T axidienst
Practische St. Nicolaas-Cadeauxü
F. H. Lomans, Utrechtschestraat 15
Groote keuze St. Nicolaas-Geschenken
SCHRIJFMACHINELINTEN
Fa. h. Elzenaar
Bel dan op No. 43
fintoor en Drukkerij Langegracht 28, Amersfoort
)E EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrtjdag-
ilddag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden
er drie maanden; buiten Amersfoort f 1.10, franco per
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan.
Iitgave van de Katholieke Stichting De Eembode,
gevestigd te Amersfoort
De Cembode
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 27 Nov. 1934
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nflverheld bij geregeld adverteeren
Advertentitn moeten Dinsdag en Vrjfdag vóór 8 uur
In den morgen z|n bezorgd. Telefoon 314
Acht en Veertigste Jaargang - No. 69
Goede grondstellingen zijn de kiemen
n alle goedkrachtig gedrukt in het
geheugen voeden ze den wil.
Hooge
ilistrlbutlekOHtcn.
Mr. M. J. van der Flier heeft in het
.Vaderland" een belangwekkende,
taar over het algemeen bekende be-
chouwing gegeven overdedistributie-
toslcn, dus de kosten, welke gelegen
rijn tusschen het koopen bij de pro-
lucenlen door den tusschandcl en J"
ifzet van den consument. Dit is
tekend thema. Deze kosten zijn hoog
:n algemeen neemt men dan ook aan,
dat deze kosten kunnen worden ver
minderd en ook moeten worden ge-
■educeerd. Immers hoe lager prijzen,
hoe grooter omzet en waar het pro
ductie-apparaat té groot is voor de
huidige behoeften, moet gestreefd wor
den naar een zoo groot mogelijken
verkoop. Indien de tusschenhandel de
tosten te hoog zouden houden, dan
:ijn liet de kapitaalsintensieve bedrij
zen die een grootere energie zullen
en toon spreiden, terwijl ook de pro-
lucenten de neiging bij zich voelen
ipkomen om zich direct met de ver-
iruikers in verbinding te stellen.
Het is echter ook mogelijk, dat hier
n daar gestreefd wordt naar inkrim-
>ing der productie en naar verhooging
Ier detailprijzen, een geste, welke ten
ilotte niet in het belang van het alge
neen genoemd kan worden, al kan in
tele gevallen toegegeven worden, dat
lierdoor de overgangstijd voor belang-
ïebbenden naar een lager peil gemak-
celljker kan worden gemaakt.
Nu wil Mr. van der Flier de detail-
jrijzen flink onder de loupe nemen,
niddelen beramen om hen te verlagen,
Eoodat .de verarmde bevolking meer
can afnemen en minder kapitaal ver
oren gaat bij moedwillige vernietiging
den geproduceerd.n voorraad',
wcnscht, dat de aandacht wat
tinder geconcentreerd worde op de
troductie en meer op de distributie.
Nu zouden wij den heer van der
:lier willen toeroepen: Dit geschiedt
>ok meer en meerde distributie-
iroblemen worden ernstiger bestudeerd,
naar het vraagstuk heeft zulke ernstige
tijden, dat men niet in een kort tijd-
itip tot ecnig deugdelijk ,esnltaat zal
:unnen komen.
Op papier is liet gemakkelijk te zeg
gen laat de consumenten komen naar
de winkels, opdat de hooge kosten
san het rondbrengen van allerlei ingre
diënten op verschillende tijden, naar
gelang de grillen van de koopers,
zullen kunnen worden bespaard. Het
is in theorie eenvoudig om zooals de
Zwitser Duttweiler, stichter van de
Migros A.G. te Zurich, dit deed, (de
heer van der Flier beschrijft het ini
tiatief van dezen Zwilserschen midden
stander en vergelijkt hem met een
NIC. BOVEE
Telef. 1093 Tel. 1830
uitenritten 6 ct. per UI.
Vraagt prijs voor onze
LUXE 6-PËRS. AUTO'S
Hoofdkantoor: Kamp 49
De Amersloortsche
Tabakscultuur In
de 17e Eeuw,
H. A. W. BEIJER.
7) Toen het eerste protest van d
Amersfoortsche belanghebbenden geen
resultaat opleverde, kwam het tot ern
stige onlusten in de stad. De woede
van de planters gold vooral Thomas
Aertsz. Dagelijks bedreigden zij hem
niet alleen .sijn huijs te spoliëren (plun
deren) ende al te loopen, macr hem
oock om hals te brengen"! Aertsz riep
bescherming van de Staten in tegen
Amersfoortsche planters. Op ver
zoek van de Staten, verbood de stads-
regeering aan de planters Aertsz Iets
te misdoen, „oppoene daerover rigo-
reuselijck gestraft te sullen worden".
De stadsofficier en de deurwaarder
zouden de pachter beschermen.
De Amersfoortsche tabaksplanters en
handelaars, gesteund door het stads
bestuur, hadden dus een volkomen over
winning behaald. De voorrechten welke
in 1636 in theorie verkregen waren,
werden door de gebeurtenissen van
1637 in praktijk omgezet. In meerdere
opzichten is het jaar 1637 een keer
punt geweest in de geschiedenis van
KANTOORBOEKHANDEL
F. ft. TULP
LANSeSTRAAT 65
TÊL6FOON 326
Vulpenhouders
Vulpotlooden
Luxe Postpapier
Losbladige notitieboekjes
Foto Albums
Matador Auto- en
VI i e g t u i g-Bou wdoozen
Zwilserschen Ford) rijdende winkels
in te stellen, Jdie een bepaalde route
volgden met vaste, nauwkeurig aan
gegeven stopplaatsen en waarbij de
chauffeur «evens als verkooper dienst
deed. Een bijzonder signaal placht de
aankomst van den wagen aan te kon
digen was deze ter plaatse gearri
veerd, zoo lichte de chauffeur den zij
wand op, stelde zich achter de tege
lijkertijd uitgestrekte toonbank op, ge
reed om het publiek te bedienen en
dan tegen prijzen, die belangrijk lager
waren dan destijds aldaar golden. Ge
leidelijk aan is het aantal dezer rijdende
winkels vergroot, terwijl de Migros
bovendien het dure en duurgehouden
merkartikel op bepaalde wijze bestrijdt
en welke manier wij in dit verband
niet verder behoeven aan te geven.
Mr. van der Flier wil ook in ons
land den strijd gaan aanbinden tegen
de z.i. kunstmatig hooggehouden klein
handelsprijzen. Hij zegt.deze klein
handelaren gaan bij de bepaling van
den verkoopsprijs uit van de bereke
ning van wat zij noodig hebben om
aan den kost te komen en bepalen
daarnaar wat de consumenten te be
talen hebben. De primaire eischen van
het leven van den kleinhandelaar en
zijn gezin zijn sterker dan de onder
linge concurrentie. Maar iets anders is,
moet dit nu zoo blijven? Moet ter
He van een naar verhouding kleine
groep tusschenpersonen én consument
én producent geofferd worden? Be
slaat de consument ter wille van den
tusschenhandelaar of is het andersom
Het is goed, dat de heer van der
Flier dit thema nog eens aansnijdt,
maar dan dient hij het niet te simplis
tisch te doen en dan moet hij verder
gaan dan tot dusver op dit gebied
reeds is geschreven. Het is een be
kend probleem, welk probleem de heer
d. Fl. onzuiver stelt. De tusschen
handelaren zijn toch menschen, dit
leven moeten; menschen, die van alle
zijden besprongen worden door groot
warenhuizen met hun service, door
filiaalwinkels, door hun eigen concur
renten, door venters, door de produ
centen, die zelt den boer opgaan.
Neen, op die wijze komt men er niet,
want de basis der redeneering is foutief,
alhoewel het uitgangspunt juist is. Hoe
komen wij tot verlaging der distributie-
kosten op harmonische wijze, dus
zonder als axioma aan te nemen, dat
de middenstanders uitbuiters zijn. Want
dat zijn ze in werkelijkheid niet.
de Amersloortsche cultuur. Na 1637
was er vrij baan voor de ontwikkeling
en consolidatie van de inlandsche ta
baksbouw. De tabaksteelders en ver-
koopers wisten zich voortaan gesteund
door een stadsbestuur, dat zelfs niet
terugdeinsde voor verzet tegen de Pro
vinciale Staten, Aan het eigenmachtig
optreden van de pachters was paal en
perk gesteld. De aanval van de hande
laren in buitenlandsche tabak d. m. v.
de imposten was vinnig afgeslagen.
En tenslotte waren aan de Provinciale
Staten overduidelijk bekend gemaakt
de groote belangen die de stad Amers
foort en de provincie Utrecht hadden
bij de ontwikkeling van de inlandsche
tabaksbouw. De gebeurtenissen van
1637 zijn ongetwijfeld van directe in
vloed geweest op de gunstige ontwik
keling van de Amersfoortsche tabaks
bouw in de komende jaren.
Na 1637 hebben de tegenstanders
van de inlandsche tabakscultuur nog
enkele malen getracht de koppen op
Ie steken, doch het bleef bij pogingen.
In 1639 en 1640 probeerden zij nog
de Staten over te halen de inlandsche
tabaksbouw opnieuw te belemmeren.
Protesten van de stadsregeering waren
echter voldoende om deze pogingen
in de kiem. te smoren. Toen deden de
Radio, gramafoon, eiectrische hang- en schemer
lampen, stofzuigers, zeilwrijvers, ketels, strijkijzers,
haardrogers en kleine schemerlampjes in alle prijzen
Telefoon 483
De wensch vervuld op ,'t heerlijk avondje"
door een tompouce, stok-
parapluie of wandelstok
SPIEKERMANN's
Speciaal Parapluiemagaz(jn
Langeatraat 31 v Amersfoort
Damestompouces, als juweeltjes, bulten-
gewone sorteering In alle prijzen
Kindertompoucesf|.—
in Uurwerken. Gouden en Zilverwerken
J. SMIT KROMMESTRAAT 25
GEVESTIGD 1898
MIJN BEKENDE GARANTIE MIJN BEKENDE GARANTIE
CARBON
Steeds het beste
Kantoorboek- en
Schrijfmachinehandel
Langestraat 84 Telef. 528
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort
zetel hebben betwist.
„Maar nu stelde de onverwachte me-
dedeeling, dat hij geen candidatuur
wenscht te aanvaarden de vergadering
voor een niet verwachtte taak.
„Het Bestuur kon echter de candidaat-
f'-.en frisiche mondïa'|Sg™raugi2i de Provinciale
met Witte tanden Bondsvergadering zou plaats hebben,
door „Dat er straks niet voldoende keus
van candidalen in de provincie Utrecht
I Y zal zijn, Is nochtans niet te verwachten.
De NederlandjcheTandpasta "Bil doziinen z?' de heer Suring ze
u/AT unuMADriT maavt rncnn no<e«e" om straks een zoogenaamde
»WAT MIJN HARDT MAAKT IS GOED groS|jjs, te vormen, waaruit dan ieder
bij de Kalh. Staalsparlij aangesloten
kiezer, zijn keus kan doen.
„Hierbij dient echter ten aanzien
van Amersfoort te worden opgemerkt,
dat de Kath. Kiesvereeniging te Amers
foort zich reeds bepaald heelt uitge
sproken voor de aanwijzing van Mr.
Kooien als opvolger van het aftredend
Staten-lid, de heer Venings.
„Dat Amersfoort zijn Kath. Staten-
zctel moet behouden spreekt wel van
zelf. Vroeger hadden we bij een veel
geringer bevolkings-cijfer zelfs twee
Katholieke Statenleden.
.Wat betreft het vervangen van be
jaarde Staten-leden, dient men, zooals
terecht ter kiezersvergadering werd
opgemerkt, de noodige voorzichtigheid
te betrachten.
„De tachtig-jarige Knigge was jaren
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
Candidaten stellen.
Men schrijft ons:
„In de laatst gehouden vergadering
der Kath. Kiesvereeniging werd bezwaar
gemaakt tegen het stellen van candi
daten voor de Prov. Staten, zonder
voldoende gelegenheid tot voorbereiden.
„Inderdaad leek 't ook wel wal haas
tig werk, omdat men kwam te staan
voor het aanwijzen van een candidaat
voor het bezetten van een open ge
komen zetel.
„In normaal geval zou wellicht nie
mand den heer Venings zijn Slaten
pachters in 1640 nog eens op eigen
houtje een poging om de inlandsche
uitvoerlabak te belasten. Onmiddellijk
stond hel stadsbestuur weer gereed de
verkregen rechten te verdedigen, en
de pachters moesten hun eischen in
trekken. Na 1637 zijn de rechten van
de inlandsche tabakscultuur onaange
tast gebleven. De heele 17e eeuw heb
ben de Stalen van Ulrecht de inland
sche uitvoerlabak onbelast gelaten.
B. De belasting op de tabakslandc-
rljen.
In de eerste helft der 17e eeuw, was
het tabaksland een nieuwe verschijning
in de belastingwetten op de landerijen.
Dit heeft enkele malen aanleiding ge
geven tot moeilijkheden. Er waren b.v.
landerijen waarvan tienden van de op
brengst aan landbouwproducten be
taald moesten worden. De oude tien
den hadden echter geen vat op het
nieuwe landbouwproduct, de tabak. In
1636 besloten de provinciale Stalen
de tiendplichtige landen die mei tabak
bebouwd werden toch belasting Ie laten
betalen. In 1654 en 1695 werden deze
bepalingen vernieuwd.
Behalve deze belasting op tiend
plichtige landen, werd in 1676 een
belasting gesteld op de bezaaide mer-
een zeer verdienstelijk Staten-lid, door
kneed in de kennis der Utrechtsche
Waterschappen. Het is niet onwaar
schijnlijk dat hij zélf liever den tiid
van retireeren zal willen bepalen. De
heer Stokman was steeds een trouw
Statenlid, die in zijn kring zeer werd
gewaardeerd. Als er moet worden op
geruimd dient men voorat wel degelijk
een goede selectie toe te passen en
ook te bedenken, dat Amersfoort op
steun van andere streken is aangewezen
wil het de man zijner keuze de Staten
zaal binnen leiden". B.
Voor het Crisis-comité.
De spelers van de Berg-Revue wer
den bereid gevonden nog een avond
te geven ten bate van het crisis-comité.
Er zullen eenige kaarten van f 1.00
en de overige voor 50 cent beschik
baar worden gesteld. Onze Burge-
meesler, die de eerste opvoering der
revue heeft bijgewoond, schreef de
volgende aanbeveling:
„Gaat kijken naar de opvoering van
de BergrevueU vindt hierin allerlei
zaken van actueel, dikwijls plaatselijk
belang op aardige wijze besproken,
bezongen, gehekeld.
Vermaakt U met de kostelijke figu-
van Krelis en Griel, den boer en
de boerin van het HoogelandGriet
maakt zich op voor den schoonheids
wedstrijd 1
,Men zingt goed, men spreekt vlot.
jMet stijgende belangstelling heb ik
elk jaar de voorstelling bijgewoond,
ditmaal de vierde.
„Gaat nu ook eens zien cn luisteren.
„Te meer nu het Is ten baie van
het Crisis Comité."
R. K. V. V. „Amersfoort"—L.V.V.
Deze belangrijke wedstrijd is ondanks
de versterking van het Amersfoorisch
elftal niet op een overwinning uitgc-
loopen. Fel Is er gestreden, soms te
erg, waarvoor L.V.V. verschillende
strafschoppen en enkele waarschuwin
gen tegen zich kreeg. Jammer dat zulk
te fanatiek spel veel afbreuk doet aan
het meer op kalm overleg gebaseerde
spel veel atbreuk doel aan het meer
op kalm overleg gebaseerde spel der
tegenpartij, in dit geval Amersfoort.
Na de rust. die direct na dc eerste
goal aanbrak, Is Amerstoort in de meer
derheid. Telkens trekt de voorhor <1e
naar voren maar ook telkens weer is
het een L.V.V. been of hoofd dat hen
de weg verspert.
Het vrij talrijke publiek, we zagen
gelukkig weer veel nieuwe gezichten,
begint los te komen en aan te moedigen.
Toch is hel L.VV. die nu wat meer
in dc aanval komt. De Amerstoort-
verdediging moet soms alle zeilen
bijzetten maar bezweert telkens het
gevaar.
Heel L.V.V. gaat ten slotte verdedl-
Sen cn de fut is er bij Amerstoort uit.
•ntmoedigd zit er door de vele tegen
slag niet meer die gang in dc aan
vallen als noodig.
Amerstoort heelt prima spelers maar
ze moeten nog wat meer elkaar leeren
begrijpen.
gens, waaronder ook de tabakslande-
ijen vielen. Dit was het z.g. tabaks-
nergengeld, dat door de gebruikers
'an de landerijen betaald moest wor
den. Uit het ontwerp van deze belas
ting spreekt duidelijk de grootere be
lastbaarheidvan de tabakslanden tegen
over andere landerijen. De voorgestelde
belasting op de tabakslanden was 5
maal zoo hoog als de belasting op I
mergen moesland, 10 maal hooger dan
de belasting per mergen boomgaard,
en 25 maal grooter dan de impost per
mergen zomerkoren I
Tegen het einde der 17e eeuw werd
dit tabaksmergengeld zeer hoog opge
voerd. De Staten waren daarloe ge
dwongen door de benarde toestand
der geldmiddelen (langdurige oorlogs
perioden). Meermalen zijn de Amers
foortsche belanghebbenden en de stads
regeering tegen deze belasting in ver
zet gekomen, echter zonder succes. De
geldelijke moeilijkheden van de Staten
waren te groot om deze Inkomsten te
kunnen missen. Men zag dat te Amers
foort ook wel in, zoodat van een ver
zet als in 1637 dan ook geen sprake
was. Deze zware belastingdruk ver
oorzaakte mede een ongunstige toe
stand in de Amersfoortsche tabaksbouw
gedurende de laatste tientallen van
jaren der 17e eeuw. Eerst in 1719 ver
minderde deze belasting.
Zooals reeds eerder gezegd, heelt
de stadsregeering van Amersfoort, vrij
wel nooit getracht de tabakscultuur te
belasten. Er is echter één typische uit
zondering op deze regel. De portiers
van de stadspoorten kregen van het
koren, dat door de poorten in de stad
werd gereden, een bepaald bedrag per
korengerf. Door het omzetten van koren
land in tabaksland, verminderden de
inkomsten van de poortwachters aan
merkelijk. Speciaal de portiers van de
Bloemcndaalschc en de Kamppoort
leden daardoor schade. Reeds In 1635
protesteerden zij legen deze verminde
ring. De stadsregeering bepaalde toen,
dat de tabaksplanters een billijke ver
goeding aan deze portie, s moesten
geven, zonder echter een bedrag vast
te stellen. In 1660 weigerden een aan
tal tabaksplanters deze vergoeding bi.
minnelijke schikking te betalen. Op
een klacht van de betrokken portiers,
besloten de stadsregeerders, dat voor
taan alle tabaksplanters voor Iedere
mergen die zij met tabak bebouwden
een vergoeding van 10 stuivers aan
de porders moesten geven. Dit is de
eenige last waa'mee de stad Amers
foort de tabaksbouw In de 17e eeuw
heeft bezwaard.
Wat betreft de verordeningen door
de Overheid die de tabakscultuur zelt
raakten, Is opmerkelijk de groote vrij
heid waarin men de tabakscultuur al
tijd heeft gelaten. Bij vergelijking met
de bombazijdeinduslrie.dlc enkele jaren
vóór dc tabaksbouw te Amerstoort
werd gevestigd, valt deze vrijheid nog
sterker op. In 1597 kwam de bomba-
zljdeindustrie te Amersfoo t, cn reeds
in 1612 werd een gilde van bomba-
zijdewerkers opgericht, met allerlei
daaraan verbonden verordeningen. De
oorzaken van dit verschil liggen v
de hand. De bombazljdc'ndu'trie v»,.$
een echte tak van stedelijke nijverheid
en sloot aan bij de reeds bestaande
industrieën, die In gilden georganiseerd
waren. De tabakscultuur d.c t hoewi
door stedelingen uitgeoefend, was eer.
tak van de landbouw, en als zoodanig
veel minder geëigend voor overheids-
verordeningen, laat staan voor organi
satie In gilden.
Toch heelt de stadsregering ver
ordeningen betreffende de tabakscul
tuur uitgevaardigd, of getracht dit te
doen. De meeste van deze bepalingen
hadden betrekking op de handel in
inlandsche tabak.
(Wordt vervolgd.)