De Eembode
F. A. T U L P
53ste JAARGANO NUMMER 27
k t\<- per
REDACTIE EN ~A D Ul'io BTR K"TVt\
lAngcgracht 28. TeL AMERSFOORT
Postcheque- en Olronummer 44234
WAARIN OPGENOMEN HET ..WEEKBLAD VOOR BAARN"
KATHOLIEK NIEUW3- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR HET DEKENAAT AMERSFOORT. ALSMEDE VOOR BAARN E.O.
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1939
LfeereanUeprtJe par meel. 9
a m M Dr.. 10 el; enkel
Voor Om nondal DO e~
DE VLUCHT VOOR HET WATER
Een trieste verhuisstoet trekt langs
de wegen
„Koninginnedag tot nader order
geweldDezo mededoellng, bevestigd
aan de schuurdeur van het boerenbe
drijf. Is als een uiting van bittere lronlo.
Want al heel spoedig zou het boerenbe
drijf voor een deel In het water onder-
We zUn hier In de kom die volgens
het bericht van den Rcgeerlngspers-
dlenst om alle overstroomlngsmoge-
lljkhedcn te verzekeren, onder wate
worden gezet
De Ijzers vin tet boerenpaard, di
opvordering ontkwam, kletteren
den klinkerweg. Het Is een oud beestje
en gelaten trekt he den platten boeren
wagen, De leidsels wor'en gehouden door
een fllnkcn boerenjongen en een meisje
- - #en zon{joriinse
vracht, die ze m
plantjes. overJasse.>. stoelen
teraan. slechts met een touw moeizaam
In labiel evenwleht gehouden, een kleine
bruine commode. Even verder nadert
weer zno'n vrachtje. Het Is de uittocht
van hen die In de toekomstige ..water-
,,'t Is hier druk." zegt het baasje langs
den weg. „we hebben het hier nog nooit
zoo druk gezien Manr 't In toch wat voor
de boeren hier! Verscheidene ervan *Un
groote bedrijven gewend, waar ze hee-
lcmaal dc baas zijn. Maar nu?.
Ze moeten bU familie gaan Inwonen
en zich voorlooplg maar behelpen met
een of ander klein kamert
,En hun vee zUn ze ook kwijt. Ja. de
regeering heeft het wel gekocht, maar
het werk dat er aan vast zit. missen ze
En als epn boer die eenmaal heeft ge
werkt dat niet meer doen kan, dan gaat-
Er Is bU het baasje heelemaal geen
wrok tegenover onze eigen overheid, het-
zU militaire of burgerlijke.
„Als re 't noodlg vinden dit te doen
zegt I „dan zal 't wel noodlg toeren
nok!" Maar hl) vaar» uit tegen hen die
volgens hem verantwoordelijk zUn voor
den tegcnwoordlgcn Europeeschen toe
stand.
EEN VREEMD VOERTUIG
In het boomloof langs de wegen, die
langs die d
en de Inderhaast afgehaalde hooibergen.
Op til van
de ovcrwroomlngsmogelljkheden, noodlg
voor onze veiligheid, zal verzekeren.
Zoo wordt de erfvijand van Nederland,
op wien we onzen bodem veroverden en
nog steeds veroveren, thans ter hulp ge
roepen als een vriend, die om bU een
eventueelen inval zal moeten bijstaan In
het handhaven van ons zelfstandig
volksbestaan.
Het Is een droeve uittocht, daar over
de landwegen. Hoeveel Illusies vervliegen
daarHoeveel boeren, die gedacht
hadden eens hun zoons te zien In der.
ouden stoel waar het hoofd van het ge
zin In pleegt te zitten, zullen van nur.
verhulskrr nog eens hebben omgezien
naar akkers, nog rul van den Inderhaajt
gerooldcn oogit en de welden waar gis
teren het vee nog liep te grazen
Hoe lang zal het water er op staan?
Niemand die het weetl
Als door geschut geveld liggen
boomen en struikgewas
kris-kras dooreen
Di
t struik-
1. Daar
wc een groot aan!
boer is toegewezen om vlug z'n aardip-
Zinderlmge groenu-rvrachten worden
In veiligheid gebracht Boven op de aard
appelen liggen struiken kool en
bloemen.
En zoo trekt deze tragische optocht
r.nnr veiliger oorden.
Daar In de verte aan het eind van den
„Eigen Weg" smal een royaal boeren
bedrijf Op ------ -
ning en dc groote schuur glinstert het
verzilverde dak van een groote verhuls-
nuto, een truck met oplegger. Die zal
hier wel nooit vóór vandaag zijn versche
nen. Het zUn Immers bedrijven die an
vader op zoon zijn overgegaan er. het
zelfde gebeurde met het ameublement.
Elk meubelstuk hier heeft zUn eigen ge-
En I
t zal I
I. Eerst zal dc welde drassig wor
den. er zullen zich plassen v rmen op
lie erf. Dan zullen v .terstraaltjes over
der dorpel loopon In het woonvertrek,
In de slaapkamer, op den deel. in schu
ren en stallen. Het water zal langs de
de
s aanbindt, dan i'J-
zen de zware vormen van de boerderijen
boven het grUs van den waterkom, die;
weg ls onberijdbaar Ja het
tenminste effen. Nu liggen er
kullen In van een halven meter diepte
n er leidt een spoor van zware nutowle-
•n door. Daar was deze zandweg nooit
op berekend.
Maar wat geeft het? Die weg verdwijnt
ich eerstdaags onder water Water,
dat tenslotte dit heele landschap egali
seert, En dan vervalt ook de bcteekenls
n alle borden die vertellen dat het
;r een eigen weg of verboden toegang
De landhekken staan open en Je loopt
of fietst manr door en over weger waar
normale lijden alleen de boer maar
recht van toegang of doorgang had.
en nog nooit een zoo trooste-
...sn landschap gezien. Hier
staan we nu voor het erf van een groote
boerderij. De blinden zUn gesloten even
als de huls- en schuurdeuren Maar dat
t niet het meest „unheimische" De
moet er plezier In hebben gehad
voortuintje tot een hoekje vol
ion te maken Er stonden een paar
gelelde boomen voor den gevel en aan
voet van dc stammen was een perk
bloeiende asters: paarse roode en
;e. Bossen hoogbloeiende roodbruine
bloemen stonden aan den kant en de
Afrlkaantles. die zonnekinderen, gloei
den fel oranje uit hot donkergroen van
hun s'rulkjes.
Stonden ze er? Neen. ge staan er nog
maar Je ziet cr niets van. Want alsof
ren vernietigende krijg hier heeft ge
woed liggen de stammen van de gelelde
boomen krls-kras over elkaar, dwars
over de perkles waarin ze de plantjes
verpletteren. De stammen tooncn witte
lappen boomvleeseh. - ze zlln op nog
«een meter van den grond doorgehakt
Recht- van de boerderij l'gt een heele
Boomgaard op die manier tegen dc vlak
te: dc kronen vormen een chaos van
reeds verleppend groen. Appels of peren
zitten er niet meer aan. Die werden,
toen de boer zijn verplichte transactie
met het Rijk aanging, terstond Rllka-
elgendnm en dus zijn de vruchten
znmeld en weggevoerd.
En nu ls het gewetensconflict
slaan van den soldaat die appels
den gevelden boomgaard ging eten. Gap
Ik of guf Ik niet' vroeg de soldaat zich
af. Die appels zijn van het Rijk en ze
zullen dienen tot voeding van hen. die
door het Rl)k worden onderhouden En
Ik. zei de soldaat, moet door het RUk
worden onderhouden! Toen zag hl) weer
een lekkere rijpe zitten en hU zette er
zUn tanden In.
ZONDERL1NOE DRAPERIEeN
KANTOORBOEKHANDEL
HET VULPENHUIS
VER OU ISTE RING PA PIER
loven zitten de boomkruinen In el-
Die weg heeft een zonderling as-
gekregen Dc voortdurende hoot-
porten die de wintervoorraden weg
voerden. hebben hier alle losse haren
jn pruiken verloren. De weg Is be-
met een dun hooltapljt en tn de
struiken zitten dikke plukken De boom-
takkon dragen hool-draperle«n. Zoo ziet
eerst zoo frlschgroene weg er nu «lt
s een langslaper warharlg en zuu-
Maar op andere wegen kreeg het hooi
•en gelegenheid meer zich door de tak-
•n te laten grijpen. Daar heeft de bUI
onbarmhartig alle boomen en hoog-
groeiende struiken omgekapt. Men kent
tafreel uit de Illustraties uit den
og van '14: het landschap waar oen
slag heeft plaats gehad, De omgetuimel-
de boomen hebben hun voet nog In den
grond gelaten en lange pieken wit hout
steken op uit een brok stam.
HET WATER SIJPELT DOOR
Ginder, op een akker, zijn dc soldaten
nog aan 't rooien. Al zijn de bleten dan
den grond uit. En weer verderop hooren
bijlslagen In het gewas. Daar gaat
r een stuk wegbeplantlng. Het Is
dus nog niet zoover, dat de Inundatie ls
begonnen? Toeh wel. alleen men blijft
et uiterste werken., We voelen het.
grond pnsseeren en we kunnen maar
vooruit komen. Links en rechts
ïcn zich plassen en zonder ophou-
loopt een straal water uit een Use-
buisje dat waarschijnlijk tot eer
duikertje behoort.
Er Is nog Iets heel vreemds aan dl'
landschap dat ten onder zal gaan. Iets
ongewoons dat we ons niet zoo onmid
dellijk reallseeren. Een gesloten boer
derij. een partij gekapte boomen.....
nooit zag. dat Is de zonderlinge ver
tooning van de leeggehaalde hooibergen.
Rondom ziet men ze. als In dit land
schap zonderlinge pagodes. De voorma
lige hooibergen heffen hun kappen hoog
lucht op vier splllebeenen. AI
de winter verstreek, zakten de Kap
pen geleidelijk mee met dc verminde
rende hoolvoorraad. De dezen zomer
pasgevulde bergen droegen de strooien
hoeden tot ln de toppen der palen. Nu
het hooi verdwenen ls. staan de stroo-
daken cr nog. hoog ln dc lucht, alsof ze
zich uit angst voor watersnood aan de
punten der masten vasthouden.
Zoo ligt de waterkom te wachten op
dc overstrooming....
In een landschap dat ten
onder gaat
HET paard doet heelemaal zijn eigen
zin. Het holt eens een beetje en dan
staat het weer stil. Een paar ver
roeste stijgbeugels dansen op de maat
van a'n stappen en op z'n rug heeft hU
een doodgewoon Engelsch rtjradcl.
Maar teugcis en trens ontbreken, even
als een deel van het hoofdstel.
Als op een aangrenzende wel een paard
komt aangehobbeld, dartelt de losgebro-
kene er op af. benieuwd welke soort
genoot daar achter sloot en prikkeldraad
staat te kijken.
'n Honderd meter terug wandelen i
paar soldalen; één hunner heeft
pluk hooi ln z'n hand. als lokmiddel.
„Is dat paard losgebroken?"
„Ja. 't ls los".
„Dan zal ik het wel even ophalen". En
de flets van den reporter passeert reeds
„Past u op! Het trapt achteruit!"
„Ja. maar Ik ben paarden gewend". En
de reporter doet z'n eersten uitval naar
den ecnlgcn riem die aan den paarden
kop houvast heeft. Manr het paard koert
zich al af, ziet zich tusschen twee „vuren"
en het Is gedaan met z|Jn vrijheid. Want
al doen ze 't schichtig en aarzelend, de
soldaten pakken het paard en nemen het
„Maar de huzaar d'r van Is ook zoek",
zegt één der soldaten.
„Wat een kerels, durven niet eens een
paard te pakken", zegt een voorbijrijden
de boerin.
,,'t Zijn „maar" Infanteristen, Juf-
Al hnd het paard z'n vrijheid gehouden,
zou het don veel verder zijn gekomen?
We gelooven het niet, want dc slootjes
san weerszijden van den weg staan heel
hoog en de zachte berm toont drassige
plekken Totdat we plotaellng staan voor
plaats waar de weg heelemaal onder
water Is verdwenen. Links staat een
reeds gesloten boerderij, maar men U er
nog aan 't werk. Om een of andere voor
den leek onbegrijpelijke reden brengt
men het rieten dak van den leegen hooi
berg naar omlaag. Eén van de drie ber
gen ls nog vol. Het water staat al tegen
den stalmuur en het erf toont nog maar
enkele droge plekken Enkele militaire
vrachtwagens en particuliere auto's tot-
1zich een weg door de overstrooming.
weerszijden worden groote water
waaiers opge irpcn en de soldaat die op
n droog plekje staat, schudt afkeurend
•t hoofd.
„Oladde banden en dan toch nog mst
_.o'n vaart er door,'t la levensgevaar
lijk!"
We gaan verder dit vreemd-verlaten
land in Kunnen we nog veel verder? We
weten het niet Hier staat een heel bedrijf
onder water, ginds loopen nog koelen te
grazen De eerst nog mulle zandweg
wordt kletsnat en er staan plassen op.
Llnka door de struiken glinstert het
water. Voor een aardig boerenhuis
loopt een oud baasje met een houten
hark wat verloren hoolsprleten bijeen te
Gaat er allemaal diep onder,
er. Dit ook. Veertien dagen geleden
moesten we van hier vertrokken rtln.
ons boeltje Is ook al weg. maar zoo-
we hier nog wat kunnen doen, t"~
we dan nog maar bezig. Kijk. daar.
hij wijst naar enkele gebogen figuren
op een veldje. zi|n ze bezig nog v
worteltjes uit den grond te halen".
„Ik heb daar ginder een peilschaal
Ik heb precies kunnen zien hoe gauw
het water hier stUgt. Heeft u daar
derop dal boerenbedrijf al onder
i, maar ze zijn er nog aan 't s
Eén hooiberg la nog heelemaal vol".
„Maar da's een schuurberg. een schuur
onder het hooi. Die schuur komt onder
water, maar het hooi blij ft droog. Dal
kan de boer voor zichzelf houden".
„Meneerzegt hU onder 't harken, „Ik
ben nu vIJfen-zesllR Jaar oud en de laat
ste dertig Jaren heb ik deze landstreek
heelemaal zien opkomen. En nu zie Ik d'r
inder gaan. Want als het waar Is,
dat de mobilisatie Jarenlang zou duren,
dan Is dezo grond heelemaal bedorven,
dan kunnen ze weer van voren of aan
beginnen... En met een zwaai gooit
baasje z'n hooi in een kruiwagen,
'e gaan den weg terug, tusschen pias-
en drossen. Daar staat een aardig
nen boerderijtje. Alles zit potdicht,
deuren en luiken. Het water staat al op
het erfje, En van onder, tegen de deur.
dggfi zandbergje opgeworpen. Waarom?
..n naïef geloof dat het binnen
zal blijven?
Regelmatig stroomt het water ovei
'erlaat. die door schildwachten wordt
•waakt. Niets houdt het tegen, óók niet
in hoopje zand op een drempel.
OM TE
ONTHOUDEN
Zooals ook telkens blijkt
Slechts MJ ls wijs te not*
the se «Ue twee bekijkt
IN HET VERSCHEURDE
POLEN
Behoud van het geloof
Voor den wereldoorlog van 1914 k'
Polen niet al* zelfstandige staat op de
kaart van Europa voor. althans nli
de verscheuring van het oude rijk, i
door Rusland. Dultaehland en de Do-
nau-monarchie elk een deel ervan had
den gekregen.
Berst ln 1917 toen dc vrede
Brest Litowsk tusschen het overwo
Rutland en het toen nog zegevierende
Dultsch'and werd gesloten waren ei
kansen, dat Polen ale zelfstandige «.aal
zou herrijzen. Welke kansen werkelijk
heid werden na de onderteekenlng var
het verdrag van Versailles.
Vóór 1914 heeft het katholieke Pool-
sehe volk zwaar geleden onder het re
gime der Tsaren, dat de machtige Or
thodoxe Kerk als staatskerk erkende.
Het Ie uil dezen UJd. dat een klein
papiertje dateert, ons dezer dagen als
souvenir overhandigd door een goede
relatie. Het Ie de maand-lntenlle van
het Apostolaat des Gebeds voor April
1912. Offer en gebed werden toen
vraagd voor het behoud van het
loof bU de Polen.
Deze intentie le vandaag wel ten volle
actueel geworden, r.u de Staat, waar d'
Katholieke Kerk eens een periode van
grooten bloei beleefde, eensdeels ten
prooi Is gevallen aan de IJveraars voor
het moderne heldendom, en voor het an -
dere. overgroot® deel. aan de Oodhaters.
Wij twijfelen er niet aan. of het geloof
van de Polen zal thans voor een veel
zwaarder beproeving komen te staar
In den tijd van de Tsaren, toen als
nemen voor de leden van het Apostolaat
des Qebeds werd voorgeschreven:
„Ik sal Ood vurig bidden en mijne
dagelljksche werken deze maand opdra
gen voor het behoud van het Oeloof bU
dc Polen."
VERANDERD?
„In Amersfoort?"
„Ja. ei
n het er niet tlechV"
ouder» lichtingen, die me dat In den
trein bij one eerste verlof sat te ver
tellen.
..De bevolking leeft aardig mee. dat
oet ik zeggen." ging hu verder. .Ja Ja.
daar le heel wal veranderd.
Mijn wenkbrauwen gingen omnoog.
„Wat bedoel Je?"
„Wel." sel hl), „dat ze vódr den tegen-
woordigen toestand ons llnka UeMa
liggen."
niet." iel lk. „dat Amersfoort
garnUoerutad Is die al heel
linar garnizoen heeft meega-
maakt en waar de militair een doodge-
oon element ln het stadsbeeld la"
„Ja. dat ls soo." peinsde mijn over
uur. „Maar een feit blijft het. dat er
d toch heel wat met de bevolking w
nderd Ia"
Wat men ook aanvoert om de oudlng
in Amersfoort'» bevolking te rechtvaar
digen. feit blijft, dat de afgezwaaide sol
daten In het algemeen geen onverdeeld
gunstige herinnering schijnen te heb-
Daar la heel wat veranderd." Ik Isoo
t hem nOg zeggen. Maar of die veran
dering duurzaam tal blijken?)....
Is er som» nog meer veranderd? Br
zijn gemeentelijke sandhoopen gedepo
neerd op plaateen waar wij gratis tand
weghalen. Ie dat een eerste schre
de op het pad der medewerking ven de
overheid inzake luchtbescherming?
Poto's tn de blado toonen on* dage-
|ks hoe ln de oorlogvoerende landen
roots waarde wordt gehecht aan de
passieve luchtbescherming. Men tiet
wandelaars met gasmasker» bt) ilch. het
aanleggen van openbare schuilplaatsen,
en men leest van een verplichting, zich
op een alarmsignaal In schullkeldera te
begeren. De autoriteiten In de betreften-
de landen :IJn toch heuseh geen klein*
Jongen* die tot ondoordacht* maatrege
len overgaan.
Laat ook hier ln Amersfoort een ver
andering Intreden en laat men zich niet
vastklampen aan de gedachte, dat ellSSn
hei plaateen van afweergeschut veilig
heid verschaft. Afweergeschut lt zeker
een faetor die de veiligheid verhoogt,
maar men behoeft niet het eene te doen
en het anders te laten.
Tegenover hen. dlr passieve luchtver
dediging onnuttig achten en alleen zwe
ren bU afweergeschut, «ouden we kun
nen aanvoeren, dat ln vroegere oorlogen
de vijand Juist wel een* ale doel van zl)R
aanvallen nam z.kero ge schuto pa tellin
gen, die hl per s« onschadelijk wilde
maken, aangezien ill een snel oprukken
hinderden. Het wil bók wel eene voorko
men dat mltralllaumaaten en andere ge
schut-opstellingen Juist een doelwit van
bombardemenl n vormen.
Bchuilloopgraven zUn nooit doelwit
Maar voordat te telefoneert.
Let dan opt Draal niet verke»
lm. v. Awcli v WUckrtr 10 Tel SO
De onverbeterlijke bakker
Daar stond de Baarnsclie bakker en
gezicht kwam ons bekend voor. Terecht, naar
later zal blUken. Op 4 Augustus was de politie
eens In z|)n bakker!) komen kijken en toen
trof ze daar wel arbeiders aan, maar geen
arbeidslijst en -register.
Waarom die ontbraken? „In beslag geno
men bij een vorlj proces-verbaal", veront
schuldigde dc bakker zich. Dat wss gebeurd
op 3 Maart. En toen meende de verdachte
dot ht) ze nog wel een» ooit terug zou zien
Helaas, hot waa een afscheid voor goed ge
weest en dus begon de bakker nieuwe pape
rassen aan te vragen. HIJ had ze nu In bezit,
maar nog niet Ingevuld,
ls dat al?", vroeg de
„Zevende herhaling".
De Ambtenaar ut perplex. „Maar U had al
hechtenis moeien hebben b(J de tweede her
haling I" riep h|J uit.
„Maar de omstandigheden werkten tegen",
tel de bakker, „Ik geef toe dat Ik wat slapjes
weinig acht op de zaak gegeven. Dan la er
weinig contróle geweest en dat werkt t In de
hand de zaken wat le laten verslappen
Maar... -
en zUn h
li heb Ik vrede g
>1 oorlog bulten dc grenzen. U h
zou gebeuren'
Dc Ambtenaar vroeg twee dagen principale
streek de Kinton-
Verdedigings-oorlog
OetweeSn kwamen de voormalige vijanden
oor het hekje. Op IS Juli hadden ze In Soest
dzame plaata ale het Kerkhof ZZ.
hovlg gebakkeleid om eon oude
i vechten.
sogt zoo hard vechten ale Je wilt",
toegeeflijk, „maar dan
en niet op den open-
„Maar lk mag a
toeh
verdedigen?"
„Ja, hoor eens, allea goed en wel, maar
op den pubUeken weg mag het niet''
„En Ik?" vroeg de ander. ,Jk heb me eigen
verdedigd.
„O Ja?", iel de kantonrechter, „net als
Dultechland en Polen, hé? Niemand la be
gonnen en ae verdedigen zich allebei"
.Maar Ik ben geen vskilst", sel een der
ich zlvatl op het PooUche
.Jllk vier gulden of 2 dagen", a
Nooit te oud om tc leeren
|U»P h
pet van formldabeien omtrek tuaarhen oT»
vingers. Daarachter kwam de foreche officier
van de genie, een Ingenieur uit Heemstede.
Het oude baasje had soo. «onder goed uit
te kijken, den voorrang**»* Scherpeneeel—
Itenswoude per flets overgestoken en toen had
de auto van den Ingenieur hem gegrepen.
't Was Ier nik voor hem af gelnopen, want
z||n hoofd waa .Jioelemaal rauw" geweest,
afgezien van andere verwondingen. En
wam er potdooale nog een boete bij ook!
Dat ls leergeld geweest", ml do 73-Jarige,
slch blijkbaar nog steeds niet te oud ge
voelde om to loeren. HU krtog 9 gulden of
2 dagen.
Ie Barneveldsehe m
ilt 's-Oraveland v
a toen h|) zUn wet
enkele
maar dwars door de boel h
gelukkig klploose - kisten
en de graanhandelaar D„
werd van de i
hen. wae hl)
•eden. De
Heekliergen.
rami. h|) wie
om te werken en
't tn dienst nemen
voor dien UJd. En de elge-
i. de kisten wilde die oi
een motomin-lf. gaf t
van drn niet vrrschen
«dvles zich met hun
'de klMen hel ai
Hilversum.
1
J
