De Eembode
F.A.TULP
55ste JAARGANG NUMMER 7
inbegrepen de kerkelijke bijlage y i.os pc:
kwartaal Zoogenaamde volksalionnementer
6 ets. per week. PrUsverhcwglng toegestaai
door het Dep. van Handel. Nijverheid er
Scheepvaart onder No. 14952 N P. d.d,23/3-'41
VRIJDAG 23 MEI 1941
Advertentieprijs p
Al
5 - AMERSFOORT.
utrecht. WAARIN OPGENOMEN HET W EE K-B L A D VOOR BAARN" «fc
KATHOLIEK NIEUWS. EN ADVERTENTIEBLAD VOOR HET DEKENAAT AMERSFOORT. ALSMEDE VOOR BAARN EO.
In de kerkelijke bijlage. o( elders alleenstaand,
of op bepaalde plaats, minstens 35% toeslag.
Prijsverhooglng toegestaan door het Dep. vara
Handel. Nijverheid «n Scheepvaart, onder No.
13814 N.P., d.d 17 Maart 1941. Voor algemeen®
voorw. «Ie gedrukt tarief. Bewljsno. S cent.
DE LEVENDE HISTORIE
HEEMKUNDE KRING EEN ONT
BREKENDE SCHAKEL
EEMLAND Is eefl prachtig land. De
sombere, ruige helde grenst er aan
bet vlakke polderland met zijn heer
lijke luchten. De blauwe rivier kronkel;
zich tusschen haar schilderachtige
boorden naar het grauwe IJsselmeer.
De weldschc villawijken van Baarn en
Amersfoort vormen een sterk contrast
met de veel schilderachtiger opeenhoo-
plng van vlsschershulsjes in Spaken
burg. De kleederdracht der vlsschers-
bcvolklng bekoort het oog van Eemlan-
der en vreemdeling. En dan niet te ver
geten de prachtige bosscheu, 't trotsch
bezit van Eemlandsche gemeenten,,.
Ja, Kernland Is een prachtig land
voor eiken vreemdeling die er komt,
Maar het heeft nog meer te bieden.
Het ls rijk aan historie en het heeft de
schatten der geschiedenis, juweeltjes
van bouwkunst en bouwgroepeerlng.
zorgvuldig weten te bewaren.
Het zal velen daarom een voldoening
zijn geweest te vernemen, dat de V. V.
V. Amersfoort haar doelstelling heeft
Uitgebreid van een economische, ietwat
enge. tot een die aller waardecrlng
verdient: om. het mede bewaren en
verzorgen van eigen stad en dorp en
omgeving, en het opkomen voor de cul
tuurgoederen binnen haar grenzen.
De hoofdtaak van de V. V. V.
blijft desniettemin het naar bulten
brengen van de schoonheid In het ge
bied barer werking, Zij heeft daarvoor
haar propaganda-apparaat dat met
kennis van zaken moet worden gehan-
Amersfoort heeft do oudheidkundige
vereenlging „Flehltc", die tot nortoe
helaas te veel ln het verborgene heelt
gewerkt. Helaas, want het bezit, dat de
ze vereenlging In den loop der jaren
heeft vergaard Is buitengewoon uitge
breid en buitengewoon mooi. Het ls
eigenlijk voor den man. die zijn ge
boortestreek lief heeft beschamend, dat
de vereenlging .Flehite" van een suc
ces moet spreken, als een door haar ge
organiseerde tentoonstelling drlehon-
heeft geteld. Natuurlijk
KANTOORBOEKHANDEL/
HET VULPENHUIS
Langestr«Bt 65 t.o. Krommestrsat.
Telef. 4626
i het ei
n hel vi
kan relatief zijn-
Er ontbreekt een schakel tusschen
Flehite en de V. V. V.
Flehite heeft de schatten uit het ver
leden verzameld. De V. V. V. wensclit
de aandacht te vestigen op de heden-
daagsche schoonheid van Eemland. Er
ontbreekt een schakel, die het verleden
aan het heden verbindt.
Dien schakel zien wl) ln de tot stand-
komlng van een Heemkundekring voor
Een kring van personen die
van Flehite
langstelling
do schatten
n. van de verzameling
t de algemeene be
te wekken, om ze po-
door lezing en ge
schrift. zoodat de V. V. V. zich weer van
dit populair verwerkt materiaal kan
bedienen voor buiten Eemlands gren-
Eerst wanneer een goede Heemkun
dekring tot stand ls gekomen ln
Brabant ls men wat dat betreft ons al
selwerklng kunnen ontstaan tusschen
„Flehite", Heemkundekring en de V. V.
V. „Flehite" zal er meer door betrokken
worden in het volle leven en de bewo
ners van stad en dorp zullen er, door
een effectieve actie van de V. V. V-, me
de de vruchten van plukken.
De Moeder in dezen
Tijd
Men heeft Moederdag gevierd met
taarten en bloemen. Misschien minder
niet taarten dan met, bloemen, want de
bloem ls op de bon. al klinkt het wat
paradoxaal.
De Moederdag had dit jaar eigenlijk
een grootsch festijn dienen tc zijn.
want de taak van dc moeder is verveel
voudigd. Inderdaad, vader zorgt voor
het „gezinsinkomen" zooals dat hef.,
maar Moeder moet maar zorgen, dat
ze ervan rond komt. nu do kosten van
het levensonderhoud zoozeer zijn ge
stegen. Een medewerker van de ..Tele
graaf" heeft dezer dagen een aardige
bschouwlng aan dit onderwerp gewijd.
Het mogelijk verzet van ln hun wiek
geschoten vai
haar volgen:
Bij dc thee verschijnt
versierd met een suikei
chocoladeschilft dc woorden; Voor Moeder!
Deze taart is. tegen inruil van enkele bon
nen, verkregen bij den bankelbakker. die
met volkomen gemis aan epontanellcit haar
vervaardigd heeft, den vorigen dag.
Papa betaalt de taart en de Moeder be
speurt dit eenlgennatc ln liaar budget.
Want wat niet uit de breedte komt. dat
komt uit de lengte.
Was het een bloemist of een banketbak
ker. die den Moederdag uitvond? Ik weet
liet niet, maar het was een voortreffeltit
idee. AI was het. slcchls, omdat via deze ideo
de gedachte ontstond aan een vaderdag,
waarbij m hel algemeen do sigarenwinkelier
cu de dassenfabrikant profiteered
s trotseerend, laten wij
Baantjes en Kruiwagens
in den kring
Slaagt hij daar niet
komen de vrienden
vervolgens de vrlem
den. Is zelf» hier geen goede kracht
onder tc vinden, dan wordt een perso-
-advertentie geplaatst. De ingfko-
i brieven worden, geheel naar
ak van den patroon geschift
kan de oproep voor den ultverko-
sollicltant ln zee gaan.
_jj een overheidsbedrijf ging het
naar den schijn
practijk kwam h
wagen." En hoe zwaarder de kruiwagen
was. hoe meer kans de begunstigde had
zijn baan te krijgen. Er waren zelfs
bevoorrechten, die een heel kruiwagen-
park te hunner beschik'
Verkeerd zou het zijn
ierdag in he
Voor mijn gevoel is één Mo>
jaar wat schraal, hoewel ik c
len heeren, die op dc gedacht-
Moederdag ill het leven te
Want 'n het algemeen best
In deze wereld moet de moeder zich maar
komt, nadat, hij in moelaamen arbeid een
stuk of wat cognossementen heeft uitge
schreven, drieduizend brieven heeft gestem
peld, honderd facturen heeft opgemaakt of
vierentwintig mouwen ingenaaid heeft, voelt
hU zich bij zijn thuiskomst ohgevc" J"
schepper v<
st heelal et
heelt met haar 5 kinde
len krijgen, den rooien noi
naar school moeten, door
len, hun broek openhalen
ressantighedeu. Hij denkt i
idebarasseerd
het kunnen er
op hun ttjd maze-
md, 'n verstuikten
aardigheden.
cn verdere
er soms niet
de rij heeft
vleese'i of vet dat de Staat
heeft, en dat zij maar te zorgen heeft,
de familie niet gaapt van den honger c;
haar behoorlijke portie calorieën ki
waartoe de moeder nog ijyerig dc kranten
bestudeeren moet.
s ging, r
UrU-
generallsec-
gevallen dat 't an-
't kruiwagensysteem
groote plaats in.
..De Nederlander" lieeft ontdekt., dal
oproepingen voor overheldsbetrekkin-
gen thans veelvuldiger in de pers voor
komen en het blad acht dit een geluk
kig verschijnsel. Doch als aan zooveel
is ook hier een ..maar" aan vert
den. Het blad schrijft om.:
Deze publiciteit kan ertoe bijdragen.
1 het opmaken van voordrachten vooi
oemingen niemand over 't hoofd v
gezien. Zij kan een middel zijn tot be
joteriegeest en partijdige bi,,..
ij hebben in vroeger lijd ovct
de bcteekenls van den richtingsfaclor bij
'nocmlngen herhaaldelijk geschreven. Wij
;bben daarbij onder erkenning dat de
vensbeschouwing van den candidaal in
bepaalde gevallen van gewicht kan zijn
gepleit voor de gedachte, dat do bo
lheid beslissend moest zijn. Men zal
begrijpen, dat wij van deze gedachten
aande. dit ni<
Alleen maar... dit is
cn algcmccnc oproep
gegaan. Wanneer dit niet het yi
eer men straks, als de eollicltaliën zijn
binnengekomen daaruit dc
•on een bepaalde partij of rtehung ztn
schiften, om slechts dezen in aaiune
brcngin. dan ware do oproep met
i schijnbeweging, neen erger, dan
pure misleiding van de belanghebbenden
>wel all* van dc openbare incomng.
let moge waar zijn. dat goed begin
Ivo werk is, een goed vervolg is noodlg
tol een ..eind goed al goed"
Als wij, egoïstische, mannen, dat nu oos
lederen dag bedenken en lederen dag ons
bewust zijn van de groote opgave, die
iedere moedei' vervult vooral de moeder,
die iedere week met oen klein afgepast som-
eem koirUn haar leven het zonnestraaltje
van de dankbaarheid en de erkenning.
Een man te zijn Is filet zoo moeilijk.
KathoHek Cbmrté van actie
„Voor God"
ZOEKT HET HEMELSCHE
Zoo ge dan met Christus ver»
reien rijt, zoekt dan ook naar
wat hierboven iswaar Christus
is, gezeten aan Gods rechter»
hand. Weest bedacht op wat
daarboven is, en niet op het
aardsche. Want ge rij» dood, en
uw leven is met Christus ver.
borgen in God. Maar wanneer
Christus, ons leven, wordt ge«
openbaard, dan zult ook gij
geopenbaard worden in glorie,
te zamen met Hem.
(Colon. S, l"fl
Katholiek Comité van actie
„Voor God"
MOGEN ALLE OUDERS
DIT DOEN
Laten de vaders en moeders
hun kinderen, ook de kleinste,
dagelijks volgens vroom gebruik
naar het altaar der verheven
Moeder Gods geleiden eo hen,
tegelijk met de bloemen van hun
tuinen en velden en tegelijk roet
hun eigen gebed en dat van hun
kindertjes, aan de H. Maagd
Paos Pias XII
KOLONIALE MISSIE-
WEEK
Van 25 Mei tot 2 Juni
Voor dc vijfde maal gaat in de week
'óór Pinksteren de Koloniale MLssla-
week gehouden worden en dit Jaar
vooral als een heel bijzondere week van
1 en geestelijk offer,
t wezen van .Missie" ls niet anders
d? vestiging van
Kerk van Christus en w
waar zij nog niet is. Dat ls de
uitdrukkelijke wil van Christus, den
StlchteT, en vanaf den Pinksterdag
de Moederkerk dat dan ook b
ui. Zij is Immers „katholiek", d
is algemeen, want heeft haar Sticht
niet heel de wereld verlost!
Is het dan een wezenseigenschap der
zichtbare Kerk. zich uit te breidel
waar zij nog niet gevestigd
die ln- en op te richten: zijn wij, Ka
tholieken. leden van die Kerk, dan
wij toch niet vreemd blijven
de hoofdzorg van die Kerk is e
r uitdrinken, mlsslonaleren a.
nalren arbeid. Natuurlijk behoeft niet
ieder op ulterüjken mlssionalren. apos-
tollschen arbeid aan te grijpen, maar
vloeit een geestelijk apostolaat
t uit den waarachtigen Chrlstelij-
geest. uit het lidmaatschap
mystiek lichaam van Chrtstui
Kerk.
Dat geestelijk apostolaat nu bestaat
allereerst, en allermeest in het
de uitbreiding der Kerk, Trouwens
itus zelf leerde ons ln het Onze
Vader: „Uw Rijk kome". En nu moet
Rijk wel komen overal:
ien der aarde", maar er mag toch
ln het bijzonder ook wel eens gedaent
en aan de vestiging en uitbreiding
Christus' Rijk In onze eigen
zcesche gebieden en er mag daarvoor
iens extra gebeden worden. Schreef
paus Benedictus XI ln zijn Ap.
Brief „Maximum illud": de moeite,
door de mlsslonnarlssn aangewend.
Ijdel en vruchteloos zijn, als de godde
lijke genade er geen vruchtbaarheid
i geeft. Hiervoor getuigt PaulUs met
woorden: „Ik heb geplant, Apollo
heeft begoten, maar God heeft
leend," Voor het verkrijgen
genade beslaat er nu slechts één
middel, en dat is het nederige, volhar
dende gebed. -Want de Heer zegt: „al
les, wat zij ook zullen vragen, zij zuilen
het verkrijgen van Mijn Vader".
ooit, dan zal het gebed zeker zijn
werking hebben, als het ls voor
intentie, die dc hoogste en aan
het meest welgevallig is- Eertijds,
de Israëlieten ln gevecht waren
Amoler, bad Mozes voor hen op
top met opgeheven handen om hulp
van God. Zoo moeten ook alle Christe
nen, terwijl de verbreiders
Evangelie in den wijngaard des Heeren
hun moeizaam werk verrichten, hun
door middel van hur vurige gebeden
te hulp komen.
Die vurige gebeden zullen door Ne
derlands Katholieken ln de week van
25 Mei tot 2 Juni eens extra veel en
buitengewoon krachtige gestort worden
H t>N DENBEL ASTING.
houders van één of meer honden, die
het belastingjaar 1941 nog geen
ïslagblljet hondenbelasting heb-
f nog geen aangifte van
verplicht «|jn deze aangifte
meen te-Ontvang er, Achter
zijn geworden, daarvan binnen 14 dagen
op de In het voorgaande lid omschreven
wijze aangifte moeten doen;
3c.dat aan dengene, die met hot oogmerk
tot ontduiking nalaat .Ijdig en behoorlijk
aangifte van het houden van een hond
te doen. gestraft kan worden met hechte
nis van len hoogste zes dagen of geld
boete van ten hoogste J 35.—.
AMERSFOORT. 16 Mei 1941.
Burgemeester en Wethouders
De Secretaris: De Bi
LAN Jzn. NOOR
HINDERWET.
dat een door H. Visser Ingediend verzot
met bijlsgen. om vergunning tot het o|
richten van een rookerij en het plaatse
van een electromotor van 1 Pk. tot het aai
drijven van een worstmachine, in het pe
ceel, alhier gelegen aan den Leusderweg 5
bij het Kadaster bekend onder Sectie
no. 4911 op do Secretarie der gemeente t
t ligt e
6 Mei
Vrijdag,
Ie, des voormiddag* te 10 ure ge
legenheid ten Raadhui» wordt gegeven, om
ten overstaan van het Gemeentebestuur of
van één of meer zijner leden, bezwaren te
gen het oprichten van de Inrichting in te
brengen.
Tot het beroep, bedoeld ln artikel 15. Ie
lid der Hinderwet, zijn volgens de bestaan
de Jurlapnidentle alleen zij gerechtigd, die
overeenkomstig artikel 7 der Hinderwet voor
Gemeente-bestuur of een'of meer zijner
n zijn verschenen, teneinde hunne be
ren mondeling toe- Ie lichten.
KEUKEN TE
Maandag 26 Mei Snljboonenstamppot.
Dinsdag 27 Mol Boerenkoolstamppot.
Woensdag 28 Mei Peulvruchtensoep (erw
Donderd. 29 Mei Splnazlestamppot.
Vrijdag 30 Mei Raapstelenstamppot.
Zaterdag 31 Mei Groentesoep.
Op VULPEN-fëbW
heeft
ELZENAAR
LANGESTRAAT 101 - Tel, 51
HierbU wordt k
nelvaartadag en o
n Pinksterdag gekookt
HINDERWET-
Burgemeester en Weihouders van Ami
foort brengen ter openbare kennis,
bij hun besluit van 16 Mal 1941, aan P.
Stalenhoef én zijne rechtverkrijgenden vc
waardelijk vergunning is verleend tot
uitbreiden van een melkfabriek en het dat
14 p.k. tot het aandrijver
machines In het perceel alhier gelegen ai
de Groningerstraat 19. kadastraal bekend g
HET DRAMA VAN DE KEI
Dr. J. F. B. van Hasselt schreef
er een boekje over
Het is een zonderling feit dat juist
nu de Amersfoortsche Kei verdwenen
la en ergens onder den grond rustiger
tijden ligt af te wachten, het reclame
bureau „de Kei" zich geïnspireerd ge
voelde een boekje over den roemruch-
ten Amersfoortschen zwerfsteen uit te
geven, waarvoor dr. J. F. B. van Hasselt
de tekst schreef en Jan Wilmink de
plaatjes teekende.
Daarom ls het slot van het boekje
dan ook een beetje triest.
„De steen rust nu op een onverganke
lijk voetstuk" zoo werd in verband
mét de verplaatsing (in 1932) opge
merkt, „moge het hem gegeven zijn
tot ln lengte van dagen te blijven op
de aangewezen plaats cn het zoeken
naar hem overbodig zijn."
We weten allen, aldus schrijft dr
van Hasselt, dat die wensch niet ln
vervulling Is gegaan. Nauwelijks 10 jaar
later overviel ons het oorlogsgeweld.
Even als in 1673 moest ook in 1940 de
Kei uit het stadsbeeld verdwijnen.
Wij mogen hopen. dat. wanneer wij
gezicht weer zullen aan-
het Plantsoen, er dan
weder kalmer tUden voor onze stad
zullen aanbreken."
DE HISTORIE VAN DE KEI.
We lezen keurig volgens de chrono
logische lijn de geschiedenis van den
zwerfsteen, die ln een der Listijden door
afschuivende gletschers naar Amers-
foorts omgeving werd overgebracht. Een
resolutie van Karei V uit 1545 spreekt,
van „de groote Keeselsteen", welke ln
dc buurt „van den weg naar Utrecht"
lag.
Everard Meuster. de levenslustige
heer van „Nlmmerdor" ging met zijn
vrienden een weddenschap aan, dat hij
„alleen met menschenhanden" de Kei
binnen Amersfoort zou brengen. Meijs-
ter won zijn 3000 gulden: een groote
stoet van geboren Amersfoorters sleep
te den steen op 7 Juni 1661 de stad ln.
Het schijnt een ongeorganiseerde dolle
boel te zijn geweest, want een persoon
verloor zijn beide beenen. die door de
Keislede weden afgeslepen, en van een
ander ging „syne arm aan stucke".
Als in 1672 en 1673 zich de
Fransche bezetting over de Kei vroolljk
maakt, wordt hij onder de Varkens-
markt begraven en eerst in 1903 wan
neer Hendrk de Goede, alias „Spekkie",
die als grondwerker eens met zijn schop
grooten steen gestooton was.
aanwijzing geeft, wordt de Kei opgc-
it het n
i bedauwen met Zijn zegen
i groot zal dan de oogst wc
t, rijpen komt onder die li
én nog ronddolen in
■s of C
d zal
duisternis
'heldendom of in het halflicht
den Islam.
Het Werkcomité voor de
Kol. Missie Week-
KENNISGEVINGEN
HERINENTING TEGEN TYPHUS.
Aan hen. die dit wenschten, ls vorig jaar
de gelegenheid geboden tot onvatbaarmaklng
tegen typhus. Dc verkregen onvatbaarheid
dUAan hen. die zich vorig jaar li
delen, wordt daarom asngeradci
opnieuw tc doen. Er kan bij hen
worden met éénmaal inspuiten.
Voor deze behandeling dlene
On- i
die g
bl) den Gemeentelijken Geneeskundigen
Dienst, Wcstsingel 45, alleen 's-morgens van
8.30—9.00 uur.
dolven
i aantal „Keientrek-
Hoe de Kei in 1674 op de Varkens-
markt stond opgesteld. Dat is het
laar van zijn „begrafenis", nadat in
1672 en 1673 de Fransche bezetting
zich vrooUfk over hem maakte. (Tee-
kening Jan Wilmink.)
OMMEGANGEN
hebben geloopen on
des Altaars te eerer
smeeken, gunsten, d
ele te vragen zijn.
Die eenzame
uilen velen, geheel
welbekenden weg
het H. Sacament
en gunsten af te
e er juist nu z'o
kers" naar het plantsoen bij het poli
tiebureau gesleept, waar hij op
voetstuk werd gezet.
In 1932 moest hij plaats maken voor
het verkeer. Weer waren het geboren
Amersfoorters. die als ..Kelentrekkers"
den steen naar zijn nieuwe stand
plaats, ln het plantsoen bij de Arnhem-
schestraat overbrachten.
Deze geschiedenis van de Kei, die
sedert, haar komst binnen Amersfoort in
1661 van de 280 jaren er slechts 49 bo
ven den grond doorbracht, wordt uit
voerig omschreven in het aardige boek
je dat ons ter bespreking werd aange-
Vier scherpe foto's, waarvan enkele
dateerend uit den tijd. dat ongeveer
heel mannelijk Amersfoort zich nog
met sikken en snorren tooide. 7 teeke-
ningen van Jan Wilmink, een houtsne
de. van Jan Boon en de reproductie
van een ..Getuigschrift als gediplomeerd
Kelentrekker" verluchten den tekst.
Het door de drukkerij Eymann en
Zoon welverzorgde binnenwerk is ge
stoken ln een frlscn. pittig omslagje in
warme kleuren, waarin de stoere en
strakke letters, een forsche Kei-afbeel
ding en Amersfoorts wapen in zijn uit
gespaard.
biddingen gehouden bU het H. Sacra
ment In verschillende parochiekerken.
Zoo werd de Stille Omgang nog stil
ler dan 'vroegere jaren...
Oók Amersfoort kent zijn omgang.
We hebben nog niet zoo lang geleden
in dit blad een en ander gelezen ovër
de taak en de werkzaamheden van de
Lieve Vrouwe Broederschap, toen het
Kapelhuls ter sprake kwam. Het was
een schoone devotie, eeuwen terug. En
ln de geschiedenis van die dagen lezen
van vele vreemde pelgrims die
het laatste gedeelte van de zes
eeuw heeft dc Broederschap zijn
helaas moéten neerleggen. En
dan ln het Museum .(Fle
hite" nog groote schilden zien hangen
vermeldende de namen van de leden
der Broederschap, tot het eerste ge
deelte van de vorige eeuw. dan zijn dit
de namen dergenen, die beiast waren
met bet beheer der goederen van de
Broederschap, waarvan het bezit later
aan de gemeente overging. Een religi
eus doel had die latere Broederschap
Sedert 1932 ls echter dc devotie tot
de Beschermvrouwe van Amersfoort
weer hernieuwd en zooals eertijds de
Broederschap, zoo neemt thans net
Lieve Vrouwe Gilde de uitvoering op
zich van de taak. dc devotie tot de H.
Maagd ln Amersfoort levendig te hou-
De Processie kan het. wat luisterrijk
heid betreft, niet halen bij die uit de
vijftiende en zestiende eeuw, toen een
kleurige stoet biddend en zingend langs
de straten trok. Het werd een nachte
lijke stille bedetocht, zooals die te
Amsterdam.
De omstandigheden,
thans leven maakt ook dezen nachte-
Ujken tocht onmogelijk- Maar het Gil-
debestuur is terecht van oordeel, dat de
jaarlijksche uiting van een schoone
devotie dient te worden gehandhaafd.
En daarom besloot het te bevorderen
een beevaart ln kleine groepjes van
vier a vijf personen, die biddend hun
weg zouden gaan. Een prachtig initia
tief ln een tijd, waarin wij de voor
spraak van de Moeder Gods bij voort
during noodig hebben.
(Teekening Jan Wilmink.)
