Restanten»
Opruiming
§9 A.s. MAANDAG 8 JANUARI 's morgens 9 uur begint onze Wii
Raadpleeg onze speciale
Uitverkoop-Courant.
Langestraat
Amersfoort
Dames-, Heeren- en Kinderschoenen
W. Steenbeek Zonen
GUOTE WHTER-UTVERKOOP
O. L. Vrouwe-Parochie.
De Kleine Getijden van O. L. Vrouw.
In de kerklijst staal, dat Zondagavond,
6 uur, in de O. L. Vrouwekerk gezon
gen zullen worden de Kleine Getijden
van Maria.
'tKan zeker nuttig zijn, daarover iets
meer te zeggen.
De priesters en kloosterlingen moe
ten dagelijks het brevier-gebed of de
Getijaen bidden. Wanneer dit.plechtig
gebeurt in het priesterkoor, wordt dit
gebed ook wel koor-gebed genoemd.
Dit brevier-, getijden- of koor-gebed
bestaat uit verschillende getijden of
uren. Zoo spreekt men van Metten,
Tertiën (het 3de uur), Sexten (het 6de
uur), Vespers, Completen enz. Bij som-i
mige gelegenheden worden enkele ge-1
deelten van deze Groote Getijden in
de parochiekerk plechtig gezongen, b.v.
de Lauden (vdór de Uitvaartsmis van
een priester), de Vespers, de Completen.
De Groote Getijden zijn het offici-
eele of liturgische gebed van de Kerk.
Daarom alleen reeds is 't het gebed
bij uitnemendheid. Hierbij komt nog,
dat het grootendeels is ontleend aan
de H. Schrift, waarvan God de Schrij
ver is.
Naar het voorbeeld van deze litur
gische Getijden zijn in de Middeleeuwen
ontstaan de Kleine Getijden van O.L.
Vrouw, die, in zeer verkorten vorm,
ook zijn verdeeld in uren. Omdat deze
Getijden zoo kort zijn, worden ze niet
op verschillende tijden, maar te gelijk
gebeden.
Een twintigtal van onze verkenners
en welpen hebben gedurende eenige
weken zich geoefend, om ze Zondag
avond, en later bij hun eigen gods-
dienst-oelening te zingen. We kunnen
niet van hen verwachten, dat ze dit
volmaakt doen, al was het alleen maar,
omdat de meesten hunner, helaas, bijna
nooit tevoren hebben leeren zingen,
en ze dit moeten zingen zonder dirigent.
Naar het volmaakte is hier zelfs niet
gestreefd. Maar wel, om op beschaafde
wijze onze hemelsche Moeder te eeren,
publiek en plechtig. Immers, de teksten
van de Kleine Getijden zijn ontleend
aan de H. Schrift; en ze worden ge
zongen in choro, d.i. in twee koren,
op het priesterkoor.
Dit eeuwen-oude, aan de H. Schrift
ontleende, publieke gebed kunnen de
geloovigen vooral daarom Zondagavond
zoo goed meebidden, omdat het in 'n
Hollandsche tekst wordt gezongen. De
boekjes, die vóór de aanvang door
eenige verkenners gratis aan de geloo
vigen worden uitgereikt, behoeven niet
terug gegeven te worden. Wellicht
zullen velen ze herhaaldelijk blijt
jbidden, om aldus ook op deze eeuwen-
Joude wijze de Gezegende onder de
vrouwen te eeren. (De gedrukte boek
jes met ongeveer dezelfde tekst, wor
den uitgegeven door het Gregoriushuis!
te Utrecht;.
Vooral immers door katholiek Amers
foort, de miraculeuze stad van Maria,
behoort de gezegende Moeder bizonder I
vereerd te worden. Toen onze verken-1
ners vorig jaar Mei in de stilte var
den nacht, de aloude miraculeuze be
devaart door de stad maakten, hebben
zij ook eerst in de O. L. Vrouwekerk
deze Getijden gebeden. Tot lof van
Maria, de Moeder van God en ook
onze Moeder.
Op het jaarfeest van den R. K.
Bond van Handels-, kantoor- en win
kelbedienden, dat op 7 Jan. in de Valk
Aanbieding van enkele paren tegen
fabelachtige lage prijzen zoowel in
Spotkoopjes - Ziet de étalages
Lavendelstraat 4-6-8 TeUfotn 177 S°esterweg 173
Wethouder Veis Heijn.
Op 75-jarigen leeftijd werd aan onze
Amersfoortsche gemeenschap een trouw
dienaar dror den dood ontrukt.
Wethouder Veis Heijn ontsliep in
den Heer na een korte ongesteldheid,
rij onverwacht.
Zijn gedachtenis zal in dankbare
herinnering blijven bij allen die hem
kenden en waardeerend ais een plicht
getrouw Regent, wien Amersfoort's
wel en wee zeer ter harte ging en
wiens strikte rechtvaardigheid en on
baatzuchtigheid in al zijn bestuurs
daden uitblonk. Daarbij toonde hij in
zijn langen ambtsloopbaan een merk
waardig aanpassingsvermogen.
Man van ouden stempel, aanvaardde
hij nochtans steeds onvoorwaardelijk
wat nieuwe tijden aan nieuwe inzichten
brachten, mits het maar niet in strijd
kwam met zijn rots-vaste, christelijke
geloofsovertuiging.
Want hierin mag hij velen in onze
dagen ten voorbeeld worden gesteld
hij was een man van beginsel er
toonde dat in leven en werken voo:
jn Kerk.
Wars van onverdraagzaamheid wai
hij altijd ie vinden voor eerlijke samen
werking, wanneer het pas gaf.
In alle wederwaardigheden des levens I
zocht en vond hij altijd steun en troost
bij zijn Heer en Heiland.
Dit alles wetende en erkennende,
mogen we het den dichter nazeggen
,Er mag geen rouw en weenen wezen,
.Want sterven is niets dan genezen
.Van aardsch gebrek tot hemelsch goed.'
HIJ RUSTE IN VREDE.
Veis Heijn had zitting in den ge
meenteraad sinds 1900, tc en hij door
de samenwerkende Anti-Rev. en Katho
lieken in het district III gekozen werd.
In 1914 toen de lij 'en rijp waren
voor de keuze van t Rechtschen
wethouder volgde hij wijl :n Van Duinen
op en werd belast met het beheer der j
gemeentebedrijven. In de oorlogsjaren
gaf dat zwaar werk, maar gesteund
door aller vertrouwen, gingalles perfect.
In de Ned. Herv. kringen werden
hem velerlei ambten en functies op-;
gedragen, terwijl hij veertig jarenlang]
voorzitter was der vereentging
Chr. Onderwijs.
Uit het Rijksopvoedingsgesticht zijn
wederom twee jongens ontvlucht. Dit
komt den laatsten lijd herhaaldelijk
voor, nadat een deel der bevolking
van het geslicht te Avereest hier
Zij die rentezegels missen worden
verzocht zich te vervoegen bij den
Commissaris van Politie tot het ver
strekken van inlichtingen.
16 Januari viert de R. K. Bond van
Hotel-, Café- en Rest. geëmployeerden
„St. Antonius" haar Jaarfeest en zal
tevens de wijding plaats hebben van
het Vaandel der Veree.iiging. Dit
vaandel is tentoongesteld in een der
etalages van .De Dom" alhier.
Zondagdienst H. H. Doctoren,
en Nacht-weekdienst Apotheker.
Dr. Blees, Utr.weg 122, Tel. 1733
Dr. Mertens zur Borg, 't Laantje 5.
Tel. 1225; Dr. Nicolai, Bergstraat 41,
Telefoon 633.
Apotheek Cramer, P. Buyslaan 93,
Telefoon 902.
Recollectie.
Dinsdagavond half-8 recollectie voorl
oud-retraitanlen en leden van retraite-
vereenigingen in de kerk van O.
Vrouw Hemelvaart.
wordt gevierd, zal met medewerking j ondergebracht. Meerendeels zijn het
van de heeren Pijpers het verlofgangers-
spel „Vrijgezellen" opgevoerd worden.
Voordracht door dr. A. Neder-
bracht, chef der afd. Economische
Zaken van het Departement van Buiten-
landsche Zaken te Den Haag over het
onderwerp: „Conjunctuur en Crisis"
op Vrijdag 12 Januari, 's avonds 8 uur
in de foyer van Amicitia.
- De Voorzitter van het Centraal Stem-
bu-eau maakt bekend dat J.P. Boender
is benoemd verklaard tot lid van den
Raad der gemeente Amersfoort. I
jongens, afkomstig uit de groote Hol
landsche steden, die meenen van hier
in een paar uur naar huis te kunnen
loopen.
Diefstal.
De heropening van een Café aari
den Hof, werd gevierd door een groot
aantal genoodigden tol 4 uur in den
nacht. De eigenaar had een ki-tje in
houdende f500.— en sieraden ter
waarde van f400.—in de keuken neer
gezet. Op een gegeven moment was
een en ander verdwenen en werd de
politie gewaarschuwd.
Ingezonden
i verantwoordelijkheid der Redactie)
VOETBALVEREENTGING
„H.D.V.O.
In een schrijven der R. K. V. V,
Amersfoort werden wij beschuldigd van
het sloopen en afbreken en het uit el
kaar rukken van de eenheid op Kath
sportgebied.
Dit echter ligt geenszins in onze be
doeling. doch wel het opbouwen der
Roomschc voetbalsport. Tevens werd in
bedoeld berichtje gesproken over een
..hoofdgrief", welke volgens den schrij
ver meestal zijn. het ingedeeld worden
in lagere elftallen.
Dit nu is in 't geheel niet het geval,
daar de oprichters niets met Amersfoort
hadden uit te staan, later echter zijn
twee leden uit voorgenoemde vereei
ging tot ons gekomen. In minder dan
geen tijd waren 15 jongens bij elka
waarbij 4 spelers uit neutrale clubs,
de 4 weken dat wij thans bestaan,
dit I per week. Zoo moet het. en daar
wordt ook voor gewerkt. Zooveel
gelijk de jongens in de Kath. sportbe-
weging te brengen, dat zal ons doel
zijn. Het is te betreuien dat dit bij de
oudere spelers, die reeds lang in
neutraal verband spelen haast niet
gelijk is. Maar laten wij dan zooveel
mogelijk trachten met jongeren zooveel
mogelijk tot onze beweging te trekken.
Dit is het doel dat wij ons voor oogen
hebben gesteld, maar niet het „sloopen"
van Amersfoort. ..Het Doel Voor
Oogen dal zullen wij houden, iij de;
dubbele betcckcnis.
Wij hopen dat 't Bestuur der R.K.
V.V. Amersfoort geen tweede schrijven
in de courant zal plaatsen, daar dit ons
toch niet van ons voorgenomen plan zal
afbrengen, integendeel, cr zal met ver
dubbelde krachten worden gewerkt.
De Secretaris:
j. VOLMER.
St. Bomfaciusstraat 43.
Amersfoort'»
Ontwikkelingsgang
door A. F. VAN BEURDEN.
XII.
Tabak.
In het vorig artikel hebben wij een
beschrijving van de stad in welstand,
van 1719 gegeven. Hoe is die welstand
gekomen
Om de ontwikkeling van Amersfoort
tc beschrijven moeten wij dan zeer ze
ker dat tijdperk niet vergeten, waarin
Amersfoort de tabaksstad was en waar
in dit gewas welvaart in 't groot en in
't klein bracht in menig gezin. In 't
groot voor de tabaksplanters, tabaks-1
handelaars en spinders, in 't klein voor
de plukkers, de arbeiders en arbeidsters
die dc velden verzorgden en de tabaks-1
bewerkers.
Dc vraag rijst: hoe is Amersfoort
daartoe gekomen? Dc tabaksteelt van
overzee hierheen gebracht, is in Amers
foort voorzichtig begonnen. Eenige
plantjes, uil heel f.'jn zaad gewonnen,
werden in Februari of Maart in houten
kisten gezaaid en uitgebreid. Dan op
bedden door takken met rijs voor felle
temperatuurswisseling beschut. Dc
planntjes werden begoten, 's nachts met
hooi bedekt en opgekweekt: van 't een
kwam het ander. Wanneer ze dan
voordeclig opgroeiden, brak men er het
hart uit. daarna nam men in Augustus I
er de twee onderste bladen af. die
kelders uitgebroeid werden, in schuren
van beide kanten open nog eens ge
broeid en daarna in plat uitgebreide
bussels verkocht werden. In het Mu
seum Flehitc staat nog het juiste mo
del eener tabaksschuur met openstaande
blinden, op verkleinde schaal inern ge
timmerd.
De zaak marcheerde daarna goed in
Amersfoort, maar ook in Nijkerk. Bar-
neveld. Ede. Wageningen. Elburg en
verderop in Overijssel ging men tabak
verbouwen, in concurrentie met Amers
foort. In 1636 hieven de Staten der
Verectiigde Nederlanden invoerrechten
op tabak, wat zeer belemmerend werkte
op de verdiensten en het inkomen der
tabaksverbouwers. Maar de Staat c
geld hebben. Amersfoort vroeg
zachting van het tarief, want voor goe
den tabak kregen de tabaksmenschcn
slechts 12 stuivers per pond en voor dc
slechtste soort, den canaster, slechts
vier of vier en een halven stuiver,
was echter nog den goeden tijd voo
tabak, want later werd de prijs door dc
concurrentie nog meer omlaag gedrukt.
Er werd in de eerste tijden veel geld
verdiend, maar ook stegen de tabaks-
landen zeer in waarde, terwijl het hou
den van schapen ook toenam, omd,
deze mest voor den tabak noodig w>
en zeer duur betaald werd. Groote ta-
baksschuren verrezen overal. De Co-
hens. van wie de afstammelingen nog in
Amsterdam wonen, verdienden veel
geld en bouwden drie prachthuizcn. Een
het Stadhuis.
In de XVlie eeuw nam het aantal
bakstclers in Amersfoort zeer toe.
1649 waren er 36. die samen 1624761
pond aan de Waag brachten: alleen
Willem Cruijff bracht cr 40852 pond.
Langzamerhand werden door den geld
nood der Staten de belastingen zwaar
der. terwijl vreemde invoer groote me-
dedi ïging op de tabaksmarkt bracht.
Toch as Amersfoort en omstreken liet
tabakstand. In 17', 3 waren er nog over
de zestig planters en handelaars met
810 werklieden, mannen, vrouwen en
meisjes. In den Frans^hen tijd ging dc
aanplant cn handel weer vooruit. In
1799 waren cr 15 planters cn 276 werk
lieden meer gekomen. Maar in het be
gin der 19c eeuw liep dat aantal door
de zeer wisselende tijdsomstandigheden
In 1803 ware- er slechts 24 werkge
vers en 197 werklieden. In 1804 17
werkgevers en 147 werklieden. Dc
pootsters vonden geen werk meer cn in
menig huisgezin kwam armoede. Amers
foort had in 1815 nog 131 winkels, waar
r de glorii
labak verkocht werd,
tijd was voorbij.
Dc tabak werkte dus hard mede tc
den vouruitgang der stad cn honderd'
arbeiders cn arbeidsters vonden er hu
brood in. Maar er kwamen ook slapp
tijden en malaise. Dc tabaksspindcriji
waar men pruimtabak in mekaar dra.u
dc. gingen echter goed. Langzamerhan
is de tabaksteelt verdwenen en wegjj"
zakt. Dc oorlogtocstanden verdrec
de welvaart en thans is cr van tabal
bouw. jammer genoeg, in Amcrslo
weinig sprake meer.
Alleen hebben we nog een blocici
sigarenindustrie in de Sopla. die in
plaats der oude tabaksbewerking gek
men is en althans nog aan dc oude i
den van welvaart herinnert. De tabat
teelt verdween, evenals eeuwen tcvor
de lakenindustrie en de bontjeswev.
trots dc geschikte cn ongeschikte m
delen, die dc gilden cn het stadsbest
aanwendden, om die fabricatie op
te houden.
KERKELIJKE
DIENSTEN.
Hel overnemen van onderstaande Olfi-
cicele Kerkelijke Mededcelingen in
andere bladen wordt uitdrukkelijk ver
boden krachtens arl. 15, eerste lid van
de Auteurswet.
Amersfoort.
PAROCHIE O. L. VR. HEMELV.
Langegracht no. 36
PastoorDeken L. A. F. X. Fock.
Langegracht no. 37. Telef. 1450.
ZONDAG
H. Missen om 7 uur en half 9.
Half 11 Hoogmis.
3 uur Vespers.
6 uur plechtige getijden v. Maria,
MAANDAG
10 uur H. Mis in de kapel op
het kerkhof.
DINSDAG
8 uur gezongen St. Antonius.
Half 8 recollectie vooroud-retrai-
tanten en leden der retraitepen.
WOENSDAG
Kwarl over 8 Congregatie van de
H. Familie der vrouwen.
DONDERDAG
7 uur Lof.
ZATERDAG
H. Missen om 7, '1,8 en 9 uur.
Biechlhooren van 4—9 uur.
PAROCHIE ST. FRANC. XAV.
't Zand no. 29
Pastoor: C. Hartman,
't Zand no. 31. Telefoon 730.
ZONDAG
H.H. Missen om half-7, 8 Uur en
kwart over 9.
Half 11 Hoogmis.
6 uur Lof met conferentie.
MAANDAG
Maandag 8 en 15 Jan. telkens van
half 9 lol hall I zal het kerkbe
stuur zitting houden in het lokaal
der kosterswoning tot het ont
vangen der plaiisengelden. Men
wordt verzocht oude briefjes mee
te brengen.
ZATERDAG
7 uur Lof.
Gelegenheid om te biechten van
half 4 tot hall 10.
Dagelijks de H.H. Missen om 7,
PAROCHIE ST. HENRICUS.
Paulus Borstraat no. 41
Pastoor: J. H. Hooyman.
Matthias Withoosstraat
Telefoon 1158.
ZONDAG
H.H. Missen om 7 uur ei
r Hoogmis.
34.
6 uur Lof.
MAANDAG uiu
H. Missen om 7, half 8 en 8 uur.
Op de andere dagen der week
om 7 uur en half 8.
ZATERDAG
Om half 1? voorbereiding voor
de biecht voor de kinderen van
het 7e leerjaar, daarna Biecht-
hooren van 4 tot 9 uur.
7 uur Lof.
PAROCHIE ST. ANSFRIÜUS.
|acob Catslaan no. 26b
Pastoor: P. J. M. Sandkuyl,
Jacob Catslaan no. 28, Telef. 558
ZONDAG
Half 8 wordt de H. Communie
uitgereikt.
8 uur H. Mis.
10 uur Hoogmis,
6 uur Broederschapslof ter rcerc
van O. L. Vrouw van Altijddurende
Bijstand met conferentie.
Na het Lof vergadering der zela-
tricen.
DINSDAG
Half 10 gezongen Huwelijksmis.
ZATERDAG
7 uur Lof met rozenhoedje.
Van 4 tot half 9 biechlhooren.
Dagelijks de H. Missen om hall
8 en 8.10 uur.
