1
i
Bij het afscheid van Mr. J.C. Graaf van Randwijck als Burgemeester van A'foort
J
DE EEMBODE
VRIJDAG 27 DECEMBER 1940
Lievevrouwetoren, verklaarde doe
openbare raadczltUng voor geopend. Zoo
net «eed» gegaan, ook al Uep de klok van
l St. Jorl» wel een» achter of voor. Zoo-
al» dit op-tijd-aljn een uiting waa van b
WAT WIJ lang gevreesd hebben, ls
geschied. WU hadden gehoopt, dat
onze Burgemeester onze stad nog zou
Ulden en besturen door dezen zoo zwu-
ren en moeilijken tijd. nu wij meer dan
colt een Burgervader van.noode hebben,
die zonder vrees waakt over de hem toe
vertrouwde'burgers. Immers zijn geeste
lijke en lichamelijke vitaliteit zUn nog
volkomen opgewassen tegen de zware
elschen, die Juist ln deze dagen aan het
ambt worden gesteld. Hoogere autori
teiten hebben helaas anders beslist en
wij hebben het hoofd te bulgen. Inter
arma silent leges, zelde Cicero, onder de
wapenen zwijgen de wetten.
Hoe verheugen wij ons thans dat wij
bij het zilveren Jubllê op 1 September
1837 ln de gelegenheid zijn geweest Bur
gemeester van Randwijck de cijns onzer
waardeering en dankbaarheid te bren
gen, voor alles wat hij ln het belang
van onze Gemeente heeft gedaan, waar
over nu niet ln herhalingen behoeft te
worden getreden. Zijn. ruime bilk on
energie hebben de grondslagen gelegd
voor den geestelijken en materieelen op
bouw van onze stad en wij prijzen ons
gelukkig dat hU. met zUn ln alles har
telijk medelevende vrouw, hiervan nog
de resultaten ziet.
Dat de Burgemeester een echte Vader
voor zijn gemeentenaren Is, heeft zeker
het laatste jaar bewezen, tijdens de mo
bilisatie, de evacuatie en de bezetting.
Bovenmenschelljke moeilijkheden waren
te overwinnen, maar voor allen die hier
mede te kampen hadden, had hij niet
(Foto: archief Eembode)
alleen steeds een open deur en een ope
oor, maar persoonlijk ging hij de g,
troffenen de vreeselljke Jobstijdingen
met een bemoedigend woord brengen.
In het laatste onderhoud dat lk m<
Kapelaan Nleberdlng, kort voor zUn
verschelden mocht hebben,
dringend verzoek: „O spreekt den
Burgemeester eerder dan lk, wilt U
hem namens mij vast hartelijk dan
ken voor alles wat hij voor mU la
geweest, lk heb hem juist ln deze
dagen loeren kennen als een
en edel mensch," En, met zij
kende spontaneïteit, voegde
aan toe: „Wie ooit ln de toekomst
aan onzen Burgemeester komt, kómt
aan mij." Persoonlijk heeft de Ka
pelaan helaas zijn dank niet meer
kunnen brengen.
Op 31 December 1940 wordt een eer
vol en verdienstelijk ambtsleven afge
sloten. dat rijk aan gedachten en da
den Is geweest.
Ook voor onzen Eersten Burger zal dit
heengaan, onder do huidige omstandig
heden. zwaar en pijnlijk zijn, maar mo
ge hU zich hierbij gedragen weten door
de hoogachting, de aanhankelijkheid
waardeering van de geheele burgerij
niet In het minst door degenen die
zoo nabil met hem mochten
ken.
Al draagt nog geen plein of
naam. de naam van Randwijck ls voor
altijd aan Amersfoort verbonden.
Een man van groote gaven, waaronder een
breeden blik op de dingen
mr. Jules Cornells Orsaf van Randwijck
scheid zal nemen van de gemeente, die hij
met zooveel liefde, offerzin en begaafdheid
bestuurde.
Inderdaad, tegen veler hoop in. Want
reeds tweemaal was de oinb'sperlode. tilt
eigenlijk anderhalf Jaar geleden ten einde
was, verlengd n verband met de zware lij
den die een krachtige hand aan het roer der
gemeente vercisohten. En burgemeester van
Randwijck heelt bewezen aan dien elsch ge
heel te kunnen voldoen, evenals ln tijden
ons Eggende Jaren vnn de hoogconjunctuur
lei-lden en een geimikruch' ge natuur
lot slapheid zou Int en ve'ie ien.
„Mijne hoeren," ze de do burgemeester bu
Dir. intrede op 33 Augustus 1P12. „hot is ze
ker een groot voonecht en een krachtige
aanmoediging te vernemen, dat er vertrou
wen In mij wordt g°stclil. Moge dit met wor
den geschaad en moge het mij onder 11 ao-
geren zegen worden gegund den bloei et.
inrente,v - -
Dit zijn geen IJdele woorJor, gebleken
wunt Amersfoort» bloei werd een feit en
Vi> den groei betreft, verdubbude hel In-
wonental gedurende de ruls. 38 jaren die dt
stad onder leiding van den scheidenden
burgervader stond. De gemeente staat thans
voor de ontvangst van den 60.000stcn
WAT HIJ TOT STAND BRACHT
En zoo komen wij tot hetgeen
mcselar ln deze laatste 28 jaren
heeft gebracht. Dat ls veel. zeer veel. Toen
begin Augustus 1813 de toenmalige referen
daris mr. Graaf van Randwijck le -
huge waar hij op 3 Juli 1874
burgemeester van
id als opvolger van
n Wuytler» wist men te vertel
len, dat Amersfoort een krachtig en begaafd
bestuurder zou krijgen
stad geluk
aat
Jt de oprichting van een Grondbcdrlji
de grondig aangepakte krotopruiming, net
gemeentelijk tvaterlcldlngbedrijl en de iaicr
naar de P. D. E. M. overgegane stedelijke
electriciteltsYoorzienlng. de wegenbouw,
antwoordend aan het moderne verkeer door
aanleg on asfalteering. de oprichting
centrale boekhouding, de verbetering van
waterafvoer door het Vnltelknnaal en
maken vnn een zwaalhaven ln de Ecm,
de levensmlddelenkcuring, de tot standko-
mlng van het slachthuis en de bouw v
Markthal, de reorganisatie vnn de polit
-n bouw van een waardig po-
de brandweer, en van ae
gcmecntc-relnlglng. de sterke stimuleering
scholenbouw, de maatregelen tot
de crlsisgcvolgen sedert de
:n, de aanleg van d«
graufplaats „Rusthof', do verfroaUng
stand gekomen
ïaast dero maatregelen die allen een
e stad en haar liiwouc» definitief
droegen, kwamen dan nog do zware,
onverwachte tijdelijke moeilijkheden, die
Onder d>
de dulzen-
Belgen, die hier
moesten worden gehuisvest en van t
vooral dit laatóte beteekent.
ln deze dagen
Het feit, dat nog kort geleden Z. M Ko
ning Leopold van België bij zijn bezoek i
Monument der Belgen
rlode. HIJ. de ««-jarige, heeft toen een last
gedragen, waar menige jongeman onder zou
zijn bezweken.
DE PERSOON VAN DEN
delingen, zoo ls zijn geheele houding. Daar
uit vloeit ook voort zijn «ln voor ware gees
tigheid, voor een fijnen humor dien hij ook
i wist to waardcercn ln wijlen wethoude.-
Zljn houding heeft wellicht voor velen, die
ilden of niet met hem ln aanraking
men. leU terughoudends gehad, doch zij,
het voorrecht hadden meermalen
i In aanraking te komen, ontmoetten
ate een figuur met een breeden kijk en
groote bereidheid tot het zoo mogelijk
verbreeden van den blik op de dingen.
We komen dan vanzelf tot 'n punt, dat door
velen omstreden ls en..,, wordt: de houding
den burgemeester ten opzichte van zijn
katholieke Ingezetenen.
Wij durven het hier gerust neerschrijven:
i het verleden ls het ons door enkelen kwa
lijk genomen, dat wij bij gelegenheid
het zilveren ambtsjubileum van burgemee»-
raaf van Randwijck met veel was
over hem schreven en de katholieke
fractievoorzitter, de heer van der LI
heeft ook wel eens een enkele maal m
hooren, dat sommige geloofsgcnooten het
n gesproken woorden ln de hul-
rergaderlng.
ie correspondentie met bedoelde per
sonen nebben wij beweerd, dat wij het toen
niet de Juiste tijd achtten, dieper ln te gaan
op dit onderwerp. De Juiste tijd ls thans ge
komen. En we meenen dat de burgemees
ter hst ons thans niet kwalijk zal ne
men. enkele feiten te memoreeren die nch
voordeden binnen de muren van de burge
meesterskamer en waarbij men een anderen
kijk krijgt op burgemeester vsn Randwijck,
dan sommigen, wier gezichtskring helaas te
beperkt ls. nég hebb
Kort na een „Cul
Uenlj»") brachten
burgemeester, waarbij dere zich eenigaziiw
geslooten gevoelde door de uitbeelding np
het tooneel van de toediening der laatste
H.H Sacramenten, HIJ vroeg er met belan*
stelUng naaf, of er voor katholieken ook
reden tol aanstoot bestond, naar hij aan
nam wel, We hebben toen heel nietig het
verschil ln karakter Besproken tusschren ae
Nederlanders benoorden de groots rivieren
de Brabanders en Vlamingen, de Pranschen
en Italianen en htm geleidelijk meer groeien,
de vertrouwdheid inet gedachten aan gees
telijke zaken, welke vertrouwdheid ln dr
oogen van den Noordeling aoms profanatie
schijnt. Olt dit gesprek bit
groote belangstelling van de
voor katholieke opvattingen
Ben ander feit: In de brievenbussen van
talrijke Amersfoorters werden op een och
tend pamHetJes gevonden van den Neo-Mal-
thuslaanschen bond, waarin deze bond aan
kondigt, een vergadering te zullen houden
ln het clubhuis van den speeltuin in bet
Soe8lerkwartler.
Gevolg: een bezoek i.n den burgemeester,
waarbij we het pamfletje voorleggen en onzt
bezwaren tegen deze bijeenkomst uitten. De
burgemeester zucht: „een burgemeester
moet ook alles wetenI" Een half uur later
een telefoontje, waarbij de burgemeester
prompt daarop mededeelt, sen gelijkluidend
«xirt vsn de politie te hebben ontvangen
op grond vsn deze stukken reden hoert,
dere voorstellingen te verbieden. En
„Kamertjeszonden" wordt verboden.
Deze kleine felljr*. waarvan de bekendheid
t heden lot'de burgemeesterskamer bleef
iperki. karakterlseeren beter tin welke an-
ore ook de houding van Ametafoort's burge-
leeeter tot zijn katholieke ingezetenen en
ssrom wenschen wij se thans, nu het uur
in schelden ls gekomen, zan de vergetelheid
Aan
Bursemeester fir. J. C. Graaf van RandrvljcK
bil zijn afscheid als
Burgemeester ran Amersfoort
DOMINUS CONSERVET EUM
BIJ het schelden past een blik op daden van het verleden.
De hoogste elschen hebt GIJ aan Uw ambt gesteld.
Uw kracht lag meer ln rede dan in bruut geweld
En misbruik van gezag werd steeds door U bestreden.
Misplaatste standsverheffing hebt Gij trouw gemeden.
Als adeldom van geest ln onzen tijd nog geldt,
Heeft aristocratie nooit eed'ler lid geteld.
De leer, dat d' arbeid adelt werd door U beleden.
Nu breken voor altijd de ambtelijke banden;
Voor ons een groot verlies, voor U een droef gewin.
Een zekerheid blijft ons: wij zUn in Oodes handen,
HU richt en stuurt het lot van volkeren en landen
Hij zorge ook voor U. familie en gezin
En strekke oVer U Zijn zegenende handen.
Amersfoort, December 1840
t. W. VAN LOON.
Rotterdammers in het Amersfoortsch Gildehuis
Het Amcrzfoortseh Kunstenaar» i
heelt de wanden van het Olldehuls t
eens voor anderen beschikbaar willen sl
H. Wosrendorp vraagt
op Oegstgccst. In het
En al willen we ons nog i
over de hoogere ol mindere waarde van het
werk der Rotterdammers ten opzichte van
dat hunner Amersfoortsche collega's, het is
den. Men raakt ci
zelfs goed voor den Amersfoortschcn kunst-
Of dit meer zal gebeuren? Do secretaris
van het Gilde, de heer P. J. Herman, die
door verhindering van dr. R. Mledema de
wolkenlucht en uiterst minutieus beeft
schilder er de huisjes omheen gezet,
vlaggestokje. een schoorsteentje, de n
Jngen, niets ontbreekt. De kleurige
„helderheid" van dit stuk heoft helaas bet
nkter gekregen van een geslaagde kleu-
•prentbriefkaart, aan welken Indruk e
I het andere werk van Westendorp.
„Plassen" ontkomt. Een loodgrijze, drel
de lucht noopt de zeilers den kant op te
een hoopvol geluld hoorcu. HIJ deelde mede.
dnt hot Amersfoortsch Kunstenaars Gilde
door deze tentoonstelling lot uitdrukking
heeft willen brengen, dat het deelt ln het
leed. dat de Roltcrdamsche kunstenaars heb
ben ondergaan en daarom ooi
zal worden afgestaan aan de Rotterdam-
laars opdat deze zlcli kunnen
wat broodnoodig ls. Zo hebben
hun ateliers en hun werken verloren,
maar dat ze toch weer vol goeden moed aan
den gang zijn gegaan blijkt wel uit dezo len-
mlsschlen eerlang luer
ook nog eens te zien zal zijn. Tot nog toe
was echter de beperkte
We hebben veel g
steden. Amersfoort kan daaronder met eern
worden gonoemd.
Burgemeester van Randwijck en de poUtla
met zijn
wanneer hij niet den druk had gevoeld van
de verantwoordelijkheid voor tachtig gezin
nen-, want de politie had besloten te blijven,
haa? hoofd, de burgemeester, niet
n ultnoodlglngen
De genoodlgden Ier opening kregen gele-
gramma van oud-Nedcrlandsche Kerstliede
ren. gezongen door mej. Bruce, daarbij san
den vleugel begeleid door den heer Elzcnuar.
Wat leent do groote Gildezaal zich proch'sl
enkele stem en planomuzlcfcl
muzikale Intermezzo kregen de be
zoekers gelegenheid de tentoongestelde stuk-
zen te bezichtigen.
Allereerst valt dan op, dnt de prominenten
van R 33 ontbreken, hoewel namen als Hon-
gewegen on Mees er borg voor staan, d
zeer goede doeken te zien zijn.
portret
te zijn geschilderd
het karakter te do-
het voorstelt. Daarom ls Hoogewcgen uiterst
beecheldcn ln
ker ln zijn 11.
Een ander
mededeelt, dat bedoelde vergadering
clubhui* niet zal wor
Tenslotte dit nog: Br verschijnen affiche»
•an het tooneelstuk „ICameriJeawinden" vooi
Ook hier weer
'd der politie, de In-
antle, waarbij beswaren worden
„Ik heb tevoren het manuscript
gevraagd, maar er nlete ln kunnen ontdt-k-
v er bod sou kunnen rrchtvaoidl-
k li bovendien niet wn lopneel-
»n 't oeruchl* boek van Heyer-
vertelt de burgemeester. „Maar."
J er aan toe. „gaat u «elf een» kijken
toelaatbaar v
Tenslotte nog een woord, gewijd aan de
ode van burgemwater van Randwijck. WIJ
zijn ervan overtuigd, dat do burgemeester
niet dit allee voor Amersfoort heelt kunnen
doen, wannser hij niet aan zijn *Ude had ge-
had Orevin van Randwijck. die zoo geheel
leefde met den arbeid van haar eehtge-
voor de plaatselijke ga-
Overal waar goed rial
i Gravin van Rnadwljck aan
daarom deed liet den burgemeester goed,
it ook «ij ln 1887 mo sterk in de hulde be-
„Met U droeg de zorg en de druk."
zóó aong het kinderkoor ln een dar ooi»
pletten ren de door den heer L. W. van Loon
gedichte „Kinderhuid*" ln 1837
Inderdaad, zorg en druk zijn vooral de
laatste jaren wel het deel geweeat van hat
burgemeester lijk echtpaar. Hoe gaarne rou
men hel Cm nog immer zoo Jong van hart#
zijnde hurgemereter en zijn gezin hebben
gegund, dat zij ln male souden alln gegaan
in een betere tijd dan deze. die distributie,
bezetting, oorlogsschade, een niet aluiuude
beg rooting en dreigend* noodlijdendheid met
zich bracht,
Doch des* omstandigheden doen niet* af
aan het geweldig werk, det O raaf van Rand
wijck voor onze bemeenl* heeft verzet. Kn
n wij Ti
„Moge het hem den gegeven zijn met zijn
bewonderenswaardige vitaliteit nog tal van
Jaren met voldoening en dankbaarheid tanig
te alen op het vele mooie en groote work, tot
heil van Amersfoort verricht; een werk.
waaraan hij geheel «IJn persoon, zijn arbeid
an streven lieert gewijd."
Zoo zij het.
r de dreigende luclu
zonneschltterlng o
het water w-
de witte zeilen. Uiterst realistisch en
een tikje Impressionistisch maar al te zeer
van do werkelijkheid gecoploord.
it de dorre bladeren op 1
r wat peuterig heeft neergezet,
n deze zwakke plekken in een w
Oostersch, weemoedig kopje met de zielvolle
donkere oogen. Een warmte-ultstralend
zinkt En ook al een duinlandschap dat
'-lsch en vlot ls opgezet
Herman Meee van de Rotterdamsche Ac»
'mie exposeert een jongen» en een mei*.
Jeakopje. wat Engelach-tradittoneel van op
knap van techniek, frlsch van kleur, stra
lende oogen, zóó zal men Jjet" portret
zijn kinderen wenschen 1
Evenwel zijn we er van overtuigd, dat
unersfoorter die gevoel heeft voor
cboonhsld van vorm en kleur bat Gltdehu»
Distributie-bonnen
Artikel.
Bon
nummer.
Rantsoen.
Geldigheidsduur.
Vleesch of
Vleeschwaren
„13
Vleesch".
Op elke bon 100 gram
vleesch (been inbagre-
vleeschwaren.
Van 36 Dn. t/m 1 Jan
Blijft t/m Januari
geldig.
(lien ix blijft geldig
t/m S» Dee.l
Vleeschwaren
,13 worst,
vleesch
waren".
Uitsluitend gemiddeld
100 gram vleeschwaren.
hl) sommige soorten wat
meer, bt] andore wat
Van 38 Oh. t/m 8 Jari
Blijft t/m Januari
geldig.
(Ben 13 blijfI geldig
l/m 38 Dec.?.
Brood
3500 gram roggebrood of
3000 gram ander brood.
Viui 38 Dn. t/m 3» Dn.
(BUjfl geldig t/m t Jan.,
van 30 Dn. t/m t Jan.
niet ln hotels, restau
rants, e.d
Ben IS bluft t/m
38 Dm. geldig.
Gebak, koekjes,
beschuit, etc.
30
Bepaalde hoeveelheden,
veri«erende tusschen 7»
en 800 gram op een
(Zie ook onder „Bloem"!
Kaas.
49, 80,
62, 63.
een ons per persoon
Op ben lï een evtrm
rantsoen van 135 gram.
(Van IS t/m 38 Doe.).
Van 3 t/m 38 December
Koffie of
Thee
18
nail pond cut fis
et
drie-kwart ona cnaa
Van 31 Dec t/m 30 Jan
Suiker
86
1 Kilogram.
Van 31 December t/m
17 Januari.
Boter*
(Slaolie).
33
<4 pond boter Af <4 pond
margarine óf een halve
Van 31 Dn- t/m 37 Dec
(BWft geldig t/m 3
Oade beo 31 tuurt geldig
Vet*
(SlaoUel.
33
nog verkrijgbaar t/m 37
Deo. op bon 31. Vet
wordt In deaa periode
niet toegewezen.
Eieren.
21
"'XT""
Van 13 t/m 30 December
(BUI» geldig t/m 6 Jan..
echter van 30 Dn. l/m
3 Januari niet In ho
tels. restaurants, e.d L
Hen 11 t/m St December
Zeep
17
160 gram toiletzeep ol
130 gr bulaboudsoei). of
300 gr ment* mep. of
3»0 gr. zeeppoeder, of
13» gr leepvlokken, of
3M gr wasehmlddewn.
of 300 gr vloelnar seep,
of 30 K.Q. droog waech-
«oed
Van 1 December t/m
11 December.
Scheerzeep
118
30 gram scheerzeep, of
1 groote tube scheer-
ererae. of 1 klein* tu
be*, of 1 pot scheerzeep
Van 31 augustus t/m
11 December
Bloem
2
«0 S «0 gram roggeorooo
of 50 gram ander brood
of w rantsoen geOn« of
Van 3 December l/m
38 December, i Da blom-
kaart bevat een aantsa
series van 6 gslljkg*-
Rijst of
RIJstemeel
43
H pond
Van 30 November l/m
37 December.
Havermout of
Havervlokken
83
H pond
van 2 November t/m
17 December
Gort of Grutten
88
M pond.
Van November t/m
Maïzena of
Grtesmeel of
Puddingpoeder
03
Van 3 November l/m
Macaroni of
Vermicelli
of Spaghetti
08
Van 3 November l/tt
37 December,
Peulvruchten
103
On pond. (Aanvanke
lijk slechte groene erw
ten, ipUC-erwten of wel
licht ook eapueUnrrai
Van 17 December t/m
13 Januari.
Brandstoffen,
kaart haarden,
kachels.
08. 09
en 10
een eenheid vaeie
brandstoffen
(leldlg *an 18 Deo. t/m
Kaart centrale
I verwarming.
15, 16, 17
18, 19, 30
21. 33. 23
en 24
Geldig vin tl Dm. t/m
31 Januari.
hef algemeen dlstrihutlebo
