De Gembode
I
Schoonmaaktijd!
F. A. TULP
Schrijfmachines
Fa. h. Elzenaar
Be! dan op No. 42
Kantoor
en Drukkerij Laugcgracht 28, Amersfoort
BE EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag
middag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden
per drie maanden bulten Amersfoort 11.10, franco per
post. Abonnementen kunnen eiken dag Ingaan.
Uitgave van de Katholieke Stichting De Eembode,
gevestigd te Amersfoort
Dinsdag 27 Maart 1934
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en njverheid bij geregeld adverteeren
AdvertentiCn moeten Dlnadag en Vrjdaa vóór 8 uur
In den morgen zgn bezorgd. Telefoon 314
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken ^ven en Veertigste jaargang, No. .03
De luister van een goed mensch Is
getuigenis van een goed geweten.
Thomas A Kempls.
Eenvoud
in Kunstuiting.
In de litteratuur vindt men een stre
ven naar eenvoud.
Er is een tijd geweest, en lang heeft
deze geduurd, dat de litteraire waarde
van het geschrevene gezocht werd in
S breedsprakerigheid, in al te zwaar-
wichtige woorden en ongewone zins
wendingen. Wat heel simpel was op
geschreven juist zooals men hetmeende,
kwam niet voor litteratuur in aanmer
king. Het was de kunst, om hetgeen
een eenvoudig mensch in één volzin
zou gezegd hebben, zoodanig uit tc
buiten, dat men er een hedc bladzijde
mee vulde, en wel op een manier, dat
een nuchter lezer zegt: hoe krijgt hij
het bij elkaar! Litteratuur werd een
soort schrijverspsychose. Onder de
jongeren zijn ook schrijvers, die hel
g,..eveneens nog in het buitennissige
zoeken. Ook echter zijn er heel goede
der, die eenvoudig en op den n.an
zeggen, waar het op staat, en die
k werkelijk iets te zeggen hebben.
litteratuur als ziekteverschijnsel
I Ook sprekers en preekers leggen
zich meer dan voorheen op eenvoud
toe. Een spreker was vroeger iemand,
die bewonderd moest worden. Hij
diende de kunst van „ampliticoeren",
van uitrekken en bijslepen, te verstaan
hij-diende overvloed van woorden tot
zijn beschikking te hebben, die hem
als hel ware uit den mond rolden, en
waarmee hij in staat was, tienmaal het-
ze"'le on een andere manier tc zengen
en van niets iets te maken. Bij het
naar huis gaan, werd aan den inhoud
niet veel meer gedacht. Het was een
schoone rede! Dit was voldoende!
Hat feest was geslaagd!
Van zulke dingen nu houden we
(Igenwoordig niet meer. We zijn er te
nuchter voor geworden.
Vooral bij liet vervaardigen van meu-
teïfn zien we tegenwoordig hut streven
naar eenvoud tamelijk ver doorgevoerd.
Kaslen, stoelen, lateis en allerlei
huiselijke benoodigdheden zien er heel
anders uit dan een jaar of vijfentwintig
geleden.
WJe koopt er nu nog een tafel met
in die rare gedraaide pootenwie
wil nog van die onmogelijke stoelen
hl tUiis hebben, met krullen en pieken
en een horen van overvloed op den rug.
Wat zijn de klokken en luster-, cn
bloemvazen veranderd
We beweren niet, dat in een moderne
meubelwinkcl alles bewonderenswaar-
dig isniet alle meubelmakers hebben
genoeg verstand en genoeg smaak, om
iets te maken, dat verstandig en schoon
Is. Er is van alles te zien. Maar over
het algemeen streeft tnen er toch naai,
de meubels aan hun doel te doen be
antwoorden, er een passenden vorm
'»aan te geven en ze eenvoudig te maken
Zelfs tot in de mode is de eenvoud
min of meer doorgedrongen, zoodat
men bijna zou kunnen zeggeneen-
'vöud is mode. In de kleeding der man-
nen is dit niet zoo goed waar te nemen
W'bij de mannen beweegt de mode zich
gelukkig nog al traag. Maar in de
vrouwenkleeding is de laatste jaren
een groote wijziging gekomen en wel
- er is al zooveel kwaad van gezegd,
dat hel ook wel eens dient er iels
goeds van te vertellen in de rich
ting van den eenvoud. Een vrouw, die
Kastpapier
KANTOORBOEKHANDEL
Ung«itr, 60 lo. Kremmutr. TEL 326
dwaas wil zijn, vindt er natuurlijk wei
een weg op: ze kan het aantal harer
kostuums tot in het onbegrensde uit
breiden, kostbare stoffen kiezen, die
een ander niet kan betalen de meest
opzichtige kleuren zijn te kust en te
keur uitgestald, maar aan den vorm is
ze toch, voor haar fatsoen, gebonden.
En de vorm der vrouwenkleeding is
werkelijk, in vergelijking met vroeger
tijden, op meer redelijkheid cn meer
eenvoud aangelegd. Geen kleinigheid I
De mode in dienst van de natuur!
Wel een teeken, dat de behoefte aan
wat meer natuurlijkheid en eenvoud
den mensch tegenwoordig in het bloed
zit.
We kunnen nog verder gaan. Tot
de luxe toe doet mee aan het streven
naar eenvoudStaat men voor een
winkel, waar snuisterijen en huiselijke
ornamenten zijn uitgestald, dan valt
het op, dat al die dingen veel minder
overtolligs aan zich hebben dan vroe
ger er bij hoordeze zijn soberder,
strakker van lijn, eenvoudiger geworden.
Een auto ziet er ook heel anders uit
dan een slatiekoets of ook i
boerensjees uit vroeger dagen. Had
die vehikels toentertijd uitgevon-
er zou iets anders van gemaakt
zijn I
In alles wenschen we tegenwoordig
eenvoud.
Opvallend is het ook, dat over deze,
noem het, stijlkwestie zoo goed als
niet valt te praten.
In zulke zaken slaan de oudere en
de nieuwere richting zoodanig tegen
over elkander, dat er van geen toena
dering van de partijen sprake kan zijn.
Wie nog van de overgeleverde
lljlen houdl, vindt de tegenwoordige
soberheid onuitstaanbaar, en noemt
het armoede, levenloosheid, anders
niet! Daartegenover staat, dat degene,
die voor eenvoud is. pralerij met niets
zeggende dingen dwaas en belachelijk
vindt, en er niet toe te bewegen zou
zijn, een einpire-ameublement, al kreeg
hij het cadeau, in zijn huiskamer te
zetten. Hoe komt dit? De oorzaak
ervan is deze. dat het hierbij niet gaat
om een stijlkwestie, maar om een
levenskwestiede levensopvatting is
mede gemoeid.
En als zoodanig hebben wij het ook
te beschouwen en door te voeren.
Eenvoud is werkelijk een levens
kwestie.
Maar dan dienen we ook in alle
opzichten eenvoudig te zijn.
Allen in zijn meubelen naar eenvoud
zoeken, en in de rest, in de diepere
dingen oneenvoudig, veelslachtig voort
leven, heeft niet veel te beteekenen.
Er zijn menschen, die ook van den
eenvoud een maatschappelijke, een
burgerlijke deugd maken, die met hun
wezenlijke leven niets heeft uit te
staan.
Aan hun stoelen en tafels wenschen
ze geen protserijen te zien; in zich zelf
echter, in hun eigen leven, dulden ze
heel veel onredelijkheid, tweeslachtig
heid en opvulling met nietswaardige
oppervlakkigheden.
Elk ding, dat ze koopen, moet aan
zijn doel beantwoordenbij hun eigen
leven vragen ze niet naar een doel.
Als het maar aangenaam aandoet,
zij het voor een oogenblik, is het al
goed I
Ze zullen zeggeneen lamp moet
een lamp, een kast moet een kast zijn;
maar hun leven is geen leven, hun
deugd geen deugd.
Aan zulken eenvoud hebben we niet
veel, Het wordt een spel, een oneen
voudig spell Eenvoud is redelijkheid,
is doen wat men doet. Eenvoud is
dus eisch van ons verstand en eisch
van al wat we te doen en van al wat
te bewerken hebben. Het is eisch van
heel de natuürorde... en daarmede ook
dus van de natuurwet l Het staat ons
niet vrij, oneenvoudig te zijn.
Eenvoud is plicht.
anorde in het leven is wangedrag.
Een oneenvoudig, tweeslachtig leven
heeft God niet ten doel, of slechts voor
een deelhet verliest zich, de hoofd
zaken vergetend, in bijkomstigheden
er wordt niet in bereikt wat er in
bereikt moest worden.
Binnenland
Bebouwing langs Rijkswegen.
ij bebouwing van langs een rijks
weg gelegen pcrccelen blijken de bou
wers somwijlen in de meening te ver-
keeren. dat een bouwvergunning toe-
ning tot uitweg naar den rijksweg
t. Deze opvatting is niet juist. Een
uitweg kan en zal in vele gevallen wor
den geweigerd. Ten einde teleurstelling
tc voorkomen, wordt bij dezen de aan
dacht van bouwers nadrukkelijk geves
tigd op de noodzakelijkheid om tij
vooraf uitweg vergunning aan
Rijkswaterstaat te vragen.
Diegenen, die van plan zijn aan
rijksweg le bouwen, wordt geraden
alvorens daartoe grond te koopen of
den bouw voor te bereiden, zien tijdig
bij den Hoofdingenieur-Directeur van
den Rijkswaterstaat te vergewissen, of
uitweg kan worden verleend,
ja. order welke voorwaarden.
Gooisch Sportpark.
De plannen voor het Gooische Sport
park zijn van grootschen opzet. Een 56
H.A. groot terrein, omgeven door Loos-
drechtschc weg cn Raaweg te Hilver
sum. wordt erdoor beslagen. Aan de
zijde van cerstgenoemden weg vindt
men de ingangen met direct daarachter
het sportpaleis, waarin wielerwedstrij
den. overdekte tennismatches enz. zul
len worden georganiseerd. Het groote
gebouw zal grootendeels uit staal en
glas worden opgetrokken en 10.000 per
sonen zullen er plaats kunnen vinden.
Er achter ligt de motorrenbaan met
voetbalvelden. Rechts van den autoweg
zijn een achttal tennisbanen en een
groot wedslrijdpolobad. Boven dit aJles
strekt zich het groote vliegveld uit met
zijn restaurant, luchthaven en hangar;
De uitvoering der plannen zal aa
500 arbeiders ruim een half jaar werk
verschaffen.
Waakt tegen Bosch- enjHeidebrand.
De Directeur van het Staatsbosch-
beheer schrijft ons:
Evenals in voorafgaande jaren zij ook
thans wederom de aandacht gevestigd
het groote gevaar voor het ontstaan
van bosch- en heidebranden. Het ge
vaar, dat zonder uitzondering iedere
lente groot is, is ditmaal wel bijzonder
dreigend.
Het Nederlandsch klimaat brengt ons
gewoonlijk een droog voorjaar met
schrale, veelal oostelijke winden, die
bosch en heide sterk doen uitdrogen.
Maar zelfs na een periode van veel
regen keert het gevaar spoedig terug,
zoolang de natuur niet is ontloken.
Door de strenge vorst van den afge-
loopen winter is de heide plaatselijk
doodgevroren en daardoor nog brand
baarder dan anders. Onder deze om
standigheden is het gevaar voor brand
in bosch en heide en veenstreken zeer
groot. Een ieder zij toch voorzichtig
met vuur! Een achteloos door het
raampje geworpen sigaret van den pas-
seerenden automobilist, het uitkloppen
van een pijp, een niet gedoolde luci
fer, zijn vaak de simpele oorzaken van
een niet te stuiten ramp, vaak onge
weten door wie daarvan de schuld is.
In vele gemeenten bestaan verorde
ningen, waarbij het rooken in bosch
en heide gedurende het brandgevaar
lijke jaargetijde is verboden. Goede
gemeenschapszin gebiedt echter ook
zonder een dergelijke verordening het
rooken m bosch en heide bij brand
gevaarlijk weer na te laten.
Helpt allen mede, bosch- en heide
branden te voorkomen!
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
R. K. Werkliedenver. St. Joseph.
Het Bestuur van de R. K. Werk
liedenvereniging St. Joseph zou het
zeer op prijs stellen indien de leden,
die daartoe in staat zijn, op het Kerkhof
aanwezig zijn bij de begrafenis van hun
oud-voorzitter den heer S. Kraan.
De begrafenis heeft plaats morgen,
Woensdag, om 11 uur vanuit de
parochiekerk O. L. Vrouw Hemelvaart.
Gemeenteraad.
De voorzitter van het Centraal Stem
bureau dezer gemeente maakt bekend
dat zijn besluit, waarbij mej. E. M.
van Hamersveld is benoemd verklaard
tot lid van den Rand der gemeente
Amersfoort, voor een ieder ter secretarie
Kamer 3 ter inzage is nedergelegd.
In de Markthal werd Zaterdagavond
een samenkomst belegd, gewijd aan
dc nagedachtenis van wijlen Koningin
Emma. Wijl voorbereiding cn regeling
zóó waren, dat men het blijkbaar niet
de moeite waard achtte de Kath. Pers
eenigerlei mededeeling of uitnoodiglng
te verstrekken, moeten we ons van het
geven van een verslag onthouden.
Een winkelier in de Langestraat
ontdekte dal een jongmensch trachtte
de geldlade van een automaat voor
den winkel open te breken. Bij ondei-
zoek bleek dat dezcltde jongen reeds
vijf of zes malen dezelfde inbraak
heeft gepleegd.
Drie jongelui van goeden huize,
allen 17 jaar oud, hebben ingebroken
en zich geld toegeëigend in de woning
van mevr. P. aan de Vondellaan. De
jongelui zijn uit de ouderlijke woning
gehaald. Proces-verbaal is opgemaakt.
Handelsregister.
Ingeschreven
Electrisch Hyg. Melkbedrijf .de Zuid-
singel" Zuidslngel 20. Uittr. E. J. Spelt.
Ultïr. E. v. d. Glind.
Salon Westenmeier, Varkensmarkt
1,'b. Uittr. eig, H Weslenmeier.Toetr.
A. W. westenmeijer.
v. d. Rhoer v. Dam, manufacturen,
Utrïchtschestraat 3a, opgeheven.
Chern. fabriek Sanitas, St. Agatha-
straa! 2. T-egetr. mede-eigenaar: M.
de Leeuw.
.De Nieuwe Tijd," schoenmakerij,
Torenstraat 1, opgeheven.
Ten overstaan van notaris Klaassen
is geveild hel heerenhuis Arnhemsche-
weg 42. Kooper werd M. v. Sprakelaar
voor f 9600.-.
Burgemeester en Wethouders van
Amersfoort
overwegende, dat het belang van de
openbare orde en veiligheid dit ver-
eischt, hebben besloten het venten met
boeken, couranten, dag- en weekbladen
of andere gedrukte of geschreven stuk
ken te verbieden op het Stationsplein
en in de Stationsstraat tot aan de brug,
gerekend vanaf het Stationsplein.
De R. K. Gymnastiekvereniging
.St. Hubertus" geeft een uitvoering
op Vrijdag 6 April 1934, in de groote
zaal van .Amicitia", aanvang 8 uur
precies.
WELKOM VREEMDELING.
Gevestigd ia de gem. Amersfoort.
Hendrika Slotboom, Utr.weg 23.
Jenneken Freriksen, R.K., Nieuwe weg 4,
religieuse.
Gerritdina Westerik, R.K., idem.
Hermina Niewold, N.H., Utr.weg 299,
dienstbode.
L. v. d. Belt, R.K., G». steeg 14, landb.kn.
Ida Egelkraut. E.L., P.Buysl. 20, dienstb.
Theodora v. d. Berg, R.K., Fuchslastr.27
Elisabeth Havelaar, D., K. Sophial. 9.
M. Vleeming, N.H., Blsschopsweg 230,
hoofdwerktuigkundige.
Eila Zink. E.L.. K. Withelminastr. 13.
hulp in dc huishouding.
Gerritjen Ier Ho.st, N.H., Arnh.wtg
213b, dienstbode.
J. Koopman, N.H., Leusderweg 256,
kaptein Infanterie.
A. Koudijs, G.K., Soesterweg 434.
Aaltje Brons, N.H., Leusderweg 1185.
Maaike Swamborn, N.H., v. Bemmel-
straat 107.
Jannetje Doornekamp, N.H., Anjerstr. 1.
P. Pot, G.K., Huygensl. 23, hand.ag.
de Mulder, R.K., Pascalstraat 42,
omm. N.S.
P. J. Cöhrs, N.H., Spaarnestraat 127,
mach. bankwerker.
Annechien Jonker, N.H., Soesterweg
416, huishoudster.
Helena Hartog, N.I., Heinsiuslaan 45.
A. Garnaal, N.H., Sumatrastr. 3, optie.
G. v. d. Kamp, V.G., Westsingel 20,
slager.
Godefrida v. d. Brink, R,K.,Snouckaertl.
13, dienstbode.
Klaske Hansma, G.K., Timorstraat 18,
dienstbode,
Zwaantje v. der Kamp, N.H., Bcrgstr.
41, dienstbode.
Antje Piest, G.K., Utr.weg 130, dnstb,
Maria Simons, N.H., Utr.weg 51.
J. Besseling E.L., Fr.Haisstr. 10. wlnkclb.
A. Overberg, N.H., Soesterweg 391,
kapper.
Klara Henke, D.E.. Statlonsstr. 30a,
kapster.
Johanna v. d. Ham, G.K., Dlllcnb.l. 12,
dienstbode.
Speciale aanbieding
Kantoorboek- en El
Schrljfmachlnehandel
Langestraat 84 - Telet 528
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
W. Nagel, St. Ansfrtdusstr. 9, adj.com.
P. v. d. Brock, N.H., A. Hahnstraat 5.
Helena v. Barrcveld, R.KLlguatcrstr. 17.
Ella v. d. Riet, R.K, Krulskamp 122.
J. Kips, Vlasakkcrwcg 1, volontair.
A. Rosenbaum, Isr., Langestraat 22.
L. Gunsteren, R.K., Appelweg 11.
A. Bruijn, N.H„ Utr.weg 266, vcrpl.
R. Heeringa, N.H., idem.
Cornelia Sleeking, R.K., Utr.weg 293,
verpleegster.
va v. Asch, R.K., Leusderweg 80.
Anna Kuivenhoven, Merwedestraat 9.
Wed. Voogt, N.H., Tollensl. 5, huish.
H. Schijndel, N.H., Bleekerstr. 2, metsel.
K. Westerhof, v. Ostadeplcin 8, gep.
Elisabeth Munnik, O.K., Wijerssir. 12.
K. Mandele, R., v. Marnixlaan 4i, dir.
H. v. Beers, R.K., Fr. Halsstraat 30,
leerl. electr.
J. v. d. Laan, N.H„ Sumatrastraat 43.
Allda Rietbergen, N.H., M.With.str. 22.
E. Haan, Rozenstraat 30, portier.
M. Blok, Borgerlaan 3, vioolleeraar.
Maria Baak, E.v.L., Vermeerslraat 128.
Mortier, N.H., Hetllgenb.weg 39,
schoenmaker.
Maria Koelinga, N.H., Pauwstraat 13,
dienstbode.
Hendrika v. Beek, NJL, .'.nt».weg I,
dienstbode,
lohanna Bax, R.K., Woestijgcrw. 261,
dienstbode.
D. Franziska, R.K., v. Ostadeplcin 2.
P. Voorzaal, St. Anfridusslraat 55.
Jannetje Bos, K.K., Molenb. 11 dienstb.
Willemina Heinen, Arnh.w.67,dienstb.
Margaretha Kern, R.K., Zuidsingel 38,
onderw. nuttige hand.
M. Bakker, N.H., Cavaleriekazerne.
C. Brand, N.H., Utr.weg 266, arbeider.
Johanna Zijderveld, R.K., D. Fockcmal.
68, dienstbode.
Wyndeline de Klerk, R. Pauwstraat 3.
Hermina Versteeg, N.H., P. Pothlaan 1.
Reyerina de Jager, N.H.,Thorbeckcpl. 4.
H. Dijk, R.K. Weverssingel 44.
Roclofina v. Egten, K,Withelminastr. 46,
handwerkster.
Maria Andrlessen.R K., Coornh.laan 14.
Wllhelmina Lleth, N.H., B.W.Iaan 154.
Wllhelmina Thoomes, N.H., T ulnstr. 22.
T. Voulon, N.H., Stationsstraat 12a.
Penna v, d. Horst, G.K., Kapclwcg87,
dienstbode.
Johanna Clccf, N.H., v. A.v.WIjkstr. 29,
huishoudster.
Marie Kalvcrkamp.N.H ..Schcltcmal. 11.
Aaltje v. Mccrvcld, O.K., Utr.weg 114,
dienstbode.
Cornelia Locdcman, N.H., Utr.str. 81,
dienstbode.
J. Materman, K.Wilhelminastraat 46.
Antoinette Glacomlnl, idem.
H. Bouma, R.K., Anjerstr. 16, bankw.
K. Zwart, Q.K., Doliardstraat 174.
De „Communistische"
staat der Jezuïeten In
Paraguay.
In het nog altijd veelgelezen boek
over de staatsromans„Schlaralfia po
litica" noemt de schrijver het werk der
paters Jezuieten in Paraguay „het inte-
ressaniste experiment dat de wercld-
geschiedenis kent."
T1 Vooral in onzen tijd, nu wij commu
nisme, socialisme, natlonaal-soclalisnie
en fascisme om de heerschappij der
aarde zien worstelen, kan hel niel an
ders dan onze belangstelling wekken
wat en hoe door de Jezuïeten in deze
is geexperimenteerd.
In dc eerste helft der 17e eeuw be
gonnen de paters Jezuieten hun missie-
arbeid onder de Indianen van Zuid-
li Amerika. De grootste moeilijkheid was,
L om hen over te halen liet zwervend
iF 'beslaan in te ruilen tegen een leven op
gen vaste plaats, noodzakelijken ovcr-
B- oang voor ieder voik dat Kullureel wil
I bloeien, liet is onbegonnen werk de
strijd en de moeite te overwegen die
voorafgingen aan de vestiging dereers'e
dorpen. Toch gelukte het. Na jaren en
jaren tobben had men de wilde zwervi
der wouden en prairiën omgelooverd in
menschen net een vreedzame huise
lijkheid. Dat was kuttuurarbeid in den
heerlijksten zin van het woord. Maar
wat zegt ge. lezer, van die blanke ko
lonisten, die reeds vanaf de dagen
waarin Columbus Amerika ontdekte, ge
dreven door hun tijgernaturen, niets,
absoluut niets, tot het welzijn der in
landers bijdroegen, daarentegen alles,
onvoorwaardelijk alles in het werk stel
den te vernietigen wat anderen op
bouwden? Die heerlijke dorpen met
indianen trokken wel Inin belangstelling,
o zeker, doch alleen om als vloekwaar
dige slavenjagers aan het hoofd van
gewapende benden lafhartige overvallen
te doen. In 1637 hadden reeds meer
dan 60.000 indianen hun huislijk leven
ir. dc dorpen (reductie genoemd) ver
wisseld met slavernij. Dat was ook
„kultuur"-arbeid. De paters begonnen
opnieuw, maar gelukkig met verlof van
den koning om de indianen le mogen
wapenen tegen overvallen. Een oudge
diende der Spaansche legers leerl de
Indianen, hoc men die bloedhonden met
een blank vel. wat fatsoen kan bijbren
gen. In 1641 behalen ze de eerste en
j afdoende overwinning, ze verslaan een
troep van 4000 „kuituurarbeiders" en
kunnen voortaan rustig leven.
Het communistische experiment kan
beginnen. Denk niet aan Moscousche
praktijken, aan roode ophitsing, aan
lugubren klassenstrijd, aan haat tegen
God, aan vernietiging van het huiselijk
leven, aan coeducatie van jongens en
meisjes, aan naaktkultuur, aan dictatuur
van de eene klasse boven de andere,
aan belemmering der individueele nei
gingen, aan alles wat wij in de moderne
stelsels die dc communlo bonorum na
jagen onmogelijk vinden en verwerpen.
Want nicls van dat alles treft ge daar
aan. Daar was vrede, liefde, godsdienst,
eerbied, veiligheid, welvaart, huiselijk
geluk, attributen allemaal van een chris
telijke samenleving. Vooreen heel volk
verwierven de Jezuielun zich de onver
gankelijke eer, het gebrek te hebben
verbannen buiten de landsgrenzen, den
rijkdom met lamheid tc hebben gesla
gen, maar welvaart voor alles te heb
ben veroverd. „Lijkt liet niet, aldus
Pater de Jong, of het gebed der heilige
Schrift, door vele katholieken in Europa
helaas nooit gebeden, hier door heel een
volk met oprecht hart werd uitgespr'
ken en door God verhoord „Gebrek
en rijkdom, zend mij die niet over Heer,
maar geeft mij slechts wat noodig is
voor mijn levensonderhoud; opdat ik
niet, in overvloed levende U vergele
en zegge: „Wie is God?" noch do
ontbering gedrongen diefstal plege
Uw gebod te schande make."
Er bestonden aan weerszijden vin
de Urugauy en de Para„.iay dertig
missiedorpen, bewoond door Gurnnis,
onder net bestuur der Jozuïlcn. De
bevolking van ieder dorp varieerde
tusschen de 2000 en de 7000 inwoners,
met een totaal van 100.000. leder dorp
had een vierkanten vorm, met rechte
straten, om een groot middencarré.
Daar stond als middelpunt der ge
meente, de Kerk, met erbij een pastorie
„college" genoemd, een keurig aan
gelegd kerkhof, tegenover de kerk een
enorm kruis en in een der hoeken een
beeld der Heilige Maagd, leder gezin
had een eigen huisje, met een stuk
grond, in blokken van twaalf bijeen
gebouwd. Een overdekte galerij liep om
ieder blok. Ook bestonden er grootere
gemeenschapswoningen voor de wedu
wen, de gebrekkigen, en voor hen die
ongeschikt bleken voor het huiselijk
verkeer. Dan waren cr nog zieken
huizen, magazijnen, werkplaatsen, doch
deze stonden dan buiten het eigenlijke
dorp, om een kapel van St. Isidorus,
de patroon van het Spaansche land
volk. Ook het logement voor de vreem
delingen was daar neergezet, men hield
hen maar liever buiten de eigenlijke
dorpen, hetgeen begrijpelijk was om
het peil der meesten.
In brceden kring lagen om de dor
pen dan de gemeente-gronden, waarvan
geen vierkante Meter privaat-eigendom
was. Ieder huisvader had het vrucht
gebruik over den tuin achter zijn wo
ning, die diende tot onderhoud van
het gezin, tcrw.il dc opbrengst der
genieente-landerijen buiten hel dorp
een eventueel tckor, aanvulde. Verder
diende deze opbrengst ook voor het
betalen van belasting aan den staat,
voor het collectief aankoopen van ge
reedschappen, voor het onderhoud van
zieken, voor het onderhoud van ouden
van dagen. Het tekort van den „eigen"
moestuin achter de woningen werd
gratis aangevuld, maar ieder moest 2
dagen per week op de genieente-lande
rijen komen werken. De arbeid stond
onder streng toezicht, luiheid werd niet
geduld, verwaarloozing van den tuin
evenmin.
In nun wilden staat kenden de In
dianen twee „standen", waarvan de
„kazieken" de anderen overheerschten.
Dc bevoorrechting werd niet heele-
maal opgeheven, doch heel veel minder
geregeld. In iedere reductie vormde
ecnigc families kazieken de kern der
bevolking, waaruit dan de anderen het
dagcll|ksch bestuur kozen. Ze regeer
den zich zelf, onder het oppertoezicht
cn de oppcrlclding der paters. Dc prac-
lljk had een serie wetten aan dc hand
gedaan die tc zaam als grondwet de
duurzaamheid In de hand werkten. Da»
men van een „Jezuïetenstaatspreekt
is eigenlijk niet juist, ieder dorp stond
op zich zeil, er was geen centraal be
stuur, geen algetreenc wet, geen enkel
attribuut van wat wij een staat noemen.
Dat de godsdienst op een voorname
plaats stond, zal leder beg ijpen. Het
heele leven was cr mee doordrongen.
De dag begon met een gemeenschap
pelijk morgengebed, een Heilige Mis,
cn eindigde weet met een gemeen
schappelijk avondgebed. Zonder gel
dige reden mocht niemand zich aan
deelname onttrekken.
(Wordt vervolgt.)
