filmverval en Filmverheffing I ■9 DE EEMBODE ZATERDAG 16 APRIL 1938 In tiet drosve treur»p«l van het flim- vsrval pelen allen een rol, die film» maken, film» vertoonen of naar film» kijken. Het fUmprobleem heeft ilch du» be«lt ie houden met „eenlee" per»oner (de filmmaker»), een ipeclale „iroep" ven per»onen (de bloecoop-exploltanten) en een tot „ma»»»" verworden „veelheid" van perionen (het publiek). Men kan het drama ook iten ln het donkere licht van de drle-held: kapitaal, rente en aflossing. De filmmaker» „wagen" „hun" kapi taal, De bloecoop-exploltanten zorgen, dat het zUn rente opbrengt en het pu bliek »orgt voor de afloealng en de reeerve». AU men de zaken ioo ilen kan, men moet dan echter eent eenlge Jaren economie geetudeerd hebben en practl.tch ln den handel werkzaam »ljn geweest, wordt het leven heel eenvoudig on ge- noegelljk en dan U er ook geen kwestie meer van filmverval of fllmverhefflng. Dan vallen alle kwesties uiteen In cUfers en be teekent de dood nog slechts een streep door de rekening. Het heeft er allen schijn van, dat tl], dle.de zaken zoo zien, sterk In de meer derheid zijn. Het I» zelf» vrij zeker, dat de laken ioo zijn, omdat men ze ioo ziet. Het verval van de film kunnen we du» gerustelljk toeschrijven aan het feit, dat de dienst van den Mammon nog nimmer tot eenlg geestelijk, dus ander dan louter stoffelijk gewin geleld heeft. r ZEKERE VERVAL. I)« sebaM der filmmakers. Het getal kameelen, die door het oog van een naald kruipen, U nog steeds uiterst gering. En het aantal kapltalUten, die zich van hun verantwoordelijkheid. - - hun verschrikkelijke verantwoordelijk heid, bewust zijn, U niet veel grooter Ilja Ehrenburg's „Traumfabrlk" Is wel ■een betrouwbaar handboek der film historie. maar wat erin te lezen staat over karakter en „Idealen" der film producers, klopt zoo wonderwel met den Indruk, welke men ontvangt bij het zien hunner producten, dat men wel mag aannemen, dat Ehrenburg van die heeren sentimenteels geldverdteners, een alleszins betrouwbaar beeld geschetst heeft. In men huivert, als men bedenkt, dat het die aangekleede atrulkroovers gijn, voor wie het Teeken de» Krulse» ut een dollarteeken. die de film Met 1 o geld maken se films ei naamste U, dat ze geld maken. En de glimlach, waarmee ze zich laten foto grafeeren. Is maar al te gerechtvaardigd. Hun egoïstische berekeningen kloppen immer en altijd, als een bus. AU trotse he hanen, kraaien se op den mesthoop hunner filmproducten. In hun vette glimlach U de grootste smaad, ooit de beschaving aangedaan. Dese glimlach schijnt den pessimisten gelijk te geven, die aan de avondlandsche toekomst twijfelen. Doch pessimisten hebben nooit gelijk.. I Wat zou de film zijn, aU er geen blos eopen waren? En «at zou de bioscoop lUn, als ze niet geëxploiteerd werd? Men weet, dat de eerste bioscopen ker- mistentjes waren. Dies was het gevaar niet denkbeeldig, dat, wat. als kermis tent. groot werd, als bioscoop, een ker mistent zou blijven. En het ls de schuld veler bloecoop- exploltanten, dat ze vergeten, dat ie niet meer op de kermU staan en dat hun taak een andere Is, dan de gotgemeente door ■lagen op de groote trom ln hun tent te lokken. Hun schuld Is schter gering, verge leken bij die van de filmmakers, waar van ze afhangen en aan wie se zijn ver kocht met huid en haar. Het kan hun taak niet zijn failliet t« gaan. En al ls het maar al te waar, dat het vaak verkieselijker zou wezen, blanco films te draalen In plaate van de vele kilometers bezoedeld celluloid, welke nu door hun apparaten glijden, waar moeten ze dan het publiek vandaan I S. De echuld van het publiek. Men hoeft geen al te handig advocaat to wezen om de echuld der bloecoop- exploltanten tot een minimum terug te brengen, al ls Jlt minimum soms nog groot genoeg om het publiek vrij t« pleiten van Alle echuld, behoeft men heelemaa) geen advocaat te zUn. Het publiek Ie onschuldig, omdat het. „publiek" ls. De grootste gemeene deeler van de veelheid, die publiek heet, ls ongeveer hul, een omstandigheid, waarvan filmmakers en kranten met een monster oplage een seer fortuinlijk gebruik We kunnen de kwestie evenwel ook nog anders stellen: het publiek Is schuldig, omdat het „publiek" Is. of m.a.w. de schuld van het publiek ls, dat het publiek ls. En de schuld veler bloecoop- exploltanten Is, dat se bloecoop-explol tanten zijn In plaats van hun geld netjes en beschaafd te verdienen met effecten en heel voorzichtig speculeeren of doof het, zonder dat een mensch het weet, ln een.,., bioscoop te steken! Tusschen Mammon en Massa staat de bioscoop-exploitant. De mammon heeft geen geweten en de massa ls onmondig. En hier zijn we aangeland bU de rotte plek In het lichaam van dien zonder lingen en zeer ultgestrekten staat, dien we ln een gemoedelijke bul „filmland" een unmondlge, want vorm- en emaak- looze massa krijgt de Infantiele en smaak- looze films, welke z|J verdient, en ïoo- lang er ln den chaos van het filmpubliek geen orde Ie geechapen, zullen de glim lachende fllmkonlngen, als onbestreden heersohere macht blijven behouden over den chaos der filmproductie. DE MOGELIJKE VERHEFFING. De film ls de meeet verwaarlooede aller kuneten. Wat de fllmkunit kin «Dn. toonen one de klaseleke Russen en ver schillende films, bulten de Industrie ver vaardigd. Wat de fllm-„kunst" ls, ver telt de vormlooss en kleurlooss masee, welke lederen avond mompelend en prut telend uit de bioscopen spuit of sijpelt. I 1. De eerete Instantie, na den geboet- den Prometheus, die filmregisseur heet, welke tlch uit andere der. pecuniaire oogmerken met de film bezig houdt, ls de filmkeuring. Haar taak ls echter „pre ventief". ZIJ kan voorkomen, dat het publiek slechte films „ziet", maar dat die slechte films „gemaakt" werden, kon zU niet voorkomen. ZIJ kan fllma goed keuren, maar films „goed" keuren kan zU niet. Met andere woorden: de films blijven ioo slecht of zoo goed, als ze vóór de keuring waren. Haar taak Is een taak ten opzichte van het publiek en lijkt zóó eenlgizlns op die der Justitie, welke ver dachten kan opsluiten of vrijlaten, maar die geen dlrecten Invloed heeft op de daden, waardoor verdichten sleh ver dacht maken. De noodsakelljkheld der filmkeuring Is negenoeg too welsprekend, ale de vaak bedoelde glimlach der fllmmagnaten. Zoolang di s legioenen. aasa, masea blijft, vermag se nleu. Reeds op school leerden we •mder de natuurkunde-le» een en snder over de „traagheid" der masea. Doch wanneer er sleh uit de massa een wil losmaakt en 'n verlangen, dan houdt de masea op traag te zijn. Het werk van de filmliga ln Nederland, die met nadruk „films" verlangde en geen prullen, le van groote, maar helaas! reeds historische beteekenls. De Charity Chaplin In tmrptr Amerika van the Legion of Decency blijkt zelfe In ataat den glimlachen te „Front" maken tegen vuiligheid en wansmaak Is ook hier In Nederland onse plicht. Ook dit werk ls ten deole negatief, maar het Is de eerste aanloop voor positieve verovering. I S. CriMek en propaganda. Er zal wel geen filmcriticus zijn, die er diep ln zUn eerlijke hart niet heilig van overtuigd Is, dat de fllmcrltlek nog maar heel onbeholpen In de kleinste maat kinderschoenen rond waggelt, Een Juist oordeel over films geven kunnen slechte weinigen, Het verelecht, behalve een door aanleg en scholing verworven en verdiept, filmisch Inzicht, een mate van nuchterheid en gezond verstand, welk» uiterst zeldstam ls onder de bur gerlieden, die voor „hun" krant een „aardig etukkie" over een bioscoop houder moeten schrijven. En toch moet Juist door middel der fllmcrltlek de onbewuste mus a tot een bewuet filmpubliek worden opgevoed. Durom Ie het noodiakeltjk. del ledereen van de fllmcrltlek worde ultguloten, die sich den ernst van het fUmprobleem niet bewust ls. Iedere Katholieke burgerheer, die In „zUn" krant durft te schrijven, dal hU sleh met de een af andere kwljlerlge operette-film „dol" geamu seerd heeft, dient openlijk te worden ge signaleerd en als mede schuldig aan het huldig filmverval t« worden gebrand merkt. Beunhazen moeten ln den etrlk van hun eigen domheid worden gevangen. Ook die critici, dl», met meer tempe rament dan karakter, de fllmcrltlek ge bruiken, als guillotine voor nieuwe 'Handen en voormalige vrienden, dienen ,-an het verantwoordelijk», crltlsche werk te worden uitgesloten. I 4. Paul Munt en Lulse Ralner In de pas pereed gekomen film Aarde" - Paul Muni is in 1!97 nabil Wtenen geboren en hl) heet eigenlijk Munl Wiesenfreund. In 1902 ging hif met zlln ouden, die aan het theater verbonden waren, naar Amerika. Op elf-jarigen leeftild debuteerde Paul Mu nlals oude man. R. Ferguson heelt een aardige karakteristiek van Munl gegeven HU zegt: ..Wij zien Paul Munl niet In de film Het leven van Louis Pasteur. Wij zien enkel den beroemden Pranschen chemicus. In een Arllts- /ilm zien uHJ niemand anders dan George Arllss; in een Laughton-lilm zien wij niemand anders dan Charles Laughton. Maar In een Munl-tilm Is Paul Munl niet te vinden. Hl) Is weg en een ander heelt zUn plaats Ingeno men: Scar/ace of dr. Socrates of Louis Pasteur", Er bestaat een sprookje, volgens het welk een bioscoophouder eer. soort helle hond ls. die zich zat drinkt aan het bloed der In zijn theater vermoorde onschuld. Het ls echter niet aUes goud, wat er ln de luxueuse bioscopen blinkt. En voorts Is het zeker, dat menig bioscoop exploitant beter ls dan de inenschen, die verachtelijk op hem en zijn broodwin ning schelden, doch dl» slechts op een vrijkaart wachten om sleh met hem en zijn bedrijf te verzoenen. (We zelden het reeds, maar willen het herhalen). In alle geval staat het. als een paal bioscoop-exploitant, e fUm weigert en een goede fUra draalt mëër doet voor de verheffing van de fUm. dan de criticus, die de nlet-vertoocde, vleze film breedvoerig afbnekt en de wei- vertoonde, goede film ln vijf goed gunstige regels afdoet. I t. Het offer van het kapitaal. Het schijnt, dat deze vaderlands lievende en voor een deel zeer goede en vooraanstaande Katholieke kapitalisten liever heel stlekum geld verdienen aan de Internationale fllm-schund. (welke publiek lokt In de filmtheaters, welke sl) met hun tegen zeer „aannemelijk»" con dities uitgeleend geld ln stand houden, of liever gesegd gehouden, opdat maar ganoeg sal o »U openlijk hun geld wegen In den dienst eener gezonde, nationale ot Katholieke filmkunst. Het Is makkelijker oranja te dragen, dan leta voor oranje te Hel ls ook makkelijker op de slechte film te echelden, dan Iets voor de goede film te doen. En soo sal dus, als weleer Naatje op den Dam .Bleeks Bet het eenlg en eenlge symbool onssr nationale glorie »Un, sooals al slnde Jaren de roos zonder bliren het zinnebeeld le van ons» be proefd» trouw aan de Kerk. Wanneer echter het kapiteel Inderdaad Iets waagt en resoluut uit den cirkelgang van het eigenbelang treedt, verdient dese poging alle sympathie en waardeering. aUeluJa'-produeti». Met nen en wonderdadig llngen maakt men i* En meh raak schietende maar gaan nationale fllmlndi pen. Vloten en vastte gaeohut Hen we al genoeg In intereaaanta Journaal, dan dat i NEUTRALE KATHOLIEKEN Wrl een» gehoord van neutral» com munisten? Neen zeker Wel eens gehoord van oeutrala „Heil soldaten"? Neen! Wel eene gehoord van neutraliteit, al» door antl-clerlcalen een aanval op de Katholiek» Kerk wordt gedaan? Neen dan spant alles samen en trekken allen te samen op. Mn van zin en bedoeling, om die rots van Petrus, waarop de Kerk der waarheid gegrond vest ls. te doen springen. Doch zoo aldus van den vijand der waarheid leerend, de Katholieken? Helaas ook neen! Althans dit geldt wél velen I ZIJ kunnen genieten de heerlijke ge naden en weldaden van het schoonste het oeste het edelste, dat er op aarde bestaat, en bovendien hun waar borgen biedt voor een eeuwigdurend te ven van blijheid en geluk. en zt). tl) laten zoo dikwijls onverschillig de goe de zaak ln den steek! Als het hun maar goed gaat in het tijdelijke, In hetgeen van deze wereld ls ale zl) maar geld genoeg hebben, maar kunnen „lol maken", maar kunnen plei stertjes najagen dan meenen zU zich niet te moeten moe maken om hooger» belangen, dan leven stj. alsof de Katho liek niet hoogere Idealen na te streven heeft dan die van een goed leventje op de wereld. Laat anderen Apostelkracht ontplooi en, zl) glimlachen om die activiteit, zoo zl] er niet mee spotten. Laten an deren vechten, om t goede te behouden, zt) voelen zich voldaan bi) biertje en sigaar. Laten anderen strijden voor de rech ten van den Koning der Koningen tholleke en radio, door stichting an la- slandhoudlng van katholiek» scholen voor alle soort onderwij» door »Urk- maklng van da katholieke bonden voo» stand en vak sl) blijven In dit alles neutraal - zU werken zoogezegd mis schien niat tegen, maar ook nlal ma# tij kunnen die „dHJverU" niet hebban- Het gaat hun niet aan, zoo le al thans hun houding dat de Helen ver loren gaan duizendvoud, Indien da Kart en alle ledematen van de Kerk niet flink mat da priesters samenwerken. t Deert hun niet ill blijven lid van „neutrale verecnlglngen" welke toch niet» tegen den Oodsdlenat hebben maar die er ook nooit let» voor doen en nooit een» positief voor de eer van den Schepper der wereld opkomen. ZU HJn niet koudal] zijn niet warm! Zl) HJn neutraal en lauw! En van da lauvran la nlete ander» neer geschreven dan dit: „Waart ge koud of waart ga warm. maar nu gu lauw zUt, nu spuw Ik d.l. Uw algen Schepper en Heer en Zaligmaker u uit Mijnen mond." Neutrale Katholieken, die de goed# zaak niet weet te ataunan, die ondanka de vermaningen van Paus en Bisschop penu onwelvoegelUk kleedt, de werken der Kerk niet ondersteunt, uw kracht zoekt ln neutral» organisatie» an aan neutral» vereenlglngen meer waarde hecht, dan aan de stevige organisatie» van uw vak sn stand op Katholiek» fundeerlng, neutrale Katholieken, gij bracht wordan, of gl] wilt of niet. Wat de Koning u leggen ral, weten wij en dat ls: „Nu gij lauw HJt nu gi] u dus als Katholiek neutraal gedraagt spuw Ik u uit MUn mond." Twee Hoedendoozen LOUIS JOSEPH VANCE. 19) Daar liet Staff hem liggen zooals hU lag. waarna hU zUn koffers ging uit pakken. Tegen den tUd dat alles op zUn plaats wns waar het hoorde had Schula de le dige koffers ln de hall gesleept om naar beneden gedragen te worden waar zU ln den kelder werden opgeborgen. In middels was hel Iaat op den namiddag geworden cn tUd om zich to verkleeden Staff frlschtc zich op met behulp van koud water, schoor zich op zijn gemak stak zich ln avondkleedlng. stopte hut manuscript van zUn stuk ln den zak van aUn lichte zonerjns cn verliet het huis om te gaan dineeren met Jules Max en Alison Landls. Het was na middernacht dat HU bU zijn huls uit een taxi slapte. Alison was dien avond wel zeer vervelend geweest wat het stuk aanging. tcrwUI Max haar van zUn kant nog ln zekeren zin ln haai kuren gesteund had. ZUn polllick wns duidelijk: de ster moest gepaald worden zelfs al ging het ten koste van het In zicht va» den auteur van het stuk en deszelfs kwaliteit. Blalf zag zich werke- lUk voor een zeer moeilijk probleem ge steld. want al hield hU van het meisje het ging hem toch aan het hart om zUn stuk te verminken lerwlue van haar eigenlh chauffeur kreeg. De man noemde een bedrag dat veel te hoog was en Staff voelde zich op 't oogenbllk in de Juiste stemming om zulke lui eens een lesje te geven. „Zie eens hier." zei hU. „Je kunt kiezen. Ik zal Je zooveel betalen als Je rechtens toekomt, of Je zult een pak op Je huid krijgen dat Je nog lang heu gen zal. Wat wil Je?" De man wilde eerst nog een grooten schreeuwmond opzetten, maar toen hU den dreigenden glans in Staff's oogen zag, koos hU snel eieren voor zUn geld en maakte dat hU weg kwam. Staff opende de voordeur. De zeereis had hem veel goeds gedaan, maar bln- spUten dat hij hem met de Autocratie gemaakt had. Want toen hU zichzelf Binnenliet, vloog er eensklaps Iemand het huls uit. rakelings langs hem heen. zonder een verontschuldiging te uiten, en sloeg de deur met een smak achter zich dicht. Stalf was verwonderd en fronste. Zeker Iemand die op bezoek geweest was bU een der bewoners van 1 huls. En toch had de man Iets ln zUn houding wat Staff bekend voorkwam En ongetwUfeld had hU grooten naast Inmiddels had hU de eerste trap naar zUn hooger liggende kamers bestegen en kwam tenslotte aan de deur van zUn studeervertrek. Tot zUn verrassing was de deur niet gesloten. HU meende zich toch duldelUk te herinneren dat hij hem voor zUn vertrek wel degelUk op slot had gedaan. Maar ja. Je kunt Je soms vergissen In die dingen. HU duwde de Staff stapte u vroeg hoeveel de deur open en stapte de k r binnen. aan de voorzUde van het huls. Zonder het licht op te steken schreed hu naar het bureau toe, dat hU In het donker gemakkelUk vinden kon, en nam den hoorn van den haak. „Hallo?" riep hU. Een dunne. sakelUke stem noemde »Un nummer. „Ja, daar spreekt u mee," zei hij. „Wat wenscht u?" „Een oogenbllk," klonk het, „blUft u aan de telefoon." HU moest een oogenbllk wachten en hU kwam op het Idee dat net niet kwaad zou zUn om Inmiddels licht te maken. HU zocht naar zUn bureaulamp, vond hem. en brandde zUn vlngerz aan de metalen reflector. HU had de lamp aangedraaid voordat het feltelUk tot hom doordrong dat de reflector onmo gelijk heet had kunnen zUn. Inmiddels hoorde een ztem roepen: „Hallo! Ben JU daar Staff?" „Heel" riep hU verrast uit. .Ja, All- son!" .Ben Je alleen? „Ja." antwoordde hU. „Wat la er?" „Oh. dat wilde lk alleen maar weten. antwoordde het meisje aan het andere eind van de lijn. „Ik kom Je nog even opzoeken." „Watl Nu?" „Natuurlijk, Jongen." „Maar dat Is toch te gek. op dit uur van den nacht...." „Oh. daar lz nu eenmaal niets at doen. Ik heb Je Iets heel belangrUks te zeggen. Het kan niet uitgesteld worden, m binnen vUf minuten bU Je. Luls- naar naar de eerste de beste taxi om zelf de deur opendoen, wil Je? Tot ziens!" .Tot ziens 1" zei hU automatisch en legde den hoorn op den haak. it kon tU in vredesnaam voor be langrUks te vertellen hebben nadat hU haar slechts een half uur verlaten had? Eensklaps viel 't hem op dat de lucht de kamer benauwd was. En hU had og wel een raam open gelaten toen hU weg ging: hU was er zeker van dat dat geen vergissing van hem was; en nu n alle vensters gesloten en de ja- louzleën ervoor 1 felt, In verband met de andere, dat zUn deur niet gesloten was. dat zUn bureaulamp gloeiend was. wees erop. dat er Iemand In zUn kamer geweest was, Iemand die geen recht had binnen te komen mogelUk wel de man, die een paar minuten geleden haastig langs hem heengerend was bU het binnenko men van het hul». HU draalde alle lampen In de kamer op Op het eerste gezicht scheen de ka mer geneel te zUn zooals hU hem ver laten had behalve dan wat de ven sters aanging en de Jalouzlcën. HU trok de jalouzteën op en opende de vensters wUd. De mogelUkheld dat de Inbreker nog ln zUn kamers kon zUn - ln de slaap kamer bUvoorbeeld. kwam ln hem op en nu haastte zich een onderzoek In te stellen. Maar In de overige kamers gemakkelUk v it null ai 'as niemand te Nog niet van zUn verbazing bekomen ging hU op de vensterz aan de achter- zUde van hel huls toe. ZU waren ge- gestoten, zooals hU ze achtergela- lad, HU opende ze en zag naar be neden langs den brandladder achter 't altUd al too'n idee gehad. Iemand net esn» In HJn hoofd mocht halen bU hem ln ta brc- zou nu niet weten) hU 'Ia dien brandladder bln- len komen. En vooral nu. den achterkant wegge- dal nog veel eenvou- kon direct van ds ach tergelegen straat zonder veel moeite •n brandladder bereiken. Maar alles ess crop dat de Inbreker langs dien cg niet binnengekomen was. Verwonderd slenterde Staff weer te lg naar zijn studievertrek. Oecn ding as er van zUn plaats: zelfs die ver- wenschte hoedendoos lag waar hU hem neergeachopt had. HU trachtte zich ln te denken wat hU bezat dat voor Iemand andera van waards kon zUn. HU had een paar gouden nianchetknoopen en dasspeldeneen paar goede boaken en enkele schllderUen. Maar alles van dien bleek onaangeroerd te zUn. Wet an geld in huls had drosg nij bU Hch ZUn bureau, waarop men de lam» aangeatoken had. bevatte waard» voor een vreemde: een paar manuscripten en wat porsoonlUke pa pleren En ook Ier» ware.i met ruit ge laten HU gaf het op »n zakt» naar ln aan gemakkelUk» stoel, waar hU mat het hoofd op de handen nog over de radao net vreemds besosk zat na t# pein zen. toen nU sensklape een eigenaardig# ontdekking deed. zag sen voorwerp op den grond n sn kon ssrtt nlst goed onder scheiden wat hst waa. HU l#unde roer en raape hst op. t was sen strikje van paar» fluweel nat san paar gebroken aUden dra- traan. welks deden v et mst geweld Ds aanweilgheld van dit ding waa r chzslf zoo'n onmogelijk lata, dat UI et op sUn hand leggend et stom var- laad naar sat ta turen totdat er eens- kl»ps een taxi voor zUn hul» stllhlaid en de enauffsur op da claxon drukte. Het alrtkje anal In zUn tak atekand ren de hU de trap af sn kon lulat de deur openen toen Alleon ervoor atond. HU bemerkt# dat da taxi nlst wsgrs#d. maar blsef wachten. ..Daar Ha Ja van op., hè Staff?" lachte ze. ..Nogal aal hU. -Wat ls er van J# „Ik wild» Je »#n oogenbllk onder vlgr oogen sprsken: Ik hsb Ja lata tsar be langrUks te zeggen leta zear belangrUks Maar niet hier beneden." (Wordt vervolgd). V 1

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1938 | | pagina 7