•■'KV""" '-T^:W
DE EEMBODE
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1940
EEN SCHILDERES ONTDEKTE AMERSFOORT GEDULD
Adri Pieck werkt in „De Poth"
„Ik had al die prachtige puntjes nog niet ontdekt.
Maar nu' ik ze eenmaal gevonden heb, ben ik er
voorloopig nog niet mee klaar".
p RGENS In een kleine plaats In
*- Noord-Holland hangt aan den wand
van het gemeentehuls een schilderij van
Amersfoort, Men ziet er het Spul en
door de boomtakken den Lieve Vrouwe
toren ln het gele licht van den laten
dag. Dit stemmige stadsgezichtje ls om
sloten door de geweldige steencn poort
dien men van den Koppel door moet,
om het Spul te bereiken. Het schilderij
ls een dank-geschenk van oud-geüvacu-
eerden.
We hebben hot Jammer gevonden, dat
dit schilderstuk naar Noord-Holland
ging. Niet omdat wc hel den menschcn
daar misgunnen Integendeel! maar
omdat wij nu de verkwikkende beschou
wing ervan moeten missen.
Dit schilderstuk ls allerminst het be
langrijkste Amcrsfoortschc werk van de
schilderes Adri Plcck, die sedert drie Ja
ren met een ontembare werklust door
Amersfoort trekt om nu hier dan daar
een van die kleurige, oude hoekjes vast
te leggen die het hart van zoo menig
bezoeker van deze mooie oude stad bc-
Hoe kwam zij er toe, om Jaren ach
tereen naar Amersfoort te komen na
dat ze eerst de stad links had laten lig
gen?
Kijk. dat moet een voor Amersfoort
zeer vleiende reden zlln geweest en om
dat do Amersfoorler bU tijd en wijle ook
wel graag eens Iets goeds van zlln stad
hoort, gingen we op zoek haar het ate
lier van Adri Pleck, dat daur ergens heel
erg verstopt ligt nabij het stationnetje
van de Hollandsclic Rading.
Een ouderwctsch huls temidden van
de moderne landhulsjesbouw. gescheldc-n
van den groolen weg door een houten
hekje en stevig Ingegroeide hegjes ter
weerszijden van oen o zoo smal paadje.
Het atelier, stapelplaats van een
waarde van duizenden en duizenden, een
onaanzienlijk steenon gebouwtje achter
ln den tuin.
Op een grooten ezel staat een nllcr-
Ileurlgst doekje: het binnenplaatsje van
„De Poth" met de houten pomp en den
gevel van den Cclzustcrs-refter. Zoo,
dus Adri Pleck heeft ook dit schoons we
ten te ontdekken
„Mijnheer Vccncndaal van de kunst
handel op den Hof heeft mc „De Poth"
gewezen", vertelt Adri Pleck ons, ,.lk
kende 't niet. maar er valt heel veel
moois te zien en voorloopig ben lk er
nog niet klaar".
Dan zet ze voor ons een pas voltooid
doekje: een kijkje door dc half-gcopcn-
de deur van dc Cclzusters-zaal ln den
tuin die gloeit ln dc nazomerzon. Fel
werk tegen het lichtovergoten groen van
den tuin Van gelijken geest ls een kUk
der geopende glas-ln-lood-
„Het ls zoo eenlg te zien,
den de menschen hier zUn".
„Het zUn meestal oudere dames die al
haar aandacht hebben bU de bloemen
en planten, nergens anders aan denken
dan aan haar tuintje of haar ven
bank. Wanneer ze dan haar koop
ben gedaan, kunnen ze er zoo gelukkig
uitzien alsof ze een zwaar werk tot een
prachtig einde hebben gebracht. En dAt
heb lk ln mijn figuren tot uiting willen
brengen".
We zien heel wat voorstudies
grootc werk. dat thans In het Consthuys
,,St. Joris" in Amersfoort hangt. De
moeder van Adri Pleck poseerde voor de
oude dame met het plantje ln bel haar
handen, op den voorgrond. Haar zuster
was het model voor de moeder, die door
het kind wordt meegetrokken
bloemenkoopman aan den ka
mecnen onder de kUkenden ook Adri
Pleck zelf nog te ontdekken.
Natuurlijk werd ln deze buurt ook niet
vergeten het bijzonder mooie hoekje van
het Havik tegenover de Papenhofsteeg.
Op een klein hoekje zie we een paar
oude gevels boven een ingezakte schut
ting. Die gevels zijn blauwig-grauw lr
'iaduw. Maar wat een kleuren zlt-
hler naar de Muurhulzen zijn het
enkele schreden. Toch zUn dc
iulzen hier niet sterk in olieverf
vertegenwoordigd, wel ln droge pastels
ir misschien de schilderes nog
zullen herinneren dat ook hier
het palet nog kleur ligt.
„HOE ONTDEKTE U AMERS
FOORT?"
Dc ontdekking van Amersfoort schijnt
drie Jaren terug te liggen.
„Voor dien tijd was lk er wel eens ge
weest." venelt de schilderes, „maar lk
had al die prachtige mooie puntjes nog
vensters, v
spiegeling
Ook s'aa
in den tuin z:
i droge pastel v
i het glas,
,_n dezelfde
puntjes. Ja. mijnheer Vccncndaal wist
wel wat hij deed, al was hl) er ln zeke
ren zin ook toe gedwongen door Amcrs
foortschc kunstliefhebbers die hem
vroegen om dergelijk werk.
„U ls familie van den bekende Illus
trator Anton Pleck?"
„HIJ ls een neef,, dc meest bekende
helft van een schilderende en tcekenen-
de tweeling. Jan Pleck. zlln tweeling
broer. ls niet zóó'bckcnd".
De Plecksche familietrek vinden we
ln het werk van de schilderes terug. ZIJ
raakt opgetogen ioor dc uitbundigheid
van de kleuren die ze ln vlakken tegen
elkaar legt. de begrenzing dezer vlakken
ls meestal donker. Het sterke contrast
tusschen zon en schaduw werkt sterk
op haar fantasie die alle duistere hoek
jes met geheimzinnigheid vult: Anton
Picck'5 teekenlngcn demonstrccrcn dat
heel sterk.
Deze schilderstukken spreken de taal
van den eenvoud. De omzetting van de
werkelijkheid op het doek geschiedt door
Adri Pleck dusdanig, dat zij den be
schouwer niet voor onoplosbare proble
men stelt.
Wi] moeten bi) het zien van schilde
rijen en teckcnlngen ons vooral verdie
pen ln wat dc schilder bewoog zóó te
werken en niet anders, ook al ls het
ons aanvankelijk vreemd en stemt het
door het vreemde onbehagelijk schrijft
Arnold Pijpers in het Cultuurnummcr
van „Voortgang". Hot werk van Adii
Pleck stemt ons niet onbehagelijk, zelfs
de meest eenvoudige ziel wordt er door
Ve Xiat doet deugd om er ln den winter
naar te kijken", zeggen we, wijzend op
een doorgloeide geranium op een conso
le, geschilderd ln Adri Ptcck's eigen tuin.
„Dat vind Ik heerlijk om te hooren,"
zegt ze. ZIJ weet, dat haar kunst ver
kwikt, een blijde stemming wekt, warm
te schenkt ln kille dagen en verfrls-
schlng ln gloeihitte.
DE BLOEMENMARKT.
De Vrljdagscho bloemenmarkt op het
Havik heeft haar ook sterk geboeid door
dc kleurenrijkdom van de handelswaar
en do Ingetogenheid van de oude omge
ving. Maar üi tegenstelling
het t
r andere werken heeft z
moeten stoffeeren n:
i koopers en koopsters
en een silhouet van het kerkje, dat nu
ligt gevangen in den groenen fortwal en
een groot stuk met Monnikskap ln een
schakeering van licht- en donkergroene
struiken.
EEN OOEDE TIJD.
Maar er schijnt eens een tijd te zUn
geweest, dat er hier nog ver'
derstukken bijeen stonden.
„Dat was wanhopig, als Je die stapels
om Je heen maar zag groeien", zegt Adri
Pleck.-
„Je werkte natuurlijk maar steeds
voort en toch ging cr niets de deur uit.
Zoo ging het do laatste Jaren, maar nc
wordt er nogal gekocht. Ik voor mij ge
loof, dat de menschen ln dezen tUd ei
behoefte aan hebben zich te verkwikkei:
aan Iets schoons, Iets wat ze opheft bo
ven de vraagstukken van deze moeilijke
dagen en matcrleele
Het w
tactisch van ons, m:
dat bij een enkeling
rieelc overwegingen
daTbli d°
ÊnPdan hebben
evcel daglicht
erg aardig of
e merkten op,
vel eens mate-
rol spelen bij
:n we zelden het!
edeler gevoelens
de kunstenares al
Even nog kij-
het werk van een jongge
storven zuster wier penteekenlngen hl
dc details een treffende overeenkomst
vertooncxi met het werk van Anton
Pleck.
En dan weer terug naar de stad
Adri Pleck's voorliefde: Amersfoort.
De- grootc ondankbaarheid.
jooa wuvpsq poo "IP s? sim
dc stichting van ZUn Kerk, Zeer
weinigen. Fél Is de tegenstelling.
Dc menschen staan eiken dag
klaar met bedankjes. Ze bedanken
voor een ooitjevoor een sigaar,
voor een bloem, voor een brief,
voor een gelukwensch, voor een
onooglijk cadeautje, maar ze be
danken God niet voor de stichting
van de Kerk. voor de Menschwor-
dtng, voor de saci
de H. Eucharistie.
Waarschuwing aan
de pers
Wilhelm Llske heeft ln de
Zeltung een artikel gewijd aan dc hou
ding van de groote dagbladpers tegen
over het Dultsche geduld. Voornamelijk
vestigt hU er dc aandacht op. dat ,1e
„vormers van dc openbare meening"
waarmede hij niet geheel ten onreclito
de dagblad-redacties bedoelt zich In
hun uitingen tot het uiterste wagen
om te kunnen vaststellen of de Dult-
schers bereid zUn tot toegeven wan
neer het erom gaat de tegenwoordige en
toekomstige belangen van Nederland te
ordenen.
„Wij mogen vaststellen," aldus schrijft
Llske, „dat zekere dagbladen buitenge
woon ver durven gaan. n.l. tot de grens
waar het groote Dultsche geduld nood
gedwongen zal moeten eindigen. Dat
betreft vooral de „Telegraaf", die sedert
weken een politiek voert waarvan men
de grens tusschen naïveteit en onbe
schaamdheid nauwelijks kan vaststel
len. WU herinneren ons b.v. nog zeer
goed den weerklank, dien het ln dc
„Deutsche Zeltung" gepubliceerde arti
kel van den alg. commissaris dr. Flsch-
böck over dc toekomstproblcmen van
den Nederlandschcn handel ln dat blad
heeft gevonden.
De van oen hoog verantwoordelijk
heidsgevoel getuigende uiteenzettingen
van een door den Führer ln een belang
rijk ambt geplaatsten deskundige wer
den door de „Telegraaf" uiteengerafeld
en van goedkoope kanttcckenlngen
de vraag doet rijzen of de uitgever nog
eenlge verantwoordelijkheid tegenover
zijn eigen volk kent en of hU er zijn
levensdoel ln ziet. zUn roem als polltle-
ken grappenmaker te vestigen."
Ook het „Handelsblad" heeft hot ver
korven. In een zUner laatste nummors
b.v.. pldus Llske, publiceert het „Han
delsblad", „dat zUn door-en-door mis
kennende ziel thans weer door den
„Overval op Griekenland" aangenaam
voelde gestreeld, een „uiterst objectief"
artikel over Napoleon en zijn pogingen
tot het verkrijgen van dc heerschappij
over Europa. Een actueele aanleiding
kan er nauwelijks voor deze beschou
wing worden gevonden. Maar wie het
..Handelsblad" kent weet ook, hoe zUn
redactie zich uitslooft om den lezer tus
schen de regels door te laten lezen. De
dit artikel door niets aangegeven,
doch desondanks zoo duidelijk zichtbare
poging om een vergelijking te maken
tusschen Napoleon en den Führer. Is
zoo sllnksch. dat het „Handelsblad" zich
slechts kan gelukwcnschen met de rek
baarheid van het Dultsche geduld."
Llske gaat dan verder, een hartige
waarschuwing te geven aan het adres
van de Telegraaf, het Handelsblad
de Maasbode (waarom hU dit b
ln dit gezelschap brengt, vertelt LI
niet) te richten. „Als deze bladen s
alle mogelijke moeite geven om
bijdrage tot de bemoeienissen van
Rijkscommissaris om ccn samenwerking
tot stand te brengen, op een zoo laag
mogelijk peil te houden, dan," aldus
Llske. „zullen zij door deze houding
noodzakelijk het uur doen naderen, dat
zij gewogen en te licht worden bcvon-
Deze beschouwing ls niet alleen Inte
ressant om dc waarschuwing, die er in
besloten Is, doch ook omdat zij ons
toont, hoezeer elke zelfs historische
uiting ln de Nedcrlandschc pers de
aandacht van Dultschland heeft.
10.000 dubbeltjes voor
Pater de Wilde
Totaal
Giften, gestort aan het kantoor
„De Eembode" of op onze girorekening
14234 met vermelding: „Voo. Pater de
Wilde" of gestort bij de oudera van
Pater de Wilde, Schlmm:lpenninckstraat
52, of bij Pastoor W. Oostveen, pastorie
't Zand 31 (giro 116328 met aparte ver-,
elding) zullen ln ons blad worden ver-
UITKNIPPEN 1
Distributie-bonnen
Vleeschwaren
Bloem (op nog
uit te reiken
bloemkaart)
Gort of Grutten
Maïzena of
Griesmeel of
Puddingpoeder
Macaroni of
Vermicelli
.of Spaghetti
Brandstoffen,
kaart haarden,
kachels.
Kaart centrale
verwarming.
01, 02,
03, 04,
05. 06,
07, 08,
09, 10,
11. 12,
13, 14.
Van 4 t/m 10 N
bU sommige soorten i
Van 4
geldig t/m 17 Nov.
van 11 Nov. t/m
17 Nov.
of restaurants e.d. Niet
gebruikte'
blUft geldig
2000 gram ander brood.
34 pond per o
2 t/m 8 November,
.ft geldig t/m 15
November).
Van 4 t/m 10 November.
35 gram meel of b
(Op 01, 0
held vaste brandstof: i
04. 05. 06 en 07 Mn eel
brandstof
Eén eenheid turf, i
of -andere vaste
brandstoffen.
Geldigheidsduur.
Van 31 Augustus t
December. (De bloem-
series van 8 gelUkge-
i» 29 November.
Van 2 November t/
Van 2 November t/m
Verkoopverbod t/m
November. (Daarna d:
trlbutle op nader "n
01. 02 en 03 geldig
14 Nov Bons 04, 05
ic 07 geldig gedu
rende November.
Geldig gedurende b
Geldig gedurende Nov
De met een sterretje gemerkte artikelen n
op bonnen van afzonderlijke kaarten worden gekochtdus n
het algemeen dlstrttmtteboekje.
DE EERSTE SIR PERCY
amersfoortsche roman door baroness orczy.
die moordenaars, die hem ln hun
""'.Tienduizend gulden", riep hU uil,
""iDedlkkc"kercl keek alleen even zijn
mageren kameraad aan. en de buk van
verstandhouding, die tusschen
j „!in Edelh—
n rug gaan. HIJ
„u 1c twee geen ge
nade kón verwachten. Een angstige,
hcesche kreet ontsnapte aan zUn lippen,
toen hij zag, dat zc elk een dolk ln de
hand hadden.
Toen begon cr een afschuwlljkc Jacht.
De Heer van Stoutenburg, opgesloten
tusschen deze nauwe murr
als een muls ln een val. N
hij ccn schuilplaats achtei
balk. dan sprong hU weer
of ander
druipend van nes
of anderen donkeren hoek
Niemand sprak, niemand riep; noch
de opgejaagde, noch zUn vervolgers.
Het was. alsof zij afgesproken hadden,
om te zwijgen, of dat de nabijheid van
den dood hun lippen had verzegeld
Het wapengekletter daarbuiten klonk
meer van uit de verte. In de onmiddel
lijke nabijheid jgfi gj|
er niets te r-"
ver af cn w
liep rond
i, of hurkte hijgend c
kaatst. Het klonk uit boven het geklet
ter van den regen err het zuchten van
den wind door de daksparren van der.
ouden molen dreunen cn stampen, wa
pengekletter. gewc gg| j
._n kettingen
echter ln de verte: nie
Nicolaes
beneden ln de kloof,
gekampeerd, was geweest, Wat
kon net te beduiden hebben?
Reeds raakte de gevangene uitgeput.
Een paar maal was hij al op zijn knlecn
terecht gekomen. Zijn oogen werden
dof. Zijn adem werd beklemd. Het wi-
ren niet Juist twee moorddadige kerels,
die hem vervolgden, maar Nemesis, de
wraakgodin zelf, met uitgetrokken
zandlooper. die reeds bijna leeg was.
Opeens bevond de ellendeling "loH
onder aan de trap e.■*- u"—
over haar geliefden man.
Een tijdlang had zij niets anders ge
hoord. totdat zij opeens Iets gewaar
was geworden van het nazetten van van
Stoutenburg.
Zij was daarop boven aan de trap
gaan staan en had getracht door de
duisternis te turen en te zien. w'
toch zoo vlug cn bijna gerulschloos
-.in wlen die zwaarde-
e tred w
Eerst k
i zij beneden i
die o'
:t ake
lige tooneel hing, deed haar bijna
lammen van schrik.
Eindelijk onderscheidde ze een ge
daante en daarop een tweede en
derde; zU voelde zich echter nog
ln staat, om zich te bewegen.
Daarop hoorde zij Iemand hijgen
zuchten, en het volgende oogenbllk
kwam de Heer van Stoutenburg
smalle trap op stommelen.
Toen hij haur zag. liet hij zich
een rauwen kreet uitgeput aan
voeten vallen. ZUn armen omklemden
haar knieën, zijn hoofd viel tegen haar
Japon.
„Ollda. red mij!" riep hij
sche stem. „Om 'a Hr/nels wl
den! Zij willen mij vermoorden! Red mU! Heb
medelijden, Ollda!"
HIJ snikte en schreide als een kind.
verachtelijk ln zijn angst, walgelijk ln
zijn bloode lafhartigheid. Ollda kon zich
niet bewegen. ZUn armen hielden haar
als ln een klem. ZD zou de heele
wel hebben willen geven, als zil
Gllda stond boven aan de trap met de kracht gehad had. om haar Japon
ultgcrekten hals cn naar handen tegen uit zUn greep los te rukken en te vluch-
haar borst geklemd. Haar ncele houding I ten uit het gehate gezicht van hem. die
nameloos algrljzen uit. ZU het plan
n rende blindelings
zolder. Een vastgesteld di
niet mee. behalve om. al was het slechts
één minuut, het onvermUdelUke eind
te verschuiven.
nog ooit te voren gedaan had.
als een ellendige lafaarJ
en om genade smeekte.
.iaat u den laffen kerel maar s
ons over," zei een hooge stem.
„Kom, aanvaard Je straf nu als i
strengen toon aan toe.
Twee bekende gezichten doken op
de schemering recht voor GUda's v
ten. terwUl haar knieën nog altUd c
klemd werden gehouden door Stout/
burg. Hl] was verslagen en wist dat
Wat er daar op de Veluwe gebeurd v
hoe volkomen de poets was geweest, die
de Engelschman hem gebakken had. dat
wist hU nog niet: maar hU was bang
om te sterven, en hU deinsde noch voor
vernedering noch voor minachting
rug, om zUn eigen nietswaardige leven
te redden, al waren al zUn eerzuchtige
plannen ln duigen gevallen.
BU het hooren van die twee
die h
had geluisterd naar de menigvuldige j liefden man zulk een onherstelbaar wenschlng hadden k
klonken, spronk hU op, maar hij liet
Gllda niet los. Vliegensvlug ging hU
achter haar staan en hield haar armen
vast. opdat ze hem als schild kon dienen.
De geschlcdschrUvers hebben altUd
den Heer van Stoutenburg beschre
ven als buitengewoon vlug van geest
en lichaam. Die vlugheid kwam hem nu
Inderdaad goed van pas: want terwUl
Socrates en Pythagoras, die minder le
nig waren. bU hun aankomst op den
zolder ook nog even aarzelden, hoe zU
het beste te werk zouden gaan. zonder
de oogen of ooren van de deftige dame
te kwetsen was Stoutenburg al achter
haar vandaan gekomen, had zich van
de trap laten glUden en was de molen
voor zUn vervolgers nog
n bU de-
„WU hadden Diogenes zoo beloofd,
it we den schurk niet zouden laten
ontsnappen!" riep Pythagoras spUtlg
Belden vervolgden Stoutenburg daar
op ln allerijl. terwUl Ollda beschutting
zocht ln een donkeren hoek van den
zolder en daar snikkend van zenuwach
tigheid en half-bewusteloos op een hoop
zakken neerviel.
HOOFDSTUK XVI.
Pythagoras en Socrates slaagden
vinden. Ónder bescherming van
duisternis had hu weten te on"
J weten, dat Stoutenburg er
derdaad, ln slaagde, om het kamp
Van Berg veilig te bereiken, schoon
half-ultgehongerd en doodmoe.
Hoe hU 't klaarspeelde, zullen
nooit te weten komen. ZUn misdadige
loopbaan had door het mislukken van
dit laatste plan een hevlgen tegenslag
ondervonden, en de rooftochten, die hij
later tegen zUn eigen land ondernam,
waren van luttel of geen waarde.
Na dien mislukten Inval In Gelderland
wordt In de geschledboeken zUn naam
niet meer genoemd.
Hoe die Inval verUdeld w.-rd door den
dapperen Engelschman, die vermaard
„de e
Sir
Percy Blakeney"
den Diogenes heette, weten we voorna-
melUk door van Altzema's Saken var
Staet
De achtenswaardige geschiedschrijver
beschrijft ln het breede het avontuur
van den Engelschman (hij noemt .hem
altUd „de Engelschman") vanaf den tijd
toen hU een week. of Iets langer gele
den afscheid nam van Nicolaes Bere-
buiten Barneveld tot op het oogen-
dat hU Amersfoort Juist ln til da
bereikte om een ontzettende ramp to
De schrUver van Saken van Staet ver-
de hinderlaag aan den oever
hoe „de Engelsch-
telt
man" met levensgevaar tusschen
Usschotsen door naar de overrijde zwom.
Toen hU den anderen oever bereikte,
as hU, naar het schUnt. meer dan
olf bevroren en zoo uitgeput, dat hU
ecnlgen tUd daar als bewusteloos bleef
liggen.
Zoodra de duisternis was lngevalien,
keerde hu terug naar Zutfen, om daar
Marquet te waarschuwen, niet verder
le trekken.
Het heele plan van den Stadhouder was
blijkbaar bekend gemaakt aan Van Berg
door den eec of anderen verrader, be
treffende wiens Identiteit Diogenes mes
langer ln het onzekere was, en het zou
rootste dwaasheid zUn geweest om
trachten den IJsel over te steken
;n van dc oorspronkelUk afgespro
ken plaatsen.
Om Zutfen te bereiken beduidde voor
den onversaagden waaghals een tocht
meer dan twee mUlen met stljfbe-
ïn kleederen aan
J bereikte Zutfen eenter ln tUds en
maakte samen met Marquet het plan
op, om Gelderland binnen te trekken,
door meer noordelUk op de hoogte va*
Apeldoorn den LJssel over te steken en
dan dwars over de Veluwe 6f naar
Amersfoort óf naar Ede te gaan, het
voorttrekken van Van Berg te beletten
en Indien mogelUk. te trachten een ver
binding te bewerkstelligen met het
hoofdleger van den Stadhouder.
"Wordt vervolgd).
