T axidienst Practische St. Nicolaas-Cadeauxü F. H. Lomans, Utrechtschestraat 15 Groote keuze St. Nicolaas-Geschenken SCHRIJFMACHINELINTEN Fa. h. Elzenaar Bel dan op No. 43 fintoor en Drukkerij Langegracht 28, Amersfoort )E EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrtjdag- ilddag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden er drie maanden; buiten Amersfoort f 1.10, franco per Abonnementen kunnen eiken dag ingaan. Iitgave van de Katholieke Stichting De Eembode, gevestigd te Amersfoort De Cembode Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Dinsdag 27 Nov. 1934 ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nflverheld bij geregeld adverteeren Advertentitn moeten Dinsdag en Vrjfdag vóór 8 uur In den morgen z|n bezorgd. Telefoon 314 Acht en Veertigste Jaargang - No. 69 Goede grondstellingen zijn de kiemen n alle goedkrachtig gedrukt in het geheugen voeden ze den wil. Hooge ilistrlbutlekOHtcn. Mr. M. J. van der Flier heeft in het .Vaderland" een belangwekkende, taar over het algemeen bekende be- chouwing gegeven overdedistributie- toslcn, dus de kosten, welke gelegen rijn tusschen het koopen bij de pro- lucenlen door den tusschandcl en J" ifzet van den consument. Dit is tekend thema. Deze kosten zijn hoog :n algemeen neemt men dan ook aan, dat deze kosten kunnen worden ver minderd en ook moeten worden ge- ■educeerd. Immers hoe lager prijzen, hoe grooter omzet en waar het pro ductie-apparaat té groot is voor de huidige behoeften, moet gestreefd wor den naar een zoo groot mogelijken verkoop. Indien de tusschenhandel de tosten te hoog zouden houden, dan :ijn liet de kapitaalsintensieve bedrij zen die een grootere energie zullen en toon spreiden, terwijl ook de pro- lucenten de neiging bij zich voelen ipkomen om zich direct met de ver- iruikers in verbinding te stellen. Het is echter ook mogelijk, dat hier n daar gestreefd wordt naar inkrim- >ing der productie en naar verhooging Ier detailprijzen, een geste, welke ten ilotte niet in het belang van het alge neen genoemd kan worden, al kan in tele gevallen toegegeven worden, dat lierdoor de overgangstijd voor belang- ïebbenden naar een lager peil gemak- celljker kan worden gemaakt. Nu wil Mr. van der Flier de detail- jrijzen flink onder de loupe nemen, niddelen beramen om hen te verlagen, Eoodat .de verarmde bevolking meer can afnemen en minder kapitaal ver oren gaat bij moedwillige vernietiging den geproduceerd.n voorraad', wcnscht, dat de aandacht wat tinder geconcentreerd worde op de troductie en meer op de distributie. Nu zouden wij den heer van der :lier willen toeroepen: Dit geschiedt >ok meer en meerde distributie- iroblemen worden ernstiger bestudeerd, naar het vraagstuk heeft zulke ernstige tijden, dat men niet in een kort tijd- itip tot ecnig deugdelijk ,esnltaat zal :unnen komen. Op papier is liet gemakkelijk te zeg gen laat de consumenten komen naar de winkels, opdat de hooge kosten san het rondbrengen van allerlei ingre diënten op verschillende tijden, naar gelang de grillen van de koopers, zullen kunnen worden bespaard. Het is in theorie eenvoudig om zooals de Zwitser Duttweiler, stichter van de Migros A.G. te Zurich, dit deed, (de heer van der Flier beschrijft het ini tiatief van dezen Zwilserschen midden stander en vergelijkt hem met een NIC. BOVEE Telef. 1093 Tel. 1830 uitenritten 6 ct. per UI. Vraagt prijs voor onze LUXE 6-PËRS. AUTO'S Hoofdkantoor: Kamp 49 De Amersloortsche Tabakscultuur In de 17e Eeuw, H. A. W. BEIJER. 7) Toen het eerste protest van d Amersfoortsche belanghebbenden geen resultaat opleverde, kwam het tot ern stige onlusten in de stad. De woede van de planters gold vooral Thomas Aertsz. Dagelijks bedreigden zij hem niet alleen .sijn huijs te spoliëren (plun deren) ende al te loopen, macr hem oock om hals te brengen"! Aertsz riep bescherming van de Staten in tegen Amersfoortsche planters. Op ver zoek van de Staten, verbood de stads- regeering aan de planters Aertsz Iets te misdoen, „oppoene daerover rigo- reuselijck gestraft te sullen worden". De stadsofficier en de deurwaarder zouden de pachter beschermen. De Amersfoortsche tabaksplanters en handelaars, gesteund door het stads bestuur, hadden dus een volkomen over winning behaald. De voorrechten welke in 1636 in theorie verkregen waren, werden door de gebeurtenissen van 1637 in praktijk omgezet. In meerdere opzichten is het jaar 1637 een keer punt geweest in de geschiedenis van KANTOORBOEKHANDEL F. ft. TULP LANSeSTRAAT 65 TÊL6FOON 326 Vulpenhouders Vulpotlooden Luxe Postpapier Losbladige notitieboekjes Foto Albums Matador Auto- en VI i e g t u i g-Bou wdoozen Zwilserschen Ford) rijdende winkels in te stellen, Jdie een bepaalde route volgden met vaste, nauwkeurig aan gegeven stopplaatsen en waarbij de chauffeur «evens als verkooper dienst deed. Een bijzonder signaal placht de aankomst van den wagen aan te kon digen was deze ter plaatse gearri veerd, zoo lichte de chauffeur den zij wand op, stelde zich achter de tege lijkertijd uitgestrekte toonbank op, ge reed om het publiek te bedienen en dan tegen prijzen, die belangrijk lager waren dan destijds aldaar golden. Ge leidelijk aan is het aantal dezer rijdende winkels vergroot, terwijl de Migros bovendien het dure en duurgehouden merkartikel op bepaalde wijze bestrijdt en welke manier wij in dit verband niet verder behoeven aan te geven. Mr. van der Flier wil ook in ons land den strijd gaan aanbinden tegen de z.i. kunstmatig hooggehouden klein handelsprijzen. Hij zegt.deze klein handelaren gaan bij de bepaling van den verkoopsprijs uit van de bereke ning van wat zij noodig hebben om aan den kost te komen en bepalen daarnaar wat de consumenten te be talen hebben. De primaire eischen van het leven van den kleinhandelaar en zijn gezin zijn sterker dan de onder linge concurrentie. Maar iets anders is, moet dit nu zoo blijven? Moet ter He van een naar verhouding kleine groep tusschenpersonen én consument én producent geofferd worden? Be slaat de consument ter wille van den tusschenhandelaar of is het andersom Het is goed, dat de heer van der Flier dit thema nog eens aansnijdt, maar dan dient hij het niet te simplis tisch te doen en dan moet hij verder gaan dan tot dusver op dit gebied reeds is geschreven. Het is een be kend probleem, welk probleem de heer d. Fl. onzuiver stelt. De tusschen handelaren zijn toch menschen, dit leven moeten; menschen, die van alle zijden besprongen worden door groot warenhuizen met hun service, door filiaalwinkels, door hun eigen concur renten, door venters, door de produ centen, die zelt den boer opgaan. Neen, op die wijze komt men er niet, want de basis der redeneering is foutief, alhoewel het uitgangspunt juist is. Hoe komen wij tot verlaging der distributie- kosten op harmonische wijze, dus zonder als axioma aan te nemen, dat de middenstanders uitbuiters zijn. Want dat zijn ze in werkelijkheid niet. de Amersloortsche cultuur. Na 1637 was er vrij baan voor de ontwikkeling en consolidatie van de inlandsche ta baksbouw. De tabaksteelders en ver- koopers wisten zich voortaan gesteund door een stadsbestuur, dat zelfs niet terugdeinsde voor verzet tegen de Pro vinciale Staten, Aan het eigenmachtig optreden van de pachters was paal en perk gesteld. De aanval van de hande laren in buitenlandsche tabak d. m. v. de imposten was vinnig afgeslagen. En tenslotte waren aan de Provinciale Staten overduidelijk bekend gemaakt de groote belangen die de stad Amers foort en de provincie Utrecht hadden bij de ontwikkeling van de inlandsche tabaksbouw. De gebeurtenissen van 1637 zijn ongetwijfeld van directe in vloed geweest op de gunstige ontwik keling van de Amersfoortsche tabaks bouw in de komende jaren. Na 1637 hebben de tegenstanders van de inlandsche tabakscultuur nog enkele malen getracht de koppen op Ie steken, doch het bleef bij pogingen. In 1639 en 1640 probeerden zij nog de Staten over te halen de inlandsche tabaksbouw opnieuw te belemmeren. Protesten van de stadsregeering waren echter voldoende om deze pogingen in de kiem. te smoren. Toen deden de Radio, gramafoon, eiectrische hang- en schemer lampen, stofzuigers, zeilwrijvers, ketels, strijkijzers, haardrogers en kleine schemerlampjes in alle prijzen Telefoon 483 De wensch vervuld op ,'t heerlijk avondje" door een tompouce, stok- parapluie of wandelstok SPIEKERMANN's Speciaal Parapluiemagaz(jn Langeatraat 31 v Amersfoort Damestompouces, als juweeltjes, bulten- gewone sorteering In alle prijzen Kindertompoucesf|.— in Uurwerken. Gouden en Zilverwerken J. SMIT KROMMESTRAAT 25 GEVESTIGD 1898 MIJN BEKENDE GARANTIE MIJN BEKENDE GARANTIE CARBON Steeds het beste Kantoorboek- en Schrijfmachinehandel Langestraat 84 Telef. 528 Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort zetel hebben betwist. „Maar nu stelde de onverwachte me- dedeeling, dat hij geen candidatuur wenscht te aanvaarden de vergadering voor een niet verwachtte taak. „Het Bestuur kon echter de candidaat- f'-.en frisiche mondïa'|Sg™raugi2i de Provinciale met Witte tanden Bondsvergadering zou plaats hebben, door „Dat er straks niet voldoende keus van candidalen in de provincie Utrecht I Y zal zijn, Is nochtans niet te verwachten. De NederlandjcheTandpasta "Bil doziinen z?' de heer Suring ze u/AT unuMADriT maavt rncnn no<e«e" om straks een zoogenaamde »WAT MIJN HARDT MAAKT IS GOED groS|jjs, te vormen, waaruit dan ieder bij de Kalh. Staalsparlij aangesloten kiezer, zijn keus kan doen. „Hierbij dient echter ten aanzien van Amersfoort te worden opgemerkt, dat de Kath. Kiesvereeniging te Amers foort zich reeds bepaald heelt uitge sproken voor de aanwijzing van Mr. Kooien als opvolger van het aftredend Staten-lid, de heer Venings. „Dat Amersfoort zijn Kath. Staten- zctel moet behouden spreekt wel van zelf. Vroeger hadden we bij een veel geringer bevolkings-cijfer zelfs twee Katholieke Statenleden. .Wat betreft het vervangen van be jaarde Staten-leden, dient men, zooals terecht ter kiezersvergadering werd opgemerkt, de noodige voorzichtigheid te betrachten. „De tachtig-jarige Knigge was jaren BERICHTEN UIT AMERSFOORT Candidaten stellen. Men schrijft ons: „In de laatst gehouden vergadering der Kath. Kiesvereeniging werd bezwaar gemaakt tegen het stellen van candi daten voor de Prov. Staten, zonder voldoende gelegenheid tot voorbereiden. „Inderdaad leek 't ook wel wal haas tig werk, omdat men kwam te staan voor het aanwijzen van een candidaat voor het bezetten van een open ge komen zetel. „In normaal geval zou wellicht nie mand den heer Venings zijn Slaten pachters in 1640 nog eens op eigen houtje een poging om de inlandsche uitvoerlabak te belasten. Onmiddellijk stond hel stadsbestuur weer gereed de verkregen rechten te verdedigen, en de pachters moesten hun eischen in trekken. Na 1637 zijn de rechten van de inlandsche tabakscultuur onaange tast gebleven. De heele 17e eeuw heb ben de Stalen van Ulrecht de inland sche uitvoerlabak onbelast gelaten. B. De belasting op de tabakslandc- rljen. In de eerste helft der 17e eeuw, was het tabaksland een nieuwe verschijning in de belastingwetten op de landerijen. Dit heeft enkele malen aanleiding ge geven tot moeilijkheden. Er waren b.v. landerijen waarvan tienden van de op brengst aan landbouwproducten be taald moesten worden. De oude tien den hadden echter geen vat op het nieuwe landbouwproduct, de tabak. In 1636 besloten de provinciale Stalen de tiendplichtige landen die mei tabak bebouwd werden toch belasting Ie laten betalen. In 1654 en 1695 werden deze bepalingen vernieuwd. Behalve deze belasting op tiend plichtige landen, werd in 1676 een belasting gesteld op de bezaaide mer- een zeer verdienstelijk Staten-lid, door kneed in de kennis der Utrechtsche Waterschappen. Het is niet onwaar schijnlijk dat hij zélf liever den tiid van retireeren zal willen bepalen. De heer Stokman was steeds een trouw Statenlid, die in zijn kring zeer werd gewaardeerd. Als er moet worden op geruimd dient men voorat wel degelijk een goede selectie toe te passen en ook te bedenken, dat Amersfoort op steun van andere streken is aangewezen wil het de man zijner keuze de Staten zaal binnen leiden". B. Voor het Crisis-comité. De spelers van de Berg-Revue wer den bereid gevonden nog een avond te geven ten bate van het crisis-comité. Er zullen eenige kaarten van f 1.00 en de overige voor 50 cent beschik baar worden gesteld. Onze Burge- meesler, die de eerste opvoering der revue heeft bijgewoond, schreef de volgende aanbeveling: „Gaat kijken naar de opvoering van de BergrevueU vindt hierin allerlei zaken van actueel, dikwijls plaatselijk belang op aardige wijze besproken, bezongen, gehekeld. Vermaakt U met de kostelijke figu- van Krelis en Griel, den boer en de boerin van het HoogelandGriet maakt zich op voor den schoonheids wedstrijd 1 ,Men zingt goed, men spreekt vlot. jMet stijgende belangstelling heb ik elk jaar de voorstelling bijgewoond, ditmaal de vierde. „Gaat nu ook eens zien cn luisteren. „Te meer nu het Is ten baie van het Crisis Comité." R. K. V. V. „Amersfoort"—L.V.V. Deze belangrijke wedstrijd is ondanks de versterking van het Amersfoorisch elftal niet op een overwinning uitgc- loopen. Fel Is er gestreden, soms te erg, waarvoor L.V.V. verschillende strafschoppen en enkele waarschuwin gen tegen zich kreeg. Jammer dat zulk te fanatiek spel veel afbreuk doet aan het meer op kalm overleg gebaseerde spel veel atbreuk doel aan het meer op kalm overleg gebaseerde spel der tegenpartij, in dit geval Amersfoort. Na de rust. die direct na dc eerste goal aanbrak, Is Amerstoort in de meer derheid. Telkens trekt de voorhor <1e naar voren maar ook telkens weer is het een L.V.V. been of hoofd dat hen de weg verspert. Het vrij talrijke publiek, we zagen gelukkig weer veel nieuwe gezichten, begint los te komen en aan te moedigen. Toch is hel L.VV. die nu wat meer in dc aanval komt. De Amerstoort- verdediging moet soms alle zeilen bijzetten maar bezweert telkens het gevaar. Heel L.V.V. gaat ten slotte verdedl- Sen cn de fut is er bij Amerstoort uit. •ntmoedigd zit er door de vele tegen slag niet meer die gang in dc aan vallen als noodig. Amerstoort heelt prima spelers maar ze moeten nog wat meer elkaar leeren begrijpen. gens, waaronder ook de tabakslande- ijen vielen. Dit was het z.g. tabaks- nergengeld, dat door de gebruikers 'an de landerijen betaald moest wor den. Uit het ontwerp van deze belas ting spreekt duidelijk de grootere be lastbaarheidvan de tabakslanden tegen over andere landerijen. De voorgestelde belasting op de tabakslanden was 5 maal zoo hoog als de belasting op I mergen moesland, 10 maal hooger dan de belasting per mergen boomgaard, en 25 maal grooter dan de impost per mergen zomerkoren I Tegen het einde der 17e eeuw werd dit tabaksmergengeld zeer hoog opge voerd. De Staten waren daarloe ge dwongen door de benarde toestand der geldmiddelen (langdurige oorlogs perioden). Meermalen zijn de Amers foortsche belanghebbenden en de stads regeering tegen deze belasting in ver zet gekomen, echter zonder succes. De geldelijke moeilijkheden van de Staten waren te groot om deze Inkomsten te kunnen missen. Men zag dat te Amers foort ook wel in, zoodat van een ver zet als in 1637 dan ook geen sprake was. Deze zware belastingdruk ver oorzaakte mede een ongunstige toe stand in de Amersfoortsche tabaksbouw gedurende de laatste tientallen van jaren der 17e eeuw. Eerst in 1719 ver minderde deze belasting. Zooals reeds eerder gezegd, heelt de stadsregeering van Amersfoort, vrij wel nooit getracht de tabakscultuur te belasten. Er is echter één typische uit zondering op deze regel. De portiers van de stadspoorten kregen van het koren, dat door de poorten in de stad werd gereden, een bepaald bedrag per korengerf. Door het omzetten van koren land in tabaksland, verminderden de inkomsten van de poortwachters aan merkelijk. Speciaal de portiers van de Bloemcndaalschc en de Kamppoort leden daardoor schade. Reeds In 1635 protesteerden zij legen deze verminde ring. De stadsregeering bepaalde toen, dat de tabaksplanters een billijke ver goeding aan deze portie, s moesten geven, zonder echter een bedrag vast te stellen. In 1660 weigerden een aan tal tabaksplanters deze vergoeding bi. minnelijke schikking te betalen. Op een klacht van de betrokken portiers, besloten de stadsregeerders, dat voor taan alle tabaksplanters voor Iedere mergen die zij met tabak bebouwden een vergoeding van 10 stuivers aan de porders moesten geven. Dit is de eenige last waa'mee de stad Amers foort de tabaksbouw In de 17e eeuw heeft bezwaard. Wat betreft de verordeningen door de Overheid die de tabakscultuur zelt raakten, Is opmerkelijk de groote vrij heid waarin men de tabakscultuur al tijd heeft gelaten. Bij vergelijking met de bombazijdeinduslrie.dlc enkele jaren vóór dc tabaksbouw te Amerstoort werd gevestigd, valt deze vrijheid nog sterker op. In 1597 kwam de bomba- zljdeindustrie te Amersfoo t, cn reeds in 1612 werd een gilde van bomba- zijdewerkers opgericht, met allerlei daaraan verbonden verordeningen. De oorzaken van dit verschil liggen v de hand. De bombazljdc'ndu'trie v»,.$ een echte tak van stedelijke nijverheid en sloot aan bij de reeds bestaande industrieën, die In gilden georganiseerd waren. De tabakscultuur d.c t hoewi door stedelingen uitgeoefend, was eer. tak van de landbouw, en als zoodanig veel minder geëigend voor overheids- verordeningen, laat staan voor organi satie In gilden. Toch heelt de stadsregering ver ordeningen betreffende de tabakscul tuur uitgevaardigd, of getracht dit te doen. De meeste van deze bepalingen hadden betrekking op de handel in inlandsche tabak. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1934 | | pagina 1