval, dat er dan overal teertonnen
ontstoken zou worden volgens oud ge
bruik en er vreugdebetoon plaats zou
vinden. Op den Hof 40 teertonnen, op
de Appelmarkt 12, op de Varkensmarkt
ook 12. Terwijl er op andere punten
ook zouden branden, in het geheel
260 pektonnen. Ook in andere steden
worden steeds pektonnen als vreugde
vuren ir. brand gezet. Men scheen den
feilen, roode» gloed en den zwarten
smook als passend bij een feestavond
te vinden. Wel was men zoo voor
zichtig te bepalen, dat de aanwezige
gildebroeders op dien avond nuchter
moesten blijven en zich niet bedrinken
aan gerstebier, charrebier, wachelwater
of brandewijn.
Het Latijntje.
1678. Het Stadsbestuur trachtte zoo
mogelijk alle arbeid van stadswege te
doen uit besteden. Zoo werd 18 Dec.
1678 aan Peter Juriaansz van Coever-
den, den stadsslotemaker beloofd, dat
hij in plaats van 36 gld., 50 gld. per
jaar zou ontvangen, mits hij zijn leven
lang het klokje boven de Latijnsche
school zal onderhouden. Opschrift van
het klokje „Soli Deo Gloria" Thomas
Both me fecit 1590.
De twaalf waltorentjes.
1678. Tegen de muren der stad ston
den twaalf halve torentjes, waarin men
van den wal ui», dus aan de vlakke
zijde toegang kon krijgen. Het waren
sentinelhuisjes, met leien gedekt. Nica-
sius Lennards' zoon zou ze opnieuw
dekken met leien en dan nog van hang
sloten voorzien voor de geringe som
14 gld. het stuk, te samen voor
175 gld. Het werkloon scheen toen nog
niet veel mede le tellen en de mate
rialen waren bovendien nog goedkoop.
Waar Sint Aegtenkapel al niet toe
gebruikt werdt.
1678. De Sint Aegtenkapel heeft
nadat ze als kapel van de Roomschen
onttrokken was heel wat bestemmin
gen gehad, magazijn, gieterij, spinnerij,
weverij en tabaksdroogerij. In dien tijd
kwamen de Hessen met hun lange
pottenkarren naar Amersfoort, waaraan
nog verschillende namen herinneren,
de Hessenweg, de Hessenstraat. tn 1678
werd Sint Aegten voor dc onderver
dieping als gemeenschappelijk te ge
bruiken stadseigendom beschouwd,
althans men had er het pakhuis der
Hessenkarren van gemaakt om daarin
alle koopmanschap komende van
Duitschland tc bergen. Sommige bur
gers wenschten daar ook gebruik van
te maken. Goed zei de magistraat
burgers kunnen daar ook in bergt
ALLE LINIATUREN
LOSBLADIOE BOEKEN
Speciale Registers
(Bestelt deze vroegtijdig)
Langestraat 84 Talef. 528
Hebt U een
axi of auio noodig
Amersfoort,
opgesteld, dat voor de komende vier
jaren uitzicht biedt op verwezen
lijking van een aantal Ingrijpende
sociale maatregelensterke beper
king der bewapening, krachtige be
strijding der werkloosheid en een
daarmede gepaard gaande radicale
financieele politiek, ziedaar de voor
naamste cischen van dit oogenblik.
Wat sterke beperking der bewape
ning is, zegt de Maasbode, weten wij,
nu de laatste regeeringen met tien
tallen procenicr. op delcnsic bezuinigd
hebben. Wat krachtige bestrijding der
werkloosheid is, weten wij ook, nu
millioenen en millioenen aan openbare
werken worden besteed en alleen om
den landbouw niet te laten ondergaan
het agrarisch bedrijf met ruim 2 inll-
lioen gulden per week wordt gesteund.
Maar wat „radicale financieele poli
tiek" is, ja, dat weten wij om de waar
heid te zeggen niet zoo precies, al
moeten wij erkennen, het nog ai radi
caal te vinden in één week tijds 27
millioen directe en ongeveer zooveel
indirecte belasting te zien goedkeuren
in de beide Kamers
Als dat geen „radicale" financieele
politiek is, wat is dat dan 7 En als zij
het is, waarover maakt dc S.D.A.P.
zich dan zoo bezorgd?
maar zij zullen daarvoor moeten betalen.
Voor de Feestdagen:
Zeeuwsche Oesters
„Imperial"
dit jaar extra mooi, extra voordcellg, alléén:
Utr.straat 40 GLASTRA Tel. 92
TIJDIG BESTELLEN S.V.P.
BERICHTEN
CJIT
AMERSFOORT
Een ZOOVEEL MOGELIJK
ALLEN bevredigende samenstel
ling der candidatenlijsten voor de
Tweede Kamer-verkiezing wordt
ewaarborgd, wanneer ZOO
VEEL MOGELIJK ALLE Katho-
lieken zich als lid der Katholieke
Kiesvereeniging laten inschrijven.
Binnenland
Vrijdagavond had dc opening plaats
van dc konijncntentoonstelling in de
markthal.
Na een woord van welkom door den
voorzitter der afd. Amersfoort, de heer
tos. W. van Barneveld, hield de heer
W. Olij, Utrecht, eere-voorzitter van
het tentoonstelliiigsbestuur een ope
ningsrede. Deze tentoonstelling, aldus
spr. is georganiseerd ter gelegenheid
van het 35-jarig jubileum. Spr. schetste
den bloei van den bond vanaf de op
richting en hoopte dat deze jubileum
show er toe zal bijdragen de liefde
voor de langoorsport meer algemecncr
le maken. Aan het stol van zijn rede
boodt spr. aan den voorzitter der afd.
Amersfoort de medaille aan van den
N. K. B.
de keuring haalde de hoogste
onderscheiding in de drie groepen de
„v. Piggelen eere-medaille" voor de
beste groote, lange of kortharlge rassen
de heer J. B. de Boer, 's Gravenhage
met zwarte Lotharingerszeilde onder
scheiding voor het mooiste nummer
in de middenklasse, middenrassen, de
heer F. K. Oly, Utrecht, met Belgia
Hares-voedster. In dc kleine of dwerg
rassen is dezelfde medaille gewonnen
Regeeren.
Zijn wij nog bereid te regeeren?
waagt mr. Mok in „De Sociaal-Demo
craat" en bij antwoordt:
Ongetwijfeld, wanneer een regee-
ringsprogramina zou kunnen worden I door den heer T. Sprij, Vtaardingen