ESBAD
PROBAX
DE EEMBODF.
VRIJDAG 16 MEI I44f
DE HEER VAN RANDENBROEK
Bouwer ran het Achtste Wereldwooder
Jacob twin Cam-
pen \3 Febr. 1595
tc Haarlem geb.,
13 Sept. i«57 t«
Amersjoort over
leden), naar een
etgenttjdache gra
vure. in het he
elt van Museum
Flehlte te <4mars-
Du» viae het aanschijn des uieerghadelooeen
Van 't achtste wonderstuk, het Raadhuys V
Zijn Geest wüdtlustlg straalt tn d' ooghen der aanschouwen
Vit alt' de werken dte zijn Konst in handen nam;
En schoon se In duurzaamheidt voorbij atle and're streeven,
Zijn onverwelkbre lof zal'? echter overteeven.
7 OO DICHTTE L. Meyer onder een
gravure van Jacobus a Campen.
domtnus a Randenbroek archltectus
IncomparablUs.
Inderdaad, van Campen» meester
werk. het „Paleis" op den Dam te Am
sterdam, was tn die dagen een onver
gelijkelijk wonderwerk. Men beschikte
niet over de groote technische hulp
middelen van vandaag alleen reeds
de overspanning van de groote „Bur
gerzaal" sloeg heel bouwkundig Neder
land met stomheid van verbazing; van
beton, laat staan van gewapend beton,
had men nog nooit gehoord en het
eerste „gegoten Jiuls" zou eerst eeuwen
later ln Santpoort worden
voorlooper van
Jacob van Campen, de „onvergelii-
kelljkc architect" wns een Amersloor-
tor. HIJ was heer van Randenbroek,
woonde er, werkte er en stierf er.
Of hU er ook goboren ls? Daar Is al
menigmaal over geredetwist met het
woord of met de pen. In 1899 nog door
Rootselaar en RoUnderr, ln het Amers-
foortsch Nieuws- en .Advertentieblad,
waar Rootselaar een eigen rubriek
(.Sprokkelingen") ln had. Zooals dat
meer gaat met twee geschiedvorschers
die van mcenlng verschillen, tot een
stemmigheid kwam het niet. Maar men
mag wel aannemen, dat Jacob van
Campen 'n geboren Haarlemmer, maar
een getogen Amcrsfoorter Is.
De „Verzameling van Stukken betrek-
kclUk het goed Randenbroek nabij
Amersfoort, voorheen leenroerig goed
geweest aan hot Sticht te Utrecht, blj-
converzamcld en opgemaakt ln 1847",
berustende ln het Museum Flehlte. ver
telt een en ander van de geslachten
die dit goed ln bezit hadden.
De vroegste gegevens over Randen
broek vinden wc ln de charters. In 1349
ontving Johan, Bisschop van Utrecht
het goed (charter 3 Ametsf. stedelijk:
archief).
Een „Manuskrlpte genealogie
Heeren en Vrouwen van het Leengoed
Randenbroek", opgemaakt omstreeks
1670, somt de generaties op. die op
Randenbroek woonden.
OndeT do negende generatie
we Gerritgc Claes Bcrent» doe
huwd met Pleter van Campen, „hadt
tien klnders. vijf Joncx gestorven, ont-
fanct dat leen Randenbroek ln 1605."
Van de vUf overlevende kindei
sterft de oudste zoon als Jongeman. De
daarop volgende Is... Jacob van Cam
pen. Deze ontving in 1620 het leen
Randenbroek, dat hU behield tot 1657.
hot Jaar van zijn dood. Het leengoed
kwam toen aan zUn ongetrouwde zus
ter Margriet van Campen, die het later
overdroeg aan Claes Heerman.
Ongestoord mogen we het bezit van
het leengoed Randenbroek niet noe
men Want do geschiedenis verhaalt,
hoo'de Graaf van Montecucull. wiens
legers Amersfoort lnng niet spoorloos
voorbij- en doortrokken men
heeft ln de Nlcuwstrnat indertijd nog
goudstukken gevonden, na3r alle waar-
schUnlUkheld een deel van de krUgskas
van den genoemden veldheer zijn
verblUfplaats verkoos „op de lustplaats
Randenbroek, wolke naderhand afge-
ultgebroken en ook de bedstede met
merkwaardige opschrift ,.E1 todo
nada" welks vertaling neerkomt op
het
Het
geeft een kUkJe op van Campen»
rakter, die met een gedachte aan de
vergankelUkheld van het aard ache en
't onbegrijpelijk oneindige van de
eeuwigheid ln aUn bedstede stapte.
De vraag, waarom van Campen hier
el een» sliep, terwijl het huls Randen
roek toch zöö nabU was. Is er een. die
tr beantwoording aan historici blUft
overgelaten.
Men heeft paneeien, schouw en bed
stede IndertUd overgebracht naar het
Rijksmuseum te Au,sterdam, waar men
toen nog soo hechtte aan hot Inrichten
merkwaardige kaers.
j van Campenkamer word echter
eenlge Jaren geleden afgebroken en
door bemiddeling van wUlen -*"*■
Croockewlt kwam de hoelc
verhuiswagen naar het must
hlte" waar de verraste concierge mev
wist. wat hem overkwam. De heer Croo
ckewlt had vergeten, hem op de komst
van de kamer voor te bereiden.
„Flehlte" bevat geen ruimte, om
r»n Campens kamer geheel do recon-
strueeren en zoo ligt daar eog op zolder
de gedemonteerde schouw. Maar de pa
len, die meest stillevens van fruit
bladeren en weergaven van beeld
houwwerk dragen alsmede de bedstede
werden ln de bibliotheek ondergebracht
welk vertrek se thans een zeer merk
waardige sfeer geven.
DE TORENSPITS
Maar Amerefoort draagt nog een her
innering aan Jacob van Kampen.
De Lieve Vrouwetoren Is vele malen
door storm en bUksem geteisterd. Op 7
Februari 1651 was het bUzonder erg
Toen sloeg da bliksem In den toren en
het scheelde weinig of Amersfoort»
trots sou In een geblekerde puinhoop
sUn verkeord.
Leonard Nleaslus heeft deze ramp
voorkomen. HU Is „de heldhaftige tim
merman (aldus Rootselaar) die onder
dreigend levensgevaar de «plu van den
grooten toren toen dese door het blik
semvuur was getroffen en In brand
geraakt, afgehakt en daardoor het
prachtig sleraa d van de stad. den
schoonsten toren van ona land, voor
tUdgcnool <l> nakemlngschap bchohden
heeft." (..sKrokkellngen").
Leonard Nleaslus Is door Van Cam
pen geschilderd hieruit blUki welk
veelzijdig talent de heer van Randen
broek had en men kan het doek
thans nog vinden ln de burgemeesters
kamer van Amersfoort» stadhuis.
Toen de (oren na ilen brand een
nieuwe spits moest heb" -HÉUM
Campen als adviseur ln
Zoo heeft van Campen In Eemiands
noofdrtad nog menig spoor nagelaten
en naast Johan van Oldenbarneveldt
mag hU een der grootste Amersfoortsra
worden genoemd. ZUn naam la nooit be
trokken geweest In de godsdienstige of
politieke twisten waar sUn tUd zoo rUk
aan was. Van Campen heeft niet het lot
gedeeld van Johan van Oldenbarne
veldt; hU stierf als eeii algemeen ge-
arht man. nimmer heeft men hem
doodgezwegen en »Un graf biedt geen
vraagstuk aan den historicus zooali
dat van den grooten Johan. wiens ge
beente op slechts enkele meters afstand
moei rusten van dat van den Heer van
Randenbroek.
Een Jaar voor zUn dood, In 1656, was
Jacob van Kampen overgegaan tot do
Katholieke Kerk.
Campen.
Men behoeft echter ruet te vreezen.
dat met den brand op Randenbroek
"-erlnneringen aan den grooten bouw
gingen. Er zUn hee'
VAN CAMPENS ORAF.
Allereerst hebben we ln Amersfoort
het graf van Jacob van Campen. Mer
behoeft er niet lang naar ln zoeken
want het ligt onder een monument, dat
tegen een der muren van de St. Jorls-
kerk ls aangebracht. Op de gedenkplaat
onder het "Hifi
D'AERTS BOUI1EER, UYT DE STAM
VAN KAMPEN RUST HIER ONDER
DIE T RAADHUIS T AMSTERDAM
GEBOUD HEEFT T ACHTSTE WONDER
JACOB VAN KAMPEN
OBIIT 13. SEPTEMBER
1657.
On het sterfjaar van van Campen
lezen we In de grafboeken van St. Joris:
„22 Sept. 1657 verkocht 2 grafsteden
aan d'Erffgenamcn van Zal. Jacob van
Campen, ghelegen ln de Noordtkerk T
eerste den familiegraf zUnor erfgena
men, buen 1. He graft f 100,"
HET HOOOERHUIS.
Dicht bU Randenbroek, op de plaats
waar men nu het terrein der artillerie-
kazerne vind. rees voer 1879 aan den
rand van de Vlierbeek het Hoogcrhuls
op. het JachtverblUf van Jacob van
Campen. Het gebouw verviel ln
loop der jaren tot een rulno en lr,
genoemde Jaar ging men tot «loopcn
over. Gelukkig is een der kamers ge
spaard gebleven, dat wil zeggen, de In
ventaris ervan. De houten, door Jacob
can Camptn zelf geschilderde paneeien
(zooals de overlevering zegt) werden
VELUWSCHE SCHILD ERS IN AMERSFOORT
il genoodig-
Hct Hoogcrhuls aan dc Vlierbeek, te
Amersfoort. Men ziet hier de ach
terzijde van het In II79 afgebroken
jachthuis van Jacob van Campen.
(Foto uit archief Museum Flehlte.
Amersfoort.)
Expositie in het Consthuys
St. Joris
Vier Veluwsche schilders hebben een keur
van hun werken bijeengebracht ln liet. Const
huys St. Joris san den Hof te Amersfoort.
Vier schilders mei verschillende karakters,
met leder een eigen visie, slecht» verbonden
door dc omgeving ivaar zij in
In aanwezigheid ran een at
den ls Zaterdagmiddag de I
die een dertigtal werken omval, geopena
door den heer J. A van SebIJndcl. recensent
ran de „Ulrechtschc Courant".
De spreker wees op do gelukkig toenemen,
de belangstelling yoor alles wat schoon ls en
gelegenheid biedt zich even los le werken
uit de zware problemen, dio eiken dag op
nieuw om een oplossing vragen.
Onder alles wat schoon ls dient ln Hel bt-
aonder te worden verstaan de schilderkunst,
niet alleen een weergave van do rit
werkelijkheid, maar ook en vooral
wereld der verbeelding.
De schilder 1b niet do werkelijke
van het onderwerp ln al zUn toevalligheden,
maar hij verleent het schilderij zijn geheel
eigen karakler door een bewuste ordening,
bepaald door dc geaardheid van den maker.
De schilder «let zijn object met een geheel
oog. HIJ brengt de details die karakte
ristiek zijn, naar voren en laat bijkomstig,
die het harmonisch geheel storen.
Innerlijk van den schilder vindt uil»
c geheel persoonlijke sfeer van dc
ken komt, aldus spr.. sterk tot uiting Ir
den heer Veenendanl voor dier» Initia
tief, verklaarde spr. do tentoonstelling voor
GRATIS ZWEMMEN
Brengt abonné's am en U zwemt dit jaar gratis. Bij aan
brengen van. één nienwe abonné 15 pCt. korting, 2 nieuwe
'abonné's 30 pCt. korting etc. Bij 6 of meer abonné's ont
vangt U een zwemabonnement geheel gratii.
Voor 21 Mei a.s. kunnen de oude tarieven plus O.B. ge
handhaafd bljjven. Na dien datum worden de abonnemen
ten met f 1.per stuk verhoogd. Dn» nog 8 dagen voor-
deelige abonnementen. Haalt daarom Uw abonnementen
aan ons kantoor af en doet het nog heden, daar de abon
nementen niet meer per bank kannen worden aangeboden.
Het kantoor is doorloopend geopend van 921 nnr.
St Anfrldui-
iiiiiiiii
b werd weergegeven. Br rijn e
erken, die een aparte vermelding over
zij n. Dan noemen wl] bijv. den man
Ie flesch. een groot doek dat Lus»
openbaart. Een n
"rekken. Óndanks*!het lel
der uitwerking heeft Lussc
terde ons Iemand toe. Maar waarachtig,
x nrtlstlck bezit sou In staat sljn, da le-
hij voortduring te bezielen I
„Niet vergeten,
voor bon K dor toitlolkaart:
PROBAX"
koopt. Ook al
Dat kunnan wl| U «ariakaran omdat ona
laboratorium ar soo'n prima recept voor
heelt en omdat voor Probaa da soo
vorpvuldlg gasolectaarda g'ondilotten op
de meest hygHnlsche methode worden
verwerkt. Met da Proba» ileal suit U
«leb mot plasler scharen I
De geboortedag
van Maria.
(Naar P. Masohek).
Katholiek Comité wan actie
„Voor God"
DRINGENDE OPROEP
Wij voelen ona
te doen op al oi
zonder uitsondering, overal
tor wereld, om gedurende de
komeade maand, dia aan de
maagdelijke Moeder Gode ia
toegewijd, dagelijks met hun
altaar te gaan.
Pees Plee *77
luchten zijn rol werking,
schen vaart een storm. Zeer
het werk van H W. dc Jong.
wiens penscel niet zoo broed en wtens
precieuzer Is. Zijn werk Ls windstil, zij
deren filteren een vriendelijk zonlicht. Zijn
bosschen en lanen zijn als het ware i"
schilderde ultnoodlgingen tot een var
ganger om eens te komen genieten vti
vele natuurschoon van de Veluwe.
Hendrik Verburg trekt onder ztjn hier nan-
werige werken vooral de aandacht door en
kele stillevens, die zoo geheel persoonlijk
radlllo. HIJ heeft bijvoorbeeld enkele reis-
roepectuescn neergelegd bij enkele pullen
n Uikjee Judaspenning, een gewaagde com-
inatlc, die ln hnar originaliteit en frlssche
llwcrking weldadig aandoet.
Ja«p Hlddlng openbaart zich hier als een
cclbelovend talent, dat onder Invloed staal
an Lustenburg maar eens sljn eigen weg
De heer y. Schljndcl wekte dc aanwezigen
op zich als beschouwers eens tc verdiepen
ln de vraag, wat elk der schilden bewoog
te werken zooals zij deden Eerst als men
Och geheel open en ten volle ontvankelijk
voor elk der werken stelt, zal men het tlge-
hecle genot ondergas» van het aanschouwen
binnenhuisje een blzondcre aandacht,,
'alllngen van het licht, de diepe schaduz
■oven let» warm» en tegelijk lel* oud-v
.vouwde unn dit werk.
Bullen rijn stillevens vraagt Verbuig hier
do blzotidoro aandacht met enkele land
schappen, waarin hij met toepassing van een
zacht blauw de fUne sfeer van een friasohen
zomerochtend wist tc suggcrcoren.
Do Jong heeft ntuwt zijn boschgeelchten
wat een heerlijk, allervriendelijkst berken
laantje heeft htj gezien I ook een enkel
stilleven gezonden, bloemen ln alle nuances
van paars.
Janp Hlddlnks veelbelovend, stoere werk
is vertegenwoordigd door een boschgezicht
en enkele gebouwen. De verfbehandeling
heeft hij onder de knie en hij heeft gevoel
voor contrasten. Maar hU zal bij de verder»
ontwikkeling van zijn talent
Rustig en waardig heeft Nederland
)n gevallenen herdacht. Da overheid
het begrijpelijk, dat wellicht al)
menigeen de neiging opkwam, op eenl-
gerlel wljge uiting te «even aan rijn
gevoelens van rouw. doch do bijzondere
omstandigheden waarin ons land se
dert de Meidagen 1
Is komen te v
ongewenscht en ontoelaatbaar dat Iets
geschiedde hetwelk als een demóntlra-
ef gebaar kon worden opgevat.
Het sou echter «een beswaar ont
moeten. wanneer In de dagen van 10
tot 15 Met op de graven van de In den
oorlog gevallenen door de nabestaan
den bloemen werden gebracht, mil*
hieraan elk demonetratlef karakter ont
brak, Het leggen van bloemen door ge-
sinten formaties of anderszins Dl
groepsverband, diende achterwege le
blijven,
Uit deze regelingen spreekt een aan
voelen van de neiging der overlevenden
om de gevallenen tc neren, een aanvoe
len van het feit dat de dagen van 10
I tot IS Mel die tUn van een herdenking
der voor het vaderland gestorvenen.
Velen zullen dan ook hebben gebe
den voor de zlelerust dergenen die, of-
ferbereld, hun leven gaven tor be
scherming van het onze.
Laat ons hopen, dat
sing was. dat ergens
met een non-stop-cabaret werd gegeven
op den dag dat moeder* kransen legden
op de graven van hun gevallen zonen,
vrouwen op die vgn hun gesneuvelde
mannen en kinderen op die van hun
vader» Een volgend laar houden we
beter rekening met een dag van geval-
lenen-herdenklnR.
I)c waarheid in persoon.
Christus was de waarheid In
persoon. Hij heelt voor de waar
heid alles over gehad. Noch In
moord noch In daad heeft HU de
waarheid geweld aangedaan. Hij
Is er voor gestorven. Er zal van u
nlct soo gauw gevraagd worden
voor de waarheid ta sterven.
O.L.H. ls met minder ook al te
vreden. Onderzoek eens waartoe
gil In staat zoudt zijn? Misschien
kunt gij nog niet eens den kolos
salen moed opbrengen om (n een
restaurant een krulsteeken te ma
ken, Begin maar vast met urn
christendom nfef onder stoelen ol
bon*«n te steken.
.Lichtflitsen".
t',
